Poniższy tekst, opracowany przez Ewę Wójcik, ukazał sie w

Poniższy tekst, opracowany przez Ewę Wójcik, ukazał sie w

Poniższy tekst, opracowany przez Ewę Wójcik, ukazał sie w odcinkach w
bezpłatnym tygodniku „PLUS” latem 2013 r.
Julian Tuwim urodził się w 1894 roku w Łodzi. Młody Tuwim odziedziczył pasje językowe od
swojego ojca, który ukończył studia we Francji i władał kilkoma językami. Ojciec poety pracował
w jednym z banków, gdzie miał stanowisko korespondenta i urzędnika. Matką poety była Adela
Krukowska, córka właściciela zakładu drukarskiego. Po swoich rodzicach Tuwim odziedziczył
zamiłowanie do przedmiotów humanistycznych, te szły mu świetnie. Nieco gorzej było z
przyjmowaniem do wiadomości, wiedzy z zakresu przedmiotów ścisłych. Przyszły poeta do tego
stopnia nie miał do nich serca, że z ich powodu spędził dodatkowy rok w klasie szóstej szkoły
powszechnej. Pierwsze kłopoty rodziny Tuwimów zaczęły się podczas rewolucji roku 1905.
Wówczas to cała rodzina zmuszona była opuścić Łódź i przenieść sie do Wrocławia.
Fascynacja młodego Tuwima językami obcymi dała o sobie znać już w roku 1911, kiedy to
przełożył na język esperanto kilka wierszy Staffa. Dwa lata później Tuwim napisał swój pierwszy
utwór, zatytułowany „Prośba”. Utwór ten okazał się na tyle interesujący, że znalazło się dla
niego miejsce na łamach Kuriera Warszawskiego. Nie wiadomo dlaczego, pod wierszem widniał
podpis składający się z inicjałów przyszłej żony poety Stefanii Marchew.
W 1916 roku poeta przeniósł się do Warszawy. W stolicy Tuwim podjął studia prawnicze i
filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. Trzy lata później wraz z kilkoma innymi poetami,
założył grupę poetycką „Skamander”. W kwietniu 1919 roku, w wielkiej synagodze w Łodzi,
odbył się ślub poety ze Stefanią Marchew która w ówczesnym środowisku artystycznym
uchodziła za jedną z najpiękniejszych kobiet. W następnym roku wybuchła wojna polskobolszewicka. Julian Tuwim znalazł wówczas zajęcie w biurze prasowym, które pracowało dla
Józefa Piłsudskiego. Dla młodego Tuwima, wzorem i źródłem inspiracji była twórczość Leopolda
Staffa. Więcej na ten temat można się dowiedzieć czytając pamiętniki poety. Julian Tuwim
założył istniejący do dziś Związek Artystów i Kompozytorów Scenicznych.
Okres warszawski skończy się dla poety w roku 1939 kiedy to wyjechał z Polski przez Rumunię i
Włochy i dotarł do Francji. Wraz z nim wemigrowali inni znani poeci tacy jak Antoni Słonimski,
Jan Lechoń, Mieczysław Grydzewski i Kazimierz Wierzyński, nazwani potem poetami satelitami.
Polscy poeci spotykali się w jednej z paryskich kawiarni. Nastrój tych spotkań był raczej smutny,
przepełniony poczuciem bezsilności, klęski i goryczy. Ziemia francuska nie okazała się jednak na
długo bezpiecznym schronieniem dla poety. W rok później Francja skapitulowała i Tuwim udał
się do Brazylii, gdzie osiadał wraz z Lechoniem w Rio de Janeiro. Jego wędrówka po świecie
skończyła się w Nowym Jorku, gdzie Tuwim mieszkał do roku 1946. Mieszkając w Ameryce
poeta publikował swoją twórczość w „Nowej Polsce” i „Robotniku”.
