Marszałkowi w hołdzie - Muzeum Miedzi w Legnicy

Marszałkowi w hołdzie
Wystawa „Marszałkowi w hołdzie” została przygotowana przez Muzeum Wojska Polskiego w
Warszawie w roku ubiegłym, z okazji 140 rocznicy urodzin Marszałka. Jej autorką jest Helena
Piórkowska-Sulej. W Muzeum Miedzi w Legnicy prezentujemy ją z okazji 90-rocznicy
odzyskania niepodległości. Zgromadzono na niej ponad trzysta eksponatów z Muzeum Wojska
Polskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Zakładu Narodowego im.
Ossolińskich we Wrocławiu. Składają się na nią pamiątki po Józefie Piłsudskim, unikatowe
fotografie, mundury, broń, odznaczenia, pieczęcie a także wizerunki Marszałka utrwalone w
obrazach i rzeźbach najważniejszych twórców dwudziestolecia międzywojennego – Jacka
Malczewskiego, Wojciecha Kossaka, Kazimierza Sichulskiego i Konstantego Laszczki.
Bezsprzecznie jednym z najbardziej zaangażowanych w dzieło odrodzenia Państwa Polskiego
w 1918 r. był Józef Piłsudski. On opowiadał się za powrotem do hasła walki zbrojnej o
niepodległość, On jako pierwszy domagał się budowy organizacji militarnych polskiej irredenty,
tworząc Pierwszą Kompanie Kadrową - zalążek Legionów Polskich. To On wyruszył zbrojnie w
sierpniu 1914 roku, by mieczem wykuwać nowe granice państw i narodów. Po odzyskaniu
niepodległości na ręce Józefa Piłsudskiego Rada Regencyjna złożyła odpowiedzialność za
kierowanie odrodzonym państwem.
Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 w Zułowie na Litwie, w rodzinie o tradycjach
patriotycznych. W Wilnie ukończył gimnazjum, a od 1885 rozpoczął studia medyczne na
Uniwersytecie Charkowskim. Tam zaczął działalność konspiracyjną w niepodległościowych
organizacjach studenckich, trafiając m.in. w szerokie kręgi osób kojarzonych z rewolucyjną
organizacją rosyjską Narodna Wola. 22 marca 1887 został aresztowany pod zarzutem udziału
w spisku na życie cara, którego autorami byli członkowie Frakcji Terrorystycznej tej organizacji.
Wyrokiem z 1 maja 1887 roku został skazany na pięcioletnie zesłanie w głąb Rosji. Do Wilna
Piłsudski powrócił 1 lipca 1892. Tam wstąpił do ruchu socjalistycznego, będąc początkowo
wileńskim korespondentem czasopisma konspiracyjnego "Przedświt". W 1894 został wybrany
na przedstawiciela Sekcji Litewskiej w nowo powstałym Centralnym Komitecie Robotniczym
PPS (CKR PPS) i został redaktorem naczelnym Robotnika. Na początku 1900 nasiliły się
aresztowania i rewizje w domach osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną. W nocy z
21 na 22 lutego 1900, po zdekonspirowaniu wydawnictwa, Piłsudski został ponownie
aresztowany. Wstępne śledztwo prowadzono w Łodzi, ale 17 kwietnia został osadzony w celi nr
39 X Pawilonu warszawskiej Cytadeli. Po wybuchu rewolucji 1905 roku Piłsudski organizował
bojówki PPS do walki z zaborcą. W końcu został przywódcą nowej Organizacji Bojowej PPS. W
listopadzie 1906 doszło w Wiedniu do rozłamu w PPS. Piłsudski stanął na czele PPS-Frakcji
Rewolucyjnej. W 1912 został wybrany na Komendanta Głównego Związku Strzeleckiego i
przyjął pseudonim Mieczysław. W okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej Piłsudski
zaangażował się w organizowanie rozmaitych grup paramilitarnych w Galicji. Na zjeździe
1/3
Marszałkowi w hołdzie
zwolenników walki czynnej 25 sierpnia 1912 w Zakopanem był inicjatorem utworzenia Polskiego
Skarbu Wojskowego. 1 grudnia 1912 w obliczu wybuchu I wojny bałkańskiej Komisja
Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych mianowała Piłsudskiego
naczelnym komendantem sił wojskowych.
