D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

Sygnatura akt II Ca 1085/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 września 2014 r.
Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Anna Nowak (sprawozdawca)
Sędziowie:
SO Paweł Szewczyk
SR (del.) Edyta Żyła
Protokolant:
Krystyna Zakowicz
po rozpoznaniu w dniu 5 września 2014 r. w Krakowie
na rozprawie
sprawy z powództwa E. L.
przeciwko (...) S.A. w W.
o zapłatę
na skutek apelacji strony pozwanej
od wyroku Sądu Rejonowego w Wadowicach VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą S.
z dnia 26 lutego 2014 r., sygnatura akt VI C 197/13
1. oddala apelację;
2. zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego.
UZASADNIENIE
wyroku z dnia 5 września 2014 roku
Powódka E. L., w pozwie wniesionym przeciwko pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W., wniosła o zasądzenie kwoty
20 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 16 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów
postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu pozwu E. L. podała, że żąda na podstawie art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. zadośćuczynienia za
śmierć swojej babci H. Ł.. Podała również, że H. Ł. zmarła w dniu (...) 2004 roku na terenie Republiki Słowacji w
wyniku katastrofy w ruchu lądowym spowodowanej przez P. K., ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej za
szkody powstałe z ruchem pojazdów u strony pozwanej. Sprawca zdarzenia został uznany prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 4 marca 2008 roku za winnego popełnienia czynu z art. 173 § 4 k.k.
Strona pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie zwrotu kosztów
procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Z uzasadnienia odpowiedzi na pozew wynika, że strona pozwana
kwestionuje możliwość zasądzenia zadośćuczynienia, bowiem w jej ocenie brak jest podstawy prawnej uzasadniające
uwzględnienie żądania powódki.
Wyrokiem z dnia 26 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Wadowicach, VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w
S., sygn. akt VI C 197/13:
- w punkcie I zasądził od strony pozwanej na rzecz E. L. kwotę 10 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lutego
2014 roku do dnia zapłaty,
- w punkcie II oddalił powództwo w pozostałej części,
- w punkcie III zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego pomiędzy stronami,
- w punkcie IV nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wadowicach kwotę
500 zł z tytułu opłaty od pozwu i kwotę 111,89 zł z tytułu części wydatków wyłożonych ze Skarbu Państwa.
Wyrok zapadł na podstawie poniższych ustaleń faktycznych:
W dniu 9 sierpnia 2004 roku za granicą doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego śmierć na miejscu poniosła
pasażerka samochodu H. Ł., babka macierzysta E. L.. Powódka dowiedziała się o śmierci babki, mając 14 lat, mieszkała
wtedy z rodzicami, młodszą siostrą i z dziadkami. Rodzice E. L. dużo pracowali, więc spędzała ona najwięcej czasu
z babką, która ją wychowywała, uczyła wykonywania różnych prac, pomagała w odrabianiu lekcji, przekazywała jej
ważne życiowe wartości, a także wspólnie chodziły do kościoła. W chwili śmierci babka powódki była jeszcze osobą
młodą, pełną sił, energiczną i aktywną.
Śmierć babki wywołała u E. L. zaburzenia emocjonalne charakterystyczne dla okresu żałoby, tj. smutek, obniżony
nastrój, płacz. Zaburzenia te były tym silniejsze, że śmierć babki była tragiczna i niespodziewana. Powódka utraciła
jedną z najważniejszych osób w życiu, a to zaburzyło jej poczucie bezpieczeństwa i naruszyło poczucie tożsamości.
Śmierć babki spowodowała zmianę systemu rodzinnego, w którym H. Ł. stanowiła ważną osobę organizującą wiele
czynności dnia codziennego. Po upływie około roku czasu E. L. powróciła do równowagi emocjonalnej, nie korzystając
w tym okresie z pomocy psychologicznej ani leczenia psychiatrycznego. Zaburzenia emocjonalne u powódki związane z
przeżywaną żałobą nie wywołały u niej długotrwałego ani trwałego uszczerbku na zdrowiu. Powódka mieszka z swoim
synem, rodzicami, dziadkiem i siostrą. Nadal brakuje jej babki i raz w tygodniu jeździ na cmentarz na jej grób. Żałuje
również, że babka nie może jej pomóc w opiece i wychowaniu syna.
Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zeznania powódki i dowód z opinii biegłego psychologa,
które nie były kwestionowane przez strony.
