Mleko. Handel. Wersja 3

Transkrypt

Seria: Polska wieś w Europie • Handel mlekiem
Jadwiga Seremak–Bulge • Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
_______________________________________________________________________________________
HANDEL MLEKIEM – INFORMACJA DLA PROWADZĄCYCH HANDEL
Jadwiga Seremak–Bulge
1. Ogólna informacja o branży
Polska z produkcją około 11,8 mln t mleka w latach 2001 – 2004 jest jednym z największych
producentów mleka w Europie, mającą około 8,5% udział w produkcji mleka największego
eksportera produktów mleczarskich na świecie, jakim jest Unia Europejska (około 40% światowego
eksportu). Po poszerzeniu, które nastąpiło w 2004 r. o kolejnych 10 członków, jej udział w
światowej produkcji mleka krowiego zwiększył się do 25%, a produkcja mleka w UE-25 wzrosła
do 140 mln t.
Mimo że Unia Europejska, a także Polska są jednymi z największych konsumentów mleka na
świecie, produkcja znacznie przekracza potrzeby rynku wewnętrznego. Nadwyżkę podaży nad
zużyciem krajowym w UE-15 jak i w Polsce w latach 2003 – 2004 szacowano odpowiednio na 10 i
12%, które wyeksportowano. Niskie ceny płacone polskim producentom do połowy 2004 r.
sprawiały, że w Polsce eksport ten na ogół nie wymagał dotacji. Natomiast w UE-15 ze względu na
wysoki poziom cen, eksport produktów mleczarskich bez subwencji z reguły nie jest możliwy.
2. Ogólna informacja o polskim i unijnym rynku mleka
Polska od lat jest eksporterem netto produktów mleczarskich. Nadwyżka eksportu produktów
mleczarskich nad ich importem wyrażona w ekwiwalencie mleka w latach 2001 – 2003 i podwoiła
się w porównaniu z latami 1999-2000 i wyniosła 1,2 – 1,4 mln t, a w roku 2004 przekroczyła 1,8
mln t. Wyraźny wzrost wymiany handlowej przetworami mlecznymi z zagranicą ma swoją
____________________________________________________________________________________
Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich
Warszawa • Kwiecień 2005
1
_______________________________________________________________________________________
przyczynę przede wszystkim w liberalizacji handlu w ramach UE oraz w poprawie koniunktury na
światowym rynku produktów mleczarskich (w tym zwłaszcza na rynku mleka w proszku).
Dodatkowo eksport stymulowały zmiany kursu walutowego, który był szczególnie korzystny w II
półroczu 2003 r. i w I półroczu 2004 r. Pewien wpływ wywarły także subwencje eksportowe
wypłacane do końca kwietnia 2004 r. przez Agencję Rynku Rolnego z budżetu krajowego, a po 1
maja 2004 r. ze środków funduszu FEOGA.
Ożywiająco na eksport wpływał także spadek krajowego popytu na mleko, przy wzrostowej
tendencji podaży mleka na rynek oraz relatywnym spadku cen produktów mleczarskich w latach
2002 - 2003.
Obroty handlowe produktami mleczarskimi z UE-15 (mln USD)
Import
250
Eksport
Saldo
200
150
100
50
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004*
-50
Liberalizacja obrotów handlowych z krajami członkowskimi UE zwłaszcza po integracji
spowodowała znacznie szybszy wzrost po stronie eksportu niż importu, co doprowadziło do
wzrostu nadwyżki handlowej. Udział krajów członkowskich UE-15 w wartości eksportu polskiego
sektora mleczarskiego wzrósł z około 24% w 1998 r. do prawie 38% w 2003 r. i 49% w 2004 r.
Natomiast w imporcie zmalał w tym czasie z blisko 70% (1998 r.) do około 43%.
____________________________________________________________________________________
2
_______________________________________________________________________________________
3. Regulacje handlu zagranicznego produktami mleczarskimi
Handel produktami mlecznymi, tak jak każdym innym towarem między krajami członkowskimi
Unii Europejskiej, odbywa się bez żadnych ograniczeń pod warunkiem, że zostały one
wyprodukowane zgodnie z wymogami dyrektywy 92/46 z mleka klasy extra wyprodukowanego w
gospodarstwach spełniających wspólnotowe standardy weterynaryjno-sanitarne. Potwierdzają to
zaświadczenia powiatowych lekarzy weterynarii wydane zakładom przetwórczym i gospodarstwom
produkującym mleko, a od 1 maja 2005 r. także oznaczenie produktów owalną pieczęcią
