WOS_odkrywamy_na_nowo_kl_1_podst

Przedmiotowy System Oceniania
wiedza o społeczeństwie w zakresie podstawowym
dla klasy I szkoły ponadgimnazjalnej
Dział
1.
Rzeczpospolita
Polska jako
demokratyczne
państwo
prawne
Temat (rozumiany
jako lekcja)
Wymagania
na ocenę
dopuszczającą
Wymagania
na ocenę
dostateczną
Wymagania
na ocenę
dobrą
Wymagania
na ocenę
bardzo dobrą
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Wymagania
na ocenę
celującą
Uczeń opanował
wymagania na
ocenę bardzo
dobrą, a
ponadto:
1.-2. (1.1. – 1.2) – zna podstawy – omawia zasady – rozróżnia władzę – ocenia realizację –
analizuje
Rzeczpospolita
ustroju
ustroju zawarte w ustawodawczą,
zasady
podstawy prawne
jako
Rzeczypospolitej konstytucji
wykonawczą,
praworządności w ustroju
demokratyczne
sądowniczą
i Polsce
Rzeczypospolitej,
państwo prawne.
terytorialną
w
określa wady i
Rzeczypospolitej
zalety konstytucji
(2.1) –
wyjaśnia – zna dokumenty, – porównuje prawa – analizuje zasady – uzasadnia swoją
2.
Młody 3.
pojęcie
które
regulują obywatela
w nabywania
opinię na temat
obywatel
w Obywatelstwo
polskie
i
unijne.
obywatelstwa
kwestie
prawne
Rzeczypospolitej
i
obywatelstwa
nieakceptowania
urzędzie
obywatelstwa
– omawia zasady
nabywania
obywatelstwa
4.
(2.2) – wie, jak uzyskać –
wyjaśnia
Uzyskiwanie
podstawowe
podstawowe
podstawowych
dokumenty:
pojęcia związane z
dokumentów.
dowód osobisty, tematem:
paszport, prawo obowiązek
UE
polskiego
unijnego
i przez
Polskę
prawa
do
podwójnego
obywatelstwa
– potrafi wypełnić – analizuje dane –
uzasadnia
wnioski o wydanie dotyczące PESEL konieczność
podstawowych
– omawia różnice posiadania
dokumentów
przy
rejestracji świadectwa
różnych pojazdów homologacji dla
jazdy
meldunkowy,
dowód
rejestracyjny,
paszport, faktura
VAT
5. (2.3) Udział –
zna
formy – omawia czynne i –
porównuje
obywatela
w udziału obywateli bierne
prawo wybory
na
wyborach
i w
życiu wyborcze
Prezydenta RP, do
referendach.
publicznym
Parlamentu,
samorządów
terytorialnych
i
Parlamentu
Europejskiego
6.
(2.4) – wie, co to jest – omawia prawo –
rozróżnia
Konstytucyjne
informacja
obywatela
do sposoby
prawo obywatela publiczna
informacji
udostępniania
do informacji.
publicznej
informacji
publicznej
7. (2.5) Procedury – zna dokumenty, – potrafi wypełnić – rozróżnia formy
odwoławcze
od które
regulują podanie i złożyć odwoławcze
od
decyzji urzędów.
procedury
zażalenie
na postępowania
odwoławcze
decyzję publiczną
administracyjnego;
postępowania
omawia
proces
administracyjnego
odwoławczy
w
Rzeczypospolitej
3. Prawo i sądy
8. (3.1) Pojęcie – zna podstawowe – rozróżnia rodzaje
prawa
i
norm pojęcia związane norm
prawnych;
prawnych.
z prawem
omawia
funkcje
prawa
9.
(3.2) –
wymienia –
wyjaśnia
danego
samochodu
–
potrafi
przedstawić
system wyborczy
w
Rzeczypospolitej
typu
–
analizuje
przyczyny niskiej
frekwencji
obywateli
w
wyborach
i
referendach
–
analizuje – ocenia problem
powody odmowy jawności
życia
podania informacji publicznego
publicznej
– potrafi uzasadnić
potrzeby
zastosowania
postępowania
odwoławczego
– dokonuje oceny
problemów
występujących w
środowisku,
w
sprawie których
można
by
skierować petycje
do
władz
lokalnych
–
wskazuje – ocenia kondycję –
potrafi
poszczególne
naszego
prawa; interpretować
elementy
normy wyjaśnia,
jakie zapisy przykładów
prawnej: hipotezę, prawo jest „dobre” norm prawnych
dyspozycję
i
sankcję
–
omawia – potrafi wyjaśnić – analizuje pracę i
Podstawowe
zasady prawa
funkcjonowania
sądów.
