Wywiad z Profesorem Moschosem Papadopoulosem Interview with

Wywiad z Profesorem Moschosem Papadopoulosem Interview with

Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
Wywiad z Profesorem
Interview with Professor
Moschosem Papadopoulosem Moschos Papadopoulos
Wywiad przeprowadziła prof. Anna Komorowska, redaktor naczelny Forum Ortodontycznego – Część III
This Interview was given to Prof. AnnaKomorowska, Editor-in-Chief of the Orthodontic Forum – Part III
Doktor Moschos A. Papadopoulos jest profesorem
i koordynatorem kształcenia podyplomowego w Zakładzie Ortodoncji, Szkoły Dentystycznej, Uniwersytetu
Arystotelesa w Salonikach oraz redaktorem Hellenic Orthodontic Review, czasopisma naukowego Greckiego Towarzystwa Ortodontycznego. Dyplom dentysty otrzymał
na Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach, a stopień
doktora i dyplom specjalisty w dziedzinie ortodoncji
w Uniwersytecie we Freiburgu w Niemczech. Pełnił obowiązki współpracownika badawczego w Zakładzie Chirurgii Doświadczalnej, Szwajcarskiego Instytutu Badawczego w Davos.
Jest członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma
American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics oraz Orthodontics i Stoma. Był recenzentem we
wszystkich wymienionych czasopismach, a ponadto
w czasopismach: Angle Orthodontist, The Cleft Palate-Craniofacial Journal, World Journal of Orthodontics,
Medical & Biological Engineering and Computing oraz
Medical Service Monitor. W 1993 otrzymał Nagrodę
Tsoukanelis w Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach
jak też Doroczną Nagrodę Naukową Niemieckiego Towarzystwa Chirurgów Plastycznych w 2004.
Dr Papadopoulos napisał książkę zatytułowaną
"Orthodontic treatment for the Class II non-compliance
patient: Current principles and techniques", opublikował
ponad 80 artykułów i rozdziałów książek, wygłosił ponad
175 wykładów, referatów i seminariów w wielu krajach
świata. (Forum Ortod. 2008; 4: 6-12)
Dr. Moschos A. Papadopoulos is Associate Professor
and Postgraduate Program Coordinator at the Department
of Orthodontics, School of Dentistry, Aristotle University
of Thessaloniki, Greece, and Editor of the "Hellenic Orthodontic Review", scientific journal of the Greek Orthodontic
Society. He received his Dental Degree from the Aristotle
University of Thessaloniki, and his Doctorate Degree and
his Certificate in Orthodontics from the University of Freiburg, Germany. Dr. Papadopoulos has also served as Research Collaborator at the Department of Experimental Surgery, Swiss Research Institute, Davos, Switzerland.
Dr. M. A. Papadopoulos is Member of the Editorial
Board of the journal "American Journal of Orthodontics
and Dentofacial Orthopedics" and served as Member of the
Editorial Board of the journal "Orthodontics" and "Stoma".
He also serves as Referee of the above mentioned journals
as well as of the "Angle Orthodontist", "The Cleft Palate-Craniofacial Journal", "World Journal of Orthodontics",
"Medical & Biological Engineering & Computing" and of
the "Medical Science Monitor". Dr. M. A. Papadopoulos
has received in 1993 the "A. Tsoukanelis Award" by the Aristotle University of Thessaloniki, as well as the "Annual
Scientific Award" by the German Association of Plastic Surgeons for the year 2004.
Dr. M. A. Papadopoulos has written the book entitled
“Orthodontic treatment for the Class II non-compliant patient:
Current principles and techniques”, has published more than
80 scientific articles and book chapters, and has presented more
than 175 lectures, seminars and papers in many countries
around the world. (Orthod. Forum 2008; 4: 6-12)
FORUM
ORTODONTYCZNE
6
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
Anna Komorowska: Ostatnim krokiem jest analiza
statystyczna wybranych danych. Jak ją najlepiej wykonać?
Prof. Komorowska: The final step is the statistical analysis of the extracted data. How this statistical evaluation
should be performed?
