scenariusz lekcji - Kuratorium Oświaty w Lublinie

SCENARIUSZ
Załącznik nr 1
Narrator:
ZAPRASZAMY PAŃSTWA NA NIETYPOWĄ LEKCJĘ HISTORII: „Z DZIEJÓW
TAJNEGO NAUCZANIA W OKRESIE OKUPACJI HITLEROWSKIEJ”
Prezentacja: (slajd I)
…Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości,
ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości,
ani nie ma prawa do przyszłości… (J. Piłsudski)
Narrator I:
Krzewienie wiedzy o osiągnięciach tajnego nauczania, o jego roli i znaczeniu w
budzeniu patriotyzmu młodzieży, jest naszym obowiązkiem.
Nauczyciele, którzy działali w trudnych i niebezpiecznych warunkach
okupacyjnych, zasłużyli sobie na trwałą pamięć i szacunek.
Gdy ich wspominamy, cienie umarłych nabierają żywych kształtów.
Narrator II:
A oto słynna wypowiedź profesora Pigonia, która nabiera szczególnego
znaczenia i ponadczasowej wymowy także w odniesieniu do rzeszy
bohaterskich nauczycieli z okupowanej Polski: „Cóż należymy do narodu,
którego losem jest strzelać do wroga z brylantów…”
Recytator I:
Kiedy przyjdą podpalić dom
Ten, w którym mieszkasz- Polskę
Kiedy rzucą przed siebie grom
Kiedy runą żelaznym wojskiem
I pod drzwiami staną i nocą
Kolbami w drzwi załomocą
Ty, ze snu podnosząc skroń
Strona1
Narrator I:
Maj 1939. Władysław Broniewski: Bagnet na broń
Stań u drzwi…
Narrator II:
Wrzesień 1939. Krzysztof Kamil Baczyński: Z głową na karabinie
Recytator II:
Nocą słyszę , jak coraz bliżej
drżąc i grając krąg się zaciska
(Wycie syren, dalekie odgłosy bomb- prezentacja multimedialna)
Krąg jak nożem z wolna rozcina
przetnie światło, zanim dzień minie,
a ja prześpię czas wielkiej rzeźby
z głową ciężką na karabinie…
Prezentacja: Filmik -Wojna obronna Polski
Recytator I:
Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei.
I przed narodem niosą oświaty kaganiec
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec…
Prezentacja- Krzyk duszy, L. Makowiecki
Strona2
Narrator I:
K. K. Baczyński należał do pokolenia Kolumbów. Poeta ten był uczestnikiem
tajnych kompletów, zginął w czwartym dniu Powstania Warszawskiego,
mając 23 lata.
W walce z okupantem ginęła wspaniała młodzież, wśród której były jednostki
wybitne, obdarzone talentem, inteligencją, pasją odkrywania świata.
Z rąk hitlerowców poniosło śmierć bardzo wielu nauczycieli, ludzi odważnych,
szlachetnych, bez reszty oddanych ojczyźnie i swojemu pedagogicznemu
powołaniu.
Narrator II:
Restrykcje oświatowe narzucone Polakom przez okupanta:
Dozwolone organizowanie tylko szkolnictwa powszechnego
Nauka ważnych z narodowego punktu widzenia przedmiotów
(geografia, historia, historia literatury, śpiew, gimnastyka- zostały przez
okupanta surowo zabronione.)
Likwidacja szkół średnich- z wyjątkiem szkół zawodowych
Likwidacja wyższych uczelni
Narrator: I
Rozkaz Hansa Franka Generalnego Gubernatora:
„Polakom należy pozostawić tylko takie możliwości kształcenia, które okażą
im beznadziejność ich położenia narodowego”.
„Żaden Polak nie uzyska więcej aniżeli rangę majstra”.
Narrator II:
Eksterminacyjna polityka Hitlera wobec narodu polskiego polegała na:
- walce z polskością
- niszczeniu inteligencji
- niszczeniu dóbr kultury
- aresztowaniach Polaków
- tworzeniu obozów zagłady
W województwie lubelskim straty wśród nauczycieli wynosiły 1320 osób w
tym 769 zostało rozstrzelanych, 550 zginęło w niewyjaśnionych
okolicznościach. Ponad 250 nauczycieli straciło życie na Zamku, Majdanku,
Bełżcu, Sobiborze, Rotundzie Zamojskiej.
Strona3
Narrator I:
Rozkaz Heinricha Himmlera:
„Szkoły dla polskich dzieci powinny uczyć przede wszystkim prostego liczenia
do 500, napisania własnego nazwiska oraz wiedzy, iż boskim przykazaniem
jest być posłusznym Niemcom. Czytania nie uważam za konieczne…”
Chór: Biały krzyż(w wykonaniu uczniów Gimnazjum im. Jana Pawła II w Żyrzynie)
Narrator I:
W odpowiedzi na hitlerowski terror dotyczący oświaty w październiku 1939
roku powołano Tajną Organizację Nauczycielską (TON). Jej założycielami byli:
Czesław Wycech, Zygmunt Nowicki, Kazimierz Maj, Wacław Tułodziecki i
Teofil Wojeński.