W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy przywołał treść art. 446 § 4 k.c., jednak zaznaczył że nie może on mieć
zastosowania dla oceny przedmiotowego roszczenia powódki, gdyż wypadek miał miejsce w dniu 9 sierpnia 2004
roku, a więc przed dodaniem powyższego przepisu do Kodeksu cywilnego, co nastąpiło w dniu 3 sierpnia 2008
roku. W ocenie Sądu I instancji najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje jednak zadośćuczynienie
pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., a takie stanowisko znajduje
oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W ocenie Sądu Rejonowego bezsporne jest, że (...) S.A. przyjęło swoją
odpowiedzialność ubezpieczeniową z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej przez
P. K. oraz że P. K. spowodował wypadek, w którym zginęła H. Ł., babka powódki. Sporna pozostawała tylko kwestia
odpowiedzialności pozwanego z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę, której doznała E. L. w wyniku przedmiotowego
wypadku, jak też wysokość należnego zadośćuczynienia. Sąd Rejonowy wskazał, że powódka spełniła wszystkie
konieczne przesłanki ku temu, aby skutecznie dochodzić zadośćuczynienia, dlatego też jej żądanie jest uzasadnione,
jednak do wysokości 10 000 zł, dlatego też zostało oddalone powództwo co do pozostałych 10 000 zł. W ocenie Sądu
kwota 10 000 zł jest sumą "odpowiednią" w rozumieniu art. 448 k.c., mając na uwadze stopień i rodzaj cierpień
psychicznych powódki, intensywność, natężenie oraz czas trwania tychże cierpień, okoliczność powrotu do równowagi
emocjonalnej po upływie około roku, a żałoba nie wywołała u niej długotrwałego ani trwałego uszczerbku na zdrowiu,
natomiast kwota dodatkowych 10 000 zł stanowiłaby dla powódki źródło wzbogacenia. Sąd Rejonowy zaznaczył, że
zasądził odsetki od daty ustalenia odszkodowania, tj. wydania wyroku.
O kosztach zastępstwa prawnego Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., wzajemnie je znosząc z uwagi na
częściowe uwzględnienie powództwa, a także nakazał pobrać od strony pozwanej na podstawie art. 113 u.k.s.c. kwotę
500 zł z tytułu opłaty od pozwu i kwotę 111,89 zł z tytułu części wydatków wyłożonych ze Skarbu Państwa na opinię
biegłego, gdyż powódka była zwolniona w całości od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.
Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana (...) S.A. z siedzibą w W., zaskarżając go w części co do
punktów 1, 3 i 4. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego poprzez:
- błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.
- niezastosowanie i w efekcie błędną wykładnię art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
w zw. z art. 822 § 1 k.c. w jego brzmieniu obowiązującym w dniu 22 czerwca 2004 roku, tj. w dniu zawarcia przez
właściciela samochodu V. (...) o nr. rej. (...) umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z (...) S.A.
W uzasadnieniu apelacji (...) S.A. wskazało, że roszczenie dochodzone przez powódkę nie ma podstawy prawnej,
gdyż w chwili doznania krzywdy spowodowanej śmiercią babki Kodeks cywilny nie zawierał przepisu uprawniającego
najbliższych zmarłych poszkodowanego do dochodzenia zadośćuczynienia. Apelujący podniósł, że popiera wszystkie
przedstawione przez siebie argumenty w odpowiedzi na pozew z dnia 13 lutego 2013 roku, wskazując że najistotniejsze
z tych twierdzeń są następujące:
1) Dla oceny skutków zdarzeń prawnych zgodnie z art. XLIX § 1 w zw. z XXVI p.w.k.c. znaczenie mają przepisy
obowiązujące w chwili zaistnienia zdarzenia, zatem ocena roszczeń powódki powinna więc następować według stanu
prawnego obowiązującego w chwili śmierci H. Ł., tj. w dniu (...) 2004 roku. W ocenie Strony pozwanej Kodeks cywilny
nie zawierał wtedy przepisu uprawniającego do dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć, a ustawa nowelizująca art.
446 k.c. nie zawierała szczególnych przepisów intertemporalnych;
2) Sąd I instancji, pisząc w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, o dobrach osobistych nie wskazuje najistotniejszej
cechy tych dóbr, czyli tego, że są one dobrami skupionymi w człowieku, ściśle związanymi z jego osobą. W ocenie
apelującego "więź rodzinna" to nie dobro osobiste, a rodzaj stosunku międzyludzkiego, mogącego powstać między
konkretnymi osobami i będą wyrazem określonych emocji;
3) S. Sądu Najwyższego, na które powołał się Sąd I instancji nie jest bezsporne w doktrynie prawa cywilnego oraz
orzecznictwie sądów polskich, na dowód czego zostały przez stronę pozwaną powołane publikacje i orzeczenia;
4) Strona pozwana neguje zachodzenie pomiędzy uregulowaniami art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 446 § 4 k.c.
stosunku konkurencji, gdyż przyjęcie takiego poglądu pozwalałoby obecnie dochodzić zadośćuczynienia na podstawie
art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. mimo obowiązywania art. 446 § 4 k.c., a wybór podstawy prawnej należałby do powoda.
