Raport z debaty klimatycznej w Kozienicach

Raport z debaty klimatycznej
w Kozienicach
Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju
Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały:
Anna Traut-Seliga
Elwira Rycaj
Nadzór Eksperta:
Krzysztof Kamieniecki
Warszawa, 5.11.2012
Projekt „Dobry klimat dl powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
2
1. Wstęp
Debata Klimatyczna odbyła się 19 października 2012 roku w Kozienicach w Ognisku Pracy
Pozaszkolnej „Ogród Jordanowski”. Została ona objęta patronatem Ministra Środowiska i Starosty
Kozienickiego. Celem debaty było wypracowanie społecznych założeń do powiatowego programu
niskowęglowego rozwoju. W sesji plenarnej uczestniczyło około 20 osób (część osób wchodziła i
wychodziła) oraz uczniowie jednego z kozienickich gimnazjów (ok. 25 osób).
2. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian
klimatycznych
Uczestnicy Debaty Klimatycznej w Kozienicach na czas pracy warsztatowej zostali podzieleni na
dwie grupy. Podczas pracy warsztatowej grup zostały zidentyfikowane następujące uwarunkowania
mające znaczenie dla rozwoju gospodarki regionu w kontekście zmian klimatycznych:

Wahania temperatur

Zagrożenie powodziowe

Zagrożenia dla rolnictwa (susza, stepowienie, nawałnice, gradobicia, choroby, plaga
owadów)

Obniżenie poziomu wód gruntowych

Nowe problemy i dziedziny wiedzy dla rolników (specyficzne w różnych miejscach)

Elektrownia [Kozienice] – kary za nadmierne emisje gazów cieplarnianych

Słaba sieć gazowa (trudności z podłączeniem, w związku z tym powrót do tradycyjnego
opału)

Zwiększające się zalesienie

Możliwe zubożenie gatunkowe lasów

Zagrożenia związane z wiatrołomami (trąby powietrzne)

Transport (brak obwodnicy Kozienic, brak transportu alternatywnego, kolei)

Zmniejszona ilość zakładów przemysłowych (uwarunkowanie odczytane jako szansa)

Bariera przepisów prawnych (OZE, Natura 2000)
Uczestnicy Debaty zwrócili uwagę na fakt, iż posiadanie dużych powierzchni zalesionych jest
pozytywnym uwarunkowaniem (uwarunkowanie odczytane jako szansa), ponieważ lasy pochłaniają i
wiążą dwutlenek węgla.
3. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany
klimatyczne
Na podstawie wcześniej zidentyfikowanych uwarunkowań, wypracowano w grupach poniżej
wymienione pomysły i wizje na rozwój (w tym gospodarczy) powiatu w perspektywie roku 2030:
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
3

Opracowanie planu rozwoju regionalnego

Budowa i wzmacnianie wałów przeciwpowodziowych

Systemy irygacyjne dla rolników

Mała retencja

Zmiana produkcji rolnej na ekologiczną i zrównoważoną + edukacja dla rolników

Modernizacja elektrowni (dostosowanie do obowiązujących przepisów)

Uprawy roślin energetycznych

Biogazownie rolne

Większe pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł (biogazownie, solary)

Solary, małe wiatraki (horyzontalne) przy indywidualnych gospodarstwach

Wprowadzenie biopaliw do elektrowni i ciepłowni

Promowanie lokalnych produktów

Rozwój agroturystyki

Tworzenie atrakcyjnych turystycznie miejsc, w celu zarabiania na turystyce

Obwodnica Kozienic, transport szynowy na trasie Głowaczów – Kozienice

Ograniczenie transportu samochodowego na rzecz transportu ekologicznego

Tworzenie ścieżek rowerowych

Tworzenie lokalnych grup zainteresowań

Edukacja na rzecz zarządzania kryzysowego

Edukacja dzieci i dorosłych/Edukacja na każdym szczeblu

Wykorzystanie zasobów ludzkich właścicieli coraz liczniejszych działek rekreacyjnych w
powiecie

Wprowadzenie nowego przedmiotu do szkół związanego z ochroną środowiska lub
zwiększenie ilości godzin dydaktycznych w ramach istniejących już przedmiotów