Moschos Papadopoulos: Na ogół, różnice w metodach
statystycznych mogą wpływać na wyniki, dlatego też należy zwrócić uwagę na wybór odpowiednich procedur statystycznych do prowadzenia meta-analizy. Istnieją pewne
podstawowe różnice między postępowaniem statystycznym
używanym do analizy badań źródłowych i w meta-analizie.
Najważniejszą różnicą jest to, że w badaniach źródłowych
jednostką analizy jest podmiot (pacjenci, studenci, badane
istoty itd.), podczas gdy w meta-analizie są nimi wyniki innych badań. Drugą ważną różnicą jest stosowanie odpowiednich technik statystycznych. Niektórzy stosują po prostu
w meta-analizie zwykłe techniki używane w analizie danych pierwotnych. Ponieważ hipotezy testowane w meta-analizie są oparte na próbach o różnej liczebności, testy
statystyczne będą miały różną zmienność grupową i będą
prawdopodobnie sprzeczne z założeniem homogeniczności
zmienności. Dlatego, procedury statystyczne wynalezione
specjalnie do meta-analizy wydają się bardziej odpowiednie
do kwantyfikacji wyników pojedynczych badań.
Prof. Papadopoulos: In general, differences in statistical
methods can result in different results, and therefore attention
should be made in choosing the appropriate statistical procedures for conducting meta-analyses. There are some basic
differences in the statistical procedures used for the analysis
of the source studies than for the studies used in meta-analysis. The most significant difference is the unit of analysis,
which in the individual source studies is the subject (patients,
students, observational entities, etc.), while in meta-analysis,
is the results of a study. Another important difference is the
application of appropriate statistical techniques. Some meta-analysts simply apply in meta-analysis the usual techniques
used for primary data analysis. As the hypothesis tested in
meta-analysis is based on differing sample sizes, these statistical tests will have different sampling variances, and will
probably violate the assumption of the homogeneity of these
variances. Therefore, statistical procedures that were developed especially for meta-analysis seem to be more appropriate
for the quantification of the results of the individual studies.
Which are these special statistical procedures?
Co to za specjalne procedury statystyczne?
These include the fixed-effects or/and random-effects
model, and the odds ratio.
The specific statistical method used depends on several
factors, such as the hypothesis being studied and the nature
of the response variable. Most methods, estimate an “effect
size”, which combines the differences and standard deviations of the response variable into standardized units across
studies. The statistical methods may also involve one of the
two types of models. A “fixed-effects model” makes more
assumptions about the variability in the analysis and may be
a better summary of the effects reported in the individual
studies of the meta-analysis, while a “random-effects model” makes fewer assumptions about the variability in the
analysis and is therefore more conservative.
A very useful way to report the results of meta-analyses is to present a summary measure of the estimated
size and direction of the effect of the treatment with the
corresponding confidence intervals by means of the
odds ratio. This ratio corresponds to the likelihood of
an outcome occurring in the treatment group divided by
the likelihood that the same outcome will occur in the
control group. The procedure can be very clear if it is
presented by means of a table and/or a plot of the odds
ratio and its 95% confidence interval of each study included in the analysis. An odds ratio grater than 1 indicates an increased risk in the treatment group, while an
odds ratio less than 1 indicates a decreased risk. A ratio
of 1 indicates no difference in risk. This means that the
Obejmują one modele efektów stałych i/lub efektów losowych, a także stosunek różnic.
Konkretna metoda statystyczna zależy od kilku czynników, takich jak badane hipotezy lub istota zmiennych zależnych. Większość metod przewiduje „efekt rozmiaru”, który
łączy różnice i odchylenia standardowe zmiennych zależnych w standardyzowane jednostki dla całości badań. Metody statystyczne mogą również obejmować jeden lub dwa
rodzaje modeli. Model „efektów stałych” zakłada większą
zmienność w analizie i lepiej podsumowuje efekty opisane
w pojedynczych badaniach objętych meta-analizą, podczas
gdy „model efektów losowych” zakłada mniejszą zmienność w analizie i jest wobec tego bardziej konserwatywny.
