DZIEJE BELECINA (2) - Zespół Przedszkola Szkoły

ZESPÓŁ PRZEDSZKOLA SZKOŁY
PODSTAWOWEJ I GIMNAZJUM
w BELĘCINIE
1
Zespół Przedszkola, Szkoły Podstawowej i Gimnazjum mieści się w
budynku pałacu, otoczonego parkiem.
Historia pałacu.
Pałac, najważniejszy obiekt architektoniczny w Belęcinie jest
usytuowany w północno – wschodniej części parku. Zbudowany został
około roku 1870, prawdopodobnie przez porucznika Landwehry Benno
Schwartza. Obiekt wzniesiono w stylu neogotyckim. Pierwotnie pałac był
mniejszy, ogród zimowy i przybudówka wejściowa zostały dobudowane
na początku XX wieku.
RYC.1. PAŁAC W ROKU 1913 (ARCHIWUM ZESPOŁU PRZEDSZKOLA
SZKOŁY PODSTAWOWEJ I GIMNAZJUM W BELĘCINIE)
Od roku 1881 właścicielem pałacu był Ernst von Wentzel, a w
okresie międzywojennym jego syn Teodor. Po roku 1946 majątek został
rozparcelowany, w pałacu powstał ośrodek kolonijny poznańskiej
„Wiepofamy”. Od lat 60 – tych w pałacu mieściło się przedszkole i
mieszkania. W roku 1982 pałac został przekazany oświacie na szkołę i
tą funkcję pełni on do dziś.
2
Materiał, konstrukcja, technika stosowane przy budowie pałacu.
Pałac jest obiektem murowanym, wzniesionym z cegły ceramicznej
wypalanej
pełnej,
obustronnie
łączonej
na
otynkowanych.
zaprawę
Piwnice
wapienną,
przykryte
są
o
ścianach
ceramicznymi
ceglanymi sklepieniami odcinkowymi, w części pomieszczeń wsparte na
łukach przyściennych. W dolnej części kuchennej zastosowano strop
odcinkowy
typu
Kleina
wsparty
na
stalowych
szynach.
W
pomieszczeniach reprezentacyjnego piętra oraz mieszkalnych drugiego
piętra stropy wykonane zostały z drewna, a następnie okryte podsufitką i
otynkowane. Przybudówkę z holem wzniesiono w układzie trójnawowym,
dwuprzęsłowym, przykrytym sklepieniami krzyżowymi, wspartymi na
murowanych filarach. Więźbę dachową wykonano z drewna w technice
płatwinowo – kleszczowej pełnej ze ścianką kolankową. Główna klatka
schodowa jest również drewniana policzkowa, dwubiegowa powrotna, po
remoncie wykończona wykładziną, a na kantach obita kątownikami
aluminiowymi. Boczna klatka schodowa jest jednobiegowa powrotna
kręta. W partii przyziemia w przedsionku schody są kamienne,
granitowe, posadzki z płytek ceramicznych (ryc. 2).
W pomieszczeniach pierwszej i drugiej kondygnacji umocowano
drewniane deskowe podłogi, w klasach lekcyjnych pokryte wykładzinami.
Stolarka drzwiowa prostokątna, drewniana, jednoskrzydłowa w czasie
remontu drzwi zostały wymienione. Stolarka okienna – obecnie
współczesna
plastikowa,
jednoramowa,
pierwotnie
drewniana,
skrzynkowa, wielopodziałowa, w pierwszej kondygnacji częściowo
zamknięta łukiem odcinkowym.
3
RYC. 2. POSADZKA W HOLU
Plan budynku
Budynek
wzniesiony
na
rzucie
wydłużonego
prostokąta
o
proporcjach boków około 1:3, z ogrodem zimowym od strony zachodniej.
Przy elewacji frontowej znajduje się przybudówka, flankowana przez dwa
trójboczne aneksy, wzniesiona na rzucie zbliżonym do kwadratu,
mieszcząca sień wejściową.
W części wschodniej elewacji frontowej znajduje się trójboczna
wieża, przechodząca ponad połacią dachową w ośmioboczną (ryc. 4).
Przy elewacji północnej znajduje się niewielka parterowa przybudówka
wzniesiona na rzucie prostokąta. Wnętrza w układzie 2,5 traktowym
korytarzowym.
W piwnicy znajduje się 15 pomieszczeń i dwie toalety w
przybudówce frontowej. W pałacu są dwie klatki schodowe: główna i
mała boczna z kręconymi schodami. Na parterze jest 13 pokoi, podobnie
jest na I piętrze. Obecnie pokoje to sale lekcyjne. Strych kryje w sobie 5
małych pomieszczeń we wschodniej części pałacu i jedno duże w
zachodniej.
