jbmsz - e-Nutrition for Jagiellonian University

Alma Mater
–
Matka karmicielka (mówimy tak o
wyŜszej szkole)
Altera manu fert lapidem, panem ostentat altera –
w jednej ręce trzyma kamień, drugą
pokazuje chleb
MSZ
Bronisław Abramowicz – Uczta u Wierzynka, wł. Muzeum
Narodowe w Krakowie, galeria w Sukiennicach
MSZ
Uczta u Wierzynka
,,(...) zaprosił na ucztę do swego domu pięciu królów i
wszystkich ksiąŜąt, panów i gości. Kiedy uzyskał od
monarchów pozwolenie, Ŝeby porozdzielał miejsca królom
według własnego uznania, pierwsze i znaczniejsze miejsce
kazał zająć królowi polskiemu Kazimierzowi, drugie królowi
rzymskiemu i czeskiemu Karolowi, trzecie królowi Węgier,
czwarte królowi Cypru, a ostatnie królowi Danii, biorąc pod
uwagę, Ŝe wobec Ŝadnego z królów nie jest zobowiązany do
większej czci, jak w stosunku do swego pana, króla polskiego
Kazimierza za niezmierne dobrodziejstwa, którymi zaszczycił
i wzbogacił, obcego przybysza. Przyjął ich wyszukanymi
potrawami, nadto kaŜdemu w czasie uczty ofiarował
wspaniałe dary. Ale dar, który na oczach wszystkich królów
wręczył królowi polskiemu Kazimierzowi, był podobno tak
wspaniały, Ŝe przekraczał kwotę 100 tysięcy florenów i budził
u wielu ludzi nie tylko podziw, ale i zdziwienie".
Jan Długosz
MSZ
INFORMACJA GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO W SPRAWIE
NIEAUTORYZOWANEGO, GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANEGO RYśU LL
RICE 601
W dniu 18 sierpnia br. Komisja Europejska została poinformowana przez
kompetentne władze Stanów Zjednoczonych o wykryciu przez firmę Bayer
CropScience śladowych ilości genetycznie zmodyfikowanego ryŜu LL RICE
601 w próbkach konwencjonalnego ryŜu długoziarnistego, pobranego z
rynku w Stanach Zjednoczonych.
RyŜ LL RICE 601 nie był autoryzowany w USA. Natomiast w UE Ŝadna z
odmian genetycznie zmodyfikowanego ryŜu, w tym ryŜu LL RICE 601, nie jest
dopuszczona do obrotu.
Nieznane są dokładne przyczyny pojawienia się tego ryŜu w obrocie.
Kompetentne władze Stanów Zjednoczonych jak dotąd nie udzieliły Komisji
Europejskiej satysfakcjonującej odpowiedzi w tej sprawie.
Najprawdopodobniej przyczyną przedostania się tego genetycznie
zmodyfikowanego ryŜu do środowiska i łańcucha Ŝywnościowego było
niekontrolowane „wymknięcie się”.
W związku z podejrzeniem przedostania się ryŜu LL RICE 601 równieŜ
do łańcucha Ŝywnościowego w Unii Europejskiej, Komisja Europejska w
porozumieniu z państwami członkowskimi UE przyjęła Decyzję w
sprawie tzw. nadzwyczajnych środków w odniesieniu do ryŜu LL RICE
601 (Decyzja 2006/601/WE).
Decyzja ta obliguje państwa członkowskie do podjęcia działań
polegających m. in. na:
- sprawdzaniu czy produktom, które mają być wprowadzone po raz
pierwszy do obrotu w UE, towarzyszy oryginalne sprawozdanie z badań
analitycznych, stwierdzające, Ŝe dany produkt nie zawiera ryŜu LL
RICE 601. Badania muszą być wykonane przez akredytowane
laboratorium, oraz
- wyrywkowym pobraniu próbek produktów spoŜywczych, które
potencjalnie mogą zawierać nieautoryzowany ryŜ LL RICE 601 (dotyczy
to produktów, które juŜ znalazły się w obrocie).
Główny Inspektor Sanitarny bezzwłocznie zobowiązał Państwowych
Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych do podjęcia stosownych
działań w celu spełnienia powyŜszych wymagań, w tym pobrania,
wstępnie 50 próbek produktów spoŜywczych, które potencjalnie mogą
zawierać ryŜ LL RICE 601.
Próbki te, do dnia 10 października 2006 r., mają być przekazane do
akredytowanego laboratorium badania Ŝywności genetycznie
zmodyfikowanej, działającego w strukturach Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, w którym zostaną zbadane.
Wyniki badań zostaną umieszczone na stronie internetowej Głównego
Inspektoratu Sanitarnego.
W dniu 14 września br. naukowy panel ds. organizmów genetycznie
zmodyfikowanych Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa śywności
(EFSA) przyjął stanowisko dotyczące genetycznie zmodyfikowanego ryŜu LL
RICE 601.
