krytyczny artykuł czytanie

Zofia Dembska-Pierzchała
nauczyciel języka polskiego
WYMAGANIA PROGRAMOWE Z JĘZYKA POLSKIEGO
W KLASIE III GIMNAZJUM w roku szkolnym 2013/2014
Ocenę CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia
wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje się wiedzą i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania. Pożądany jest także jego udział w konkursach polonistycznych oraz szczególnie aktywna postawa w zajęciach pozalekcyjnych. Uczeń powinien też pisać do gazetki „Klik”, uczestniczyć w życiu kulturalnym miasta oraz wykazać się znajomością przeczytania nie tylko lektur, ale samodzielnie wybranych pozycji spoza programu gimnazjum.
Ocenę BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych
spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie. Uczeń potrafi:
Budować precyzyjne wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.
 Udzielać wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją.
 Aktywne uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy.
 Krytyczne słuchać wypowiedzi.
 Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny i przekonujący. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi.
 Aktywnie brać udział w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi.
 Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów.
 Barwne i spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu.
 Sprawnie posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci
literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji),
streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu.
 Bezbłędne wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela.

Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury. Uczeń umie:
Płynne i bezbłędne czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich,
lirycznych i dramatycznych).
 Krytycznie cicho czytać tekst, który zainspiruje go do konstruktywnego myślenia i działania.
Wykorzystywać i modyfikować informacje zawarte w tekście.
 Cytować odpowiednio do sytuacji literackiej.
 Literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów.
 Krytycznie analizować treści przekazów medialnych. Analizować i interpretować reklamy.
 Korzystać z różnego rodzaju słowników.

Pisanie. Uczeń potrafi:
Sprawnie oraz całkowicie samodzielnie i twórczo redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi
objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu),
opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia
drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz).
 Zastosować mowę zależną i niezależną (cytaty w wypowiedzi pisemnej).
 Sprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja).

1



Tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie).
Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory.
Korelować wiadomości z historii i języka polskiego oraz z historii sztuki
Nauka o języku. Uczeń potrafi:
Sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu:
1. Fonetyki i ortofonii (zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz
prawidłowego akcentowania);
2. Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części mowy w
formach mówionych);
3. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone współrzędnie
złożone, podrzędnie złożone przydawkowe i dopełnieniowe i okolicznikowe oraz orzecznikowe i
podmiotowe);
4. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, analiza słowotwórcza wyrazu, złożenia, zestawienia, zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, emocjonalizmy, zapożyczenia);
5. Ortografii i interpunkcji (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych oraz
umiejętność ich zastosowania udokumentowana bezbłędnym zapisem tekstu).

Lektura. Uczeń potrafi:
 Wykazać się bardzo dobrą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią.
 Zaprezentować dojrzały krytyczny komentarz w wypowiedziach ustnych.
 Uczestniczyć aktywne w dyskusji nad lekturą.
 Oryginalnie, samodzielnie, krytycznie, o wysokim poziomie literackim, tworzyć prace pisemne.
 klasyfikować powieści i filmy ze względu na dystans czasowy autora wobec świata przedstawionego, temat i sposób przedstawienia zgodny lub niezgodny z naszym wyobrażeniem o świecie.
 Wykazać się dogłębną znajomością biogramów autorów lektur.
Pojęcia. Uczeń umie:
Bezbłędnie wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych pojęcia
teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe;
 Czynnie posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych.

Ocenę DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie. Uczeń potrafi:
Budować precyzyjne wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.
 Udzielać wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją.
 Aktywne uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy.
 Krytycznie słuchać wypowiedzi.
 Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi.
 Aktywnie brać udział w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi.
 Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów.
 Barwnie i spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu.
 Poprawnie posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji), streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu.
 Bezbłędne wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela;


Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury. Uczeń umie:
Płynne i bezbłędne czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich,
lirycznych i dramatycznych).
2

Krytycznie cicho czytać tekst, który zainspiruje go do konstruktywnego myślenia i działania.
Wykorzystywać i modyfikować informacje zawarte w tekście.
 Cytować odpowiednio do sytuacji literackiej.
 Wymieniać oraz znaleźć i nazwać literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i
mediów.
 Krytycznie analizować treści przekazów medialnych. Analizować i interpretować reklamy.
 Korzystać z różnego rodzaju słowników.
Pisanie. Uczeń potrafi:
Poprawnie oraz samodzielnie redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w
dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz).
 Zastosować mowę zależną i niezależną (cytaty w wypowiedzi pisemnej).
 Poprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja).
 Próbuje tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie).
 Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory.
 Korelować wiadomości z historii i języka polskiego oraz z historii sztuki

Nauka o języku. Uczeń potrafi:
 Sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu:
5. Fonetyki i ortofonii (zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania);
6. Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części mowy w
formach mówionych);
7. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone współrzędnie
złożone, podrzędnie złożone przydawkowe i dopełnieniowe i okolicznikowe oraz orzecznikowe
i podmiotowe);
8. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, analiza słowotwórcza wyrazu, złożenia, zestawienia,
zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, emocjonalizmy, zapożyczenia);
9. Ortografii i interpunkcji (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych oraz
umiejętność ich zastosowania udokumentowana bezbłędnym zapisem tekstu).
Lektura. Uczeń potrafi:
Wykazać się dobrą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych,
świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią.
 Zaprezentować dojrzały, krytyczny komentarz w wypowiedziach ustnych.
 Uczestniczyć aktywne w dyskusji nad lekturą.
 Samodzielnie, krytycznie, o dość wysokim poziomie literackim, tworzyć prace pisemne.
 klasyfikować powieści i filmy ze względu na dystans czasowy autora wobec świata przedstawi onego, temat i sposób przedstawienia zgodny lub niezgodny z naszym wyobrażeniem o świecie.
 Wykazać się dobrą znajomością biogramów autorów lektur.

