Jak odzyskać nieruchomość?

Jak odzyskać nieruchomość?
Wojna spowodowała rozliczne konsekwencje o
znaczeniu prawnym, szczególnie znaczące dla
sfery własności obywateli. Dlatego dochodzenie
mienia
wywłaszczonego
Światowej
przez
wywłaszczonych
właścicieli
po
II
Wojnie
spadkobierców
nie
należy
do
najprostszych. Często są to sprawy ciągnące się
miesiącami, a nawet latami.
Wskutek wojennej zawieruchy wiele majątków obywateli polskich pozostało bez właścicieli, w wielu
przypadkach właściciele, którzy zginęli podczas wojny pozostawili spadkobierców. Często też spadkobiercy
pozostawiali majątki bez faktycznego zarządu albo dokonywali rozporządzeń tymi majątkami w sposób
nieformalny (np. z pominięciem rejestracji wieczystoksięgowej). Do uregulowania pozostawała również
kwestia własności majątków właścicieli niemieckich, którzy uszli z Polski wraz z zakończeniem wojny.
Wobec ówczesnej sytuacji Państwo Polskie stanęło przed zadaniem zorganizowania na nowo struktury
własności. W tym celu ustanowiono liczne akty prawne o znaczeniu ustrojowym, mające regulować strukturę
własności mienia. Potrzeba takiej regulacji była niewątpliwa, a założenia prawidłowe, jednakże praktyka
doprowadziła do mnóstwa wypaczeń. Szczególnie znamienne jest to, że polegały one niejednokrotnie na
pozbawianiu własności prawowitych właściciel bez podstawy prawnej.
W wielu przypadkach istniała i nadal istnieje dla spadkobierców wywłaszczonych właścicieli prawna
możliwość odzyskania mienia odebranego bez podstawy prawnej. Jak różne były podstawy prawne aktów
wywłaszczeniowych, tak różne są procedury właściwe do dochodzenia zwrotu majątku przez następców
prawnych wywłaszczonych właścicieli - mówi mecenas Jakub Brykczyński. W zależności od charakterystyki
konkretnej sprawy należy obrać odpowiednią drogę postępowania – dodaje J. Brykczyński.
Jaki paragraf zastosować?
Z uwagi na wielość procedur wywłaszczeniowych skatalogowanie wszystkich nie jest możliwe. W ogromnej
części tych postępowań dochodziło do naruszeń proceduralnych, co niejednokrotnie pozwala na wzruszenie
aktów wywłaszczeniowych.
Jednak do największej liczby naruszeń doszło w znacznej mierze w przypadku ustroju rolnego. Szczególną
uwagę skupia tutaj regulacja Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu
reformy rolnej (tekst jednolity: Dz.U.1945.3.13, ze zmianami), a jeszcze większą – praktyka wykonywania
tego aktu prawnego. Najbardziej znaczące konsekwencje w praktyce wywołało wywłaszczanie na podstawie
regulacji ww. Dekretu prawowitych właścicieli ziemskich z całych ich majątków. Najczęściej dla takich
wywłaszczeń brak było prawnej podstawy. Jeśli rzeczywiście Dekret stanowił podstawę prawną do przejęcia
przez Państwo nieruchomości ziemskich (tj. nieruchomości służących do produkcji rolnej) to z pewnością nie
dawał żadnych podstaw do konfiskaty całego mienia osób fizycznych, w tym wszystkich gruntów i
zabudowań właścicieli ziemskich – mówi mecenas Jakub Brykczyński.
Wobec wywłaszczania osób fizycznych także z własności zespołów pałacowo-dworskich – bezzasadnego (bez
podstawy prawnej) w wielu przypadkach – istnieje prawna możliwość odzyskania tych nieruchomości przez
ich poprzednich (tj. sprzed wywłaszczenia) właścicieli bądź ich następców prawnych. Sposób prowadzenia
takich postępowań zależy natomiast od uwarunkowań konkretnej sprawy. W niektórych przypadkach
właściwa jest droga postępowania administracyjnego, w innych – postępowanie przed sądem cywilnym.
------------------------------Dystrybucja materiałów:
Katarzyna Florkowska
[email protected]
kom./+48/ 730 311 112