Kiedy menedżer odpowie za zobowiązania

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 16.07.2014
Kiedy menedżer odpowie za zobowiązania
Gdy kondycja finansowa spółki się pogarsza, członkowie jej władz zwykle zaczynają zadawać sobie pytanie, czy za
długi niewypłacalnej firmy, którą kierują, przyjdzie im kiedyś zapłacić z własnej kieszeni.
W odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule warto przytoczyć ogólnie znaną zasadę, że odpowiedzialność za zobowiązania
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi sama spółka. Wspólnicy spółki z o.o. zasadniczo ryzykują jedynie
wniesiony przez siebie wkład. Jednak są pewne sytuacje, w których przepisy prawa przewidują, że odpowiedzialność za
zobowiązania może obciążać także zarząd spółki.
Kiedy i jaka odpowiedzialność
Zgodnie z art. 299 kodeksu spółek handlowych, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie
zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Przesłankami odpowiedzialności wynikającej z tego przepisu jest:
- istnienie zobowiązania oraz
- bezskuteczność egzekucji wobec spółki.
Zatem, gdy okaże się, że spółka z o.o. nie posiada już majątku na spłatę zaciągniętych zobowiązań, wierzyciele, którym
nie udało się odzyskać swoich wierzytelności w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko spółce, będą
mieli prawo żądania od członków zarządu spółki spłaty swoich wierzytelności z ich majątku osobistego.
Co oznacza bezskuteczność egzekucji
O bezskuteczności egzekucji można mówić najczęściej w przypadku ukończenia bez zaspokojenia wierzyciela egzekucji
skierowanej do całego majątku spółki. W praktyce co do zasady bezskuteczność ta zostaje stwierdzona przez właściwego
komornika, który postanowieniem umarza postępowanie. Dlatego najczęściej przedstawianym dowodem bezskuteczności
egzekucji będzie postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego toczącego się przeciwko sp. z o.o., którego
przyczyną była jej bezskuteczność.
Okoliczność bezskuteczności egzekucji może być również wykazana w każdy inny sposób, który jest dopuszczalny przez
przepisy postępowania cywilnego. Zatem dowodem może być wykaz majątku sp. z o.o., który został sporządzony w toku
postępowania o wyjawienie majątku. Za dowód stwierdzający bezskuteczność egzekucji może być uznany bilans oraz
księgi handlowe sp. z o.o., jeżeli z dokumentów tych będzie wynikać, iż spółka nie ma majątku na pokrycie określonych
wierzytelności. Bezskuteczność egzekucji można też wykazać poprzez wskazanie, że jedynym majątkiem spółki jest
nieruchomość obciążona ponad swoją wartość wierzytelnościami z pierwszeństwem zaspokojenia.
Kto faktycznie odpowiada
Przede wszystkim odpowiedzialność na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. ponoszą solidarnie członkowie zarządu spółki.
Jednak nie każdy członek władz spółki zostanie pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie tego przepisu.
Będą to jedynie ci członkowie, którzy zostali powołani do pełnienia tej funkcji w sposób zgodny z ustawą i umową
spółki. W związku z tym odpowiedzialność „rzekomego" członka zarządu będzie wyłączona, jeżeli uchwała o jego
powołaniu będzie z jakichkolwiek przyczyn nieważna (np. nie dochowano wymogów wynikających z umowy – brakuje
zgody organu lub powołano przez organ nieuprawniony).
Warto podkreślić, że odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. jest niezależna od wewnętrznego podziału funkcji
przydzielonych poszczególnym członkom zarządu. Nierzadko bowiem spółka decyduje się na rozdzielenie funkcji
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
finansowych, kadrowych czy marketingowych pomiędzy poszczególnych członków. W takim modelu spółki dość często
zdarza się, że członek zarządu odpowiedzialny za marketing nie ma pełnego obrazu kondycji finansowej zarządzanej
przez niego spółki. Co do zasady taki wewnętrzny podział w spółce nie wyłącza odpowiedzialności członków jej władz.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego odpowiedzialności członka zarządu nie uchyla umowa łącząca członków
zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności ustalony umownie podział czynności. Tego rodzaju
umowa ma znaczenie tylko wewnątrzorganizacyjne (wyrok SN z 9 grudnia 2010 r., III CSK 46/10).
