Sprawność dzieci i młodzieży wiejskiej

Opracował – mgr Artur Bujnowski
nauczyciel Zespołu Szkół w Różanie
Sprawność dzieci i młodzieży wiejskiej
Sprawność fizyczna zależy od stanu zdrowia i rozwoju fizycznego. Należy
postawić więc pytanie: Jaki jest stan zdrowia
mieszkańców wsi. W Instytucie
Medycyny Wsi w latach 1989 - 90 przeprowadzono kompleksowe, ogólnopolskie,
reprezentatywne badania stanu zdrowia ludności wiejskiej w wieku od 20 - 64 lat.
Tylko u 28,2 % ogółu badanych nie stwierdzono żadnych odchyleń od prawidłowego
stanu zdrowia. W strukturze chorób, zarówno u mężczyzn jak i u kobiet,
zdecydowanie dominowały choroby układu krążenia ( mężczyźni - 25,6 %, kobiety 29,6 % ), układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej ( mężczyźni - 17,3 %, kobiety 18,9 % ), układu trawiennego ( mężczyźni 12,2 %, kobiety - 8,2 % ) i choroby
gruczołów wydzielania wewnętrznego i przemiany materii ( mężczyźni - 9,5 %,
kobiety - 11,0 % ).
We
wszystkich
wymienionych
grupach
chorób
są
takie
jednostki
chorobowe, w których jednym z ważniejszych czynników ryzyka jest niewłaściwe
żywienie. Wadliwe żywienie jest ważnym czynnikiem w etiologii takich schorzeń jak:
miażdżyca, niedokrwienna choroba serca, nadciśnienie, cukrzyca, przerost tarczycy,
otyłość, osteoporoza, próchnica zębów, a u dzieci przyczyną gorszego rozwoju
fizycznego i psychicznego oraz większej podatności na choroby infekcyjne.
Dzieci z rodzin wiejskich charakteryzują się gorszymi miernikami rozwoju
fizycznego w porównaniu z dziećmi ze środowisk miejskich, a nawet z dziećmi
z rodzin nierolniczych zamieszkujących na wsi. Trzeba jednak przyznać, że różnice
te powoli wyrównują się. Jednak jeszcze w latach 1985 - 1994 jak wynika z badań
prowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia, dzieci wiejskie charakteryzowały
się niższym wzrostem i masą ciała w porównaniu z rówieśnikami mieszkającymi
w mieście.
Środowiskowe zróżnicowanie rozwoju somatycznego dzieci w wieku 3 -7 lat,
a także zróżnicowanie regionalne w rozwoju somatycznym zostało potwierdzone
w literaturze fachowej. Świadczy o tym chociażby zestawienie danych o rozwoju
1
dzieci w dziesięcioleciu 1966 - 1977 opracowane przez Zakład Antropologii PAN
we Wrocławiu.
Analizując wyniki próby biegu na 20 metrów, biegu zwinnościowego i skoku
w dal z miejsca stwierdzono, że dziewczęta miejskie i wiejskie w wieku 3 - 7 lat
charakteryzują się podobnym poziomem tych cech.
Różnice w przeciętnych
wynikach tych prób dziewcząt ze środowiska miejskiego i wiejskiego okazały się
statystycznie nieznaczne. Natomiast pod względem siły dziewczęta miejskie
wykazują przewagę nad dziewczętami wiejskimi począwszy od 5 roku życia.
To zróżnicowanie w poziomie siły dziewcząt miejskich i wiejskich pogłębia się
z wiekiem, a różnice w średnich arytmetycznych wyników porównywanych grup
w wieku 5, 6, 7 lat osiągają wielkości statystycznie istotne.
Podobne zjawisko obserwuje się u chłopców. Wyższy poziom siły, począwszy od
4 roku życia notuje się u chłopców miejskich. Różnice w przeciętnych wynikach próby
rzutu piłką 1 kg z nad głowy chłopców miejskich i wiejskich kształtują się na poziomie
statystycznie istotnym w wieku 4, 6, 7 lat. W pozostałych próbach sprawności
fizycznej nie stwierdza się różnic statystycznie istotnych.
Obraz różnic i podobieństw, jakie zaobserwowano w badanych próbach
sprawności fizycznej dzieci miejskich i wiejskich związany jest prawdopodobnie
ze stopniem ich rozwoju somatycznego. Dzieci wiejskie charakteryzują się nieco
niższymi parametrami rozwoju somatycznego w porównaniu z dziećmi ze środowiska
miejskiego.
Siła
spośród
wszystkich
badanych
cech
motoryki
wykazuje
najmocniejsze związki korelacyjne z wysokością i masą ciała.
Poziom sprawności fizycznej mierzono na podstawie ośmiu prób: szybkości
biegowej, dynamicznej siły tułowia, zwinności, siły dłoni, wytrzymałości biegowej.
Związek sprawności z miejscem zamieszkania wskazywał na wyższą
sprawność fizyczną młodzieży miejskiej, jednak w próbie mocy najmłodsze
dziewczęta wiejskie były lepsze od miejskich. W sile dłoni lepsi byli chłopcy 8,5 letni
ze wsi, a w wytrzymałości mierzonej biegiem przedłużonym dziewczęta wiejskie
w miarę wzrastania uzyskiwały coraz większą przewagę nad miejskimi.
2
Tabela 4.
Porównanie poziomu ogólnej sprawności fizycznej chłopców i dziewcząt wiejskich
z miejskimi w wieku 8,5 ; 14,5 ; 17,5 lat. według J. Charzewskiego, R. Przewędy.
Wiek
Środowisko
(lat)
zamieszkania
wieś
8,5
miasto
wieś
14,5
miasto
wieś
17,5
miasto
Chłopcy
Dziewczęta
n = 2675
n = 2637
x = 0,0413
x = 0,2047
n = 3465
n = 3258
x = 0,0774
x = 0,1406
n = 2616
n = 2594
x = 0,0523
x = 0,1423
n = 3115
n = 2921
x = 0,2699
x = 0,1227
n = 858
x = 0,2599
n = 5816
x = 0,0822
n = 631
x = 0,0281
n = 5389
x = 0,1375
Objaśnienie tabeli 4.
n – liczba badanych
x – średnia arytmetyczna sprawności fizycznej
Poziom 0 odpowiada przeciętnej sprawności fizycznej.
Bibliografia:
1. Jastrzębska J. Co zachować, a co zmienić w zwyczajach żywieniowych
mieszkańców wsi w ramach promocji zdrowotnego stylu życia. "Lider" - wydanie
specjalne. Materiały z sympozjum Zdrowa Wieś. 1995 Lublin
2. Pilicz S.: Rozwój sprawności i wydolności fizycznej dzieci i młodzieży. Raporty
z badań. 1988 Warszawa
3