Dobre przechowanie ziemniaków

Strona www.wrp.pl
Dr hab. Zbigniew Czerko
IHAR Jadwisin
Nr 10/2009 (62)
Celem przechowywania ziemniaków jest wydłużenie okresu ich użytkowania od zbioru aż do lata następnego
roku bez istotnej utraty jakości bulw przy jak najmniejszych stratach ilościowych. Na dobre przechowywanie
ziemniaków wpływa wiele czynników występujących w czasie zbioru, załadunku do przechowalni, warunki w
pierwszym miesiącu przechowywania i w długotrwałym przechowywaniu oraz podczas rozładunku przechowalni.
Dobre przechowanie ziemniaków
Optymalne warunki w przechowalni
Wstępny okres przechowywania uważany jest za najważniejszy, gdyż rzutuje na poziom
strat w całym okresie przechowywania. Wyodrębnia się w
nim: fazę osuszania bulw, dojrzewania i zabliźniania uszkodzeń. Tuż po złożeniu ziemniaków do przechowywania
należy dążyć do jak najszybszego ich osuszenia. Praktycznie przez pierwsze 2–5 doby
przechowywania wietrzenie powinno być bardzo intensywne (ciągłe), aby możliwe było usunięcie nadmiaru
wilgoci, wydzielanego przez
bulwy dwutlenku węgla i ciepła
w procesie oddychania. Temperatura wentylowanego powietrza powinna być niższa od
temperatury ziemniaków. Przy
wietrzeniu powietrzem cieplejszym od ziemniaków może dochodzić do skraplania wody na
chłodnych bulwach.
Szybkość zabliźniania zranień i tworzenia skorkowaciałej skórki zależy głównie od
temperatury i odmiany. Dłu-
gość fazy dojrzewania trwa
przeciętnie 14 dni w temperaturze około 15°C. W niższych temperaturach ta faza
wydłuża się.
Po zakończeniu fazy dojrzewania, bulwy powinny być powoli schładzane do poziomu
temperatury wymaganej w
długotrwałym przechowywaniu. Obniżanie temperatury
ziemniaków w polskich warunkach klimatycznych można
uzyskać w tempie 0,2–0,5°C
na dobę.
Najkorzystniejsze warunki
do wentylacji w okresie jesiennym występują w nocy w godzinach 1.00–7.00. Po zakończeniu okresu przygotowawczego (4–7 tygodni), następuje
okres długotrwałego przechowywania. Czas jego trwania jest
zróżnicowany i uzależniony od
terminu rozładunku przechowalni, i może wynosić od 2 do
7 miesięcy. Stabilną temperaturę należy utrzymywać odpowiednio dla danego kierunku
użytkowania (sadzeniaki 3°C,
jadalne 4–6°C, przetwórstwo
8°C). Wilgotność względna
powietrza niezależnie od kierunku użytkowania powinna
wynosić 90–95%. Odpowiednie warunki do wentylacji występują cały dzień. Wentylację
należy przeprowadzać tylko w
celu utrzymania wymaganej
temperatury.
Na wielkość strat i ubytków
w tym etapie wpływa temperatura, wilgotność powietrza,
czas magazynowania, a także
uwarunkowania odmiany pod
względem trwałości przechowalniczej.
Na 10 dni przed rozładunkiem przechowalni powinna
być podwyższona temperatura
ziemniaków do 10°C, która to
ma na celu zwiększenie odporności bulw na uszkodzenia w
czasie rozładunku, sortowania.
Ponadto wyższa temperatura
przyczynia się do zmniejszenia zawartości cukrów w bulwach.
Straty podczas przechowywania
Na straty ilościowe składają
się: ubytki naturalne, które są
Drodzy rolnicy!
W bieżącym roku odbędzie się kolejna edycja targów
Agritechnica w Hanowerze. Jest to niewątpliwie jedna
z największych tego typu imprez w Europie.
Wiadomości Rolnicze Polska we współpracy
z organizatorem Agitechnica - Deutsche
Landwirtschafts-Gesellschaft pragną zaoferować
Państwu specjalną ofertę zakupu biletów
w promocyjnej cenie.
• Cena specjalna dla Czytelników
Wiadomości Rolnicze Polska
bilet jednodniowy - 16 Euro*
bilet dwudniowy - 28 Euro*
Bilety na targi Agritechnika w Hanowerze dostępne będą
podczas targów Agro Show w Bednarach również na naszym
stoisku Wiadomości Rolniczych Polska, sektor D stoisko 219.