Jakie zobowiązania
Członek zarządu ponosi odpowiedzialność wyłącznie za zobowiązania, które powstały w okresie, kiedy rzeczywiście
sprawował tę funkcję. Dodatkowo dla powstania odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. nie ma znaczenia fakt wpisania danej
osoby do rejestru przedsiębiorców, ponieważ należy pamiętać, że wpis taki ma wyłącznie charakter deklaratoryjny. W
konsekwencji odpowiedzialności nie poniosą ci członkowie zarządu, których mandat wygasł przed powstaniem
wierzytelności, choćby nadal byli wpisani do KRS. Z drugiej jednak strony odpowiedzialność poniosą ci członkowie
zarządu, którzy wprawdzie zostali już powołani do pełnienia funkcji członka zarządu, jednak nie zostali jeszcze wpisani
do KRS.
Ponadto zakres odpowiedzialności za zobowiązania odnosi się wyłącznie do osób, które pełniły funkcje zarówno w
okresie, kiedy zobowiązanie powstało, jak i w okresie jego wymagalności, jeżeli jest to jednocześnie czas, w którym
należało złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Wobec tego odpowiedzialności za zobowiązania spółki nie poniosą
członkowie zarządu, którzy sprawowali funkcje w okresie, kiedy istniały przesłanki do ogłoszenia upadłości, jednak ich
mandat wygasł przed powstaniem samego zobowiązania. Wymogi wynikające z art. 299 § 1 k.s.h. zostaną spełnione
jedynie wtedy, gdy będzie istnieć zobowiązanie oraz jednocześnie podstawy do ogłoszenia upadłości.
Warto podkreślić, że osoba będąca jednocześnie wspólnikiem spółki oraz członkiem jej zarządu – powołanym zgodnie z
prawem i wewnętrznymi aktami spółki – będzie ponosiła odpowiedzialność z art. 299 § 1 k.s.h. Odpowiedzialności tej nie
ogranicza bowiem zasada wynikająca z art. 151 § 4 k.s.h., mówiąca o tym, iż wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania
spółki.
Dodatkowo członkowie władz spółki z o.o. na podstawie art. 116 ordynacji podatkowej odpowiadają solidarnie i całym
swoim majątkiem za zaległości podatkowe spółki z o.o., jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się w całości lub w
części bezskuteczna. Oprócz odpowiedzialności podatkowej członkowie zarządu na podstawie art. 31 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych ponoszą również odpowiedzialność wobec ZUS za niezapłacone składki z tytułu ubezpieczenia
społecznego. Należy pamiętać, iż odpowiadają oni tylko za te należności, których termin płatności upływał w czasie
pełnienia przez nich obowiązków.
Co w przypadku likwidacji
Zdarza się, że spółka w obliczu złej kondycji finansowej decyduje się na przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i
wykreślenie z KRS. Jak wówczas odpowiadają członkowie zarządu?
Członkowie władz spółki – pełniący w takiej sytuacji funkcje jej likwidatorów – powinni mieć świadomość, że również w
czasie trwania postępowania likwidacyjnego odpowiadają – na zasadach z art. 299 k.s.h. – za powstałe w tym czasie
zobowiązania. Co prawda dotychczas nie istniało jednolite stanowisko doktryny, jak i orzecznictwa odnośnie do
ponoszenia odpowiedzialności wynikającej z art. 299 k.s.h. przez likwidatorów spółki, jednak w ostatnim czasie linia
orzecznictwa Sądu Najwyższego kieruje się w stronę objęcia ich odpowiedzialnością za zobowiązania (uchwała SN w
składzie siedmiu sędziów z 28 stycznia 2010 r., III CZP 91/09).
Magdalena Szwedo jest aplikantem adwokackim w Rödl & Partner w Krakowie
Anna Smagowicz-Tokarz, Associate partner, adwokat prawny Kraków, Rödl & Partner
Osoby podejmujące się sprawowania zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinny mieć na uwadze
obowiązujące zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wszystko dlatego, że w sytuacji jej niewypłacalności
istnieje bardzo duże ryzyko, że niezaspokojeni wierzyciele będą domagali się spłaty zobowiązań z ich osobistego
majątku, co w większości przypadków może się okazać skuteczne.
Źródło: http://archiwum.rp.pl/artykul/1248547-Kiedy-menedzer-odpowie-za-zobowiazania.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]