Prezentacja: Zdjęcia założycieli TON
Głównym zadaniem TON była koordynacja nauczania w warunkach
konspiracyjnych (wytyczenie podstawowych kierunków działania, podział
kompetencji, rozbudowa różnych systemów tajnego nauczania, opracowanie
instrukcji dydaktycznych oraz współpraca z AK i BCH, kontakty centrali z
terenem).
Narrator II:
Liczba uczestników jednego „kompletu” zazwyczaj wynosiła 5-6 osób (choć
bywały także większe grupy), liczbę godzin nauki danego przedmiotu
zredukowano do połowy czasu obowiązującego przed wojną, a lekcje były
dwugodzinne, w miarę możliwości prowadzone według programu
przedwojennego. Ze względu na brak podręczników i podstawowych pomocy
dydaktycznych zasadniczą metodą pracy był wykład nauczyciela i notatki
robione przez uczniów.
Strona4
Narrator:
Organizacja ta zajmowała się także opieką nad nauczycielami przesiedlonymi
z terenów polskich włączonych do Rzeszy i nad rodzinami nauczycieli
poległych i zaginionych podczas kampanii wrześniowej 1939 roku,
zamordowanych i aresztowanych przez Niemców w późniejszym okresie .
TON starała się również o zapewnienie bezpieczeństwa nauczycielom
poszukiwanym przez władze okupacyjne. Początkowo Tajna Organizacja
Nauczycielska objęła swą pieczą szkolnictwo powszechne i gimnazjalne, by w
następnej kolejności rozpocząć nauczanie na poziomie szkoły średniej oraz na
poziomie uniwersyteckim.
Scenka Tajne nauczanie: w wykonaniu uczniów gimnazjum
Recytator:
Ojczyzna moja- to te ciche pola,
Które od wieków zdeptała niewola,
To te kurhany, te smętne mogiłyCo je swobody Obrońców przykryły
Ojczyzna moja- to ten duch narodu
Co żyje cudem wśród głodu i chłodu,
To ta nadzieja, co się w sercach kwieci,
Pracą u ojców, a piosnką u dzieci!
Fragmenty piosenek: Piosenka w tramwaju, Siekiera motyka(w wykonaniu
uczniów)
Prezentacja: Czytadła
Narrator I:
Szacuje się, iż tajnym nauczaniem na poziomie szkoły powszechnej objęto
ogółem ok. 1,5 mln uczniów, na poziomie szkoły średniej ogólnokształcącej
ok. 90 tys., dokształcaniem w szkolnictwie zawodowym ponad 10 tys., na
poziomie szkoły wyższej studiowało ok. 7 tys. osób. Trudno określić dokładnie
liczbę uzyskanych dyplomów. Wiadomo o ok. 600 magisteriach, 39
doktoratach i 19 habilitacjach. W pracy konspiracyjnej uczestniczyło
kilkanaście tysięcy nauczycieli wykładowców. Tajne nauczanie w tak
szerokim zakresie i o tak sprawnej organizacji nie rozwinęło się w żadnym z
krajów okupowanej Europy, mimo podejmowanych w tym zakresie wysiłków.
Chór: Miejcie nadzieję(w wykonaniu uczniów)
Narrator... Nauczyciele szkół powszechnych i średnich byli w znacznej części
absolwentami szkół podchorążych rezerwy i posiadali stopnie wojskowe. Na
nich spoczywał wiec obowiązek uczestnictwa w tworzącym się tajnym
Strona5
Prezentacja: dyplomy i świadectwa
podziemiu . Na terenie powiatu puławskiego działał w tajnym nauczaniu
wśród wielu innych Jan Pasiak – oficer rezerwy - kierownik szkoły w Bałtowie.
Pełnił on jednocześnie funkcje komendanta obwodu 4 Batalionów
Chłopskich. Zagrożony aresztowaniem opuścił stanowisko służbowe i
przeszedł do partyzantki. Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie skupiały w
swych szeregach duża liczbę nauczycieli z terenu ziemi puławskiej. Kobietynauczycielki pełniły często funkcje łączniczek lub sanitariuszek, opiekowały
się rannymi partyzantami, dostarczały do lasu żywność , środki opatrunkowe
oraz zaszyfrowane informacje.
Prezentacja fragment przysięgi......
Zapowiedź narrator- Przed Państwem wystąpi Pani mgr Barbara Miluska,
dzięki której możemy poznać historię tajnego nauczania na terenie regionu
puławskiego .
Pani mgr Barbara Miluska - córka Władysława Dobrosielskiego – nauczyciela,
kierownika Szkoły Podstawowej w Żyrzynie w latach 1937-1945 , żołnierza
AK- do dziś emocjonalnie związana ze szkołą i środowiskiem żyrzyńskim .To
ceniony, szanowany, wybitny pedagog- emerytowana nauczycielka języka
polskiego ,była wizytator Kuratorium Oświaty w Lublinie.
