analiza - eksperci.kj.org.pl

ANALIZA
Kryzys z wojną w tle. Analiza sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej
w Syrii
Podczas gdy dyplomaci debatują nad możliwie pokojowym rozwiązaniem konfliktu, w Syrii toczy się już
regularna wojna rebeliantów i wojsk rządowych. Wobec eskalacji konfliktu należy się spodziewać, że
wysoce prawdopodobna staje się miedzynarodowa interwencja.
Tomasz Romanowski
Obecna sytuacja
kolejna masakrą wzrastają szeregi Armii Wolnej
Syrii
(formującej
się
głównie
z
uchodźców
Walki w Syrii, toczące się od marca 2011 roku,
syryjskich na terenie Turcji) dla której przychodzi
przez długi okres czasu kryły się w cieniu
pomoc zagranicznej ze strony Turcji oraz Saudów.
spektakularnej i dynamicznej wojny domowej w
Doszło nawet do udanego ataku bombowego na
Libii. Sytuacja w Damaszku wydawała się powoli
rządowe media w Damaszku, co wskazuje, że
cichnąć, aż do 28 maja, kiedy to w mieście Houla
opozycja stara się przejąć inicjatywę.
wojska rządowe dokonały masakry, zabijając około
100 osób. Od tamtego wydarzenia napięcie
Według zagranicznych doniesień, są prowincje i
zarówno wewnątrz i na zewnątrz kraju stopniowo
miasta,
narasta, osiągając apogeum w drugiej połowie
wyzwolonych, jednakże istnieje obawa że jest to
czerwca.
wyłącznie sytuacja tymczasowa, do czasu rządowej
o
których
można
już
mówić
jako
kontrofensywy. W sytuacji gdy reżim poczuje się
Wówczas siły syryjskie zestrzeliły nad morzem
bardziej
śródziemnym
Sił
rebeliantów, może być skłonny do coraz bardziej
Powietrznych. W wystąpieniu z 26 czerwca
drastycznej i dramatycznej rozprawy z opozycją, co
sprawujący władzę prezydent Bashar Al-Assad nie
nie wróży dobrze sytuacji wewnętrznej kraju.
pozostawia wątpliwości nazywając sytuację w Syrii
Ponadto, to wciąż siły rządowe znajdują się w
regularną wojną domową. Rebelianci, będący do tej
posiadaniu całego sprzętu ciężkiego - wojsk
pory w wyraźnej defensywie wobec napierających
zmechanizowanych,
sił rządowych przeszli do kontrofensywy. Z każdą
znacznie ogranicza pole działania rebeliantów,
myśliwiec
Tureckich
zagrożony
przez
lotnictwa,
napierające
marynarki,
1
siły
co
ANALIZA
którzy muszą polegać jedynie na karabinach
Negocjacje Genewskie
szturmowych, ręcznej broni przeciwpancernej. Na
chwilę obecną w konflikcie zbrojnym śmierć
30 czerwca w Genewie odbyło się spotkanie ws.
poniosło już kilkanaście tysięcy osób. Wiele
przyszłości Syrii. Brało w nim udział stali
wskazuje na to, że liczba ta jeszcze urośnie, nim
członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz
dojdzie do końca walk.
wysłanników z krajów Arabskich: Kataru, Turcji i
Kuwejtu.
Syria vs. Libia
Zabrakło
przedstawicieli
żywotnie
zainteresowanych sytuacją w regionie - Iranu oraz
Arabii Saudyjskiej. Nie zostali oni zaproszeni przez
Sytuację Syrii trudno odnieść do, wydawałoby się
organizujących spotkanie ONZ i Ligę Arabską. Na
analogicznej, sytuacji w Libii. Z jednej strony oba
chwilę
kraje to reżimy, będące w dobrych stosunkach z
ostatecznych rezultatów. Najbardziej realistyczny
Rosją i Chinami, posiadające surowce naturalne
plan
(ropa, minerały) i będące krajami muzułmańskimi.
utworzeniem Rządu Jedności Narodowej nie może
Decydująca różnica sytuacji leży w igeografii. Libia
wyjść poza fazę koncepcyjną z powodu konfliktu o
to
kwestię
kraj
pustynny,
sąsiadujący
przez
Morze
obecną
rozmowy
zakończenia
nie
konfliktu,
pozostawienia
przyniosły
związany
Al-Assada
u
z
władzy.