potwierdzającą bezpieczeństwo zdrowotne przetworów mlecznych. Wywóz towaru do innego kraju
członkowskiego zalicza się do eksportu wewnętrznego. Każdy przedsiębiorca dokonujący takiej
transakcji zobowiązany jest wysłać sprawozdania z wykonanego eksportu do innego kraju
członkowskiego (tzw. dokument T5) do Intrastatu prowadzonego przez Główny Urząd
Statystyczny.
Handel produktami mlecznymi z krajami trzecimi podlega szczególnym regulacjom i jest
nadzorowany przez Dyrekcję ds. Rolnych (DG VI) i wdrażany w Polsce przez Agencję Rynku
Rolnego (ARR). Sterowanie handlem zagranicznym jest, bowiem jedną z najważniejszych
regulacji na rynku mleka. Mimo ograniczeń wynikających z podpisania przez UE Porozumienia
GATT-WTO o stopniowej liberalizacji handlu międzynarodowego żywnością i produktami
rolnymi, subwencjonowany eksport nadal jest najważniejszym sposobem zagospodarowywania
nadwyżek rynkowych produktów mleczarskich. Subwencje eksportowe stanowią prawie 55%
wydatków funduszu FEOGA poniesionych na regulacje rynku mleka (około 1,5 mld EUR rocznie).
Regulacje importu decydują zaś o poziomie cen towarów importowanych i poziomie cen mleka i
jego przetworów na rynku wewnętrznym UE. W przyszłości oczekiwać jednak należy stopniowej
liberalizacji handlu produktami mleczarskimi z krajami trzecimi i ograniczania subwencji
eksportowych w miarę postępującego wraz z reformą regulacji rynku mleka spadku cen. Szacuje
się, że spadek cen rynkowych przetworów mlecznych w latach 2004/05 – 2007/08 wyniesie 18 –
22% pod wpływem obniżki cen interwencyjnych. Proporcjonalnie powinny, więc maleć subwencje
eksportowe.
Regulacje obrotu produktami mlecznymi z zagranicą obejmują:
✎ warunki importu na warunkach ogólnych i preferencyjnych,
✎ regulacje eksportu (dopłaty do eksportu i opłaty eksportowe),
✎ system licencji importowych i eksportowych,
____________________________________________________________________________________
3
_______________________________________________________________________________________
✎ przepisy sanitarne określające warunki importu produktów mlecznych oraz określające listę
krajów, z których import może być dokonywany.
Regulacje importowe
Prawie cały import mleka i przetworów mlecznych, jaki ma miejsce w UE dokonywany jest na
warunkach preferencyjnych (po obniżonych stawkach celnych lub w ogóle bez opłat celnych) w
ramach:
✎ kontyngentu WTO otwartego dla krajów trzecich zgodnie z listą koncesyjną WTO (w tym
licencje stosujące zaświadczenie IMA 1( Inward Monitoring Arrangement) dla Australii,
Kanady, USA, Nowej Zelandii, Norwegii, Turcji, Republiki Południowej Afryki, krajów ACP
(kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku) i OCT (kraje i terytoria zamorskie członków UE)),
✎ kontyngentów preferencyjnych zawartych w ramach umów dwustronnych,
✎ preferencyjnego importu poza kontyngentami (Szwajcaria, Turcja, Republika Południowej
Afryki, kraje ACP) pod rygorem możliwości zastosowania dodatkowych ceł, przeprowadzenia
kontroli księgowości firm itp. w przypadku nie przestrzegania minimalnych cen importowych.
System regulacji importu jest na tyle skuteczny, że praktycznie nie korzysta się z możliwości
nakładania dodatkowych ceł, które można stosować, jeśli ceny importowanych produktów byłyby
niższe od ustalonych cen progu.
Cały import mleka i przetworów mlecznych na obszar Wspólnoty objęty jest obowiązkiem
posiadania przez wwożącego licencji importowej. Import produktów mlecznych jest, bowiem
ściśle monitorowany dla potrzeb administrowania Wspólną Polityką Rolną na rynku mleka. Tzn.,
każda partia produktów mlecznych sprowadzona na warunkach preferencyjnych oraz importowana
na warunkach ogólnych, jeśli przekracza 150 kg netto może być sprowadzona tylko wówczas, gdy
została wydana na nią licencja importowa. Wyjątkiem są produkty mleczne sprowadzane bez
preferencji w ilościach mniejszych niż 150 kg netto, które nie wymagają posiadania licencji
importowej.
Licencje importowe wydawane są przez agencje interwencyjne, które z reguły administrują
regulacjami obrotów handlowych z zagranicą, a procedury składania wniosków o licencje