konstytucyjne
i zasady
funkcjonowania
sądów
znaczenie zasady najważniejsze
domniemania
zasady procesowe
niewinności
gwarantowane w
konstytucji
znaczenie udziału
obywateli
w
sprawowaniu
wymiaru
sprawiedliwości
funkcjonowanie
polskiego
wymiaru
sprawiedliwości;
sądownictwo
polskie porównuje
z sądownictwem
w
prawie
anglosaskim
– uzasadnia, jakie
znaczenie
dla
funkcjonowania
państwa
ma
hierarchia aktów
prawnych
–
potrafi
interpretować
wybrane przepisy
kodeksu karnego
10. (3.3) Źródła i –
zna
źródła –
omawia – rozróżnia gałęzie
gałęzie prawa.
prawa
hierarchię aktów i dziedziny prawa
obowiązującego
prawnych w Polsce
w Polsce
–
analizuje
poszczególne
działy
prawa
międzynarodoweg
o i europejskiego
11. (3.4) Wybrane –
wyjaśnia
zagadnienia prawa podstawowe
polskiego.
pojęcia:
przestępstwo,
prawo
karne,
prawo cywilne,
pozew itp.
–
omawia
poszczególne
dziedziny prawa;
wie, czym się
zajmują
–
potrafi
sformułować
dowolny pozew do
sądu i uzasadnić go
– potrafi napisać
akt
oskarżenia
dotyczący
naruszenia
dowolnego
artykułu
prawa
karnego
12.
(3.5) –
wymienia
Uczestnicy procesu uczestników
sądowego.
procesu karnego i
cywilnego
–
wyjaśnia
poszczególne
pojęcia związane z
procesem karnym i
cywilnym
– rozróżnia kolory
żabotu, lamówek i
mankietów
sędziów,
prokuratorów,
obrońcy i radcy
– uzasadnia rolę –
analizuje
czynnika
osobowe
źródła
społecznego
w dowodowe
i
sądzie
instytucję świadka
koronnego
13. (3.6) Przebieg –
zna
etapy
postępowania
procesu karnego;
sądowego.
wyjaśnia
podstawowe
pojęcia
– omawia główne
prawa,
jakie
przysługują
ofierze, sprawcy i
świadkowi
–
sporządza
zawiadomienie o
popełnieniu
przestępstwa
– ocenia problem
obowiązku
powiadomienia o
popełnieniu
przestępstwa
–
uzasadnia
znaczenie
mediacji
w
procesie karnym i
cywilnym
przestępstwa
ściganego
urzędu
z
14. Prawo i sądy −
lekcja
powtórzeniowa.
15.
Prawo
regulatorem życia
społecznego
–
lekcja
sprawdzająca.
16. (4.1) Organy –
wymienia – omawia zadania –
określa –
przedstawia –
ocenia
4.
odpowiedzialne
za
instytucje,
które
instytucji
podstawowe
przykłady
działalność
Bezpieczeństwo
porządek
bezpieczeństwo
wewnętrzne
państwa.
i realizują zadania
w
zakresie
bezpieczeństwa
wewnętrznego w
Rzeczypospolitej
odpowiedzialnych
za
porządek
i
bezpieczeństwo
wewnętrzne:
Policji,
ABW,
Agencji Wywiadu,
CBA,
Straży
miejskiej, Straży
Granicznej,
Ochrony kolei i
BOR-u
uprawnienia policji
i
służb
odpowiedzialnych
za
porządek i
bezpieczeństwo
wewnętrzne
nadużywania
uprawnień przez
policję i inne
służby
odpowiedzialne za
porządek
i
bezpieczeństwo
instytucji
odpowiedzialnych
za porządek i
bezpieczeństwo
17. (4.2) Problemy –
wyjaśnia
przestępczości w pojęcie
Polsce.
przestępczości i
patologii
społecznej; zna jej
przejawy
18. (4.3) Przepisy – zna przepisy
prawne dotyczące dotyczące
sprzedaży
i sprzedaży
– charakteryzuje
zjawiska
patologiczne wśród
młodzieży
– rozróżnia sposób
postępowania
i
kary
wobec
nieletnich
ze
względu na wiek
–
proponuje
sposoby
uniknięcia
przestępstwa
i
przeciwdziałania
mu
– wymienia kary, –
potrafi –
przedstawia
jakie grożą za przedstawić sposób argumenty za lub
wytwarzanie,
walki
z przeciw legalizacji
– uzasadnia swoją
opinię na temat
odpowiedzialności
za
popełnione
zbrodnie
– uzasadnia swoje
stanowisko
dotyczące
konsumpcji
alkoholu,
papierosów
narkotyków.
napojów
alkoholowych,
i używania tytoniu
i
wyrobów
tytoniowych
sprowadzanie,
„dopalaczami”
udzielanie,
ułatwianie
i
nakłanianie
do
zażywania
substancji
psychotropowych i
odurzających
5. Edukacja i 19. (5.1) Prawa i – zna genezę – omawia prawa i – charakteryzuje
obowiązki ucznia
dokumenty, które
praca w Polsce obowiązki ucznia. praw dziecka
odnoszą się do
i
w
Unii
praw ucznia
Europejskiej
20.