(...) S.A. podniosła, że w niniejszej sprawie wykładni wymagał także art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych. Przepis ten w ocenie apelującego ma istotne znaczenie dla ustalenia zakresu odpowiedzialności
ubezpieczeniowej strony pozwanej, a zakres odpowiedzialności gwarancyjnej wynikający z umowy ubezpieczenia
nie musi pokrywać się z zakresem odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego - odpowiedzialności sprawczej.
Ponadto podkreślono, że art. 34 ust. 1 powyższej ustawy zawiera katalog roszczeń objętych OC i w enumeratywnie
wymienionych szkodach dotyczących życia i zdrowia nie ma szkody polegającej na zerwaniu więzi emocjonalnych czy
więzi rodzinnych. W ocenie strony pozwanej Sąd I instancji błędnie przyjął, że ubezpieczyciel jest zobowiązany do
zaspokojenia roszczeń dochodzonych przez powódkę.
Podnosząc powyższe zarzuty, strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości
oraz o zasądzenie kosztów postępowania w I i w II instancji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja strony pozwanej (...) S.A. jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu.
Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne, czyniąc
integralną częścią poniższych rozważań. Sąd I instancji prawidłowo również ocenił konsekwencje wypływające z tak
ustalonego stanu faktycznego, wobec trafnie przyjętej podstawy prawnej wyrokowania w niniejszej sprawie.
Na wstępie wskazać należy, że spór pomiędzy stronami w przedmiotowej sprawie ma co do zasady charakter prawny
i ogniskuje się wokół kwestii, czy przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, a więc przed datą wejścia w życie nowelizacji
Kodeksu cywilnego, dodającego § 4 do art. 446 możliwe jest dochodzenie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną
w następstwie śmierci osoby najbliższej. Pomimo tego, że w tej kwestii istniały początkowo pewne wątpliwości, to
w ocenie Sądu Okręgowego, w chwili obecnej można uznać, iż orzecznictwo tak Sądu Najwyższego, jak i sądów
powszechnych – apelacyjnych i okręgowych, jest w tym zakresie ugruntowane i dopuszcza możliwość dochodzenia
takiego zadośćuczynienia przez członka najbliższej rodziny zmarłego, wskazując jako podstawę tej odpowiedzialności
właśnie przepis art. 448 k.c. w związku z art.24 § 1 k.c. Powołać można się przykładowo na uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 22 października 2010 roku (sygn. III CZP 76/10, publ. LEX nr 604152, www.sn.pl, Biul. SN 2010/10/11),
gdzie Sąd ten uznał, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku
z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który
miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. Pogląd ten został powtórzony, jak trafnie wskazał to również Sąd
Rejonowy, w wielu innych orzeczeniach i podziela go również Sąd Odwoławczy orzekający w niniejszej sprawie.
