Szef unijnej dyplomacji o kryzysie w polityce zagranicznej UE

Szef unijnej dyplomacji o kryzysie w polityce zagranicznej UE
Codzienny rytm unijnego ycia
Z JAVIEREM SOLAN , Wysokim Przedstawicielem Unii Europejskiej ds. Wspólnej
Polityki Zagranicznej i Bezpiecze*stwa, rozmawia MAREK ORZECHOWSKI
1.
Wojna w Iraku ujawni a bolesne podzia y w europejskiej polityce zagranicznej i
bezpiecze stwa. W kulminacyjnym momencie kryzysu irackiego Unia Europejska nie
by a w stanie znale!" wspólnego stanowiska, a i dzi% nie jest wolna od kontrowersji.
Jak ocenia Pan szanse na przezwyci()enie tego kryzysu?
Nie mog. zaprzeczy/, 0e mi.dzy pa*stwami cz1onkowskimi wyst2pi1y przed
konfliktem ró0nice. UE podzieli1a si. w sprawie sposobów i mo0liwo5ci pe1nego
rozbrojenia Iraku. Jednak0e w mojej ocenie ta faza nieporozumie* ju0 si. zako*czy1a.
Moje wysi1ki kieruj. teraz ku tym sprawom, w których wspólne stanowisko UE te0
jest wa0ne, jak na Ba1kanach albo Bliskim Wschodzie – by wymieni/ tylko kilka z
nich. We8my za przyk1ad zobowi2zania Unii w sprawie ponownego zaktywizowania
procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie. Mam tu na my5li przede wszystkim
og1oszenie „mapy drogowej” [road map, czyli harmonogramu negocjacji i kolejnych
kroków prowadz2cych do zawarcia pokoju mi.dzy Izraelem a niepodleg12 Palestyn2 –
red.]. W najbli0szym czasie b.d. sporo podró0owa/ do tego w1a5nie rejonu konfliktu.
Z tamtejszymi przywódcami b.d. rozmawia/ o mo0liwo5ci wcielenia w 0ycie planu
pokojowego tak szybko, jak to tylko mo0liwe.
2.
W poszukiwaniu wspólnej polityki zagranicznej i obronnej niektóre kraje odwo uj, si(
do inicjatyw, które wywo uj, ch odn, reakcj( pozosta ych. Jak ocenia Pan ostatnie
przedsi(wzi(cie Niemiec, Francji, Belgii i Luksemburga, które og osi y, )e gotowe s,
uczyni" pierwsze kroki na drodze do stworzenia wspólnej europejskiej armii?
W gruncie rzeczy ca1a historia integracji europejskiej jest przyk1adem inicjatyw
bilateralnych lub multilateralnych, które stawa1y si. impulsem dla rozwoju Unii.
Wystarczy wspomnie/ ide. wspólnej waluty euro czy uk1ad z Schengen. Brukselskie
spotkanie (29 kwietnia) przywódców czterech unijnych krajów wpisuje si. w zasadzie
w pomys1y zg1aszane pod adresem Konwentu Europejskiego przez taki czy inny kraj.
W rzeczy samej UE potrzebuje jednak w1asnych odpowiedzi na kilka podstawowych
pyta* wynikaj2cych z nowych obaw – jak walka z terroryzmem, stosunek do pa*stw
pozostaj2cych dla 5wiata 8ród1em niepokojów czy rola organizacji
mi.dzynarodowych. Unia potrzebuje tych odpowiedzi, je0eli chce prowadzi/
konstruktywny dialog ze Stanami Zjednoczonymi. W nast.pnych miesi2cach
zajmiemy si. tymi zagadnieniami do5/ intensywnie, maj2c na uwadze ich priorytetowe
znaczenie dla ca1ej UE.
3.
Czy UE potrzebuje jednego silnego ministra spraw zagranicznych?
Swe ambitne cele w budowaniu wspólnej polityki zagranicznej i bezpiecze*stwa Unia
wyrazi1a dostatecznie jasno ju0 w Traktacie Unijnym. Moj2 ambicj2 by1o i jest
prezentowanie tej polityki w kategoriach skuteczno5ci, wiarygodno5ci, legitymizacji.
W przysz1o5ci b.d. te0 koncentrowa/ si. na tym, co stanowi przedmiot pracy
Europejskiego Konwentu i – w jego efekcie – zapowiedzianej konferencji
mi.dzyrz2dowej. Jestem przekonany, 0e pa*stwa cz1onkowskie znajd2 w materii, o
któr2 pan pyta, wspólne rozwi2zania, a jednocze5nie takie, które b.d2 odpowiada/ ich
ambicjom.
4.
Nowa Unia Europejska z 25 pa stwami to tak)e wi(cej nowych ambicji, a co za tym
idzie – wi(ksze od dotychczasowych problemy. Czy podziela Pan obawy wielu
polityków, )e w przysz o%ci b(dzie o wiele trudniej znale!" wspólne stanowisko w
wielu kwestiach, skoro ju) teraz nie jest wcale atwo?