Bardzo użytecznym sposobem przedstawiania wyników meta-analizy jest podsumowanie przewidywanej wielkości i kierunku efektów leczenia z odpowiednimi przedziałami ufności za pomocą stosunku różnic. Stosunek ten koresponduje z prawdopodobieństwem wyników w grupie leczonej podzielonych
przez prawdopodobieństwo, że takie same wyniki wystąpią w grupie kontrolnej. Postępowanie takie staje
się bardzo jasne, jeżeli zostanie przedstawione w formie tabel i/lub wykresu stosunku różnic i jego 95%
przedziału ufności dla każdego badania włączonego
do meta-analizy. Stosunek różnic większy niż 1 wskazuje rosnące ryzyko w grupie leczonej, a mniejszy niż
1 ryzyko malejące. Stosunek równy 1 wskazuje na
brak różnicy ryzyka. Oznacza to, że jest tak samo
FORUM
ORTODONTYCZNE
7
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
prawdopodobny w grupie leczonej jak w grupie kontrolnej, czyli leczenia nie można uznać ani za działanie szkodliwe ani ochronne.
outcome is as likely to occur in the treatment group as
it is in the control group and therefore the treatment
can be regarded neither as harmful nor as protective.
Czy są jakieś statystyczne metody oprogramowania zaprojektowane specjalnie, poza dostępnymi w sprzedaży
konwencjonalnymi pakietami statystycznymi, w celu wykonania wspomnianych zadań?
Is there any special designed statistical software in addition to the commercially available conventional statistical packages to help us to perform the above mentioned
tasks?
W ciągu minionych kilku lat wyraźnie wzrosła dostępność do komputerowych programów software opracowanych specjalnie z myślą o meta-analizie, a procedury
meta-analizy zostały wprowadzone do ogólnych pakietów
oprogramowania statystycznego. Najważniejsza z nich
obejmuje „RevMan” (www.cc-ims.net/RevMan), używanej przez badaczy Cochrane Collaboration oraz „NCSS”
(www.ncss.com) oraz Comprehensive Meta-Analysis
(www.meta-analysis.com), które są dostępne w sprzedaży.
Over the past few years, computer software entirely designed for meta-analysis has increasingly become available, and meta-analytic procedures have been introduced in
general statistical software packages. The most important
of them include the “RevMan” (www.cc-ims.net/RevMan), which is used by the researchers of the Cochrane
Collaboration, and the “NCSS” (www.ncss.com) and
“Comprehensive Meta-Analysis” (www.meta-analysis.com), which are commercially available.
Jakimi dowodami dysponujemy obecnie w ortodoncji?
Czy mamy badania wystarczająco dobrej jakości, aby
wspierały one codzienną praktykę kliniczną?
What about the evidence we have nowadays in orthodontics? Do we have enough high quality studies to support our clinical every day practice?
Jak we wszystkich innych dziedzinach dentystycznych,
literatura ortodontyczna dostarcza dowodów w różnej formie, jak np. losowe próby kontrolne, przeglądy systematyczne lub meta-analizy. Jednak, w porównaniu z literaturą
medyczną, wysokiej jakości naukowych badań ortodontycznych jest bardzo mało.
Dokładniej mówiąc, ilość opublikowanych meta-analiz
w badaniach medycznych wzrosła gwałtownie w ciągu ostatnich dziesięcioleci, osiągając liczbę ponad 9000 artykułów
As in all other medical and dental fields, orthodontic
literature uses many forms of evidence, such as randomized controlled trials, systematic reviews or meta-analyses. However, such high quality studies investigating orthodontic related subjects are very few in comparison to
the medical literature.
More specifically, the number of published meta-analyses in medical research has increased rapidly during the last
decades, reaching a total of more than 9000 articles for the
Rycina 2. Roczna liczba publikowanych meta-analiz indeksowanych w PubMed w latach 1966-2003.
Figure 2. Annual numbers of the published meta-analyses as indexed in PubMed for the time period 1966-2003.
FORUM
ORTODONTYCZNE
8
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
w ciągu 4 dekad, podczas gdy w tym samym czasie powstało
mniej niż 20 meta-analiz związanych z ortodoncją (Ryc.2).
last 4 decades, while only less than 20 Meta-analyses were
related to orthodontics for the same period (Figure 2).3
Dlaczego? Co spowodowało, że mamy tak mało dowodów naukowych w ortodoncji w porównaniu z medycyną?
Why is that? Why we have lack of evidence in orthodontics in relation to medicine?