W pierwszych latach powojennych Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa Polskiego oraz
Wódz Naczelny Armii Polskiej uchronił Polskę, a tym samym Europę przed bolszewizmem. W
kwietniu 1920 roku polskie dywizje dotarły do Dniepru i Berezyny. W Piłsudskim – zdobywcy
Kijowa widziano wodza, który „podążył szlakiem Bolesława Chrobrego”. Lecz karta się
odwróciła – zdawało się, że katastrofa jest nieuchronna. W sierpniu Rosjanie dotarli w pobliże
Warszawy. Porażał impet ich ofensywy i skala odwrotu Polaków. Na barkach Piłsudskiego
spoczywała odpowiedzialność za losy armii i państwa. Rzucając na szali cały autorytet sam
objął dowództwo grupy uderzeniowej znad Wieprza, w między czasie składając na ręce
premiera Wincentego Witosa dymisję z funkcji naczelnika państwa i wodza naczelnego. W razie
klęski nie chciał być przeszkodą w rokowaniach pokojowych, liczył się też z ryzykiem śmierci i
niewoli. Zreorganizował system dowodzenia, tworząc Kwaterę Główną Wodza Naczelnego. To
ułatwiło mu bezpośrednie prowadzenie operacji grupy uderzeniowej, a za pośrednictwem
nadzorującego pracę Sztabu Generalnego gen. Tadeusza Rozwadowskiego kierowanie
działaniami na pozostałych odcinkach frontu. Te rozwiązania doskonale zdały egzamin. W
krytycznych dniach sierpniowych Piłsudski wykazał się imponującą ruchliwością i energią. Jego
obecność na froncie podtrzymywała również morale wojska. Efektem było zwycięstwo i buława
marszałkowska.
Marszałek należał do nielicznej grupy odrzucających polityczne awanse na rzecz konkretnej
pracy dla państwa. Nie przyjął propozycji kandydowania na urząd prezydenta, dobrowolnie
usuwając się od władzy w 1923 roku. Gdy zaledwie w kilka lat po odzyskaniu z takim trudem
wywalczonej suwerenności kraj zaczął pogrążać się w chaosie wewnętrznej polityki, sejmowych
kłótni i partyjnych sporów Marszałek w sposób zdecydowany i w dramatycznych
okolicznościach powrócił do życia politycznego w maju 1926 roku - nie po najwyższe
stanowiska, ale by oczyścić kraj z korupcji, wzmocnić go wewnętrznie i zewnętrznie. Po
dokonanym przewrocie Piłsudski został 31 maja 1926 r. wybrany na prezydenta
Rzeczypospolitej przez Zgromadzenie Narodowe, jednak godności tej nie przyjął. W drugim
głosowaniu Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta popieranego przez Niego
Ignacego Mościckiego. Był to kolejny triumf Piłsudskiego, bowiem ukonstytuowanie się nowych
władz usankcjonowało zmiany na scenie politycznej po wydarzeniach majowych. 23 marca
1935 Sejm uchwalił nową konstytucję. Gdy prezydent Ignacy Mościcki 23 kwietnia 1935 r.
podpisał ustawę zasadniczą, Piłsudski miał przed sobą niecały miesiąc życia. Była ona pisana z
myślą o Marszałku, ale najwyższa władza w państwie nie stała się już Jego udziałem.
Józef Piłsudski zmarł w Belwederze 12 maja 1935, o godzinie 20.45 w wieku 68 lat. Jego
pogrzeb stał się wielką manifestacją jedności narodowej. Ogłoszona została żałoba narodowa.
W 1936 roku serce Piłsudskiego zostało złożone w grobie jego matki na cmentarzu na Rossie w
Wilnie, a ciało w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu.
2/3
Marszałkowi w hołdzie
Wystawie towarzyszy projekcja filmu pt. Józef Piłsudski Droga do niepodległości.
Otwarcie wystawy - 01.10.2008r.
Czynna do - 06.12.2008r. {gallery}zdjecia_galerie/czasowe/2008/marszalek{/gallery}
3/3