importowe oraz procedury ich udzielania są zróżnicowane w zależności od rodzaju licencji oraz
kontyngentu, którego dotyczą.
____________________________________________________________________________________
4
_______________________________________________________________________________________
Najłatwiej uzyskać normalne licencje importowe na przywóz produktów mlecznych na
zasadach ogólnych. Licencje te, bowiem wydają agencje interwencyjne, bez uzyskania zgody
Komisji Europejskiej, każdemu wnioskodawcy następnego dnia po złożeniu przez niego wniosku,
pod warunkiem wpłaty zabezpieczenia w wysokości ustalonej przez Komisję. Zabezpieczenie to
(obecnie 10 EUR/100 kg produktu netto) jest bez zbędnej zwłoki zwracane po wykorzystaniu
licencji.
Wydawaniem licencji preferencyjnych steruje Dyrekcja ds. Rolnictwa Komisji Europejskiej,
która rozdysponowuje kolejne transze poszczególnych kontyngentów między wnioskodawców,
których zbiorcze zestawienia przesyłają do Brukseli agencje interwencyjne (w Polsce ARR) w
ciągu 5 dni po zakończeniu terminu składania wniosków. Wnioski o wydanie preferencyjnej
licencji importowej mogą składać wyłącznie przedsiębiorcy, którzy zaimportowali lub
wyeksportowali produkty mleczne w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ilości nie mniejszej niż 25 t., w
co najmniej 4 transakcjach i zostali zarejestrowani przez Agencję Interwencyjną jako importerzy w
kraju składania wniosku.
Przedsiębiorca może złożyć tylko 1 wniosek o licencję dla danej transzy kontyngentu.
Warunkiem przyjęcia i rozpatrywania wniosku jest złożenie zabezpieczenia finansowego w
wysokości ustalonej przez Komisję (obecnie wynosi 35 EUR/100 kg produktu netto).
Wnioskodawca po zakończeniu terminu składania wniosków nie może wycofać złożonego wniosku
pod rygorem przepadku złożonego zabezpieczenia. Komisja w ciągu 3 dni po otrzymaniu
zbiorczych zestawień rozdysponowuje kontyngent. Jeśli ilość złożonych wniosków przekracza
wielkość kontyngentu Komisja może zastosować współczynnik redukcji – jednakowy dla
wszystkich, który ogłasza w dzienniku urzędowym i zawiadamia agencje interwencyjne o wielkości
redukcji oraz przyjętych wnioskach. Na tej podstawie agencja interwencyjna wydaje licencję
importową, która jest ważna 150 dni, licząc od daty jej wystawienia, ale nie dłużej niż do 30
czerwca. Złożone zabezpieczenie stanowi gwarancję właściwej realizacji licencji i zostaje zwrócone
po jej wykorzystaniu w okresie trwania jej ważności. Szczegółowe warunki ubiegania się o licencję
importową (terminy składania wniosków, wielkość minimalna i maksymalna, wielkość
zabezpieczenia, długość ważności licencji itp.) określone są dla poszczególnych kontyngentów.
____________________________________________________________________________________
5
_______________________________________________________________________________________
Regulacje eksportowe
Obowiązujące w UE regulacje umożliwiają stosowanie w eksporcie zarówno opłat
zniechęcających do eksportu jak i dopłat umożliwiających eksport produktów mleczarskich do
krajów trzecich w zależności od sytuacji rynkowej. W praktyce w UE opłaty eksportowe
dotychczas nie były stosowane, a dopłaty, czyli refundacje eksportowe stosowane są powszechnie.
Zgodnie z Porozumieniem WTO od roku 2000 do czasu podpisania nowego porozumienia
WTO UE-15 ma prawo do eksportu z subwencjami 366 tys. t masła, 305 tys. t serów, 243 tys. t
odtłuszczonego mleka w proszku, oraz 938 tys. t pozostałych produktów mleczarskich, a suma
dopłat do eksportu nie może przekroczyć 1,671 mld EUR rocznie.
Celem refundacji eksportowych jest wyrównanie różnicy między cenami rynku światowego i
cenami wewnętrznymi UE. Refundacje eksportowe są jednakowe dla wszystkich krajów
członkowskich. Ich wysokość ustalana jest przez Komisję we współpracy z Komitetem
Zarządzającym ds. Mleka. Wysokość refundacji powinna być ustalana, co najmniej raz na 4
tygodnie. Może jednak być zmieniana częściej na wniosek Komisji lub kraju członkowskiego.
Może też pozostawać niezmieniona przez dłuższy okres czasu, jeśli sytuacja na rynku światowym
