Newsletter - Kancelaria Prawna

Newsletter
By chronid Naszych Klientów przed
gorzkim doświadczeniem,
odpowiednio wcześniej budzimy w Nich refleksję.
2011
05
/
www.rkkw.pl
Spis treści
Aktualności ........................................................................................................... 3
Informacja o wybranych szkoleniach z udziałem Kancelarii
3
Informacja o rozpoczęciu współpracy z Compliance Partners
4
Informacja o nawiązaniu współpracy z Doradca Sp. z o. o. w Lublinie
4
Informacja o zmianach w Kodeksie Dobrych Praktyk Spółek Notowanych
na GPW w Warszawie S.A.
4
Informacja o nowych Współpracownikach Kancelarii
5
Informacja o zmianach organizacyjnych w Kancelarii
6
Informacja o wybranych publikacjach i wypowiedziach prawników Kancelarii
6
Orzecznictwo ........................................................................................................ 7
Wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeo Społecznych i Spraw
Publicznych z dnia 20.1.2011 r.
2
7
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.4.2011 r.
10
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach
z dnia 24.11.2010 r.
12
Aktualności
Informacja o wybranych szkoleniach z udziałem Kancelarii
Z przyjemnością informujemy, że Kancelaria Prawna RKKW powtórnie została partnerem strategicznym konferencji „Konflikty w
spółkach i spory korporacyjne naszych czasów – ujęcie praktyczne”. Organizowana przez Rzeczpospolitą i Parkiet konferencja
odbędzie się w siedzibie Rzeczpospolitej przy ul. Prostej 51 w Warszawie w dniach 27-28.10.2011 r.
Dla naszych Klientów oraz Sympatyków (w tym Czytelników Newslettera RKKW) przewidziana została oferta rabatowa w postaci
10% zniżki ceny za udział w konferencji (przy zgłoszeniu prosimy podad hasło: „RKKW”).
Więcej informacji można uzyskad na stronie internetowej:
http://szkolenia.rp.pl/wydarzenie/program/1818,Konflikty_w_spolkach.html
***
Mamy zaszczyt zaprosid Paostwa na seminarium „Determinanty dobrego nadzoru korporacyjnego”. Organizatorem seminarium jest
Polski Instytut Nadzoru Korporacyjnego wraz z Kancelarią Prawną RKKW. Seminarium odbędzie się w ramach cyklu „Nadzór
Korporacyjny w Polsce” w dniu 13.12.2011 r. w hotelu Polonia w Warszawie.
Więcej informacji można uzyskad na stronie internetowej: http://pink.waw.pl/seminaria.html
Serdecznie Paostwa zapraszamy do udziału w ww. wydarzeniach.
***
Serdecznie informujemy, że na seminarium „Informacja cenotwórcza – czyli o czym spółki powinny informować rynek” został
przedstawiony wykład Mecenasa Krzysztofa Wróbla – Partnera Kancelarii Prawnej RKKW. Zorganizowane przez Stowarzyszenie
Emitentów Giełdowych seminarium odbyło się w dniu 19.10.2011 r. w siedzibie Giełdy Papierów Wartościowych przy ul. Książęcej 4
w Warszawie.
Więcej informacji można uzyskad na stronie internetowej:
http://www.seg.org.pl/seminaria/id,553,informacja_cenotworcza_-_czyli_o_czym_spolki_powinny_informowac_rynek.html
3
Informacja o rozpoczęciu współpracy z Compliance Partners
Z przyjemnością informujemy Paostwa, iż Kancelaria nawiązała współpracę z Compliance Partners. Działalnośd Compliance Partners
skupia się m.in. na stałym wsparciu w wypełnianiu funkcji nadzoru wewnętrznego w instytucjach finansowych, kompleksowym
doradztwie w procesach związanych z ryzykiem prowadzonej działalności, pomocy w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy
i finansowaniu terroryzmu, kompleksowej obsłudze procesu tworzenia nowych funduszy inwestycyjnych oraz wsparciu
w administracji istniejącymi funduszami, a także na wszechstronnym wsparciu zarządów w wypełnianiu wymogów wynikających
z obecności na rynku kapitałowym.