Trudno wykonać meta-analizę w ortodoncji. Głównie
dlatego, że większość badań pierwotnych z zakresu ortodoncji klinicznej została wykonana według projektu badawczego, który jest nieodpowiedni do syntezy danych,
stosowanych w procedurze meta-analizy. Ponadto, procedura ta jest na ogół złożona i wątpliwe, aby poprawne postępowanie statystyczne mogło być wykonane przez niedoświadczonego badacza. Ten ostatni czynnik jest główną
przyczyną sprzecznych wyników i wniosków, które czasami pochodzą z różnych meta-analiz na dany temat.
Meta-analyses are difficult to perform in orthodontics.
This is mainly because most primary studies in the clinical
orthodontic literature use research designs that are inappropriate for data synthesis by application of meta-analytic procedures. Furthermore, meta-analytic procedures are
in general complicated, and it is questionable whether the
appropriate statistical approaches are used even by inexperienced researchers when conducting meta-analyses. The
latter is a main reason for the conflicting results and conclusions that sometimes derive from different meta-analyses on a specific topic.
Czy przeprowadził Pan jakieś badania w poszukiwaniu
dowodów jakie mamy w ortodoncji obecnie?
Did you perform any investigation to search the evidence we have nowadays in orthodontics?
Przypuszcza się, że tylko na kilka pytań ortodontycznych otrzymaliśmy dotychczas odpowiedź dobrze popartą dowodami, a przynajmniej potwierdzoną za pomocą
meta-analizy. Dlatego zdecydowaliśmy się przeprowadzić
przegląd systematyczny w celu wyśledzenia tematów we
współczesnej literaturze ortodontycznej, aby: (a) ocenić
metodykę zastosowaną w oryginalnej meta-analizie, (b)
krytycznie przedstawić i omówić wyniki i (c) wyciągnąć
wnioski, które mogłyby się przydać w praktykowaniu ortodoncji opartej na dowodach3.
We hypothesized that only a few orthodontic questions
have been answered with well-supported evidence so far,
at least as confirmed by meta-analyses. We therefore decided to perform a systematic review in order to investigate
the topics in the current orthodontic literature with the
best evidence: (a) to evaluate the methodologies used in
the original meta-analyses, (b) to critically present and
discuss their results, and (c) to obtain conclusions that
could be used in practicing evidence-based orthodontics.3
Jakie były główne wyniki tych badań?
What were the main results of this study?
Spośród początkowo wybranych 98 artykułów, 82 wykluczono z oceny. Następnie, we wrześniu 2005 r. uznano,
że 16 meta-analiz spełnia kryteria doboru i te zostały poddane badaniom. Dotyczyły one następujących tematów: 1.
aparaty czynnościowe w leczeniu kl. II; 2. wysuwanie
szczęki w leczeniu kl. III; 3. leczenie wad poprzecznych;
4. ortodoncja a zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego;
5. identyfikacja punktów cefalometrycznych; 6. zależność
między urazowym uszkodzeniem zębów a wielkością nagryzu poziomego; 7. obturacyjny bezdech senny; 8. częstość występowania ciężkich wad zgryzu; 9. zewnętrzna
resorpcja korzeni związana z leczeniem ortodontycznym;
10. metody analizy w uzębieniu mieszanym; 11. intruzja
siekaczy oraz 12. częstość występowania agenezji zębów.
Of 98 initially selected articles, 82 were excluded from
this evaluation. Consequently, as of September 2005, 16
meta-analyses were identified that met the inclusion criteria and were evaluated in this investigation. These 16
meta-analyses investigated the following subjects: (1) functional appliances in Class II treatment, (2) maxillary protraction in Class III treatment, (3) treatment of transverse
problems, (4) orthodontics and temporomandibular disorders, (5) cephalometric landmark identification, (6) overjet size in relation to traumatic dental injuries, (7) obstructive sleep apnea, (8) frequency of severe occlusal problems, (9) treatment-related factors of external apical root
resorption, (10) methods of mixed dentition analysis, (11)
incisor intrusion, and (12) prevalence of dental agenesis.
Czy mógłby Pan podać przykład dowodów naukowych
i przedstawić bardziej szczegółowo któryś z wymienionych
tematów?