Z konkluzji stanowiska wynika, Ŝe dostępne dane są niewystarczające do
przeprowadzenia oceny bezpieczeństwa ryŜu LL RICE 601 zgodnie z
przewodnikiem do oceny ryzyka Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa
śywności. Jednak, na podstawie dostępnych danych dotyczących
molekularności, składu oraz profilu toksykologicznego protein PAT*, EFSA
uwaŜa, Ŝe spoŜywanie długoziarnistego ryŜu zawierające śladowe ilości ryŜu
LL RICE 601 nie stanowi groźnego problemu bezpieczeństwa dla zdrowia
ludzi i zwierząt.
* enzym kodowany przez gen wprowadzony do genomu rośliny. Dzięki temu ryŜ LL
RICE 601 wykazuje tolerancję na aktywny składnik herbicydów Liberty.
17th International Congress of Nutrition
Modern Aspects of Nutrition - Present Knowledge
and Future Perspectives
Vienna, Austria, August 27-31, 2001
3550 uczestników ze 113 krajów
JBMSZ
NUTRITION SAFARI 2005
18th International
Nutrition Congress
September 19 - 23, 2005
ICC DURBAN
SOUTH AFRICA
http://www.puk.ac.za/iuns
JBMSZ
The New Nutrition Science project
Wspólna inicjatywa:
International Union of Nutritional Sciences
i World Health Policy Forum
5-8.04.2005 Schloss Rauischholzhausen,
Justus Liebig University, Giessen, RFN
Połączenie: „food, nutrition,
cosmological and earth sciences,
telecommunication and other
sciences”. „This will require
imaginative and pluralistic
training and practice.”
JBMSZ
Nutrition science is defined as the
study of food systems, foods and
drinks, and their nutrients and other
constituents, and of their
interactions within and between all
relevant biological social and
environmental systems.
JBMSZ
PASSCLAIM – Process for the Assessment of
Scientific Support for Claims on Foods
Consensus on Criteria
An European Commission Concerted Action Project Coordinated
by ILSI Europe
Badania in vitro – stosowanie linii komórkowych
odpowiadających ludzkim tkankom.
Jest jasno określona ekspozycja dla Ŝywności i składników
Ŝywności.
Są powtarzalne w więcej niŜ w jednym eksperymencie.
Zwrócenie uwagi na genotyp przy interpretacji wyników badań.
Grupy osób badanych muszą być reprezentatywne dla populacji
ogólnej.
JBMSZ
PASSCLAIM – Process for the Assessment of
Scientific Support for Claims on Foods
Czynniki jakie muszą być brane pod uwagę w badaniach
populacji ludzkiej:
1. Wiek.
2. Płeć.
3. Pochodzenie etniczne.
4. Genotyp odpowiadający badanej funkcji.
5. Czynniki stylu Ŝycia – palenie, aktywność fizyczna,
spoŜycie alkoholu.
6. Cykl menstruacyjny.
7. Zwyczajowa dieta.
8. Czynniki środowiskowe jak np. klimat.
JBMSZ
Wholesome nutrition: a suitable diet for the new
nutrition science project
Claus Leitzman (Institute of Nutrition, Justus Liebig
University, Publ. Hlth. Nutr. 8, 2005)
Koncepcja „new nutrition science” opierająca się na solidnych
naukowych danych wymaga rekomendacji dla jej praktycznej
realizacji.
„Wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie) wypełnia te potrzeby,
poniewaŜ daje pierwszeństwo (faworyzuje) spoŜywaniu Ŝywności
z lokalnie rosnących roślin o jak najwyŜszej jakości.
Jest to korzystne dla zdrowia, atrakcyjne pod względem etycznym
i ekologicznym.
JBMSZ
Definicja „Wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie)
Składa się głównie z Ŝywności pochodzenia roślinnego, która w
niewielki sposób została przetworzona, tyle ile tego wymagała.
Zalecane produkty to:
warzywa, owoce, produkty z pełnego ziarna, strączkowe i orzechy,
jak równieŜ mleko i produkty mleczne.
Jeśli się zapragnie to niewielkie ilości mięsa, ryb i jaj mogą być
spoŜywane.
Prawie połowa jedzonej Ŝywności powinna składać się z
nieprzetworzonych produktów (owoce, sałaty, orzechy).
Biorąc pod uwagę zdrowie, celem osiągnięcia zrównowaŜenia, naleŜy
uwzględniać interakcję Ŝywności i Ŝywienia z
aspektami społecznymi, ekologicznymi
i ekonomicznymi.
JBMSZ
7 rekomendacji „wholesome nutrition” (zdrowe odŜywianie)
1. Enjoy your food.
Ludzie wierzą, Ŝe radość jedzenia Ŝywności jest niekompatybilna
ze zdrowiem.