4
RYC. 3. RZUT PAŁACU (KARTA EWIDENCYJNA ZABYTKÓW
ARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA, ZESPÓŁ FOLWARCZNY)
5
RYC. 4. WIEŻYCZKA
Bryła pałacu
Budynek posiada zwartą, prostopadłościenną bryłę, postawioną na
wysokim przyziemiu z niskim cokołem, dwukondygnacyjną, nakrytą
dwuspadowym dachem o niskim kącie nachylenia połaci dachowych, o
narożnikach ujętych w ośmioboczne wieżyczki. Od strony zachodniej
znajduje się ogród zimowy, nakryty dwuspadowym dachem, z całkowicie
przeszkloną ścianą od strony frontowej.
RYC. 5. TRALKOWA BALUSTRADA TARASU
Przy frontowej przybudówce, mieszczącej hol, od strony wschodu
przylega taras z tralkową balustradą (ryc. 5). Od strony północnej
6
przybudówka nakryta jest płaskim dachem, o narożnikach flankowanych
wieżyczkami.
Elewacje
Elewacje pałacu są otynkowane, dwukondygnacyjne, posadowione
na niskim cokole obiegającym cały budynek, na wysokim przyziemiu, o
kondygnacjach
rozdzielonych
wydatnym
zamknięte fryzem palmetowym
oraz
gzymsem
gzymsem
kordonowym,
podokapowym
z
modylonami, z użyciem motywu liści akantu. Prostokątne otwory okienne
parteru, zamknięte zostały łukiem odcinkowym, z parapetami wspartymi
na konsolach, w profilowanych obramieniach okiennych oraz prostymi
odcinkami gzymsów nadokiennych, wspartych na konsolach z dekoracją
z motywem liścia akantu. Okna drugiej kondygnacji są prostokątne, w
profilowanych opaskach, połączone wspólnym gzymsem podokiennym, z
nadokiennikiem
w
postaci
odcinka
fryzu
palmetowego
oraz
profilowanego gzymsu wspartego na konsolach.
W wieży, przybudówce oraz ryzalicie umieszczono otwory okienne
ostrołukowe. Okna w przybudówce pierwotnie były witrażowe.
Elewacja południowa – fasada budynku jest dwukondygnacyjna,
na wysokim przyziemiu, dwunastoosiowa, o narożnikach ujętych w
wieżyczki, z przybudówką i tarasem przed frontem. Otwór drzwiowy do
holu został półkoliście zamknięty w profilowanym obramieniu (ryc. 6). Po
bokach przybudówki są trójboczne aneksy.
7
RYC. 6. WEJŚCIE DO HOLU (SZKOŁY)
W ryzalicie, na osi głównego wejścia, ujętym w wieżyczki,
umieszczono dwa ostrołukowe otwory okienne ze wspólnym trójkątnym
frontonem. Od strony zachodniej znajduje się przeszklona ściana ogrodu
zimowego.
Elewacja
północna
–
tylna
jest
dwukondygnacyjna,
dwunastoosiowa, na wysokim przyziemiu, o narożnikach ujętych w
wieżyczki. Kondygnacje oddzielone są gzymsem koronowym. Na piątej
osi od zachodu znajduje się płytki ryzalit (analogiczny jak w elewacji
frontowej) oraz przed nim dwuosiowa parterowa przybudówka z
otworami okiennymi zamkniętymi łukiem odcinkowym.
Elewacja wschodnia – boczna jest również dwukondygnacyjna,
trójosiowa symetryczna, na wysokim przyziemiu, o narożnikach ujętych
w wieżyczki. Kondygnacje oddzielone są gzymsem koronowym,
zamknięte trójkątnym szczytem, w którym znajdują się trzy ostrołukowe
otwory okienne na głównej osi oraz prostokątne na bocznych.
Elewacja
zachodnia
–
boczna
jest
symetryczna,
dwukondygnacyjna, trójosiowa w układzie analogicznym jak elewacja
wschodnia, z tą różnicą, że przylega do niej ogród zimowy ze ścianą
szczytową.
8
Wnętrze
Wnętrze w układzie 2,5 traktowym korytarzowym w całości
użytkowane jest na cele szkolne. Na parterze znajdują się klasy, w
których uczą się dzieci najmłodsze tj. 6-latki i dzieci z nauczania
początkowego. Na piętrze uczą się dzieci z klas IV-VI i uczniowie
gimnazjum. Na parterze mieści się również sala zabaw. Na piętrze, obok
pomieszczeń lekcyjnych, jest sala komputerowa i sala audiowizualna.