(5.2)
Szkolnictwo
wyższe w Polsce i
w Europie.
narkotyków
lekkich w Polsce
zdelegalizowania
wyrobów
tytoniowych
– dowodzi, czy
instytucje, które
zajmują
się
ochroną
praw
ucznia, spełniają
swoje zadanie
–
analizuje
dokumenty
prawne; wyciąga
wnioski
– zna strukturę
szkolnictwa
wyższego
w
Rzeczypospolitej
i w Europie
– omawia zasady
przyjmowania na
wyższe uczelnie w
Polsce i Europie
– charakteryzuje
programy unijne
dotyczące
szkolnictwa
wyższego
–
rozróżnia
systemy nauki w
zależności
od
organizacji zajęć i
ze względu na
organ prowadzący
–
uzasadnia
potrzebę
podejmowania
nauki w szkole
wyższej
21. (5.3) Polska w – wie, co to jest
strefie Schengen.
strefa Schengen i
z
czym
ją
powiązać
–
wyjaśnia
podstawowe
pojęcia związane
ze strefą Schengen
– charakteryzuje
warunki
bezpiecznego
podróżowania po
świecie
– ocenia fakt
przystąpienia
Polski do strefy
Schengen
–
uzasadnia
korzyści
i
zagrożenia
wynikające
z
członkostwa
Polski w strefie
Schengen
22.
(5.4) – zna możliwości
Zatrudnianie
zarabiania przez
młodzieży
i młodych ludzi
podejmowanie
– podaje, jakie
umowy
mogą
zawierać
młodzi
ludzie i jakie są
– charakteryzuje –
sporządza
ogólne
zasady Europass-CV
podejmowania
pracy i zakładania
–
uzasadnia
korzyści
i
zagrożenia
wynikające
z
działalności
gospodarczej.
zasady
własnych
opodatkowania ich przedsiębiorstw w
dochodów
Unii Europejskiej
podejmowania
działalności
gospodarczej
przez młodych
ludzi
wyjaśnia – rozróżnia trzy –
omawia –
przedstawia –
analizuje
6.
Prawa 23. (6.1) Pojęcie i –
geneza
praw znaczenie pojęcia generacje
praw najważniejsze
historyczny
dokumenty
człowieka
prawa człowieka i człowieka i podaje dokumenty
rodowód
praw dotyczące
praw
człowieka.
wymienia
ich
naturalne cechy
24.
(6.2) –
wyjaśnia
Podstawowe prawa znaczenie pojęć:
i
wolności prawa i wolności
człowieka
człowieka.
przykładowe prawa
związane
z
prawami człowieka
–
wymienia – wyjaśnia, co
podstawowe prawa oznacza, że prawa
i
wolności człowieka
są
człowieka
powszechne,
przyrodzone
i
niezbywalne
25. (6.3) Przykłady –
wyjaśnia –
wyjaśnia
łamania
praw znaczenie pojęcia: przyczyny łamania
łamanie
praw praw człowieka
człowieka.
człowieka,
i
podaje
ich
przykłady
– przedstawia na
wybranych
przykładach,
w
jaki
sposób
i
dlaczego
we
współczesnym
świecie są łamane
prawa człowieka
człowieka
człowieka
– charakteryzuje
najważniejsze
postanowienia
Powszechnej
Deklaracji Praw
Człowieka,
Europejskiej
Konwencji Praw
Człowieka
i
Konwencji
o
Prawach
Dziecka
–
ocenia
skuteczność
ochrony
praw
człowieka
w
Polsce i na świecie
–
ocenia
Konstytucję
Rzeczpospolitej
pod kątem praw
człowieka
– bierze udział w
debacie klasowej,
szkolnej
lub
internetowej
na
temat wybranych
praw człowieka
26. (6.4) Ochrona – wyjaśnia, na –
wymienia –
wyszukuje –
ocenia –
uzasadnia
czym
polega
ochronę
danych
przykłady
skuteczność
potrzebę
dóbr osobistych –
prawo
do osobowych i prawa naruszania prawa ochrony
dóbr funkcjonowania
prawo
prywatności.
do prywatności
obywatela
w do prywatności
kontaktach
z
mediami
jako
przykłady prawa
do prywatności
osobistych
w prawa,
kontekście prawa chroni
do prywatności
osobiste
które
dobra
(7.1) – zna podstawę –
przedstawia –
wyszukuje – charakteryzuje – ocenia, na ile
7.