Ju0 sama roztropno5/ ka0e oczekiwa/, 0e znalezienie consensusu w5ród 25 cz1onków
b.dzie trudniejsze ni0 w gronie Pi.tnastki. To zatem nie przypadek, 0e Konwent
Europejski podj21 si. wypracowania propozycji rozwi2za*, które powi.kszonej Unii
zapewni/ maj2 skuteczno5/ i efektywno5/ w dzia1aniu, zw1aszcza w mechanizmie
podejmowania decyzji. Jestem przekonany, 0e wkrótce po przyj.ciu nowych pa*stw
znajdziemy pomys1 na modus operandi w grupie 25 cz1onków.
5.
Co do dzie a wspólnotowego wnios, nowi cz onkowie? Czy nie zaostrz, podzia ów,
nie zerw, wypracowanej z tak wielkim trudem wspólnej linii np. w polityce
zagranicznej?
Ka0de dotychczasowe rozszerzenie Unii niezaprzeczalnie wzmacnia1o wspólnot.;
Unia zyskiwa1a wówczas zawsze na sile. Podobnie jest z obecnym rozszerzeniem. A
Polska jest pa*stwem wa0nym dla kontynentu i jako taki kraj musi po prostu wnie5/
w1asny wk1ad do UE. Ale poza tym istotne jest moim zdaniem tak0e co5 innego:
najwa0niejszym wk1adem w przysz1o5/ wspólnoty jest sam proces obecnego
rozszerzenia. Niemal ca1y kontynent b.dzie ponownie zjednoczony, za5 cz1onkowie
Unii uzyskaj2 bezprecedensow2 stabilizacj..
6.
Pochodzi Pan z Hiszpanii, by Pan mocno zaanga)owany w integracj( tego kraju z
UE. Jak ocenia Pan z dzisiejszej perspektywy, z pozycji “dojrza ego Europejczyka”,
decyzj( Hiszpanii o przyst,pieniu do Unii?
Ma Pan racj.: mia1em ten przywilej, 0e mog1em aktywnie uczestniczy/ w kierowaniu
wej5ciem mojego kraju do Wspólnoty Europejskiej. I mog. powiedzie/, 0e podobnie
jak w przypadku Polski, tak0e nasz proces integracji by1 d1ugi i trudny. Prosz. nie
zapomina/, 0e w tamtym okresie Hiszpania mia1a ju0 wprawdzie za sob2 pewien okres
demokratycznej transformacji po 40 latach dyktatury, ale nadal by1a izolowana od
reszty Europy. Zdaj. sobie doskonale spraw. z frustracji, jaka jest wynikiem d1ugich i
trudnych negocjacji. Ale w ostatecznym rachunku wszystkie te wysi1ki s2 naprawd.
warte ko*cowego rezultatu. Hiszpania dozna1a niewiarygodnego prze1omu dzi.ki
cz1onkostwu w UE. Dzi.ki niemu poradzili5my sobie z naprawd. powa0nym
zacofaniem – ekonomicznym, strukturalnym i politycznym. I to w ci2gu kilku,
kilkunastu lat. Szybko wyszli5my na prost2 i uzyskali5my mo0liwo5/ dogonienia
innych krajów cz1onkowskich.
7.
Zatem cz onkostwo Hiszpanii w UE tylko wzmocni o demokracj( w Pa skiej
ojczy!nie?
To jest zysk, którego nie da si. przeceni/. Nawet je0eli Hiszpania przed wst2pieniem
do Unii by1a ju0 od kilku lat praktykuj2c2 demokracj2, to w momencie podj.cia
wysi1ku integracji stan.1a wobec wyzwa*, których spe1nienie nasz2 demokracj. tylko
wzmocni1o. Ju0 sam wymóg adaptacji do europejskich standardów w polityce i
gospodarce dostarczy1 potrzebnego nam nacisku. A wp1yw faktu, 0e nale0y si. do
grupy krajów o wspania1ej demokratycznej tradycji, by1 i jest nie do przecenienia.
8.
O Hiszpanach mówi si(, )e doskonale potrafi, wykorzystywa" unijne programy
wsparcia finansowego.
Przez wszystkie dotychczasowe lata naszego cz1onkostwa finansowe wsparcie UE
mia1o zasadniczy wp1yw na pokonanie zacofania gospodarczego, przede wszystkim w
infrastrukturze. Unijne pieni2dze pozwoli1y nam stworzy/ warunki, które
zadecydowa1y, 0e Hiszpania sta1a si. krajem nowoczesnym i dysponuje gospodark2,
która jest w stanie podj2/ wyzwania konkurencji.
9.
Czy Europa zmieni a w jaki% sposób hiszpa sk, mentalno%", sposób )ycia, styl )ycia?
Z ca12 pewno5ci2 wielki wp1yw mia1o na nas poczucie „bycia Europejczykiem”. Ale
nie tyle w sferze samych warto5ci, co w codziennym rytmie 0ycia – 0e mogli5my i
mo0emy 1atwo komunikowa/ si. z innymi; 0e korzystali5my i korzystamy ze swobody
podró0owania, studiowania czy pracy w innych unijnych krajach. Dla m1odych
generacji to ju0 oczywisto5/, codzienno5/. Ale trzeba pami.ta/, 0e jest tak dzi.ki 0yciu
w unijnej wspólnocie. Hyczy1bym sobie, bym móg1 robi/ dok1adnie to samo w latach
dyktatury, gdy by1em studentem i m1odym naukowcem.
____________