nie zmienia się. Eksporter otrzymuje refundację eksportową wg stawki obowiązującej w dniu
złożenia wniosku o licencję eksportową do ilości towarów określonych w licencji. W Unii
Europejskiej stosowane są dwa rodzaje refundacji eksportowych do produktów mleczarskich:
✎ refundacje eksportowe zróżnicowane - ich wysokość zmienia się zależnie od kraju, do którego
eksportowane są przetwory mleczne. Ten rodzaj refundacji stosowany jest wyłącznie do serów
(CN 0406),
✎ refundacje eksportowe niezróżnicowane - refundacje te są stosowane do eksportu wszystkich
produktów mlecznych z wyjątkiem serów, niezależnie od kraju przeznaczenia.
Warunkiem uzyskania refundacji jest opuszczenie przez towar granic Wspólnoty w ciągu 60 dni
od daty zaakceptowania przez służby celne deklaracji eksportowej. Ponadto w przypadku ubiegania
się o subwencję zróżnicowaną (dotyczy to tylko serów) konieczne jest przedstawienie przez firmę
handlową dokumentu importowego wystawionego przez służby celne kraju importującego,
potwierdzającego dotarcie towaru do kraju przeznaczenia.
____________________________________________________________________________________
6
_______________________________________________________________________________________
Eksport subsydiowanych towarów wymaga posiadania przez firmę handlową licencji
eksportowej. Wyjątkiem od tej reguły jest: wartość dopłat nie przekraczająca 60 EUR, eksport
produktów mlecznych do 150 kg masy netto, dostawy specjalne (na statki lub samoloty, do
stanowisk wiertniczych ropy czy gazu, do sił zbrojnych, organizacji międzynarodowych,
magazynów zaopatrzeniowych). Bez licencji eksportowych odbywa się także eksport przetworów
mlecznych do krajów trzecich bez subwencji eksportowych. Wyjątkiem jest mleko w proszku (CN
0402), którego eksport bez refundacji także wymaga uzyskania licencji.
Wnioski o licencje eksportowe składane są w agencjach interwencyjnych (w Polsce w ARR)
przez handlowców od poniedziałku do piątku z wyjątkiem czwartku do godz. 13.00 (czasu w
Brukseli). Wniosek o licencję eksportową może dotyczyć tylko jednego przetworu mlecznego
oznaczonego 12 - znakowym kodem, będącym rozszerzeniem 9 – znakowego kodu CN,
stosowanym dla celów wypłaty subwencji eksportowych. Dodane trzy znaki służą określeniu
jakości oraz identyfikacji produktu uprawnionego do otrzymania refundacji.
Wnioski o licencje są przyjmowane i rozpatrywane pod warunkiem złożenia zabezpieczenia
finansowego, którego wysokość różni się w zależności od rodzaju produktu, którego licencja
dotyczy oraz rodzaju licencji. Licencje eksportowe wydawane są piątego dnia roboczego po
złożeniu wniosku, pod warunkiem, że Komisja Europejska nie podjęła decyzji o zastosowaniu
jednego lub więcej instrumentów specjalnych. Komisja może odrzucić część lub wszystkie
nierozstrzygnięte wnioski, zawiesić wydawanie licencji, zastosować współczynnik redukcji, co do
ilości przetworów mlecznych o licencje, dla których ubiegano się, w zależności od sytuacji
rynkowej oraz od stopnia wykorzystania zobowiązań zawartych w liście koncesyjnej WTO. Jeśli
współczynnik akceptacji przyjęty przez Komisję jest mniejszy niż 0,4, handlowiec może w ciągu 3
dni roboczych od decyzji podjętej przez Komisję ubiegać się o anulowanie swoich wniosków i
zwrot zabezpieczenia. Licencje eksportowe ważne są cztery miesiące następujące po zakończeniu
miesiąca, w którym zostały wydane.
____________________________________________________________________________________
7
_______________________________________________________________________________________
4. Bezpośrednie skutki nowych regulacji
Wcześniejsze wprowadzenie przez Ministra Gospodarki zasad regulacji importu produktów
mlecznych zbliżonych do obowiązujących w Unii Europejskiej, pozwoliło przygotować się polskim
handlowcom do warunków dokonywania importu w poszerzonej Unii Europejskiej. Spowodowało
to, że od pierwszych dni członkowstwa polscy eksporterzy i importerzy płynnie przeszli z polskich
regulacji ubiegania się o pozwolenie na import i eksport produktów mleczarskich na regulacje