Could you give an example on the evidence we have by
presenting us more detailed information for one of the
above subjects?
Weźmy na przykład problem leczenia wad poprzecznych3 .
Burke i wsp.4 oceniali zmiany szerokości międzykłowej w żu-
Let us take for example the subject of the treatment of transverse problems.3 Burke et al.4 evaluated changes in mandibu-
FORUM
ORTODONTYCZNE
9
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
lar intercanine width during and after treatment and postretention. Twenty-six studies that assessed the longitudinal stability
of postretention mandibular intercanine width were evaluated.
For the statistical analysis, weighted averages and standard deviations for the means were compared for linear changes in intercanine transverse dimensions during treatment (T1), immediately after treatment (T2), and after removal of all retention
(T3). Paired 2-tail t tests were performed between the T3 and
T1 means on all groups, and 95% confidence intervals were
computed. The authors made the following conclusions: regardless of patient diagnostic and treatment modalities or whether
treatment was extraction or nonextraction, mandibular intercanine width tends to increase during treatment by about 1 to
2 mm, to decrease at postretention to approximately the original dimension, and to show a net change after postretention
between +0.5 and –0.6 mm. Although statistically significant
differences could be demonstrated in various groups, the magnitudes of these differences were not considered clinically important. The net change in mandibular intercanine width of approximately zero supports the concept of maintenance of the
initial intercanine width in orthodontic treatment. Regarding
the methodology used, the authors used statistical tests for primary data analysis and not specially designed tests for MAs;
control group sizes were not mentioned; the literature search
was limited only to MEDLINE; the postretention periods varied from 4 months to 12 years, and a homogeneity test was not
performed. Consequently, the results of this meta-analysis are
not well supported by the methodology used and should be
considered with caution.
The second meta-analysis aimed to evaluate reports on
maxillary expansion to understand the appropriateness and
the stability of this treatment approach.5 After the assessment of the primary data, only 6 studies remained for final analysis. An overall effect size was computed, and
aspects of study designs were analyzed. The results were
the following: the mean expansion was 6 mm (± 1.3 mm).
Of the 6-mm average, 4.9 mm was retained while wearing
retainers. The 6-mm average expansion with retention
yielded a 4.7-mm residual expansion that subsequently
was reduced to 3.9 mm during the short-term postretention period. In the long-term postretention period, only 2.4
mm of the residual expansion remained; this was no greater than what is documented as normal growth. The authors concluded that there was inadequate evidence that the
expansion achieved beyond what is expected from normal
development of the maxilla could be retained. Regarding
the methodology of this study, it should be mentioned
that: the literature search included only 1 electronic database (MEDLINE), and the search was conducted only
from 1979 to 1999. There was a language restriction, because only publications in English were included in the
MA. The authors presented no P values for the measurements in their analysis, but they stated that the significance level was set at P = .10 (instead of P = .05 as common-
chwie podczas leczenia, po leczeniu i po okresie retencji.
Oceniano 26 badań na temat długotrwałej stabilności szerokości międzykłowej dolnej. W analizie statystycznej ważone
średnie i odchylenia standardowe pomiarów liniowych szerokości międzykłowej porównywano w czasie leczenia (T1),
natychmiast po leczeniu (T2) i po usunięciu aparatów retencyjnych (T3). Parzysty test t dwustronny wykonywano między wartościami średnimi T3 i T1 we wszystkich grupach
i wyliczano 95% przedział ufności. Autorzy doszli do następujących wniosków: bez względu na sposób diagnozowania
i leczenia pacjenta i niezależnie od leczenia ekstrakcyjnego
lub nieekstrakcyjnego, szerokość międzykłowa dolna zwiększała się podczas leczenia o ok. 1 – 2 mm, zmniejszała się
w okresie poretencyjnym niemal do wartości wyjściowej
i wykazywała zmianę netto po retencji w zakresie od +0,5 do
– 0,6mm. Jakkolwiek różnice te były powtarzalne i statystycznie istotne w różnych grupach, to ich nasilenie było tak
małe, że nie mogło być uznane za ważne klinicznie. Czysty
zysk w zmianie szerokości międzykłowej w żuchwie, wynoszący niemal zero podtrzymuje koncepcję niezmienności wyjściowej szerokości międzykłowej w leczeniu ortodontycznym. Niezależnie od wyboru metodyki, autorzy stosowali
testy statystyczne odpowiednie dla danych wyjściowych,
a nie dla meta-analiz; nie wspominali o wielkości grup kontrolnych; ograniczyli wyszukiwanie literatury do Medline;
okres poretencyjny wahał się od 4 miesięcy aż do 12 lat; nie
wykonano również testu homogeniczności. W rezultacie, zastosowana metodyka nie uzasadnia wyników tej meta-analizy, które należy przyjmować z ostrożnością.