Jakość Ŝywności jest klasyfikowana w trzech kategoriach:
a) smak
b) zdrowie
c) zastosowanie - uŜytkowanie .
Smakowity posiłek, podany właściwie, wywołuje uczucie
zadowolenia, pozytywne myślenie i dobre samopoczucie. A to
wszystko ma wpływ na ciało i duszę (soul).
WN rozwaŜa cztery aspekty:
a) indywidualne (smak zdrowie i zastosowanie);
b) społeczne (psychologiczne, kulturalne
i etyczne);
c) środowiskowe (ekologiczne);
d) ekonomiczne (rynkowe – handlowe).
JBMSZ
2. Choose foods of plant origin
Wiele niezbędnych składników zawartych jest w roślinach w znacznie
większych ilościach niŜ w produktach pochodzenia zwierzęcego np.
kwasy tłuszczowe n-3 tuńczyk 5000 mg/100 g a w orzechach
ok. 10000/100g.
WaŜny aspekt składnika odŜywczego to gęstość odŜywcza Ŝywności
przetworzonej i nieprzetworzonej.
Problem nadwagi i otyłości – mniejsza wartość energetyczna a ta sama
ilość składników odŜywczych.
Problem uwalniania do atmosfery dwutlenku węgla i metanu oraz
związków azotowych – zanieczyszczenie środowiska.
Indie Ŝywią 16% populacji świata mając tylko 8%
zasobów światowych ziemi uprawnej.
JBMSZ
3. Select minimally processed foods
Straty składników odŜywczych dla mąki przetworzonej w porównaniu
do mąki zawierającej pełne ziarno sięgają od 53 do 94%.
Zawartość kwercetyny w jabłku sięga 150 mg/100 g a w soku
jabłkowym 5 mg/100 g – strata 97%.
Aspekt ekologiczny – małe zuŜycie energii, spadek emisji CO2 i SO2,
Aspekt społeczny – kontakt bezpośredni z producentem podczas
sprzedaŜy na lokalnym targowisku.
4. Favour organic foods
Ten typ produkcji rolnej dobrze usytuowany w Unii
Europejskiej – kraje wiodące ponad 10% upraw Austria, Szwajcaria,
kraje Skandynawskie.
JBMSZ
JBMSZ
5. Prefer regional and seasonal foods
Dojrzewanie roślin w optymalnym czasie i wtedy ich zbiór. To pozwala
na produkcję roślinie związków chemicznych podnoszących jej
wartość odŜywczą, szczególnie takich jak aromat i kolor.
Aspekty ekologiczne - produkcja gazów cieplarnianych, przewoŜenie
ładunków na duŜe dystanse, dlaczego w lecie mamy jeść groszek
z Afryki.
6. Purchase environment-benign packaged foods
Dokonywać zakupów Ŝywności opakowanej w przyjazne opakowania
lub luzem.
Sortowanie opakowań.
Opakowania degradowalne.
7. Choose fairly traded foods
Fairly - uczciwie, dość, bezstronnie, całkowicie,
czysto, dostatecznie, honorowo, rzetelnie,
słusznie, sprawiedliwie, właściwie
Problem małych gospodarstw, rodzinnych, szczególnie w krajach
o niskich dochodach.
Subsydiowanie Ŝywności.
Ochrona produkcji o niskiej skali.
Jest opracowana definicja – wyjaśnienie, co to znaczy „fair trade”.
Ale chyba najwaŜniejsze to:
Protection of human rights by supporting social equity,
environmental-benign behaviour i economic security.
JBMSZ
Produkty zalecane w WN
Jak duŜo i jak często jeść
DuŜo
Warzywa
Owoce
Produkty
mączne z
pełnego
ziarna
Ziemniaki
Strączkowe
Przyprawy
Umiarkowanie
Rzadko
Orzechy
Nasiona roślin
oleistych
Naturalne
oleje (native)
Masło
Mleko
(produkty)
Mięso, ryby,
jaja
Sól
Miód
śywność
puszkową
Produkty z
białej mąki
Tłuszcze
rafinowane
Przetwory
mięsne
Alkohol
Unikać
Rafinowany
cukier
Słodycze
Wyizolowane
substancje
Gotowe do
spoŜycia wysoko
przetworzone
produkty
JBMSZ
Rozwój nauki o artykułach Ŝywnościowych
po roku 1870-71 – po wojnie francusko-pruskiej
Często fałszowanie Ŝywności
1879 – Niemcy – ustawa Ŝywnościowa
- 1927
1896 – Austria
1905 – Francja, Szwajcaria
1906 – Stany Zjednoczone Ameryki
1938 – Wielka Brytania
1928 – Polska -
- 1955
1970 Ustawa o warunkach zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia
2001 Ustawa o warunkach zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia
MSZ