Więcej informacji można uzyskad na stronie internetowej: www.compliancepartners.pl
Informacja o nawiązaniu współpracy z Doradca Sp. z o. o. w Lublinie
Z przyjemnością informujemy Paostwa, iż Kancelaria nawiązała współpracę ze spółką DORADCA Sp. z o.o. w Lublinie, która świadczy
usługi w zakresie badania sprawozdao finansowych, doradztwa prawno-podatkowego, a także usługowego prowadzenia
rachunkowości.
Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej: www.doradca.lublin.pl
Informacja o zmianach w Kodeksie Dobrych Praktyk Spółek Notowanych
na GPW w Warszawie S.A.
W dniu 31.8.2011 r. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. uchwaliła zmiany „Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na
GPW”. Między innymi została dodana rekomendacja zobowiązująca spółki do odnoszenia się na swoich stronach internetowych do
publicznie dostępnych, nieprawdziwych lub nieaktualnych informacji mogących wpływad na kształtowanie się popytu lub podaży
instrumentów finansowych spółki. Wprowadzona została także rekomendacja zalecająca publikowanie informacji na temat zasad
prowadzenia przez spółkę działalności w zakresie wspierania kultury, edukacji, nauki bądź działalności sportowej. Data wejścia
w życie zasady dotyczącej przeprowadzania przez spółki giełdowe elektronicznych walnych zgromadzeo została przesunięta na dzieo
1.1.2013 r., przy jednoczesnym rekomendowaniu stosowania tej zasady począwszy od dnia 1.1.2012 r. Jednocześnie skreślone
zostały postanowienia zobowiązujące radę nadzorczą do sporządzania corocznej oceny swojej pracy i przedstawiania jej walnemu
zgromadzeniu, a także do publikowania tej samooceny na stronie internetowej spółki. Uchwalone 31.8.2011 r. zmiany „Dobrych
Praktyk Spółek Notowanych na GPW” wejdą w życie z dniem 1.1.2012 r.
Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.:
http://static.gpw.pl/pub/files/PDF/uchwaly/RG/uchwala_RG_15_1282.pdf
4
Informacja o nowych Współpracownikach Kancelarii
W bieżącym numerze Newslettera mamy przyjemnośd przekazad Paostwu informacje o nowych Współpracownikach Kancelarii.
Dr Oskar Kowalewski, Of Counsel w Kancelarii RKKW, jest absolwentem Akademii Leona Koźmioskiego, Wydziału
Prawa i Administracji na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej oraz Szkoły Prawa Niemieckiego i Europejskiego
na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2006 roku jest pracownikiem naukowym w
Szkole Głównej Handlowej w Instytucie Gospodarki Światowej, a wcześniej Katedry Finansów w Akademii Leona
Koźmioskiego. Od 2005 roku jest stowarzyszonym ekonomistą w Financial Institutions Center w Wharton School
na Uniwersytecie w Pensylwanii. Od 2010 r. aktywnie prowadzi badania nad nadzorem właścicielskim w ramach
współtworzonego przez niego Polskiego Instytutu Nadzoru Korporacyjnego (PINK), których wynikiem jest między
innymi pierwsza ocena wszystkich krajowych spółek giełdowych notowanych na GPW. Jest autorem wielu
ekspertyz dla Ministerstwa Gospodarki, Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu RP oraz kilkudziesięciu
publikacji z dziedziny finansów, bankowości, prawa i nadzoru korporacyjnego.
Radca prawny Aneta Pankowska specjalizuje się w doradztwie z zakresu prawa własności intelektualnej oraz
mediów. Mecenas Aneta Pankowska posiada bogate doświadczenie w zakresie projektowania oraz negocjowania
skomplikowanych umów licencyjnych oraz umów przenoszących prawa własności intelektualnej. Doświadczenie
zdobywała w międzynarodowych kancelariach, doradzając klientom z różnych branż (m.in. z branży medialnej,
informatycznej, kosmetycznej, tekstylnej, samochodowej itp.), przede wszystkim w zakresie ochrony praw
własności intelektualnej (ochrona znaków towarowych, patentów, wzorów przemysłowych), zwalczania
nieuczciwej konkurencji, dystrybucji praw medialnych i reklamowych, komercjalizacji aplikacji komputerowych,
ochrony danych osobowych, świadczenia usług drogą elektroniczną itp. Mecenas Aneta Pankowska brała udział
w licznych projektach M&A, w tym badaniach due diligence oraz z sukcesem prowadziła wiele postępowao
sądowych. Biegle posługuje się językiem niemieckim oraz angielskim.