Druga meta-analiza miała na celu ocenę doniesień na
temat rozszerzania szczęki, aby uzasadnić celowość takiego podejścia leczniczego i stabilność jego wyników 5 . Po
dokonaniu oceny danych pierwotnych, tylko 6 badań pozostawiono do dalszej analizy. Obliczono całkowity efekt
rozmiaru i przeanalizowano aspekty projektów badań.
Stwierdzono, że: średnia wielkość rozszerzenia wynosiła
6 mm (+- 1,3 mm), a podczas noszenia reteinera utrzymywał się wynik 4,9 mm średnio. Z wymienionych średnio
6 mm rozszerzenia, 4,7 mm pochodziło z resztkowej ekspansji w czasie retencji, która następnie zmniejszała się do
3,9 mm wkrótce po zakończeniu retencji. W badaniu odległym zostawało tylko 2,4 mm resztkowej ekspansji, co
nie różni się od nasilenia normalnego wzrostu. Autorzy
wnioskowali, że nie ma mocnych dowodów na to, że ekspansja przekraczająca normalny rozwój szczęki może być
trwale utrzymana. Co do metodyki tego badania, należy
podkreślić, że wykorzystano tylko jedną elektroniczną
bazę danych (Medline), a poszukiwania ograniczono tylko
do lat 1979-1999. Wprowadzono ograniczenie językowe,
ponieważ tylko publikacje w języku angielskim zostały
włączone do meta-analizy. Autorzy nie przedstawili wartości P dla pomiarów w swojej analizie, a jedynie stwierdzili, że poziom istotności ustalono jako P = 0,10 (zamiast
P = 0,05, co jest przyjęte w środowisku medycznym).
FORUM
ORTODONTYCZNE
10
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
Brak jednolitości w badaniach pierwotnych oraz niewłaściwy plan badań nie pozwoliły na zastosowanie odpowiedniej analizy statystycznej. Konkludując, ta meta-analiza
wykazuje kilka słabości, a pochodzące z niej dowody powinny być przyjmowane z pewną ostrożnością.
Ostatnio Harrison i Ashby 6 przedstawili meta-analizę
leczenia ortodontycznego z rozszerzaniem szczęki w celu
korygowania zgryzu krzyżowego bocznego. Do przeprowadzenia analizy statystycznej 13 pierwotnych badań, obliczono stosunek różnic, ryzyko względne, redukcję ryzyka względnego, redukcję ryzyka absolutnego oraz wyliczono odpowiednie 95% przedziały ufności. Dla danych
ciągłych wyliczono różnice ważonych średnich i 95%
przedziały ufności. Uzyskano następujące wnioski: szlifowanie poziome zębów mlecznych, z lub bez zdejmowanej
górnej płyty ekspansyjnej jest skuteczne w zapobieganiu
powstania zgryzu krzyżowego bocznego, ale wniosek ten
pochodzi z badań trwających tylko 2 lata i dotyczących
nielicznej grupy badanych. Nie wykazano różnic w wynikach leczenia w postaci rozszerzenia na poziomie kłów
lub trzonowców przy porównywaniu aparatów do szybkiego rozszerzania szczęki klejonych i z pierścieniami na
2 lub 4 zębach, aparatów klejonych lub z pierścieniami do
powolnego rozszerzania szczęki, przerzutu podniebiennego z lub bez policzkowego torku korzeni, jak również
zdejmowanych aparatów ekspansyjnych i aparatu quad-helix. Nie dostarczono odpowiednich danych dotyczących dwupunktowych i czteropunktowych aparatów do
szybkiego rozszerzania szczęki, aby umożliwić ich analizę. Chociaż zastosowane procedury były zgodne z wytycznymi do prowadzenia meta-analiz, to prawie wszystkie
badania pierwotne dotyczyły małych prób, co osłabia wartość dowodową tej meta-analizy.
