zadanie dla mdk - ChronmyKlimat.pl

Raport z debaty klimatycznej
w Nowym Dworze Mazowieckim
Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju
Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały:
Dominika Dzwonkowska
Joanna Godlewska
Nadzór eksperta:
Andrzej Kassenberg
Warszawa, 12.10.2012
Projekt „Dobry klimat dl powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Wstęp
Debata klimatyczna odbyła się 8 października 2012 roku w Nowym Dworze
Mazowieckim w siedzibie Urzędu Miasta. Została ona objęta patronatem Ministra
Środowiska i Starosty Nowodworskiego. Celem debaty było wypracowanie społecznych
założeń do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju.
1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian
klimatycznych
Podczas pracy warsztatowej grup zostały zidentyfikowane dwa kluczowe problemy,
które są rezultatem zmian klimatycznych, a mają znaczenie dla rozwoju gospodarki regionu:

obniżenie poziomu wód gruntowych i stanu wód w rzekach,

zagrożenie powodzią.
Zwrócono szczególną uwagę na narastający problem obniżenia poziomu wód
gruntowych oraz w ciekach wodnych, co z kolei ma negatywny wpływ na możliwości
rozwoju turystyki oraz rolnictwa. Jednocześnie powoduje to zagrożenie bioróżnorodności, w
szczególności ptactwa wodnego oraz straty w zasobach ryb.
Zidentyfikowano również szereg uwarunkowań, które dotyczą przyszłych kierunków
działań w powiecie, których realizacja będzie wymuszona przez zmiany klimatu. Są to:
 budowa zbiorników retencyjnych,
 zadrzewienie nieużytków, w tym terenów przy korytach rzek (poza wałami
przeciwpowodziowymi) – możliwość uprawy np. wierzby energetycznej,
 rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym: budowa kolektorów
słonecznych i fotowoltaicznych, produkcja biomasy (wierzba energetyczna, słoma) oraz
wykorzystanie energii wnętrza ziemi,
 zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych.
Za szczególnie ważne działanie uznano konieczność zaprzestania brukowania i
betonowania powierzchni w nowych inwestycjach (dotyczy to przede wszystkim nowo
powstających parkingów przy lotnisku oraz parkingów w mieście), gdyż uniemożliwia to
prawidłowe wsiąkanie wód.
Zwrócono też uwagę, że rozwój odnawialnych źródeł energii może skutkować
tworzeniem nowych miejsc pracy w powiecie, co przyczyniłoby się do zmniejszenia
dotkliwego problemu, jakim jest wysokie bezrobocie.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego
2
2. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany
klimatyczne
Wypracowano wiele propozycji i wizji gospodarki w powiecie w 2030 roku, które
dotyczyły
takich
dziedzin
jak:
komunikacja,
bezpieczeństwo
przeciwpowodziowe,
energetyka, w tym źródła energii odnawialnej, gospodarka wodno-ściekowa, ochrona
powierzchni ziemi, edukacja i prawo. Zostały one przedstawione w tabeli 1.
Tabela 1. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie nowodworskim w 2030 roku według
dziedzin
Dziedzina
komunikacja
Propozycje i wizje
 wprowadzenie usprawnień komunikacyjnych - w mieście
poruszają się tylko pojazdy beze misyjne