wspólnotowe. Korzystają też z istniejących możliwości subwencjonowania eksportu. W okresie od
1 maja do końca 2004 r. Agencja Rynku Rolnego wydała ponad 300 pozwoleń na eksport i import
produktów mleczarskich (zwanych w UE licencjami importowymi i eksportowymi). Polscy
eksporterzy przejmują też niewykorzystane licencje eksportowe od swoich partnerów handlowych z
innych krajów członkowskich. W sumie ARR w tym okresie wypłaciła polskim eksporterom
produktów mlecznych około 42 mln zł subwencji eksportowych.
Obowiązek ubiegania się o licencje wiąże się z koniecznością wcześniejszego zarejestrowania
się w ARR, co wymaga spełnienia określonych warunków. Zabezpieczenia finansowe, które są
wnoszone w momencie składania wniosku o licencję są zwalniane dopiero po wykorzystaniu
licencji w trakcie trwania jej ważności. Powoduje to dodatkowe koszty w postaci zamrożenia
znacznych środków finansowych na okres wykorzystywania licencji lub kosztów udzielenia
gwarancji przez bank. Sprostanie tym warunkom dla wielu niewielkich firm handlowych, które
przeważają na polskim rynku jest trudne do osiągnięcia ze względu na ograniczone zasoby
finansowe. Wymaga także dużej dyscypliny i umiejętności realizacji importu oraz dobrej
znajomości procedur, aby nie narazić się na niebezpieczeństwo przepadku zabezpieczenia
finansowego w przypadku niedotrzymania terminów realizacji licencji lub zbyt późnego przesłania
dokumentów. Ratunkiem może tu być odstąpienie części nie wykorzystanej licencji znanym
partnerom handlowym.
Podobnie ubieganie się o subwencje do eksportu wymaga wcześniejszego podjęcia czynności
administracyjnych związanych z uzyskaniem licencji oraz złożenia zabezpieczenia finansowego, co
wymaga zgromadzenia znacznych środków finansowych (nawet do 75% wartości subwencji w
przypadku licencji przetargowych) lub posiadania wystarczającej wiarygodności kredytowej dla
banku. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami w postaci zamrożenia środków na okres
wykorzystania licencji lub kosztów gwarancji bankowych. Zbyt długa realizacja eksportu,
____________________________________________________________________________________
8
_______________________________________________________________________________________
niedostateczna dbałość o terminowe dostarczenie dokumentów potwierdzających dokonanie
eksportu oraz dostarczenie produktu do kraju przeznaczenia może doprowadzić do poniesienia
poważnych strat w postaci przepadku zabezpieczenia finansowego. Dla wielu małych firm
skorzystanie z subwencji eksportowych ze względu na bariery finansowe jest bardzo trudne lub
wręcz niemożliwe.
Administracyjna kontrola handlu zagranicznego stanowi dodatkowe utrudnienie dla
handlowców i tworzy dodatkowe bariery trudne do pokonania zwłaszcza dla małych firm.
Jednakże możliwość skorzystania z subwencji eksportowych umożliwia polskim firmom
konkurowanie cenowe z firmami ze starych krajów członkowskich na rynkach krajów trzecich.
Chroni także przed nadmiernym importem z krajów trzecich po zbyt niskich cenach. Zwiększa to
szanse wzrostu sprzedaży, zwiększenia dochodów i podjęcia konkurencji przede wszystkim na
rynku krajowym, który jest częścią jednolitego rynku europejskiego.
Zwiększenie wymogów finansowych oraz rygorystyczne egzekwowanie przestrzegania przepisów
związanych z licencjonowaniem importu i subwencjonowaniem eksportu prawdopodobnie
przyspieszy koncentrację firm handlowych działających na rynku mleka. Tylko duże firmy
posiadające znaczne środki własne oraz dobrze przygotowany personel są, bowiem w stanie spełnić
wymagania finansowe oraz proceduralne. Jednakże rygory finansowe związane z udzielaniem
subwencji eksportowych zmniejszające ryzyko popełniania nadużyć, będą służyć zwiększeniu
bezpieczeństwa w handlu artykułami mlecznymi. Także zasady i procedury ubiegania się o
preferencyjne licencje importowe, premiujące handlowców, funkcjonujących na rynku mleczarskim
od dłuższego czasu, zwiększając bezpieczeństwo sprzyjać będą zdrowej konkurencji.
Pośrednio bezpieczeństwu firm służyć będzie także przestrzeganie przepisów wspólnotowych w
