Pobierz - Sąd Apelacyjny

WYROK Z DNIA 8 KWIETNIA 2010 R.
I ACa 83/10
Przesłanka określona w art. 56 § 2 k.r.o. ma na celu ochronę dziecka przed
negatywnymi skutkami rozwodu rodziców, nie jest zaś w stanie go chronić przed
skutkami rozkładu pożycia pomiędzy nimi.
Dla stwierdzenia tej przesłanki konieczne jest zbadanie w postępowaniu
sądowym wpływu rozkładu pożycia małżeńskiego na osobę dziecka, określenie
warunków w jakich udzielenie rozwodu może wywołać bardziej ujemne skutki dla
dziecka, aniżeli te które są wynikiem zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między
małżonkami – rodzicami dziecka.
Rozwód niewątpliwe zagraża interesowi dziecka, gdy rozkład pożycia nie
wywołuje ujemnych skutków w stosunku do jego osoby.
Z zasady w interesie dziecka leży, aby wychowywało się w rodzinie, w której
prawidłowo realizowane są funkcje ojca i matki w tym, aby nie było rozłączone
z żadnym z rodziców, chodzi jednak o rodzinę faktycznie funkcjonującą, a nie tylko
utrzymywaną formalnie przez prawo.
Dla zastosowania art. 56 § 2 zd. 1 k.r.o. trzeba odpowiedzieć na pytanie dlaczego
utrzymywanie martwego małżeństwa służy dobru dziecka.
art. 56 § 2 k.r.o.
Sędzia SA Cezary Petruszewicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SA Anna Pelc
Sędzia SA Marek Klimczak
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w sprawie z powództwa Łukasza S. przeciwko
Justynie S. o rozwód, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2010 r. apelacji obu
stron od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 30 listopada 2009 r.
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Tarnobrzegu do
ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania
apelacyjnego.
U za sa dnienie
Wyrokiem z dnia 30 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo Łukasza S.
o rozwód z pozwaną Justyną S., która także w trakcie procesu domagała się rozwodu.
Sąd ustalił, że między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia
w małżeństwie zawartym 6 października 2001 r. Uznał jednak, że udzielenie rozwodu jest
niedopuszczalne z uwagi na dobro ich syna Kacpra, gdyż rodzice nie są w stanie porozumieć
się nawet na temat wychowania dziecka, a na skutek konfliktu między nimi, który jest
czytelny dla syna, ponosi on szkody emocjonalne.
1
Powyższy wyrok zaskarżyły obie strony, wnosząc o jego zmianę i polemizując z oceną
Sądu Okręgowego co do wpływu rozwodu na sytuację dziecka.
Badając sprawę w wyniku złożonych apelacji Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Przepis art. 56 k.r.o. zawiera przesłanki orzeczenia rozwodu zarówno tzw. pozytywne
(§1) jak i negatywne (§ 2).
Sąd może orzec rozwód małżeństwa jeżeli ustali, że pomiędzy małżonkami nastąpił
zupełny i trwały rozkład pożycia, a ponadto na skutek orzeczenia rozwodu nie ucierpi dobro
wspólnego dziecka małżonków.
W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że pomiędzy
małżonkami Łukaszem S. i Justyną S. nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, lecz z uwagi
na dobro ich 6- letniego syna Kacpra odmówił udzielenia rozwodu.
Takie orzeczenie ma zdaniem Sądu I instancji zwiększyć poczucie bezpieczeństwa
dziecka, pozwolić na wyciszenie negatywnych emocji i dać rodzicom czas na zreflektowanie
się.
W ocenie Sądu Apelacyjnego te nadzieje są płonne.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że przesłanka określona w art. 56
§ 2 k.r.o. ma na celu ochronę dziecka przed negatywnymi skutkami rozwodu rodziców, nie
jest zaś w stanie go chronić przed skutkami rozkładu pożycia pomiędzy nimi.
Dla stwierdzenia tej przesłanki konieczne jest zbadanie w postępowaniu sądowym
wpływu rozkładu pożycia małżeńskiego na osobę dziecka, co Sąd Okręgowy uczynił, ale
następnie, czego Sąd Okręgowy już nie zrobił, określenie warunków w jakich udzielenie
rozwodu może wywołać bardziej ujemne skutki dla dziecka, aniżeli te które są wynikiem
zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami – rodzicami dziecka.
Rozwód niewątpliwe zagraża interesowi dziecka, gdy rozkład pożycia nie wywołuje
ujemnych skutków w stosunku do jego osoby.
Z zasady w interesie dziecka leży, aby wychowywało się w rodzinie, w której
prawidłowo realizowane są funkcje ojca i matki, w tym aby nie było rozłączone z żadnym
z rodziców, chodzi jednak o rodzinę faktycznie funkcjonującą, a nie tylko utrzymywaną
formalnie przez prawo.
Dla zastosowania art. 56 § 2 zd. 1 k.r.o. trzeba odpowiedzieć na pytanie dlaczego
utrzymywanie martwego małżeństwa służy dobru dziecka.
Opinia RODK, na którą powołuje się Sąd Okręgowy myli skutki rozkładu pożycia,
niewątpliwie negatywne dla dziecka stron, ze skutkami rozwodu, które przy ustaleniu, że
oboje rodzice nieprawidłowo jak dotychczas realizowali obowiązki rodzicielskie, nie mogą
być już gorsze od skutków wywołanych trwałym i zupełnym rozkładem pożycia.
Syn stron jest świadomy tego, że między rodzicami dzieje się źle, żyje w rozłączeniu
z ojcem od prawie dwóch lat i jest nie tylko obserwatorem zdarzeń, ale także jest wciągany
w konflikt.
Powoduje to jego dyskomfort psychiczny ze wszystkimi negatywnymi skutkami
takiego stanu rzeczy.
2
Rodzice skoncentrowani na walce ze sobą, której nasilenie jest potęgowane przez ich
niedojrzałość emocjonalną i społeczną i przez złe cechy charakteru, nie są w stanie z niej
zrezygnować dla dobra syna i udawać przed nim, że tworzą kochającą się rodzinę.
Dlatego bez względu na ocenę ich postępowania, które nie może zasługiwać na
akceptację, nie da się przyjąć, że rozwód zagraża dobru ich dziecka.
Zło, które rodzice wyrządzili dziecku już się stało i ewentualny rozwód nic tu nie
zmieni go na gorsze.
W tej sytuacji przyjmując za Sądem Okręgowym, że nastąpił trwały i zupełny rozkład
pożycia, należy co do zasady rozwiązać małżeństwo stron.
Rzecz jednak w tym, że zarówno powód jak i pozwana domagają się orzeczenia
rozwodu z winy drugiej strony, a Sąd Okręgowy dotychczas nie czynił żadnych ustaleń co do
odpowiedzialności za rozkład pożycia, obowiązków alimentacyjnych wobec dziecka i władzy
rodzicielskiej nad nim i w tych sferach postępowanie dowodowe musi być prowadzone
w całości.
Dlatego wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania na
podstawie art. 386 § 4 k.p.c.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c.
3