Więź rodzinna stanowi bowiem dobro osobiste i podlega ochronie na podstawie art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Z taką
konstatacją nie zgadza się jednak strona pozwana, wskazując że konstrukcja dobra osobistego przedstawiona przez
Sąd I instancji nie jest adekwatna dla określenia emocji i uczuć kierowanych ku innych osobom. Podnieść należy,
że katalog dóbr osobistych wymienionych art. 23 k.c. nie jest katalogiem zamkniętym, a wskazane w nim dobra
osobiste są wymienione jedynie przykładowo i wraz ze zmianami stosunków społecznych mogą pojawiać się i znikać
pewne dobra. Zdaniem Sądu Okręgowego przedmiot ochrony art. 23 k.c. oraz 24 k.c. jest szeroki i ochronie podlegają
wszelkie dobra osobiste rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów
prawa cywilnego. W judykaturze za dobra osobiste uznano dodatkowo pamięć o osobie zmarłej, prawo do intymności,
prawo do planowania rodziny itp. Potrzeba zaliczenia poczucia więzi rodzinnych do dóbr osobistych podlegających
ochronie cywilnoprawnej wynika nie tylko z przeświadczenia o trudnym do wyrażenia znaczeniu tej więzi w życiu
każdej osoby fizycznej doświadczającej życia rodzinnego, ale również z cierpienia będącego następstwem zerwania
tej więzi, w szczególności w sposób nagły, w tym spowodowany przez osoby trzecie. Cierpienie towarzyszące utracie
rodzica, dziecka, babci należy do skrajnie negatywnych i równie intensywnych doświadczeń, a ich następstwa przez
znaczny okres czasu mogą stanowić istotną przeszkodę we wszystkich niemal sprawach życiowych osoby, która została
pozbawiona tego rodzaju więzi (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 września 2012 roku, I ACa 262/12,
LEX 1238198). Sąd Odwoławczy podziela powyższe zapatrywania, uznając, iż więzi jakie łączą najbliższych członków
rodziny są istotnym elementem życia każdego człowieka. Prawidłowo funkcjonująca i pełna rodzina pozwala każdemu
z jej członków zaspokoić podstawowe potrzeby, takie jak potrzeba pełnej akceptacji i poczucia bezpieczeństwa. W
sytuacji więc, w której więzi jakie dotychczas łączyły członków rodziny ulegają zerwaniu, szczególnie w sposób nagły i
nie niespodziewany, poczucie krzywdy jest dotkliwe. Również z art. 47 Konstytucji RP wywieść można, iż więź rodzinna
może stanowić dobro osobiste. Przepis określa, iż „Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego,
czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym". Ochrona prawna życia rodzinnego wskazuje
na rangę rodziny i znaczenie więzi łączących rodzinę.
Wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez
skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania, a nie jak twierdzi (...)
S.A. do wprowadzenia możliwości zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć na rzecz najbliższych członków rodziny.
Zgodzić należy się apelującym, że konstrukcje zawarte przez ustawodawcę w art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1
k.c. oraz 446 § 4 k.c. są tożsame w skutkach, zaś to, co je odróżnia, to możliwość zastosowania, z uwagi na moment
deliktu. Przed dniem 3 sierpnia 2008 roku osoby spełniające przesłanki podmiotowe wynikające z art. 448 k.c.
również korzystały z ochrony, jaką po tej dacie doprecyzowano w ramach art. 446 § 4 k.c. Odmienne ujęcie byłoby
niedopuszczalne, jako niezgodne z rolą przyznaną przez ustawodawcę w powyższym unormowaniu oraz braku oparcia
w obowiązującym ówcześnie, porządku prawnym (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 czerwca 2013
roku, sygn. I ACa 1270/12, publ. LEX nr 1335752).
Na marginesie dodanie przepisu art. 446 § 4 k.c. nie było też jedynie wyrazem woli ustawodawcy potwierdzenia
dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie tego
przepisu, lecz wyrazem woli dokonania zmiany w ogólnej regule wynikającej z przepisu art. 448 k.c. przez zawężenie
kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia. Gdyby nie wprowadzono przepisu art. 446 § 4 k.c., roszczenia tego
mógłby dochodzić każdy, a nie tylko najbliższy członek rodziny. Przepis ten ułatwia dochodzenie zadośćuczynienia,
gdyż umożliwia jego uzyskanie bez potrzeby wykazywania jakichkolwiek innych – poza w nim wymienionych –
przesłanek. Niewątpliwie wzmacnia też on wykładnię przepisu art. 446 § 3 k.c., wiążącą funkcję tego przepisu
wyłącznie z ochroną majątkową. Nie można było zatem zasadnie twierdzić też, że art. 446 § 4 k.c. stanowi swoiste
superfluum, pozbawione głębszego sensu normatywnego, a co za tym idzie – że do czasu jego wejścia w życie
niemożliwe byłoby dochodzenie przez osoby najbliższe roszczeń związanych z utratą członków rodziny.
W ocenie Sądu Okręgowego, twierdzenia podniesione przez stronę pozwaną w apelacji stanowią jedynie polemikę
z prawidłowym stanowiskiem Sądu I instancji i jako takie nie mogą stanowić skutecznej podstawy wzruszenia
zaskarżonego orzeczenia. Sąd Rejonowy, również wbrew twierdzeniom (...) S.A. dla oceny roszczenia E. L. zastosował
właściwe przepisy, obowiązujące w dniu śmierci H. Ł.. Postawienie tak sformułowanego zarzutu z pkt 1a apelacji (k.
118) byłoby skuteczne, gdyby podstawą rozstrzygnięcia Sądu był art. 446 § 4 k.c.