W roku 1946 poeta wrócił do Polski. Wkrótce potem Tuwim wraz z żoną adoptował córkę – Ewę
(od roku 2006 działa założona przez nią fundacja imienia Juliana Tuwima i Ireny Tuwim, która
pełni prawną opiekę nad dorobkiem artystycznym poety i jego siostry). Rok później Tuwim
otrzymał posadę kierownika artystycznego w jednym z warszawskich teatrów, którą pełnił przez
trzy lata.
Pod koniec swojego życia, Tuwim pisał wiersze tylko na zlecenie bliskich osób oraz redaktorów
pism. Wiele z tych utworów wiąże się z różnego rodzaju rocznicami. W ostatnich latach
zajmował się również tłumaczeniem poezji, oraz fragmentów literatury obcej. Dzieła poety
powstałe w końcowych latach życia można było czytywać na łamach miesięcznika „Problemy”, a
cykl dziwnych przypadków literackich, nosił tytuł „Cicer cum Caule”.
Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w zakopiańskim ośrodku ZAIKS-u. Jego grób znajduje
się w wojskowej części warszawskiego cmentarza na Powązkach.
Twórczość Juliana Tuwima
Julian Tuwim zasłynął szczególnie jako autor tekstów wykonywanych przez różnych artystów
kabaretowych, które pomimo upływu lat nie straciły na wartości. Wręcz przeciwnie. Dzięki
współczesnym interpretacjom zyskały nowy urok. Julian Tuwim tworzył również teksty o
charakterze politycznym.
W ciągu swojego życia poeta współpracował z wieloma pismami literackimi, takimi jak:
„Skamander”, „Wiadomości literackie” czy „Cyrulik Warszawski”.
Ponadto z pasją zajmował się tłumaczeniem dzieł literatury obcej na język polski. Już w
młodości przekładał twórczości Staffa i Słowackiego na język esperanto. Jego pierwsze
tłumaczenia można pojawiło się w czasopiśmie „Esperantysta Polski”. W późniejszym okresie
tłumaczył między innymi teksty Aleksandra Puszkina. Za jego sprawą właśnie możemy czytać w
rodzimym języku takie utwory jak „Jeździec miedziany” czy „Połtawa”.
Jednak najpopularniejszą część twórczości poety, stanowią wiersze adresowane do dzieci, np.:
„Lokomotywa”, „Bambo”, „Pan Hilary" czy „Ptasie radio”. Ponadto Julian Tuwim z
zamiłowaniem zbierał różnego rodzaju ciekawostki literackie, które nazwał kuriozami.
Opublikował je w zbiorkach „Czary i czarty polskie”, „Pegaz dęba” oraz „Cicer cum caule”.
Julian Tuwim uwielbiał język oraz ciekawostki z nim związane, co można dostrzec w wierszach
np. „Lokomotywa” i „Ptasie radio”. Co więcej, utwory te stanowią doskonałe ćwiczenie
fonetyczne. Z dużym zapałem tworzył również neologizmy językowe.
Należy jednak pamiętać, że poza poezją dziecięcą Tuwim pisywał także wiersze dla dorosłych.
Jednakowoż te nie są już tak łatwe w odbiorze. Trudność ta wynika z bardzo wnikliwego
stosunku poety do języka. Tuwim posługuje się w swoich utworach różnego rodzaju
podtekstami, czy zwielokrotnionym znaczeniem słów.
Do największych utworów Juliana Tuwima należą „Juwenilia”, dzieło napisane przez poetę w
latach młodości. Podobnie „Czyhanie na Boga”. Mniej więcej w tym samym okresie powstał
także „Sokrates tańczący”. W późniejszym czasie Tuwim napisał „Siódmą jesień” oraz „Pogrzeb
prezydenta Narutowicza”. Przed rokiem 1925 powstały jeszcze: „Wpisy czarnoksięskie”,
„Wierszy tom czwarty”, „A to pan zna?” i „Czary i czarty polskie”. Po roku 1925 poeta napisał
między innymi: „Czarną mszę”, „Tysiąc dziwów prawdziwych”, „Rzecz czarnoleską”, „Tajemnice
amuletów i talizmanów”, i „Strofy o późnym lecie”. W latach trzydziestych spod pióra poety
wyszły takie utwory jak: „Bal w operze”, „Biblia cygańska i inne wiersze”, „Polski słownik pijacki i
antologia bachiczna”, „Jarmark rymów”, „Treść gorejąca i wiele innych”. W następnych
dziesięcioleciach poeta stworzył między innymi: „Piórem i Piórkiem”, „Kwiaty polskie” i zbiory
wierszy dla dzieci zatytułowane „Rzepka” i „Lokomotywa”.