zakresie warunków sanitarno-weterynaryjnych dotyczących wprowadzania na rynek produktów
mlecznych, określonych dyrektywą 92/46. Konsekwentne przestrzeganie zasady, że do obrotu
rynkowego mogą być wprowadzane tylko produkty oznaczone owalną pieczęcią potwierdzającą, że
artykuł ten został wyprodukowany w mleczarni będącej pod nadzorem weterynaryjnym z mleka
klasy extra wyprodukowanego w gospodarstwie spełniającym wymogi dyrektywy 92/46 stanowi
gwarancję jakości zdrowotnej produktów mlecznych. Zabezpiecza to przed wprowadzeniem na
____________________________________________________________________________________
9
_______________________________________________________________________________________
rynek produktów nie całkowicie bezpiecznych, a tym samym przed konsekwencjami finansowymi z
tym związanymi.
5. Efekty rynkowe
Wejście Polski do UE doprowadziło do znacznego zwiększenia obrotów handlowych przede
wszystkim z krajami członkowskimi poszerzonej UE, ale także z krajami trzecimi, w rezultacie:
–
przyjęcia wspólnotowych regulacji handlowych, które znacznie skuteczniej chronią
rynek
wewnętrzny
przed
wahaniami
koniunktury
na
rynku
światowym,
umożliwiając jednocześnie skuteczne konkurowanie na rynkach światowych,
–
swobodnego handlu produktami mleczarskimi w obrębie całej Wspólnoty.
Po wejściu do UE zdecydowanie wzrosło zainteresowanie firm handlowych z krajów
członkowskich zakupem produktów mleczarskich w Polsce. Brak opłat celnych uczynił, bowiem
import z Polski konkurencyjnym ze względu na istniejące różnice cen na wszystkich poziomach
kanałów rynkowych. Ceny otrzymywane za mleko przez polskich producentów w I połowie 2004 r.
(przeciętnie 16 - 17 EUR/100 l mleka klasy extra) były o około 50% niższe niż średnio w Unii
Europejskiej. Ceny zbytu masła, odtłuszczonego mleka w proszku, czy serów w analizowanym
roku, który był rokiem dobrej koniunktury na rynkach światowych, były niższe w Polsce w
momencie akcesji około 20 - 37% niż w UE-15. Wolumen eksportu produktów mleczarskich w
pierwszej połowie 2004 r. wzrósł, więc o ponad 60%, a jego wartość o ponad 70% w porównaniu z
analogicznym okresem roku 2003. W tym eksport masła zwiększył się około 3 – krotnie, serów
dojrzewających o 50%, a mleka w proszku o ponad 60%. W rezultacie ceny zbytu trwałych
produktów mleczarskich wzrosły w analizowanym czasie o 17 – 30%.
Znacznej poprawie uległa, więc sytuacja finansowa mleczarni produkujących trwałe produkty
mleczarskie. Spowodowało to znaczny wzrost konkurencji krajowej o surowiec i dynamiczny
wzrost cen skupu mleka. W 2004 r. ceny płacone rolnikom za mleko były o około 24% wyższe niż
przed rokiem. Postawiło to w trudnej sytuacji mleczarnie produkujące świeże przetwory mleczne
(mleko, napoje mleczne, lody, twarogi i serki smakowe) sprzedawane przede wszystkim na rynku
____________________________________________________________________________________ 10
_______________________________________________________________________________________
krajowym. Ceny tych produktów wobec ograniczonego popytu wewnętrznego wzrosły w
analizowanym półroczu zaledwie o 1 – 3%, a niektóre nawet staniały.
Ograniczenie możliwości wzrostu podaży mleka na rynek do wysokości przyznanej kwoty
spowoduje jednak, że w krótkim czasie nadwyżka rynkowa, jaka będzie mogła być skierowana na
eksport będzie malała. Popyt eksportowy będzie konkurował z popytem krajowym, który będzie się
stopniowo zwiększał pod wpływem możliwości skorzystania z subwencji do tłuszczu mlecznego
wykorzystywanego w przemyśle, lub białka mlecznego wykorzystywanego do produkcji pasz lub
kazeiny. Prowadzić to będzie do wzrostu cen mleka i produktów mleczarskich, oraz spadku
konkurencyjności eksportu produktów mleczarskich z Polski, zwłaszcza, że od lipca 2004 r.
rozpoczęło się stopniowe obniżanie cen produktów mleczarskich we Wspólnocie. Towarzyszy temu
ograniczanie subwencji eksportowych przez Komisję.
W miarę wzrostu cen produktów mleczarskich na rynku polskim liczyć się należy ze
zmniejszaniem eksportu, który zastępowany będzie przez stopniowo zwiększający się import