Na podstawie wymienionych badań, dotyczących oceny
leczenia ortodontycznego wad poprzecznych, można wnioskować, że w łuku zębowym dolnym całkowita zmiana szerokości międzykłowej w żuchwie po zakończeniu leczenia i retencji jest bliska zero, co potwierdza koncepcję utrzymania
wyjściowej szerokości międzykłowej dolnej w leczeniu ortodontycznym; co do rozszerzania szczęki – nie dostarczono
wystarczających dowodów na ekspansję szczęki poza granice
normalnego wzrostu szczęki, natomiast szlifowanie poziome
powierzchni zgryzowych zębów mlecznych okazało się skuteczne w zapobieganiu lub utrwalaniu zgryzu krzyżowego
bocznego. Niektóre słabości i trudności metodologiczne
(ograniczenia językowe, błędy wyboru publikacji, nie podawanie wielkości grupy kontrolnej) występowały w tych badaniach, z wyjątkiem badania trzeciego, które można uznać za
wzór metodyki dla innych autorów meta-analiz.
ly accepted in the medical community). The lack of uniformity of the primary studies and their improper study
designs did not permit an appropriate statistical analysis.
To conclude, this MA has a few weaknesses, and the derived evidence should be regarded with some caution.
More recently, Harrison and Ashby6 performed an MA to
evaluate orthodontic treatment procedures used to expand
the maxillary dentition and correct posterior crossbites. For
the statistical analysis of the 13 primary studies, odds ratios,
relative risks, relative risk reductions, absolute risk reductions, and corresponding 95% confidence intervals were
calculated for event data. The weighted mean difference
and 95% confidence intervals were calculated for continuous data. The following conclusions were made: occlusal
grinding in the primary dentition, with or without a maxillary removable expansion plate, is effective in preventing
a posterior crossbite from being perpetuated in the mixed
and permanent dentition, but this is based only on data from
2 studies with small sample sizes. No evidence of a difference in treatment effect, as documented by molar or canine
expansion was found in the trials that compared banded
with bonded and 2-point with 4-point rapid maxillary expansion, banded with bonded slow maxillary expansion,
transpalatal arch with or without buccal root torque, or maxillary removable expansion appliances with quad-helix appliances. No adequate data were provided regarding 2-point
vs. 4-point rapid maxillary expansion to permit an appropriate analysis. Although the procedures used in this study
were according to the guidelines for performing meta-analysis, almost all the primary trials had small sample sizes;
this weakens the evidence of this meta-analysis.
From the results of the above studies that evaluated orthodontic treatment of transverse problems, it can be concluded that regarding mandibular expansion, the net change in mandibular intercanine width after treatment and retention was approximately zero, which supports the concept of maintenance of the initial intercanine width in orthodontic treatment; and regarding maxillary expansion,
there was inadequate evidence that maxillary expansion
achieved beyond what is expected from normal development of the maxilla could be retained, whereas occlusal
grinding in the deciduous dentition, was shown to be effective in preventing a posterior crossbite from being perpetuated in the mixed and permanent dentitions. Some
weaknesses and problems of the methodologies in these
studies (language bias, publication bias, and lack of control group sizes) were present, with the exception of the
third study that could be considered an illuminating example to other meta-analysts for the authors’ methodology.
Jakie główne wnioski można wyciągnąć z wymienionych badań?
What were in summary the main conclusions of the
above mentioned study?