Pojęcia. Uczeń umie:
Wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe;
 Czynnie posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych.

3
Ocenę DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych
spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie. Uczeń potrafi:
Budować wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.
Udzielać odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją.
Uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy.
Krytycznie słuchać wypowiedzi.
Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi.
 Podejmować próby udziału w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi.
 Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów.
 Spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu.
 Posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji),
streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu.
 Wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela





Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury. Uczeń umie:
Dość płynnie czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich, lirycznych i dramatycznych).
 Cicho czytać tekst, który zainspiruje go do myślenia i działania. Wykorzystywać informacje
zawarte w tekście.
 Cytować odpowiednio do sytuacji literackiej.
 Wymieniać oraz znaleźć i nazwać podstawowe literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów.
 Analizować treści przekazów medialnych. Analizować reklamy.
 Korzystać z różnego rodzaju słowników.

Pisanie. Uczeń potrafi:
Redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania:
rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list
(otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze
i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Dopuszcza się nieliczne błędy kompozycyjne,
stylistyczne i językowe.
 Zastosować mowę zależną i niezależną (cytaty w wypowiedzi pisemnej).
 Poprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja).
 Próbuje tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie).
 Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory.
 Rozróżniać pojęcia z historii sztuki

Nauka o języku. Uczeń potrafi:
Funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu:
10. Fonetyki i ortofonii (najistotniejsze zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania);
11. Fleksji (znajomość form i funkcji odmiennych i nieodmiennych części mowy)
12. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, rozróżnianie i nazywanie rodzajów zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie);
13. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, przeprowadzić próby samodzielnej analizy słowo-

4
twórczej wyrazu, rozróżniać złożenia, zestawienia, zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, dostrzegać i nazywać zjawiska zachodzące we współczesnej polszczyźnie);
14. Stosować ortografię i interpunkcję (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych; pisownia dopuszczająca błędy II stopnia i nieliczne błędy I stopnia).
Lektura. Uczeń potrafi:
 Wykazać się zadowalającą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią.
 Komentować treść lektury w wypowiedziach ustnych.
 Próbować aktywnie dyskutować nad lekturą.
 Samodzielnie tworzyć prace pisemne będące próbą krytycznego odbioru dzieła literackiego.
 Wykazać się zadowalającą znajomością biogramów autorów lektur
Pojęcia. Uczeń umie:
Wskazywać, nazywać i definiować podstawowe, według ustaleń programowych pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe;
 Posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych.

Ocenę DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie. Uczeń potrafi:
 Budować wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.
 Udzielać odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją.
 Próbować uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy.
 Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi.
 Podejmować próby udziału w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi.
 Uszanować zdania rozmówcy i interpretować, przy pomocy nauczyciela, opinię dyskutantów.
 Opowiadać na wskazany temat;
 Próbować posługiwać się wymaganymi programem nauczania formami wypowiedzi z wydatną
pomocą nauczyciela.
 Wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury. Uczeń umie:
 Dość płynnie czytać głośno z właściwą intonacją
 Cicho czytać tekst, który zainspiruje go do myślenia i działania.
 Cytować odpowiednio do sytuacji literackiej.
 Wymieniać oraz znaleźć i nazwać podstawowe literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów.
 Analizować reklamy z pomocą nauczyciela.
 Korzystać z różnego rodzaju słowników.
Pisanie. Uczeń potrafi:
podejmować próby redagowania pisemnych głównych form wypowiedzi objętych programowymi
treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej
szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka
prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy),
formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Dopuszcza się błędy kompozycyjne,
stylistyczne i językowe.
 Zastosować mowę zależną i niezależną (cytaty w wypowiedzi pisemnej).

5

Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory.
Nauka o języku. Uczeń potrafi:
Funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu:
15. Fonetyki i ortofonii (najistotniejsze zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania);
16. Fleksji (ogólna znajomość form i funkcji odmiennych i nieodmiennych części mowy)
17. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, rozróżnianie i nazywanie rodzajów zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie);
18. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, przeprowadzić próby analizy słowotwórczej wyrazu
przy pomocy nauczyciela, rozróżniać złożenia, zestawienia, dostrzegać i nazywać przy pomocy nauczyciela zjawiska zachodzące we współczesnej polszczyźnie);
19. Stosować ortografię i interpunkcję (ogólna znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych; pisownia dopuszczająca błędy I i II stopnia – umiejętność analizy poprawy przy
pomocy nauczyciela).

Lektura. Uczeń potrafi:
 Wykazać się ogólną znajomością wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą
o zapoznaniu się z ich treścią.
 Komentować treść lektury w wypowiedziach ustnych, wspomagany przez nauczyciela.
 Próbować aktywnie dyskutować nad lekturą.
Pojęcia. Uczeń umie:
Wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych podstawowe pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe oraz definiować je z pomocą nauczyciela;
 Próbować posługiwać się nimi w wypowiedziach ustnych.

Ocenę NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Uczeń taki nie jest w stanie wykonać
z pomocą nauczyciela zadań o niewielkim stopniu trudności, a posiadane braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu edukację na wyższym poziomie.
6