WYZNACZANIE DZIECKU GRANIC

WYZNACZANIE DZIECKU GRANIC
Z pewnością choć raz byliśmy świadkami lub sami braliśmy udział w sytuacji, gdy
dziecko brało górę podczas zakupów w supermarkecie, wymuszając zakupienie pewnej
łakoci. Każdy korytarz sklepu stanowi pokusę dla naszych pociech, a nasza lista zakupów jest
bardzo ograniczona. Dziecku trudno jest przyjąć do wiadomości słowo NIE, kiedy wszystko
jest w zasięgu ręki. Chcąc uniknąć konfliktu w miejscu publicznym, kupujemy dziecku „coś”,
aby pozornie odzyskać nad nim kontrolę. Lecz to tylko złudzenie, że to my wygraliśmy ten
pojedynek.
Co oznacza słowo „granica”? Dlaczego należy wytyczać pewne granice?
Definicja słowa „granica” oznacza linię rzeczywistą lub wyimaginowaną między
dwoma obszarami, terytoriami, ale to także kraniec czegoś, kres, który można osiągnąć w
znaczeniu fizycznym i psychicznym. Definiuje, gdzie zaczynamy i gdzie kończymy, za co
jesteśmy odpowiedzialni, a za co już nie. Rozpoznawanie granic w świecie materialnym
wydaje się być niczym trudnym, rysując linie, widoczne jest, co moje, a co twoje. Jednak
zasada ta rządzi również relacjami międzyludzkimi, zarówno w naszym świecie, jak i u
innych ludzi. Wszyscy wiemy, że wtargnięcie na czyjąś własność bez pozwolenia, pociąga za
sobą konsekwencje, wiąże się z pewnymi sankcjami, to zatem uświadamia nam, jak ważne
jest szanowanie granic innych ludzi, podobnie naruszenie naszych granic jest sprawą
poważną. Wszyscy powinniśmy zatem nauczyć się wyznaczać innym granice, aby czuć, że
jesteśmy szanowani oraz przestrzegać i szanować granice innych ludzi.
Jak działa osoba nie znająca granic lub ledwo je uznająca?
Granic nie dziedziczymy od swoich przodków, ani nie wysysamy z mlekiem matki. Uczymy
się ich, tworzymy je, pracujemy nad nimi. Najważniejsze etapy to pierwsze lata życia, kiedy
kształtuje się nasz charakter i podstawy dorosłej osobowości. Jeśli my rodzice nie uczymy
naszych dzieci przestrzegania pewnych granic, to dajemy im do zrozumienia, że ich
zachcianki są najważniejsze. Jeśli odpowiadamy dziecku NIE, a za chwilę ustępujemy i
kupujemy „coś”, kształtujemy w dziecku postawę głuchych na pewne granice, co w
przyszłości rzutuje nie reagowaniem na granice innych ludzi. Trudności związane z
wyznaczaniem granic pojawiają się również w sytuacji, gdy granice nie są zbyt poważne.
Chodzi tu o sytuacje, w których dziecko nie potrafi zrobić użytku z przysługującego mu
prawa do powiedzenia NIE, aby położyć kres sytuacjom, w których ktoś zachowuje się
niepoprawnie wobec niego. Jeśli my dorośli nie nauczymy dziecko mówić NIE lub nie
będziemy ich szanować, one same nie będą się w stanie bronić przed samowolą innych. Dla
dobra dziecko, powinno ono umieć wyrazić swoja wolę, używają zwrotów: „nie zgadzam
się”, „nie podoba mi się taka zabawa”, „nie chcę się z tobą bawić”, „nie chcę, abyś mnie tam
dotykał...”
Jak działa dziecko mające jasno wytyczone granice?
Jako rodzice musimy przekazać naszym dzieciom, że są akceptowane, kochane, że stoimy po
ich stronie bez względu na wszystko. Stwarzajmy im bezpieczny i stabilny świat, aby czuli się
pewnie i mieli do nas zaufanie, to zbuduje podstawy do kontrolowania swego życia i
kształtowania prawidłowych wartości. Obok naturalnej miłości nie zapominajmy o ścisłej
dyscyplinie, konkretnych zasadach i granicach oraz wyciąganiu konsekwencji z przekraczania
ich. Dziecko wychowywane w świecie reguł ma uporządkowany świat, w przyszłości łatwiej
poradzi sobie z trudnymi sytuacjami i podjęciem właściwych decyzji. Rozwiną w sobie
poczucie autonomii i zaufania we własne siły. Nie wyręczajmy dzieci w ponoszeniu „bólu”,
konsekwencji ich zachowań, bo samodzielne poniesienie konsekwencji swoich czynów jest
najlepszą metodą nauki.
Wychowywanie ich w duchu miłości i wyznaczania pewnych granic, okazując czułość i kiedy
trzeba, wyciągając odpowiednie konsekwencje, uczyni z nich istoty pewne siebie, mające
poczucie kontroli nad własnym życiem oraz pozwoli poczuwać się do odpowiedzialności za
własne decyzje, a nie przerzucać jej na kogoś innego. My również niejednokrotnie
spotkaliśmy się w pracy, domu, szkole z odgórnym „nie” i dzięki temu nauczyliśmy się
szanować cudze granice i chcemy, aby inni szanowali nasze.
Wyznaczanie tych granic u trzylatków jest sprawą oczywistą, bowiem jest to wiek, kiedy
dziecko powinno być w stanie nawiązać relacje z innymi nie bojąc się, że tym samym
wyzbędzie się własnej wolności. Nie tylko zdrowe relacje, ale również dojrzały charakter
buduje się w oparciu o „dogodne nie”. Na tym etapie rozwojowym dzieci powinny wiedzieć,
że ich granice będą respektowane.
Podsumowując, jeśli chcemy, aby nasze dzieci były wolne i odpowiedzialne, musimy być
gotowi na wyznaczenie granic. Jest to zadanie, którego nie da się uniknąć i które częstokroć
wymagać będzie od nas dodatkowego wysiłku. Warto spróbować!
Zabawa- doświadczenie:
wylej szklankę wody na stół i pozwól niech woda spokojnie skapie. Możesz też wlewać
zawartość jakiegoś pojemniczka do szklani, aż płyn zacznie się przelewać. Obydwa
doświadczenia posłużą Ci do przeprowadzenia rozmowy z dziećmi odnośnie konieczności
istnienia granic. Co się dzieje, gdy przekracza się granice? Jakie mogą być tego
konsekwencje? Jaka powinna być właściwa miara? Powodzenia.
Opr. Kamila Cichuta- Szwed
Źródło: „Dyscyplina bez krzyku i bicia” dr Jerry Wyckoff i Barbara C. Unell
Czasopismo „Nauczycielka Przedszkola”