produktów mleczarskich przede wszystkim z innych krajów członkowskich. Mało prawdopodobny
jest natomiast większy niż dotychczas import produktów mleczarskich do Polski spoza obszaru
Unii. Poziom ochrony celnej rynku mleka (z wyjątkiem mleka w proszku i kazeiny) jest, bowiem
wyższy w Unii Europejskiej niż w Polsce i chroni rynek skutecznie przed importem, który odbywa
się prawie wyłącznie na warunkach preferencyjnych. Ograniczenie produkcji mleka wywołane
przyznaniem Polsce kwoty sprzedaży w wysokości zaledwie 9,38 mln t spowoduje, że w ciągu 5 do
7 lat po akcesji Polska prawdopodobnie stanie się importerem netto produktów mleczarskich. Na
rynku Polski oraz pozostałych krajów nowo przyjętych lokowana będzie część nadwyżek mleka
wyprodukowanego
w
krajach
członkowskich
UE.
Pozwoli
to
zmniejszyć
wskaźnik
samowystarczalności starych krajów członkowskich z około 110% w 2002 r. do 105% w latach
2008 - 2009. Przyznanie nowo przyjętym krajom członkowskim kwot mlecznych na poziomie
sprzedaży z lat bezpośrednio poprzedzających rozszerzenie, przyczyni się do zrównoważenia rynku
mleka poszerzonej UE. Wskaźnik samowystarczalności w produkcji mleka dla UE-25 w latach
2007 – 2009 prawdopodobnie zmniejszy się do około 103% ze 108% w latach 2001-2002.
____________________________________________________________________________________ 11
_______________________________________________________________________________________
6. Podstawy prawne (podstawowe akty prawne)
1. Rozporządzenie Rady 2913/1992 z 12 października 1992 r. wprowadzające Kodeks Celny
2. Rozporządzenie Komisji 2031/2001 z dnia 6 sierpnia 2001 r. aktualizujące Wspólną Taryfę
Celną na okres od 1.07.2002 do 30.06.2003
3. Rozporządzenie Komisji 1598/1995 z 30 czerwca 1995 r. określające szczegółowe reguły
stosowania dodatkowych opłat celnych w imporcie artykułów mleczarskich
4.
Rozporządzenie Rady nr 1255/99 z dnia 17 maja 1999 r. o wspólnej organizacji rynku
mleka i produktów mleczarskich (OJ nr C1256, z dnia 31 grudnia 1999 r.)
5. Decyzja Komisji 945/70/EG ustalająca listę państw, z których państwa członkowskie mogą
importować mleko surowe i produkty mleczarskie
6. Decyzja Komisji 95/340/EG z 27 lipca 1995 r. określająca warunki sanitarno weterynaryjne importu produktów mleczarskich z państw znajdujących się na tej liście
państw dopuszczonych do importu
7. Dyrektywa Rady nr 92/46 z dnia 16 czerwca 1992 r. formułująca zasady dotyczące
warunków sanitarnych w produkcji i wprowadzaniu na rynek mleka surowego,
pasteryzowanego, oraz produktów mlecznych
8. Rozporządzenie Komisji 2535/2001 z14.12.2001 r. dotyczące regulacji importu mleka i
produktów mleczarskich oraz otwarcia odpowiednich kontyngentów celnych
9. Rozporządzenie Komisji 1291/2000 z 9.06.2000 r. dotyczące licencji importowych i
eksportowych dla produktów rolniczych
10. Rozporządzenie Komisji nr 800/1999 z 15 kwietnia 1999 r. dotyczące dopłat eksportowych
dla produktów rolniczych
11. Rozporządzenie Rady 174/1999 z 26.01.1999 r. dotyczące licencji i dopłat eksportowych w
sektorze mleczarskim
12. Rozporządzenie rady 2851/2000 z 22.12.2000 r. dotyczące preferencyjnych kontyngentów
rolniczych z Polski
13. Ustawa o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych z dnia 6 września 2001r. (Dz. U.
nr 129 poz. 1446)
14. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie
szczegółowych
warunków
weterynaryjnych
wymaganych
przy
pozyskiwaniu,
____________________________________________________________________________________ 12
_______________________________________________________________________________________
przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych (Dz. U. nr 117
poz. 1011)
15. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 31 grudnia 2003 w sprawie administrowania
obrotem z zagranicą (Dz. U.03.231.2313)
7. Bibliografia
1. J. Seremak-Bulge: Polski rynek mleka w pierwszych latach po akcesji do Unii Europejskiej,
referat na konferencji naukowej pt. „Scenariusze rozwoju wydarzeń w polskim
przetwórstwie mleka po wejściu Polski do Unii Europejskiej na tle zapisów TRAKTAKTU