Radca prawny Łukasz Sieczka specjalizuje się w prawie nieruchomości, budowlanym, administracyjnym,
upadłościowym i naprawczym, jak również prawie zamówieo publicznych. Doświadczenie zdobywał w
kancelariach prawnych, prowadząc obsługę prawną przedsiębiorstw między innymi z branż budowlanej,
developerskiej, energetycznej oraz transportowej. Mecenas Łukasz Sieczka uczestniczył w licznych projektach
związanych z obrotem nieruchomościami (w tym badaniach due diligence), realizacją inwestycji budowlanych
(mieszkaniowych i przemysłowych, jak również liniowych) oraz restrukturyzacją zadłużenia przedsiębiorstw.
Posiada bogate doświadczenie w zakresie konstruowania i negocjowania umów związanych z realizacją inwestycji
budowlanych i obrotem nieruchomościami oraz porozumieo dotyczących restrukturyzacji zadłużenia, jak również
reprezentowania klientów w sprawach sądowych, a także administracyjnych. Biegle posługuje się językiem
angielskim.
Aplikant radcowski Wojciech Bokina jest członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie,
absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w prawie cywilnym,
gospodarczym oraz procesowym. Doświadczenie zdobywał w Prokuratorii Generalnej Skarbu Paostwa, przede
wszystkim w zakresie szeroko rozumianej odpowiedzialności odszkodowawczej, spraw z zakresu ochrony dóbr
osobistych oraz skarg pauliaoskich. Posługuje się językiem angielskim.
5
Informacja o zmianach organizacyjnych w Kancelarii
Szanowni Paostwo, uprzejmie informujemy o następujących zmianach organizacyjnych w Kancelarii:
Mec. Radosław L. Kwaśnicki wraz z Mec. Alicją Piskorz stanęli na czele Departamentu Prawa Rynku Kapitałowego;
Mec. R. L. Kwaśnicki wraz z Mec. Agnieszką Nalazek stanęli na czele Departamentu Sporów Korporacyjnych;
Mec. Dariusz Kulgawczuk został szefem Departamentu Korporacyjnego;
Mec. Damian Dworek został szefem Departamentu Procesowego;
Mec. Aneta Pankowska została szefem Departamentu Prawa Własności Intelektualnej.
Informacja o wybranych publikacjach i wypowiedziach prawników Kancelarii
Informujemy, iż w ostatnim czasie ukazały się m.in. następujące publikacje
prawników Kancelarii:
R. L. Kwaśnicki, Obowiązuje zasada sądowej kontroli weryfikacji
uprawnieo korporacyjnych, Rzeczpospolita z 17.10.2011 r., str. D10.
R. L. Kwaśnicki, W jaki sposób małżonkowie mogą wykonywad prawo
z akcji, Gazeta Prawna z 4.10.2011, nr 192 (3078).
D. Kulgawczuk, K. Rąpała, Powód i pozwany muszą wszystko od razu
wyjaśnid, Rzeczpospolita z 22.09.2011 r., str. D10.
R. L. Kwaśnicki, A. Piskorz, A. Nalazek, Udziały/akcje imienne
znajdujące się w majątku wspólnym małżonków, cz. I – w sprawie statusu
wspólnika/ akcjonariusza zbiorowego, Monitor Prawa Handlowego
nr 1/2011, str. 60-66.
R. L. Kwaśnicki, Tajemnica maklerska w czasie kryzysu i przed nim,
wypowiedzi do artykułu red. J. Mosonia, RADCA PRAWNY nr 117,
wrzesieo 2011.
Wszystkie ww. artykuły są dostępne na stronie internetowej Kancelarii w
zakładce „PUBLIKACJE”: www.rkkw.pl/publikacje.html. Zapraszamy do
zapoznania się z nimi.
6
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeo Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 20.1.2011 r.