Zmobilizowanie całej lokalnej społeczności do uczestnictwa w masowych imprezach
ekologicznych (Sprzątanie Świata, Dzień Ziemi)

Nagradzanie osób zaangażowanych w akcje na rzecz środowiska

Promowanie działań ekologicznych w mediach lokalnych

Organizowanie w sołectwach spotkań dotyczących ochrony środowiska w regionie (w tym
dzikich wysypisk śmieci oraz oszczędnego korzystania z energii i wody oraz
energooszczędnego sprzętu AGD)
Podczas dyskusji uczestnicy Debaty podkreślali, że realizacja powyższych pomysłów przyczynią
się do zwiększenia ilości miejsc pracy w powiecie.
4. Wybór wiodącego pomysłu na rozwój w powiecie w 2030 roku
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
4
Poniżej przedstawiono wypracowane pomysły w kolejności warunkowanej ilością głosów
otrzymanych w głosowaniu (wymieniono tylko te pomysły, na które oddano choć jeden głos):

Zmobilizowanie całej lokalnej społeczności do uczestnictwa w masowych imprezach
ekologicznych (Sprzątanie Świata, Dzień Ziemi) [9 głosów]

Większe pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł (biogazownie, solary) [8 głosów]

Ograniczenie transportu samochodowego na rzecz transportu ekologicznego [5 głosów]

Tworzenie atrakcyjnych turystycznie miejsc, w celu zarabiania na turystyce [3 głosy]

Edukacja dzieci i dorosłych [3 głosy]

Organizowanie w sołectwach spotkań edukacyjnych dotyczących ochrony środowiska w
regionie (w tym dzikich wysypisk śmieci oraz oszczędnego korzystania z energii i wody
oraz energooszczędnego sprzętu AGD) [3 głosy]

Wprowadzenie biopaliw do elektrowni i ciepłowni [2 głosy]

Edukacja na każdym szczeblu [2 głosy]

Opracowanie planu rozwoju regionalnego [2 głosy]

Zmiana produkcji rolnej na ekologiczną i zrównoważoną + edukacja dla rolników [2 głosy]

Wprowadzenie nowego przedmiotu do szkół związanego z ochroną środowiska lub
zwiększenie ilości godzin dydaktycznych w ramach istniejących już przedmiotów [2
głosy]

Rozwój agroturystyki [1 głos]

Wykorzystanie zasobów ludzkich właścicieli coraz liczniejszych działek rekreacyjnych w
powiecie na rzecz[1 głos]
Ze względu na powtarzające się pomysły związane z edukacją ekologiczną i potrzebą zawiązania
partnerstwa na rzecz ochrony środowiska w powiecie, wspólnie postanowiono połączyć kilka
zbliżonych tematycznie pomysłów i wypracować łączący je temat dalszych prac. Wytłuszczono
pomysły, które krążyły wokół wspólnej myśli.
Po plenarnej dyskusji demokratyczne zdecydowano, iż pomysł skierowany do dalszej analizy w
grupach będzie brzmiał: „Edukacja ekologiczna drogą do budowania współpracy na rzecz
niskoemisyjnego rozwoju”
Wybrana w powiecie kozienickim wizja rozwoju gospodarki jest elementem
przeciwdziałania zmianom klimatu.
5. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji
Debaty powróciwszy do pracy w grupach zidentyfikowali następujące zasoby i instrumenty, które
istnieją w powiecie, do osiągnięcia wybranej wizji:
ZASOBY:
 Szkoły, placówki powiatowe
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
5

Samorządy

Lokalne Grupy Działania

Organizacje społeczne –pozarządowe (brak organizacji ekologicznych)

Polski Związek Wędkarski

Polski Związek Łowiecki

Media

Koła Gospodyń Wiejskich (w gminie Kozienice brak, ale w innych gminach powiatu – liczne)

Niewykorzystywane obecnie budynki po szkołach wiejskich (w dobrym stanie)

Park krajobrazowy

Zasoby ludzkie
INSTRUMENTY:

Konkursy, programy edukacyjne,

Moc oddziaływania działań edukacyjnych

Możliwość współpraca pomiędzy działaczami na rzecz edukacji ekologicznej

Budżety gmin, starostwa/Fundusze

Fundusze europejskie

WFOŚiGW, NFOŚ

Komunikatory internetowe, przekaz elektroniczny

Targi (np. turystyczno-sportowe)

Imprezy okolicznościowe/Festyny, imprezy ekologiczne

Możliwość oddziaływania na społeczność na targowiskach i bazarach

Ulotki, broszury, foldery

Jednostka w starostwie odpowiedzialna za integrację, komunikację i wspólne działanie na
rzecz ochrony środowiska w powiecie (powinna powstać przy starostwie)

Czytelne i przyjazne przepisy (podane jako brak, czynnik, który pomógłby zrealizować wizję)
6. Podsumowanie Debaty
W ocenie moderatorów Debata przebiegła sprawnie, efektywnie i zgodnie z założonym
programem. Zrealizowano założony cel. Debata w Kozienicach stałą się odpowiedzią na
potrzeby przedstawicieli lokalnej społeczności, którzy wyraźnie zadeklarowali niedosyt
wiedzy w zakresie walki ze zmianami klimatu i możliwości adaptacji do tych zmian.
Podczas podsumowania debaty, padły ze strony uczestników Debaty interesujące
deklaracje, w tym:
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
6

Rozpoczęcie starań o utworzenie w Kozienicach Centrum Edukacji
Ekologicznej (LISO)

Powołanie w Starostwie Koordynatora d/s współpracy z Organizacjami
Pozarządowymi (przedstawiciel Starosty)

Przekazanie zdobytej podczas Debaty wiedzy w ramach edukacji ekologicznej
i zajęć szkolnych (nauczycielki biologii)

Włączenie się w życie lokalnej społeczności (posiadaczka działki rekreacyjnej)

Chęć założenia w prywatnym domu paneli słonecznych (nauczyciel)
Uczestniczący w debacie przedstawiciel Starosty kilkakrotnie wskazywał na zbieżność
podnoszonych kwestii z tym co zostało zaproponowane w Projekcie Strategii Rozwoju
Powiatu Kozienickiego do roku 2020”. Z przebiegu dyskusji trudno było o wrażenie, że
uczestnicy znali wspomniany dokument, który jak wyjaśniano był przedmiotem konsultacji.
Jednak nawet pobieżny przegląd Projektu Strategii pozwala na stwierdzenie, że kwestia
adaptacji i przeciwdziałania zmianom klimatycznym nie stanowią w niej priorytetu.
Ponieważ została chwila czasu podczas podsumowania, nawiązano, zgodnie z sugestią
Eksperta, do wyłonionych na wstępie Debaty uwarunkowań związanych z programem Natura
2000, który przez część osób biorących udział w Debacie był postrzegany jako zagrożenie i
utrudnienie w procesie rozwoju. Zwięźle wyjaśniono procedury związane z programem,
wysłuchano uwag uczestników Debaty oraz odpowiedziano na pytania w przedmiotowym
zakresie.
Cennym i wartym podkreślenia elementem Debaty Klimatycznej w Kozienicach było
uczestniczenie w jej części plenarnej kozienickich gimnazjalistów.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
7
Co po debacie?
W ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów” w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie
społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program
Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku
podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów
Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację „Dobry klimat dla powiatów”.
http://www.chronmyklimat.pl/theme/UploadFiles/File/DOKLIP/Deklaracja_red.pdf
Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym
mieszkańców powiatu w latach 2014-15. W ramach opracowywania programu zidentyfikowane
zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w
perspektywie finansowej do roku 2020.
Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu
niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność
internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość
bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii – pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej
Brytanii.
[http://www.chronmyklimat.pl/doklip/10700-droga_ku_niskoemisyjnosci___przyklad_z_kornwalii]
W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić
się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się
problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu „Dobry klimat dla
powiatów”. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: http://liso.chronmyklimat.pl
Projekt „Dobry klimat dl powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu kozienickiego
8