Ochrona 27.
prawną
ochrony
główne
środki
przykłady
działań działalność sądów zawarte
w
praw i wolności Gwarancje ochrony
praw człowieka w praw człowieka w ochrony praw i podejmowanych w
Polsce
wolności w Polsce celu ochrony praw
RP.
człowieka
przez
wybrane instytucje
powszechnych i
administracyjnych
,
Trybunału
Konstytucyjnego i
Krajowej
Rady
Radiofonii
i
Telewizji
28. (7.2) Rzecznik
Praw
Obywatelskich
i
Rzecznik
Praw
Dziecka.
Konstytucji
RP
gwarancje
praw
człowieka
są
wystarczające
– zna instytucje
państwowe
powołane
do
ochrony praw i
wolności
człowieka
– opisuje sposób
działania
Rzecznika
Praw
Obywatelskich
i
Rzecznika
Praw
Dziecka
–
określa
podstawowe
zadania Rzecznika
Praw
Obywatelskich
i
Rzecznika
Praw
Dziecka
– ocenia, czy w – pisze prostą
Polsce
są skargę
do
przestrzegane
Rzecznika Praw
prawa dziecka i Obywatelskich lub
prawa ucznia
Rzecznika Praw
Dziecka według
podanego wzoru
29.
(7.3) – zna Europejski
Praw
Europejski system Trybunał
w
ochrony
praw Człowieka
Strasburgu
człowieka.
–
przedstawia
strukturę
międzynarodoweg
o systemu ochrony
praw
człowieka:
system
międzyrządowy
(system
uniwersalny
i
systemy
regionalne)
i
– określa sposób
złożenia petycji do
Europejskiego
Trybunału
Praw
Człowieka
w
Strasburgu
– charakteryzuje
działalność
instytucji
wchodzących w
skład
Europejskiego
systemu ochrony
praw człowieka
–
uzasadnia
znaczenie
działalności
Europejskiego
Trybunału Praw
Człowieka
w
Strasburgu
dla
ochrony
praw
człowieka
organizacje
pozarządowe
30.
(7.4)
Działalność
organizacji
pozarządowych.
31. (7.5) Przejawy
szowinizmu,
rasizmu,
antysemityzmu,
ksenofobii
i
homofobii.
32.
Prawo
człowieka
jako
istoty ludzkiej w
świetle
dokumentów
międzynarodowyc
h
–
lekcja
powtórzeniowa.
33.
człowieka
Prawa
w
–
wyjaśnia
znaczenie pojęcia
„organizacja
pozarządowa”
–
wyjaśnia
znaczenie pojęć:
szowinizm,
rasizm,
antysemityzm,
ksenofobia
i
homofobia
–
wymienia
najważniejsze
organizacje
pozarządowe
ochrony
praw
człowieka
działające w Polsce
i na świecie
– przedstawia na
przykładach
działania
podejmowane
przez
ludzi
i
organizacje
pozarządowe
broniące
praw
człowieka
– charakteryzuje
działalność
organizacji
pozarządowych w
Polsce
–
rozpoznaje
przejawy rasizmu,
szowinizmu,
antysemityzmu,
ksenofobii
i
homofobii
– charakteryzuje
szowinizm, rasizm,
antysemityzm,
ksenofobię
i
homofobię
–
uzasadnia
potrzebę
przeciwstawiania
się
omawianym
formom
dyskryminacji
i
braku tolerancji
w
miarę
swoich
możliwości
włącza się w
wybrane
działania
–
organizacji
pozarządowych
– uzasadnia swoje
stanowisko
dotyczące
zaangażowania się
w
wybrane
działania na rzecz
równości
i
tolerancji
Polsce i na świecie
–
sprawdzian
wiadomości.
34. ( ) Naruszanie
praw człowieka w
wybranych
dziedzinach.
–
wymienia
dziedziny,
w
których dochodzi
do
naruszania
praw człowieka
–
poszukuje
informacji
z
różnych źródeł na
temat naruszania
praw
kobiet
i
dzieci
–
przedstawia
przykłady
naruszania praw w
kontekście
wolności
wyznania, prawa
do edukacji i praw
humanitarnych
– charakteryzuje
wybrane przejawy
naruszania praw
człowieka
w
wybranych
dziedzinach
–
opracowuje
założenia
do
projektu, który ma
zaradzić
naruszaniu praw
człowieka
w
omawianych
dziedzinach