Śródziemne z państwami europejskimi. Otoczona
Większość obradujących państw, w tym przede
jest z obu stron przez kraje, które albo poddały się
wszystkim
fali rewolucji politycznych (Tunezja) albo które
jednoznacznego osądzenia jego i części jego
dobrze żyją z kontaktów z zachodem (Maroko).
gabinetu za zbrodnie wojenne. Państwa europejskie
Syria z kolei znajduje się na przecięciu strefy
dążą do uformowania nowego rządu z wyłączeniem
wpływów
i
Assada, a Rosja i Chiny domagają się pozostawienia
wschodnich. Będąc blisko Rosji może liczyć na
swojego sojusznika na jego dotychczasowej pozycji.
szybkie i skuteczne wsparcie. Jest to kraj w dużej
Rosji udało się usunąć zapis o wyłączeniu praw Al-
mierze
wojen
Assada i jego rządu do udziału w tworzeniu rządu
obronnych. Znajduje się w oddaleniu od państw
jedności narodowej, ale kraje zachodnie tworzące
europejskich
zagrożenia
krąg tzw. „przyjaciół Syrii” wyrażają niezadowolenie
inwazją z morza, jak to miało miejsce przy operacji
z tego rozwiązania, w czym wtóruje im Syryjska
„Świt Odysei”. Ponadto armia Al-Assada, w
opozycja.
bliskowschodnich,
górzysty
czyli
co
ułatwia
zachodnich
toczenie
bezpośredniego
kraje
Arabskie,
domagają
się
przeciwieństwie do wojsk Muammara Kadaffiego,
wykazuje wysoką lojalność wobec reżimu.
Jak na razie wszystkie opcje zakończenia rozlewu
krwi w Syrii tworzone są bez udziału kogokolwiek z
2
ANALIZA
tego kraju. Siły biorące udział w spotkaniu
polityka
zagraniczna
wymierzona
Genewskim decydują o losach tego państwa bez
największego wroga Iranu- Izrael.
jest
w
jego legalnych przedstawicieli, którzy nie są
zainteresowani rozmowami i skupiają się na
Inny punkt widzenia prezentują państwa Arabskie
bezpardonowej walce o kontrolę nad krajem.
obecne na obradach w Genewie – Katar, Kuwejt i
Istnieje pewne prawdopodobieństwo, że kolejna
Turcja. Kraje te mają przynajmniej trzy powody dla
dyplomatyczna inicjatywa specjalnego wysłannika
których zniszczenie obecnego reżimu jest opłacalne.
ONZ Koffiego Annana może zakończyć się
Po pierwsze, jako państwa Sunnickie, mogą
niepowodzeniem, tak jak miało to miejsce z
wesprzeć prześladowanych sunnitów w Syrii, którzy
wynegocjowanym
roku
giną z rąk sił rządowych. Kraje te mogą liczyć na
wstrzymaniem ognia, które to zakończyło się
wsparcie i zwiększenie swojej roli w NATO (przede
masakrą w Houla.
wszystkim USA, które w ramach organizacji
w
kwietniu
tego
wspierają militarnie Turcję), które jest żywotnie
Mozaika interesów
zainteresowane poszerzeniem swoich wpływów o
kolejne
państwo
post-sowieckie,
oraz,
co
Syria znajduje się w środku wielkiej gry aktorów
najważniejsze, wyeliminują silnego konkurenta,
politycznych znacznie od niej potężniejszych. Jest
którego siła militarna budziła niepokój m.in. Turcji.
to kraj który swoją sytuacje międzynarodową i
Państwa zachodnie, poza USA które walczą w tym
alianse zawdzięcza światowemu ładowi powstałemu
obszarze o wpływy geopolityczne, nie mają
po upadku żelaznej kurtyny. Już od lat 60-tych,
bezpośredniego interesu w ingerencję w Syrii. Ich
Syria działała z blokiem radzieckim m.in. w
pobudki są najprawdopodobniej czysto społeczne -
operacjach wymierzonych w demokratyczny, pro-
chcą uniemożliwić dalszy przelew krwi, ale wszystko
amerykański Izrael. Gospodarczo-militarne więzy
wskazuje na to, że ograniczą się do wyrażenia słów
Rosji i Syrii znajdują potwierdzenie również
ubolewania i potępienia reżimu.
obecnie, czego najlepszym dowodem były zakup
przez Syrię rosyjskiej broni w latach 2007-2010 na
kwotę
4,7
miliarda
dolarów.