szybka kolej Warszawa – Modlin
 rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem
wyeliminowania emisji samochodowej
bezpieczeństwo
przeciwpowodziowe
 wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu
 zwiększenie powierzchni
powierzchni zabudowy
czynnej
biologicznie
w
energetyka, w tym źródła  zainstalowanie kolektorów słonecznych w większości
energii odnawialnej
budynków
 włączenie wszystkich obiektów w powiecie do miejskiej
sieci cieplnej (rozwiązanie problemu niskiej emisji)
 pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych na
ekologiczne źródła ciepła
 stworzenie większej ilości miejsc pracy dzięki energetyce
odnawialnej
 produkcja biomasy
gospodarka wodno-ściekowa
 gminne oczyszczalnie ścieków (ekologiczne)
 zwiększenie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w
gminach i miastach powiatu
ochrona powierzchni ziemi
 kompensacje przyrodnicze za wycinkę drzew
 racjonalna gospodarka odpadami pochodzącymi z małych
przedsiębiorstw
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego
3
prawo
 zmiana przepisów prawnych obligujących obywateli do
działań proekologicznych (np. obowiązek sadzenia
drzew)
edukacja
 edukacja młodego pokolenia w kierunku ekologicznych
źródeł energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników pracy warsztatowej uczestników debaty.
Najwięcej pomysłów zostało zidentyfikowanych w dziedzinie energetyki, w tym
źródeł energii odnawialnej, ochrony powierzchni ziemi i komunikacji.
3. Wybór wizji gospodarki w powiecie w 2030 roku
W wyniku głosowania uczestników warsztatów wyłoniono najważniejsze
pomysły i wizje. Są to:
 rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem wyeliminowania emisji
samochodowej (7 głosów),
 wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu (6 głosów),
 stworzenie większej ilości miejsc pracy dzięki energetyce odnawialnej (3 glosy),
 włączenie wszystkich obiektów w powiecie do miejskiej sieci cieplnej (rozwiązanie
problemu niskiej emisji) (3 głosy),
 gminne oczyszczalnie ścieków (ekologiczne) (2 glosy),
 zwiększenie powierzchni czynnej biologicznie w powierzchni zabudowy (2 glosy),
 zainstalowanie kolektorów słonecznych w większości budynków (1 głos),
 edukacja młodego pokolenia w kierunku ekologicznych źródeł energii (1 głos),
 zwiększenie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach i miastach powiatu (1
głos).
Zadecydowano, że dla powiatu nowodworskiego najbardziej ważne są dwa elementy
wizji, które uzyskały największą ilość głosów:
1. Rozwój kolejnictwa i transportu zbiorowego celem wyeliminowania emisji
samochodowej.
2. Wzmocnienie wałów ochronnych oraz melioracja terenu.
Pierwsza z wizji jest przeciwdziałaniem zmianom klimatu, zaś druga ma charakter
adaptacji do tych zmian.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego
4
4. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji
Zaproponowane zmiany i rozwój powiatu wymagają zaangażowania jak największej
liczby mieszkańców oraz ich wsparcia dla realizacji tych planów na różnych etapach. Pod tym
względem powiat dysponuje odpowiednimi zasobami ludzkimi – osób gotowych do
zaangażowania się w prace przy realizacji zamierzonych działań związanych z rozwojem
kolejnictwa i transportu zbiorowego oraz wzmacnianiem wałów i melioracją terenów.
Zaangażowanie mieszkańców wiąże się także w wpływaniem na aspekt społeczny i
ekonomiczny poprzez zmniejszenie poziomu bezrobocia w powiecie. Ponadto powiat
nowodworski posiada istniejącą infrastrukturę kolejową i drogową, która jest podstawą do
usprawnienia transportu w powiecie i dalszego rozwoju istniejącej infrastruktury.
Uczestnicy debaty zaznaczyli, że istniejące dokumenty strategiczne powiatu i gmin
wspierają usprawnienia w zakresie omawianych celów niemniej wskazane jest wprowadzenie
do strategii zmian, które umożliwią bardziej efektywne działania w tym zakresie. Dla
poprawienia możliwości rozwoju w sferze kolejnictwa i transportu zbiorowego konieczne jest
umieszczenie w strategii rozwoju powiatu działań w zakresie usprawnienia komunikacji
kolejowej z uwzględnieniem potrzeb pasażerów, a w planach rozwoju gmin powinny zostać
uwzględnione zapisy dotyczące modernizacji i budowy nowych dróg.
W kwestii
wzmocnienia wałów ochronnych oraz melioracji terenu kluczowe
znaczenie ma ujęcie w strategii rozwoju powiatu elementów takich jak: budowa i
wzmocnienie wałów przeciwpowodziowych, usprawnienie systemu melioracji, zwiększenie
lesistości, w tym wprowadzenie wyższych dopłat do gruntów zalesianych (jako element
zwiększania powierzchni czynnych biologicznie, a przez to zwiększenia wchłaniania
nadmiaru wód). Kluczowe znaczenie mają jednak usprawnienia legislacyjne polegające na
zmianie prawodawstwa tak, aby nadzór nad melioracjami sprawowały gminy, które najlepiej
znają specyfikę zarządzanego przez nie terenu.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego
5
Co po debacie?
W ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów” w jednym powiecie uczestniczącym w
projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w
pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie
ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu
organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu,
który podpisał deklarację „Dobry klimat dla powiatów”. [zobacz>>]
Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym
mieszkańców
powiatu
w
latach
2014-15.
W
ramach
opracowywania
programu
zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków
Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku 2020.
Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń
programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w
społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie
zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii – pierwszego
niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [zobacz>>]
W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można
wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie
zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu
„Dobry klimat dla powiatów”. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem:
http://liso.chronmyklimat.pl
Projekt „Dobry klimat dl powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu nowodworskiego mazowieckiego
6