Zasłużona dla oświaty i środowiska regionu puławskiego. To człowiek o
wielkim sercu – oddany przyjaciel dzieci, młodzieży i nauczycieli .
Obecnie zaangażowana w pracy na rzecz Towarzystwa Przyjaciół Muzeum
Oświatowego w Puławach.
Pani Basia:
Losy puławskiej oświaty (TON w powiecie puławskim)
Pani Basia:
Moja okupacyjna edukacja. Żyrzyn
W trakcie prezentacja zdjęć
Strona6
Przerywnik muzycznyChór: Gdzie są kwiaty z tamtych lat, prezentacja- wybrane zdjęcia.
Narrator:
Dziękujemy Wam. A tym , którzy już odeszli oddajmy hołd minutą ciszy.
Proszę wszystkich o powstanie(...) Dziekuję
Błogosławiony płynie czas (przerywnik muzyczny), prezentacja zdjęcia
Narrator:
Nie wszyscy z państwa mają świadomość, że jest w Puławach instytucja, która
stara się gromadzić cenne świadectwa oświatowej przeszłości. Ta instytucja
to Muzeum Oświatowe przy ulicy Włostowickiej 27.
Muzeum powstało dzięki zaangażowaniu i mrówczej pracy grupy
entuzjastów. Pomysłodawcą zorganizowania Muzeum był obecny na sali
Stanisław Jędrych. On w dużej mierze przyczynił się do wyremontowania
zabytkowego budynku będącego niegdyś siedzibą szkoły ufundowanej przez
ks. Izabellę Czartoryską.
Narrator:
Zgromadzeniem i ewidencjonowaniem zbiorów zajął się pan Jędrych- znany
społecznik. Nie szczędził zdrowia i sił, żeby pieczołowicie ocalić od
zapomnienia pamiątki oświatowej przeszłości.
Sekundowali mu dzielnie: p. Mikołaj Spóz, Teresa Lewicka, Danuta Kaliszczuk,
Zofia i Janusz Swinarscy, Krystyna Wolska, Barbara Miluska i grupa osób, dla
których narodowa przeszłość jest bezcenną wartością.
To im, miłośnikom historii, zawdzięcza społeczność puławska ambitne
wystawy, publikacje, dokumenty oświatowe i różnorodne eksponaty.
Recytator (na tle prezentacji):
Ojczyzna moja- to ta ziemia droga,
Gdziem ujrzał słońce i gdziem poznał Boga,
Gdzie ojciec, bracia i gdzie matka miła
W polskiej mnie mowie pacierza uczyła,
Strona7
Prezentacja: Zdjęcia krajobrazy, zdjęcia z Żyrzyna
Ojczyzna moja- to wioski i miasta,
Wśród pól lechickich sadzone od Piasta;
To rzeki, lasy, kwietne niwy, łąki
Gdzie pieśń nadziei śpiewają skowronki
Chór: Jest taki kraj w wykonaniu nauczycielki muzyki z gimnazjum.
Strona8
Scenariusz opracowany przez :
Dyrektora- Iwona Kozłowska,
wicedyrektora -Iwona Szulikowska - Tomaszewska ,
nauczyciela historii- Anna Grzęda,
nauczyciela muzyki - Ludmiła Zahorodna ,
nauczyciela informatyki- Robert Biskup
przy współpracy Pani mgr Barbary Miluskiej
Scenariusz
Narrator:
ZAPRASZAMY PAŃSTWA NA NIETYPOWĄ LEKCJĘ HISTORII: „Z DZIEJÓW
TAJNEGO NAUCZANIA W OKRESIE OKUPACJI HITLEROWSKIEJ”
Prezentacja: (slajd I)
…Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości,
ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości,
ani nie ma prawa do przyszłości… (J. Piłsudski)
Narrator I:
Krzewienie wiedzy o osiągnięciach tajnego nauczania, o jego roli i znaczeniu w
budzeniu patriotyzmu młodzieży, jest naszym obowiązkiem.
Nauczyciele, którzy działali w trudnych i niebezpiecznych warunkach
okupacyjnych, zasłużyli sobie na trwałą pamięć i szacunek.
Gdy ich wspominamy, cienie umarłych nabierają żywych kształtów.
Narrator II:
A oto słynna wypowiedź profesora Pigonia, która nabiera szczególnego
znaczenia i ponadczasowej wymowy także w odniesieniu do rzeszy
bohaterskich nauczycieli z okupowanej Polski: „Cóż należymy do narodu,
którego losem jest strzelać do wroga z brylantów…”
Recytator I:
Kiedy przyjdą podpalić dom
Ten, w którym mieszkasz- Polskę
Kiedy rzucą przed siebie grom
Kiedy runą żelaznym wojskiem
I pod drzwiami staną i nocą
Kolbami w drzwi załomocą
Ty, ze snu podnosząc skroń
Stań u drzwi…
Strona1
9
Narrator I:
Maj 1939. Władysław Broniewski: Bagnet na broń
Strona10