AKCESYJNEGO podpisanego 16.04.2003 w Atenach”, Krajowa Rada mleczarska
Szklarska Poręba 7 - 10 maj 2003 r.
2. J. Seremak-Bulge: Wpływ proponowanej przez Komisję wielkości kwoty mlecznej na
możliwości rozwojowe polskiego sektora mleczarskiego w poszerzonej Unii Europejskiej maszynopis, ekspertyza na zamówienie UKIE, 2002, maszynopis
3. J. Seremak-Bulge wraz z zespołem - Materiały szkoleniowe z zakresu WPR na rynku mleka,
w ramach projektu Phare Pl 0006.08 pt. ”Organizacje wspólnego rynku WPR”, MRiRW,
ARiMR, MRiRW Warszawa 2002
4. P. Szajner, W. Łopaciuk – Materiały szkoleniowe z zakresu mechanizmów handlu
zagranicznego – moduł horyzontalny, w ramach projektu Phare Pl 0006.08 pt. ”Organizacje
wspólnego rynku WPR”, MRiRW, ARiMR, MRiRW Warszawa 2002
5. J. Seremak-Bulge – Kondycja polskiego mleczarstwa pół roku po akcesji, referat na
konferencji pt Szanse rozwoju eksportu produktów mleczarskich, Warszawa 9.12.2004
6. Ważne instytucje i organizacje związane z handlem i branżą mleczarską
1. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą,
00-400 Warszawa, Nowy Świat 6/12,
____________________________________________________________________________________ 13
_______________________________________________________________________________________
tel. (022) 661-70-79, (022) 661-75-90,
e-mail: [email protected], strona internetowa: http://www.arr.gov.pl
2. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka,
00-400 Warszawa, Nowy Świat 6/12,
tel. (022) 661-79-29,
e-mail: [email protected], strona internetowa: http://www.arr.gov.pl
3. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Departament Integracji Europejskiej,
00-950 Warszawa, ul. Wspólna 30,
tel: (022) 623-24-71, 629-61-27,
e-mail: koordynacja [email protected], strona internetowa: http://www.minrol.gov.pl
4. Ministerstwo Gospodarki Departament Instrumentów Polityki Handlowej,
Warszawa, ul. Żurawia 4A,
tel. (022) 693-58-17, fax.(022) 693-40-18,
e-mail: mpips.gov.pl, strona internetowa: http://www.mpips.gov.pl
5. Ministerstwo Finansów Departament Ceł,
00-916 Warszawa, ul. Świętokrzyska 12,
tel. 0 (prefix) 22 694 50 05, fax 0 (prefix) 22 694 43 03,
e-mail: [email protected], strona internetowa: http://www.mf.gov.pl
6. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
00-930 Warszawa, ul. Wspólna 30,
tel: (022) 621-64-21, (022) 629-59-78
7. Główny Inspektorat Weterynarii
00-950 Warszawa, ul. Wspólna 30
tel.: (022) 623-20-88, 623-10-23,
e-mail:[email protected], strona internetowa: http://www.wetgiw.gov.pl
8. Centrum Informacji i Dokumentacji Integracji Europejskiej - Fundacja Programów Pomocy
dla Rolnictwa
00-950 Warszawa, Wspólna 30 pok. 308,
tel.: (022) 23-15-70, 629-15-08, 623-26-07,
e-mail: [email protected], strona internetowa: http://www.fapa.com.pl/cgi-cid/index.cgi
9. Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej - Fundacja Programów Pomocy dla
Rolnictwa
____________________________________________________________________________________ 14
_______________________________________________________________________________________
00-950 Warszawa, Wspólna 30 pok. 338,
tel: (022) 623-10-01, 623-26-07, 623-17-07,
e-mail: [email protected], strona internetowa: http://www.fapa.com.pl/saepr/index.html
10. Istotne linki
1. Agencja Rynku Rolnego – Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą:
http://www.arr.gov.pl/index.php?idDzialu00134
2. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka:
http://www.arr.gov.pl/index.php?idDzialu00059
3. Ministerstwo Finansów Departament Ceł:
http://www.mf.gov.pl/dokument.php?dzial=9&id=123
____________________________________________________________________________________ 15

Mleko. Handel. Wersja 3

Transkrypt

Podobne dokumenty

ANKIETA 1. Nazwa i adres szkoły

SZKLANKA MLEKA DLA UCZNIA

„Mam kota na punkcie mleka”

Temat szkolenia: Wybrane zagadnienia z mikrobiologii żywności i

sprawozdanie z realizacji

„Szklanka mleka”. - Grabowiec.edu.pl

(nie wyrażam) * zgodę/ zgody * na uczestnictwo mojego dziecka

Szklanka mleka

Produkcja mleka krowiego (t)

Mam kota na punkcie mleka