Poza tym można je odebrać w siedzibie wydawnictwa:
Wojska Polskiego 55, 72-100 Goleniów,
lub dzwoniąc pod nr tel. 091 885 44 90
*Przelicznik złotówkowy wg aktualnego kursu euro w dniu zakupu
Zbiór powinien być przeprowadzany w korzystnych warunkach atmosferycznych,
szczególnie istotna jest temperatura zbieranych ziemniaków, która powinna być wyższa niż 8°C. Przy niższej temperaturze zbioru uszkodzenia mechaniczne bulw gwałtownie wzrastają.
spowodowane transpiracją
(odparowaniem wody) i oddychaniem, straty spowodowane kiełkowaniem oraz rozwojem chorób.
W wyższych temperaturach
przechowywania ubytki naturalne wzrastają. Wzrost wilgotności względnej powietrza
wpływa hamująco na powstawanie ubytków naturalnych.
Ubytki naturalne w przechowalni o składowaniu w paletach skrzyniowych są zwykle
wyższe niż w przechowalni
o składowaniu luzem. Przyczyną tego jest niższa wilgotność w przechowalni o składowaniu w paletach skrzyniowych oraz intensywniejsze
wietrzenie ziemniaków leżących na obrzeżu palet skrzyniowych. W środku palety
skrzyniowej ubytki naturalne
są zazwyczaj niższe i to zróżnicowanie ubytków naturalnych wewnątrz palety zależy
od wielkości bulw.
W przechowalniach o
składowaniu luzem większe
ubytki naturalne występują
na dole a mniejsze na górze. Związane jest to przede
wszystkim z niższą wilgotnością w dolnej części niż w
górnej części pryzmy jaka
kształtuje się podczas wietrzenia W górnej warstwie
pryzmy na głębokość do 40
cm często przy niewłaściwej
eksploatacji systemu wentylacyjnego występuje zawilgocenie ziemniaków spowodowane zetknięciem się ciepłego powietrza wychodzącego z ziemniaków, z zimnym
powietrzem zalegającym nad
pryzmą. Zawilgocone bulwy
mogą spowodować gnicie
bulw w wyniku rozwoju chorób przechowalniczych.
Do najważniejszych chorób
przechowalniczych zalicza się
zarazę ziemniaka, suchą, mokrą i mieszaną zgniliznę.
Zaraza ziemniaka w okresie wegetacji, w odpowiednich dla swego rozwoju warunkach poraża najpierw części nadziemne roślin, a następnie bulwy. Zainfekowane
bulwy mogą gnić w polu, a jeśli infekcja nastąpiła pod koniec okresu wegetacji, to proces gnicia może wystąpić dopiero w czasie przechowywania. Bulwy te łatwo ulegają
wtórnej infekcji innymi patogenami.
Sucha zgnilizna rozwija się
głównie w uszkodzonych bulwach, lub w bulwach porażonych np. zarazą ziemniaka.
Temperatura przechowywania
ma duży wpływ na wielkość
strat wywołanych tą chorobą.
Niskie temperatury przechowywania hamują rozwój patogena w miąższu bulw. Oprócz
wyższej temperatury, intensywna wentylacja stymuluje
rozwój tej choroby.
Mokra zgnilizna jest chorobą
bakteryjną powodującą gnicie
bulw na mokro. Wzrost temperatury i wilgotności względnej
powietrza, a także słabe przewietrzanie ziemniaków sprzyjają rozwojowi choroby.
Zgnilizna mieszana rozwija
się, gdy dochodzi do wniknięcia dwóch lub kilku patogenów do bulwy. Rozwojowi tej choroby sprzyja pod-
niesienie wilgotności względnej i zawartości CO2 w atmosferze.
Straty w wyniku rozwoju
chorób przechowalniczych
zależą od warunków panujących w przechowalni. Warunki panujące w przechowalni o składowaniu luzem
bardziej sprzyjają rozwoju
mokrej zgnilizny natomiast w
przechowalni o składowaniu
w paletach większy jest rozwój suchej zgnilizny. Najkorzystniejsze warunki do rozwoju chorób przechowalniczych występują podczas
przechowywania ziemniaków
w wysokiej temperaturze, na
bulwach uszkodzonych.
Ubytki spowodowane kiełkowaniem uzależnione są od
terminu rozpoczęcia kiełkowania oraz od intensywności tego procesu życiowego.
Wielkość tych ubytków uwarunkowana jest cechami genetycznymi, a także temperaturą przechowywania. Wyższa
temperatura przechowywania
przyczynia się do wcześniejszego kiełkowania bulw.
Analizując przebieg temperatury i wilgotności powietrza
atmosferycznego w Polsce
widać, że na całym obszarze
kraju występują sprzyjające
warunki do przechowywania
ziemniaków. Największy niedobór powietrza o wysokiej
wilgotności występuje na początku okresu przechowywania (wrzesień) oraz pod koniec przechowywania (kwiecień, maj). W tych okresach
ma sens sztuczne nawilżanie
powietrza. n