Twórczość satyryczna Juliana Tuwima stała się inspiracją dla innych twórców, czego dowodem
są liczne aranżacje wierszy poety. Do dnia dzisiejszego wielu artystów teatralnych,
kabaretowych, lirycznych, a także wykonawców popowych, rockowych czy punkowych sięga do
dorobku poety. Kolejną cześć dzieł Tuwima stanowią teksty piosenek. Ponadto sama postać
poety pojawia się w tle wielu muzycznych wykonań. Na pytanie "Co nam zostało z tych lat?",
odpowiada Mieczysław Fogg, a "Do prostego człowieka", zwracają się słowami poety różni
wykonawcy. Magda Polańska wyśpiewała tekst Tuwima pod tytułem „Figielek”, a fragment
„Kwiatów polskich” możemy usłyszeć w wykonaniu Ewy Demarczyk i Justyny Steczkowskiej.
Wiele tekstów poety wyśpiewał Czesław Niemen, a są to między innymi „Wspomnienie” i „Jeżeli
śpiewa”. Julian Tuwim jest autorem tekstów do dwóch najbardziej znanych przebojów okresu
międzywojennego: „Miłość ci wszystko wybaczy” i „Na pierwszy znak”, wykonywanych przez
Hankę Ordonównę.
Jednak najbardziej znaną częścią twórczości Tuwima są wiersze dla dzieci. Utwory te, to
rymowane opowieści o różnych postaciach, zwierzętach przedmiotach czy jedzeniu. Wszystkie
w sposób dowcipny opisują jakiś fragment rzeczywistości kryjąc w sobie morał lub przesłanie.
„Zosia samosia” - w tej powiastce poeta wyolbrzymia niechęć dzieci do słuchania dorosłych.
Bohaterka utworu myśli, że wszystko już wie, i że wszystko potrafi zrobi sama.
„O Grzesiu kłamczuchu i o jego cioci” to śmieszna historyjka, pokazująca, że nie wypada
kłamać. Dyzio marzyciel to bajka, w której poeta żartuje sobie z leniuszków i łakomczuszków.
„Rzepka” to bajka, która uczy nas tego, że wspólnymi siłami można zawsze więcej zdziałać niż w
pojedynkę.
„Okulary” to powiastka, która jest ilustracją do tego i że działanie w panice nie tylko nie
prowadzi do zamierzonego skutku, ale prowokuje wiele komplikacji.
„Warzywa” to utwór w którym autor wyśmiewa kłótnie i próżno prowadzone waśnie a także
niczym nie uzasadnione przechwałki.
W historyjce o „Spóźnionym słowiku” Julian Tuwim w zabawny sposób poucza nas, że nie warto
się niepotrzebnie zamartwiać i niepokoić.
„Abecadło” stanowi doskonałą metodę na zapamiętanie przez dzieci kształtu poszczególnych
liter. Bajka w atrakcyjny i dowcipny sposób uczy rozpoznawania, pisania i zapamiętywania liter.
„Lokomotywa” to wiersz w którym poeta opisuje z detalami wygląd i zasady działania
lokomotywy parowej, po czym, swoim niezwykłym „językiem”, puszcza ją w ruch. Wiersz jest
napisany w ten sposób, że gdy go odpowiednio przeczytany i wyakcentowany, imituje tempo i
dźwięk pędzącego pociągu.