Pokój nauczycielski, sekretariat i gabinet dyrektora usytuowany jest
również na piętrze.
W pomieszczeniach od zachodu na parterze
wyburzono ściany działowe. Pomieszczenia w części środkowej w
trakcie północnym zaadaptowane zostały na sanitariaty. W tych
pomieszczeniach uczy się 170 dzieci. Przybudówka z holem jest w
układzie
trójnawowym,
dwuprzęsłowym,
przykryta
sklepieniami
krzyżowymi, wspartymi na murowanych filarach. W dawnym zimowym
ogrodzie znajdują się dziś nowoczesne pomieszczenia kuchenne. W
piwnicach znajduje się kotłownia oraz pomieszczenia magazynowe.
RYC. 7. GZYMS NA ŚRODKU SUFITU
9
W dwóch pomieszczeniach na parterze zachowały się gzymsy na
sufitach (ryc. 7 i 8). W jednym z pomieszczeń (według relacji
pracowników
szkoły)
na
suficie
było
namalowane
malowidło
ornamentowe i ten sam wzór znajdował się na podłodze ułożony w
mozaikę.
RYC. 8. GZYMS W NAROŻNIKU POKOJU – KLASY
Z wyposażenia parteru do dnia dzisiejszego nic się nie zachowało.
Jedyne starsze pozostałości to główne drzwi wejściowe, wystrój
kamieniarski i płytki ceramiczne holu wejściowego.
Park przypałacowy – teren wokół szkoły.
Na południowo – zachodnich krańcach wsi znajduje się rozległy
park krajobrazowy o powierzchni 15,20 ha, założony w 1846 roku z
cennymi i rzadkimi gatunkami drzew, a także drzewami pomnikowymi,
między innymi bukiem pospolitym o obwodzie 430 cm (przy boisku
szkolnym przed pałacem) oraz jesionem 350 cm w obwodzie na
wysokości 2 metrów rozwidlającym się na trzy konary (przy ogrodzeniu
10
od strony zachodniej). Na szczególne wyróżnienie zasługuje okazały dąb
szypułkowy o obwodzie 780 cm, rozwidlający się na wysokości dwóch
metrów na dwa konary, rosnący w południowo – zachodnim narożniku
parku, obok boiska Klubu Sportowego „Orzeł” . (ryc. 9). Inwentaryzację
drzew zrobili uczniowie pod kierunkiem nauczycielki biologii, Ewy Weil.
RYC. 9. DĄB SZYPUŁKOWY W PARKU
Poza pięknymi okazami pomnikowymi spotkać można wiele
gatunków egzotycznych drzew i krzewów, między innymi: dąb czerwony,
rosnący przy boisku Klubu Sportowego „Orzeł”. Inne okazy to: sosna
wejmutka i surmia bignoniowa (ryc. 5), która występuje między drogą
dojazdową do pałacu, a boiskiem szkolnym.
11
RYC. 10. SURMIA BIOGNONIOWA
W odległości około 150 metrów na zachód od pałacu rośnie w
kręgu 9 lip drobnolistnych (ryc. 11). Nie wykluczone, że właściciele
pałacu mieli tam ogrodową altankę.
Na terenie parku znajdują się dwa boiska: jedno do gry w piłkę
ręczną, a drugie do piłki nożnej. Nieopodal małego boiska znajduje się
plac zabaw dla dzieci, z którego mogą również korzystać mieszkańcy
wsi. Przy boisku do piłki nożnej wybudowano wigwam z miejscem
ogniskowym do pieczenia kiełbasek.
RYC. 11. LIPY DROBNOLISTNE
12
Interesująca jest nie tylko flora, ale również fauna. Występuje tu,
bowiem bardzo wiele gatunków ptaków, między innymi: wróbel pospolity,
sroka,
sikorka
bogatka,
sikorka
modraszka,
szczygieł,
jaskółka
dymówka, jaskółka oknówka. Nad polami można spotkać myszołowa.
Pobliskie lasy zamieszkują dzięcioły, kukułki oraz sarny, dziki, lisy,
zające, a także jeże, krety, myszy, kuny i inne drobne ssaki i gryzonie.
Spośród osobowości fauny wymienić należy kozioroga dębosza
(ryc. 12) licznie występującego na próchniejących dębach w rejonie
Belęcina.
RYC. 12. ŚLADY KOZIOROGA DĘBOSZA
W opracowaniu wykorzystano materiały z pracy magisterskiej pani Edyty
Monkiewicz.
13
14