Warszawa, dn. 12. 02. 2013 r. Dr hab. Wojciech Bielecki Recenzja
Transkrypt
Warszawa, dn. 12. 02. 2013 r. Dr hab. Wojciech Bielecki Recenzja
Warszawa, dn. 12. 02. 2013 r. Dr hab. Wojciech Bielecki Recenzja materiałów informacyjno promocyjnych zatytułowanych „Jakość pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss, Walbaum 1792) z technologii stosowanych w Polsce. Testowanie technologii produkcji pstrąga stosowanych w Polsce w świetle Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 710/2009” Wiadomym jest, że chów pstrąga tęczowego tradycyjnymi metodami (np. poprzez zwiększenie poboru wody) jest w świetle obowiązującego prawa trudny do wdrożenia i nawet mało realny. Hodowcy pstrągów wiedząc o tym coraz powszechniej stosują technologie związane z uzdatnianiem wody (napowietrzanie, natleniane, usuwanie zagęszczonych osadów, biologiczne oczyszczanie) lub pełną recyrkulację, umożliwiającą wielokrotne wykorzystanie wody. Te nowoczesne rozwiązania technologiczne wymagają szczegółowego i wszechstronnego poznania naukowego. Od dobrej znajomości zarówno środowiska pstrąga jak i wymienionej ryby i jej wymagań w powiązaniu z technologią chowu ściśle zależy nie tylko końcowy sukces w sensie zdrowotnym i ekonomicznym, lecz także sposób dochodzenia do pożądanego rezultatu i jego interpretacja. Należy, więc stwierdzić, że już w świetle tych faktów zasadnym jest dostarczenie na rynek wiedzy dotyczącej chowu pstrąga. Proponowane do wydania materiały informacyjno promocyjne wyraźnie wychodzą naprzeciw takim zapotrzebowaniom. Wypełnią istniejącą lukę w tym zakresie na rynku krajowym i zagranicznym. Recenzowana pozycja w swoim spisie treści zawiera wszystkie niezbędne aspekty wiedzy współczesnej na temat pstrąga tęczowego i jego środowiska. Spis ten, z podziałem na rozdziały i podrozdziały, przejrzyście sygnalizuje poszczególne zagadnienia w nich zawarte i ułatwia dotarcie do konkretnego zagadnienia. Przejrzystości recenzowanej pozycji nadaje też tzw. żywa pagina. Pomimo faktu, że materiały są stworzone przez 29 autorów – to stanowią ujednolicone dzieło, będące zwartą kompozycją. Rozpoczyna je wstęp, który wprowadza czytelnika w oferowaną wiedzę. Zasadnie sygnalizuje korzyści wnoszone poprzez prezentowaną treść i zachęca do sięgnięcia po tę pozycję. Następnie dwa pierwsze rozdziały wnoszą zagadnienia natury bardziej ogólnej, są oparte głównie na literaturze i miejscami na doświadczeniu ich autorów. 1 Zapoznają czytelnika z historią chowu pstrąga tęczowego zarówno w skali światowej, europejskiej jak i rodzimej. Cennym jest, że pokazują w tym zakresie dorobek naszego kraju – promują polskich hodowców i uczonych dokumentując ich wkład do rozwoju chowu i hodowli pstrąga. W kolejnym rozdziale dają narzędzie w postaci odpowiedniej wiedzy do argumentacji roli omawianej ryby w diecie człowieka. Jest to godne podkreślenia, że autorzy pamiętali aby kształtować wiedzę z tego zakresu u producentów ryb dając im szersze możliwości reklamy swojego produktu. Następnych osiem rozdziałów opartych jest na badaniach własnych autorów. Znajdują się w nich informacje o uzyskanych wynikach badań prowadzonych w latach 2010 – 2012. Prezentowane badania zasadnie zmierzają w kierunku szczegółowego zapoznania czytelnika zarówno ze środowiskiem chowu pstrąga jak i z końcowym produktem będącym efektem chowu ekstensywnego na wodzie przepływowej (OOH) i pozyskiwanym na drodze intensywnej przy użyciu recyrkulacji wody (RAS). Tutaj autorzy, wchodząc w te zagadnienia, najpierw pokazują jakie efekty chowu uzyskiwano w zakresie wskaźników hodowlanych i biometrycznych pstrąga tęczowego. Dają wykładnię odnośnie czynników ekonomicznych w ujęciu dwóch różnych technologii chowu. Pozwalają hodowcom na praktyczne porównanie wyników uzyskiwanych przez nich z prezentowanymi danymi, zwłaszcza w bardzo licznych i dokładnie opracowanych, ujęciach tabelarycznych. Następnie autorzy wnoszą wiedzę, która jakby dopełnia wspomniane parametry natury ekonomicznej. Informują o efektach chowu w technologii OOH i RAS, lecz tym razem pod względem składu chemicznego filetu pstrągów i wartości organoleptycznych tych ryb. Tu również widać doskonały warsztat badawczy owocujący bardzo dobrze dobraną dokumentacją, tym razem prezentowaną pod postacią wykresów. Na uwagę zasługuje promowanie pstrąga tęczowego – jako produktu o wysokiej jakości odżywczej i sensorycznej. Kolejne trzy rozdziały – to wiedza odnośnie bezpośredniej charakterystyki stanu zdrowia