„Ptasie radio to bajka”, która jest podobna do utworu o lokomotywie, z tą różnicą, że tym
razem zaczarowane dźwięki, naśladują śpiew i odgłosy ptaków. W Ptasim radiu zawarte jest
także przesłanie mówiące o tym, że nie warto kłócić się, bić i przekrzykiwać
„Wszyscy dla wszystkich” to wiersz, pokazujący jak jedni ludzie i ich praca potrzebna jest innym.
Wartości ukryte w poezji dziecięcej Tuwima.
Zrozumienie dla innych. Mimo, iż poeta wyśmiewa niektóre ludzkie wady i zachowania,
robi to w sposób łagodny i z przymrużeniem oka. Bajki Juliana Tuwima nikogo nie wyszydzają i
nie krytykują. Uczą natomiast zrozumienia i szacunku do świata, nawet jeśli nie jest on idealny.
Rady praktyczne. W opowiastkach poety można dostrzec wiele użytecznych rad, które
nie są udzielane wprost. Wręcz przeciwnie, dochodzimy do nich sami.
Wiedza o świecie. Historyjki Tuwima są doskonałym źródłem wiedzy o świecie. W
sposób atrakcyjny i zabawny dzieci poznają nazwy i cechy przedmiotów, zwierząt, roślin,
warzyw itp.
Ciekawostki o Julianie Tuwimie
Julian Tuwim i nagrody.
Poeta za swoje osiągnięcia literackie był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. Jest on m.in.
laureatem nagrody literackiej miasta Łodzi, którą zdobył po raz pierwszy w roku 1928, a po raz
drugi w roku 1949. W latach trzydziestych polski PEN Club również przyznał Tuwimowi nagrodę.
W roku 1949 poeta otrzymał także doktorat honoris causa uniwersytetu w Łodzi. Trzy lata
później został on laureatem nagrody państwowej pierwszego stopnia.
Łódź pełna śladów Juliana Tuwima.
W tym właśnie mieście urodził się Julian Tuwim. Jego dom mieścił się na ulicy Widzewskiej
numer 44. Aktualnie ulica ta nosi nazwę J. Kilińskiego. Aby zobaczyć dom, w którym poeta
spędził swoją młodości, trzeba pójść na ulicę Struga. Kiedyś dom ten miał numer 40, dziś jest
znany jest pod numerem 42. Na ulicy Sienkiewicza 46 mieściło się gimnazjum męskie, w którym
uczył się Tuwim. Aktualnie w budynku tym znajduje się liceum ogólnokształcące. Na ulicy
Piotrkowskiej przy numerze 104 stoi słynna ławeczka Tuwima, na której można przysiąść.
Natomiast przy ulicy 1 maja numer 5 znaleźć można dom, w którym młody poeta zamieszkiwał
razem z rodzicami. Na łódzkim cmentarzu żydowskim znajdują się groby jego rodziców.
Satyryczna strona Juliana Tuwima.
W wielu utworach Juliana Tuwima można dostrzec niezwykłe poczucie humoru oraz dowcipny
sposób ujmowaniem rzeczywistości. Obie te cechy równie mocno, dawały o sobie znać w
codziennych kontaktach poety z ludźmi. Świadczą o tym historie, jakie wspominają osoby, które
znały poetę. Podobno Julian Tuwim mówił paniom z towarzystwa „żałuję, że nie poznałem pani
dwadzieścia kilo wcześniej”.
Tuwim na językach.
Tuwim, podobnie jak inni znani artyści doczekał się, iż jego zabawne frazy używane są po dziś
dzień. Oto kilka cytatów, które wrosły w naszą mowę.
„Miłość ci wszystko wybaczy”, „Nie pożądaj żony bliźniego swego nadaremno”, „Żyj tak, aby
twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz”, „Błogosławiony ten, co nie mając nic do
powiedzenia, nie obleka tego faktu w słowa” , „Tragedia, zakochać się w twarzy, a ożenić się z
całą dziewczyną”, „Plan, coś co potem wygląda absolutnie inaczej”.