Znów staje się modne, i słusznie, żeglowanie szlakami

Żagle
kwiecień 2011
ŚRÓDLĄDZIE
Dobre manewry
ABC
śluzowania
Znów staje się modne, i słusznie, żeglowanie szlakami
prowadzącymi przez jeziora, rzeki i kanały połączone
systemem śluz umożliwiających pokonywanie nawet
dużej różnicy poziomów wody i przeprawy między
wieloma systemami wodnymi. Przypomnijmy przed
sezonem podstawowe zasady dobrego śluzowania.
Tekst i zdjęcia Marek Halter
Zasady i przepisy obowiązujące podczas
śluzowania muszą znać wszyscy wodniacy.
Bezpośrednio przed rejsem celowym jest
też sprawdzenie łączności telefonicznej
lub radiowej z obsługą obiektów, a także
upewnienie się, czy któraś ze śluz nie została zamknięta do remontu, zwłaszcza po
dużych powodziach. Wybierając się na szlak
międzynarodowy należy nie tylko zapoznać
się z przepisami obowiązującymi na konkretnej drodze wodnej, ale także mieć w składzie
załogi osobę, która bez problemów może
porozumieć się z operatorem w jego języku.
Pomyłka może skutkować poważnymi konsekwencjami – nie tylko finansowymi. Na
Zachodzie, a zwłaszcza w Niemczech, niedopuszczalne jest dyskutowanie z poleceniami
kierownika obiektu.
O budowie śluz
Warto zapoznać się z niektórymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi poszczególnych
obiektów, będziemy wtedy mogli z pełnym
zrozumieniem podejść do przepisów i wykonywać sprawnie polecenia operatora.
60
060_63_04_11_sluzowanie.indd 60
Na polskich drogach wodnych znajduje się
około 100 śluz różnej wielkości i typu. Powstawały na przestrzeni 200 lat i w związku
z tym różnią się wielkością i rozwiązaniami
konstrukcyjnymi, choć zasada ich działania
jest zawsze taka sama, znana każdemu od
szkoły podstawowej. Śluza stanowi część zespołu budowli hydrotechnicznych zwanych
stopniem wodnym, w którego skład wchodzą
też tamy, obwałowania, jazy i upusty, kanały dojazdowe, hydroelektrownie. Niektóre
z tych konstrukcji mogą być odległe od siebie
nawet o kilkadziesiąt kilometrów. Stopnie
wodne projektuje się dla danych warunków
terenowych i geologicznych. W skład każdej
śluzy wchodzą cztery zasadnicze elementy:
– komora,
– wrota górne i dolne,
– systemy napełniania komór – awanporty
z kanałami dojazdowymi.
W zależności od wielkości jednostek korzystających z drogi wodnej śluzy są małe (śluza
Pakość – komora 42 m x 4,90 m) lub duże, pociągowe – bo wchodzi w nie cały pociąg holowniczy (Odra Wrocławska, Rędzin II – ko-
mora 226 m x 12 m). Mogą mieć jedną albo
nawet kilka komór ustawionych szeregowo
lub równolegle, wtedy mówimy o śluzach
jedno- lub wielokomorowych. Komory mają
najczęściej ściany prostopadłe, betonowe lub
(starsze) ceglane, ale np. na Noteci w Krostkowie – jedyny taki obiekt w Polsce – znajduje
się śluza mająca komorę ziemną, skarpową
o ścianach skośnych. Ściany skośne, lecz betonowe mają śluzy na WJM.
Komory śluz zamykane są wrotami
umieszczonymi w głowach śluzy – górnej
i dolnej, albo odcinającymi poszczególne
komory między sobą w obiektach wielokomorowych. Wrota mogą być różnej konstrukcji nawet w jednej śluzie. Najpopularniejsze są wrota dwuskrzydłowe wsporne.
W stanie zamkniętym, zawsze od strony
wody wyższej, wspierają się o siebie krawędziami, wzajemnie uszczelniając się. Wrota
typu klapowego – kładzione razem z galerią
na zewnątrz komory pod wodę to przykładowo Kanał Bydgoski. Gdy wrota muszą
działać bez względu na to, po której stronie
jest wyższa woda, buduje się wrota szybroŻagle | www.zagle.com.pl
3/18/11 10:24:48 AM