Z
Możliwe scenariusze
podobnych
powodów z rządem Al-Assada współpracują Chiny,
Konflikt przeszedł w niebezpieczną fazę, gdzie
których sympatia względem anty-demokratycznych
każdy ruch może spowodować lawinę. Punktem
reżimów
zwrotnym
będących
w
posiadaniu
zasobów
stało
się
zestrzelenie
tureckiego
naturalnych jest szeroko znana. Iran z kolei wspiera
myśliwca, po którym Turcja zmobilizowała swoje
Al-Assada jako strategicznego sojusznika którego
wojska i skoncentrowała je przy granicy z Syrią. Jest
3
ANALIZA
to incydent, który zwiastuje początek wojny lub co
podjęcia działań militarnych przez sąsiednie kraje.
najmniej bardzo głęboki kryzys. Ankara posiada
Nawet pojedyncze gesty takie jak rozmowy z
formalne casus belli (powód do wojny). Może to
syryjską opozycją czy chęć zwołania konferencji
być wykorzystane, w sytuacji gdyby Turcja miała
pokojowej w Moskwie nie zmieniają faktu, że
przypuścić atak jako państwo NATO, dlatego Syria
aktualne
za
się
prawdopodobne, wyłącznie podyktowane zdjęciem
prowokować sąsiada. Na chwilę obecną jest wysoce
wizerunku obrońcy Asada. Z kolei Iran, który
prawdopodobne, że będzie następowała dalsza
wspiera Al-Assada, uznaje go jako strategicznego
eskalacja
sojusznika
wszelką
cenę
będzie
konfliktu
raczej
wewnątrz
starała
kraju
przy
działania
którego
Rosji
są,
polityka
co
bardzo
zagraniczna
dyplomatycznym potępieniu z zewnątrz, lecz braku
wymierzona jest w największego wroga Iranu-
militarnej
że
Izrael. W sytuacji gdyby udało się sformować nowy
państwa zachodnie wejdą w porozumienie z Rosją,
rząd, który kontynuowałby ten kierunek polityki
która ma silne wpływy wśród Syryjskich oficerów i
zagranicznej, Iran mógłby wycofać poparcie dla
przeprowadzony
Assada, który destabilizuje sytuację w regionie.
interwencji.
Istnieje
zostanie
możliwość,
wariant
egipski.
Oznaczałby to czasowe przejęcie władzy przez
wojsko jako gwaranta władzy i odsunięcie od
W opinii autora obecnie kwestią sporną nie jest sam
władzy Al-Assada wraz z jego otoczeniem.
fakt interwencji, ale jego forma. Wiele wskazuje na
Utworzony
cywilno-wojskowy
to, że już niedługo wszelkie hipotezy na temat
zakończyłby konflikt i zachowałby status quo w
ulegną weryfikacji. W chwili oddania analizy przy
regionie.
granicy z Syrią znajdują się wojska Tureckie, zaś w
nowy
rząd
stronę syryjskiego wybrzeża kieruje się flota rosyjska
Mało
prawdopodobna
jest
interwencja
legitymizowana przez ONZ w wyniku braku zgody
oraz NATO. W Arabii Saudyjskiej następuje z kolei
koncentracja francuskiego lotnictwa.
Chin i Rosji, ale przy obecnym klimacie rozmów
szanse na pokojowe rozwiązanie sytuacji maleje. W
wyniku działań rosyjskiej dyplomacji sytuacja
międzynarodowa wokół Syrii się zaostrza, a kryzys
misji ONZ oznacza duże prawdopodobieństwo
4
ANALIZA
Klub Jagielloński to jedna z najstarszych w Polsce organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie od ponad 20 lat aktywne
działa w przestrzeni publicznej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Ambicją Klubu jest m.in.
merytoryczny wkład do debaty publicznej i tym samym profesjonalizacja polityki poprzez dostarczanie idei i wiedzy.
Dlatego jednym z trzech filarów aktywności naszego stowarzyszenia jest działalność ekspercka, która koncentruje się na
badanich naukowych w ważnych obszarach życia publicznego. Mamy w swoim dorobku znaczące raporty, analizy oraz
projekty badawcze w obszarze stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej, samorządu terytorialnego, rozwoju
regionalnego, ekonomii oraz zagadnień ustrojowych.
Zespół Ekspertów Klubu Jagiellońskiego powstał w 2012 roku jako eksperckie zaplecze stowarzyszenia. Jest to instytucja
typu think-tank, która prowadzi działalność badawczą i naukową. W jej skład wchodzą przede wszystkim pracownicy
naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a także pracownicy administracji
publicznej, mający doświadczenie w realizacji projektów badawczych. Eksperci są jednocześnie szefami katedr
tematycznych w Klubie Jagiellońskim, które mają charakter edukacyjno-formacyjny. Pełnią więc funkcję dydaktyczną
stanowiąc bezpośrednie wsparcie dla członków Klubu Jagiellońskiego – głównie studentów i doktorantów.
5