Ubezpieczyciel niezasadnie kwestionował też zakres własnej odpowiedzialności za skutki katastrofy w ruchu lądowym
spowodowanej przez P. K. przez odwołanie się do przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o
ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152). Zgodnie z powołanym przepisem, z ubezpieczenia OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są
obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem
śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Odwołując się do
przepisu art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, strona pozwana podnosiła, że zawiera on zamknięty
katalog dóbr podlegających ochronie i powinien być, jako uregulowanie szczególne, dotyczące umowy ubezpieczenia
obowiązkowego, interpretowany ściśle. W ocenie Sądu Okręgowego wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela za
skutki deliktu, którym jest śmierć, w stosunku do osób najbliższych zmarłego poszkodowanego, nie znajdują oparcia
w przepisach ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych. Granice odpowiedzialności strony
pozwanej nie mogły być bowiem oceniane bez uprzedniego określania istoty umowy ubezpieczenia obowiązkowego
odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 powyższej ustawy umowa ubezpieczenia obowiązkowego
odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za
szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania,
o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków. Umowa ubezpieczenia
obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w przepisie art. 9, będące następstwem
zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 9a ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Zdaniem
Sądu Okręgowego, powołane przepisy jednoznacznie określają zakres odpowiedzialności strony pozwanej, nie dając
podstaw do czynienia jakichkolwiek rozróżnień pod względem podmiotowym. Wszelkie wyłączenia odpowiedzialności
ubezpieczyciela zostały przewidziane w ustawie, która nie daje podstaw do uznania, że ubezpieczyciel nie jest
obowiązany do zaspokojenia roszczeń osób najbliższych, znajdujących oparcie w przepisach o naruszeniu dóbr
osobistych. Nadto, wyłączenia te mają co do zasady charakter jedynie przedmiotowy i wynikają z ustanowienia sumy
gwarancyjnej (art. 36 oraz art. 13 ust. 2 ustawy. o ubezpieczeniach obowiązkowych) oraz sposobu naprawienia szkody
(wyłącznie restytucja pieniężna). Odpowiedzialność ubezpieczyciela sięga zatem tak daleko, jak odpowiedzialność
cywilna samego ubezpieczonego. Jej wtórny charakter nie stoi na przeszkodzie wystąpieniu przez poszkodowanego
bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi (art. 19 ust. 1 zd. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Ustalenie
zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela wymaga uprzedniego ustalenia zakresu świadczeń, do spełnienia których
obowiązany jest ubezpieczony lub inna osoba wyrządzająca szkodę objętą ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej
(tak: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 roku, III CZP 91/05, Lex nr 180669).
Ponadto sporna kwestia została wyjaśniona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2012 roku (sygn. III
CZP 67/12, publ. OSNC 2013/4/45, Biul.SN 2012/11/7). Sąd Najwyższy wypowiedział się na gruncie obowiązującego
poprzednio przepisu § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 roku w sprawie ogólnych
warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w
związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. Nr 26, poz. 310 ze zm.), który został zastąpiony tożsamym w treści
przepisem powoływanym przez apelującego. Sąd ten uznał wówczas, że powyższy przepis nie wyłączał z zakresu
ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność
na podstawie art. 448 k.c. Stanowisko to zostało następnie zaaprobowane w późniejszym orzecznictwie, gdzie
stwierdzono m.in., że skutki naruszenia dobra osobistego przez spowodowanie śmierci osoby bliskiej w wypadku
komunikacyjnym są objęte odpowiedzialnością gwarancyjną ubezpieczyciela (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z dnia 11 lipca 2013r., sygn. I ACa 217/13, publ. LEX nr 1372314). Zerwanie więzi rodzinnej, mającej charakter
dobra osobistego, stanowi bezpośredni skutek zdarzenia szkodzącego, podobnie jak utrata życia przez osobę zmarłą,
a jedynie ujawniający się w sferze prawnej innego podmiotu (osoby bliskiej). Zarzuty strony pozwanej również w tej
części okazały się zatem niezasadne.
Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację strony pozwanej oddalił jako
bezzasadną (pkt 1 wyroku).
O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę pozwaną jako przegrywającego sprawę w tym
postępowaniu. W związku z tym Sąd zasądził od (...) S.A. na rzecz E. L. kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego poniesionych przez powoda w postępowaniu drugoinstancyjnym (pkt 2 wyroku). Wysokość
wynagrodzenia pełnomocnika powoda została ustalona w oparciu o § 6 pkt 4 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 i §
2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2013r., poz. 490 t.j.).
Ref. SSR K. F.