Ocena procedur meta-analitycznych obserwowana
The evaluation of the meta-analytic procedures follo-
FORUM
ORTODONTYCZNE
11
ORTHODONTIC
FORUM
Prace oryginalne
Original papers
Tom 4 nr 1 2008
Volume 4 no 1 2008
w różnych badaniach wykazała pewne ograniczenia, które mogą osłabiać dowody wynikające z tych badań,
a w konsekwencji, nakazują bardziej krytyczne podejście
do wyników. Do głównych ograniczeń i problemów
można zaliczyć: błędy popełniane podczas identyfikowania i dokonywania wyboru badań pierwotnych; nie podawanie do wiadomości tych błędów oraz podjętych (lub
nie) sposobów ich uniknięcia; brak oceny homogeniczności danych pierwotnych, i, jeżeli taką ocenę wykonano, stwierdzenie heterogeniczności. Brak informacji
o wielkości badanej próby i grupy kontrolnej uniemożliwia innym badaczom powtórzenie meta-analizy z użyciem tych samych informacji i danych, jak też ponowną
oceną postępu naukowego za pomocą skumulowanej
MA. Istnieją ograniczenia w grupach leczonych, takie
jak zróżnicowany wiek pacjentów, analiza grup leczonych o różnym zaawansowaniu rozwoju oraz porównywanie różnych typów interwencji. Niemal do wszystkich
meta-analiz włączano tylko niewielką liczbę oryginalnych artykułów z powodu niedostatku wysokiej jakości
prac badawczych w literaturze ortodontycznej.
wed in the various studies showed some problems and limitations that might weaken the evidence produced by
these studies, and consequently, a more critical appraisal
of their results is recommended. The main limitations
and problems included the following: there were biases
during identifying and selecting the primary studies. Either language or publication biases are present or the
measures taken (or not) to avoid these biases were not
reported. There was no evaluation of the homogeneity of
the primary data, and, if performed, the heterogeneity
was observed. The lack of information about sample and
control group sizes prevents other researchers from repeating the MA by using the same information and data
or reevaluating scientific progress with a cumulative
MA. There were limitations in the treatment groups,
such as differences in patients’ ages, the analysis of
treatment groups with developmental differences, and
the comparison of different types of interventions. Only
a small number of original articles was included in almost all the MAs, due to the lack of high-quality research articles in the orthodontic literature.
Wygląda na to, że nadal mamy za mało dowodów naukowych w ortodoncji. Czy to prawda?
It seems that we still do not have enough evidence in
orthodontics. Is this true?
Zgadzam się w pełni. Ze wszystkich wymienionych powyżej powodów, zgodnie z naszymi badaniami wynika, że
brakuje nie tylko meta-analiz na tematy związane z ortodoncją, ale też dobrze zaplanowanych i przeprowadzonych badań pierwotnych, takich jak losowe próby kontrolowane. Dlatego potrzebujemy więcej dobrze wykonanych, wysokiej jakości badań, aby uzyskać mocne dowody w ortodoncji.
I fully agree with you. For all the reasons mentioned
above and according to the results of our investigation, it
is obvious that there is lack not only of meta-analyses with
orthodontic related subjects but also of well designed and
performed primary studies, such as randomized controlled
trials. Therefore, more well-conducted, high-quality studies are needed to produce strong evidence in orthodontics.
Panie profesorze, bardzo dziękuję za poświęcony czas
i podzielenie się z nami swoimi przemyśleniami i doświadczeniem.
Prof. Papadopoulos, thank you very much for your time
and for sharing your thoughts and your experience with us.
Prof Komorowska, I also would like to thank you very
much for giving me the opportunity to communicate
through this interview with the readers of your distinguished journal.
Pani profesor, ja również pragnę podziękować za danie
mi okazji do porozumienia się za pomocą tego wywiadu
z czytelnikami waszego prestiżowego czasopisma.
Piśmiennictwo
References
3.
Papadopoulos MA, Gkiaouris I. A critical evaluation of meta-analyses in orthodontics. Am J Orthod Dentofac Orthop 2007; 131: 589-99.
4.
Burke SP, Silveira AM, Goldsmith LJ, Yancey JM, Van Stewart A, Scarfe WC. A meta-analysis of mandibular intercanine width in treatment and post-retention. Angle Orthod 1998; 68: 53-60.
5.
Schiffman PH, Tuncay OC. Maxillary expansion: a meta-analysis. Clin Orthod Res 2001; 4: 86-96.
6.
Harrison JE, Ashby D. Orthodontic treatment for posterior crossbites. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2001, Issue 1. Art.
No.: CD000979. DOI: 10.1002/14651858.
FORUM
ORTODONTYCZNE
12
ORTHODONTIC
FORUM