pstrągów. Dotyczą one analizy mikrobiologicznej i immunologicznej oraz oceny makroskopowej, mikroskopowej i ultrastrukturalnej. Informują o stanie klinicznym badanych ryb, przynoszą szczegółowe informacje, poparte zestawieniami tabelarycznymi, o obrazie bakteriologicznym i wirusologicznym. Nakreślają sytuację odporności pstrągów tęczowych. Przekazują wyniki badań morfologicznych: bezpośrednich po uśmierceniu ryb oraz obraz widziany pod mikroskopem (wątroba, nerka głowowa i tułowiowa oraz śledziona) i także obraz subkomórkowy uzyskiwany w mikroskopie elektronowym (wątroba). W tym zakresie szczególnie ważna jest bogata dokumentacja, zarówno tabelaryczna, wykresowa jak i pod postacią mikrogramów i elektronogramów. Komórki i tkanki odzwierciedlają stan faktyczny narządów wewnętrznych i wskazując na tzw. zdrowotność ryb pokazując jak ważne jest powiązanie tego obrazu z zależnościami pod względem środowiska chowu ryb (np. parametrów wody), żywienia, sezonowości odłowu (wiosna, jesień) i w stosunku do wielkości pozyskiwanych pstrągów. Szczególnie ważna z punktu widzenia praktycznego jest wykładnia przekazana hodowcom odnośnie stłuszczenia wątroby, zawartości wielocukrów w tym narządzie oraz w stosunku do obecności melanomakrofagów. Na szczególne wyróżnienie zasługuje bogata, bardzo dobrze dobrana i w sposób przejrzysty opisana dokumentacja fotograficzna. W wielu 2 miejscach jest ona ujęta w tzw. bloki tematyczne (oznaczone literami) – taka prezentacja daje łatwiejszy odbiór danych u czytelnika. W obrębie rozdziału7-go i 8-go proponuję uzupełnienia: w fot. 7.8. pokazanie strzałkami miejsc przekrwienia, w fot. 7.23. wskazanie strzałkami miejsca drobnych wynaczynień, w fot. 8.1. oznaczenie miejsca rozmieszczenia glikogenu, w fot. 8.6. wskazanie w sposób graficzny lizosomów. Proponuję też aby w opisie analizy ultrastrukturalnej wątroby pstrąga tęczowego wyodrębnić trzy pierwsze akapity jako podrozdział „Wstęp” i oznaczyć go jako 8.1. Wprowadzając tę zmianę również do spisu treści. Rozdział dziewiąty prezentuje wpływ technologii OOH i RAS na parametry środowiska wodnego oceniając jakość wód. W tym przypadku narzędziem dla hodowcy odnośnie porównań prezentowanych w stosunku do parametrów będących w chowie własnym są bardzo liczne zestawienia tabelaryczne. Rozdział 10 informuje o praktycznej stronie innowacji w technologiach chowu pstrąga. Zwraca uwagę na aspekty osiągania w chowie własnym odpowiedniego dobrostanu ryb. Daje praktyczne wskazówki i narzędzia jak ten dobrostan osiągać. Nakreśla działania innowacyjne i pokazuje korzyści płynące z takich zastosowań. Wnosi, sygnalizując, korzyści uzyskiwane z opracowanej w ramach prezentowanych badań skali SGZ (skala Guziura-Zakrzewskiego). Prezentowane badania, oparte na analizie własnej, są poparte oceną statystyczną – pozwalającą na przejrzyste odczytywanie danych. Pozwala to pełniej spojrzeć na zróżnicowanie parametrów w stosunku do sezonu (wiosna, jesień), wielkości ryb (pstrągi o masie ciała 350 – 500 g, tzw. towarowe, i 501 – 850 g). Materiały informacyjno promocyjne mają też zebrane tematycznie bogate piśmiennictwo – 116 pozycji. Spośród tych publikacji wiele artykułów oryginalnych jest autorstwa badaczy piszących ocenianą pozycję, fakt ten podkreśla ich kompetencję do prowadzenia tego typu badań. Na uwagę zasługuje też fakt, że materiały informacyjno promocyjne są dwujęzyczne. Ich wersja napisana w języku angielskim zapewnia dotarcie do bardzo szerokiego odbiorcy. Niewielkie błędy natury językowej poprawiłem bezpośrednio w nadesłanym mi tekście. Podsumowując należy stwierdzić, że przedstawione do recenzji materiały informacyjno promocyjne są merytorycznie zasadne. Stanowią szeroką bazę wiedzy, opracowanej kompleksowo, opartej na badaniach prowadzonych przez autorów i podanej w sposób bardzo przystępny, zmierzającą w kierunku szczegółowego poznania zarówno środowiska chowu pstrąga tęczowego jak i końcowego produktu stanowiącego efekt pozyskiwania na drodze ekstensywnej na wodzie przepływowej i na drodze intensywnej przy użyciu recyrkulacji wody. Dają rzetelną wiedzę stanowiącą o przyszłym sukcesie. W ten sposób w pełni spełniają swoje zadania 3 informacyjne i promocyjne. Są opracowane bardzo starannie, mają precyzyjną oraz bardzo bogatą dokumentację i stanowią cenną, unikalną na rynku wydawniczym pozycję, godną wydania. Dr hab. Wojciech Bielecki Kierownik Zakładu Zwierząt Egzotycznych, Laboratoryjnych, Nieudomowionych i Ryb SGGW w Warszawie 4