(II UK 174/10, SIP Legalis)
dr Radosław L. Kwaśnicki – radca prawny,
Partner Zarządzający Kancelarią Prawną RKKW
Agnieszka Nalazek – aplikantka radcowska
w Kancelarii Prawnej RKKW
Odpowiedzialnośd „figurantów” za sensu largo zobowiązania spółek kapitałowych
„Świadome i dobrowolne oddanie faktycznego zarządzania spółką osobie spoza zarządu nie zwalnia członka zarządu ani od jego
obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie, ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie, a w konsekwencji
nie można uznad, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego
nastąpiło bez winy członka zarządu”.
I. Stan faktyczny
Omawiane orzeczenie zapadło na tle następującego stanu
faktycznego:
1. Y spółka z o.o. została założona przez trzech wspólników.
W skład jej zarządu na przestrzeni kilku lat wchodzili
wspólnicy tej spółki lub osoby spokrewnione ze
wspólnikiem X.
2. W 2000 r. funkcję jedynego członka (prezesa) zarządu Y
spółki z o.o. objęła Z, która wcześniej była zatrudniona w
sklepie należącym do spółki Y.
3. Z uwagi na fakt, że spółka miała zaległości wobec Zakładu
Ubezpieczeo Społecznych (dalej jako: „ZUS”) z tytułu
niepłaconych składek na Fundusz Ubezpieczeo
Społecznych, Fundusz Zdrowia, Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeo Pracowniczych, zakład ten
wszczął przeciwko spółce postępowanie egzekucyjne,
które okazało się jednak bezskuteczne.
7
4. Wobec powyższego, ZUS orzekł, że Z – jako członek
Zarządu Y sp. z o.o. – ponosi odpowiedzialnośd za
zobowiązania tej spółki z tytułu nieopłaconych składek.
5. W odwołaniu od decyzji ZUS Z podnosiła, że objęcie przez
nią funkcji członka zarządu (a następnie również funkcji
likwidatora) spółki podyktowane było obawą przed
zwolnieniem. Wskazywała nadto, że wyraziła ona zgodę
na pełnienie tych stanowisk wyłącznie na prośbę X, który
funkcji tych pełnid nie mógł, ponieważ wówczas wchodził
w skład rady nadzorczej Y spółki z o.o. Pełniona przez nią
funkcja była jedynie funkcją „na papierze”, gdyż spółką w
rzeczywistości zarządzał X. Wobec tego Z uważała, że
niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie
upadłości lub wszczęcie postępowania układowego
nastąpiło bez jej winy, skoro w rzeczywistości nigdy nie
zarządzała ona spółką.
6. Sądy I i II instancji oddaliły odwołanie / apelację Z. Także
Sąd Najwyższy nie zgodził się z powyższym stanowiskiem
Z, oddalając wniesioną przez nią skargę kasacyjną.
II.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy uznał, że odpowiedzialnośd, o której
mowa w art. 116 Ordynacji podatkowej (dalej jako: „Op”)
w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeo
społecznych w brzmieniu obowiązującym w chwili
pełnienia przez Z funkcji w zarządzie spółki Y ponosi także
osoba, która jedynie formalnie była członkiem zarządu tej
spółki („figurantem”), nawet jeżeli w rzeczywistości
spółką tą zarządzał jeden ze wspólników spółki. Zdaniem
Sądu Najwyższego „pełnienie obowiązków członka
zarządu” o którym mowa w art. 116 § 2 Op oznacza
zarówno rzeczywiste ich wykonywanie, jak i bierne (a
nawet fikcyjne) sprawowanie w zarządzie funkcji, z
którymi te obowiązki są związane.
III.
Komentarz
1. Zgodnie z art. 116 Op w zw. z art. 31 ustawy o systemie
ubezpieczeo społecznych, w brzmieniu obowiązującym w
chwili pełnienia przez Z funkcji członka zarządu,
przesłankami pozytywnymi odpowiedzialności członka
zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. były:
pełnienie funkcji członka zarządu w czasie powstania
zaległości oraz bezskutecznośd egzekucji przeciwko tej
spółce. Członek zarządu mógł uwolnid się od rzeczonej
odpowiedzialności jeżeli wykazał, że we właściwym czasie
złożył wniosek o upadłośd / wszczęcie postępowania
układowego lub że niezgłoszenie tych wniosków nastąpiło
bez jego winy lub też gdy wskazał mienie spółki, z którego
egzekucja jest możliwa. Pomimo zmiany redakcji art. 116
8
Op, nie uległ on do chwili obecnej ważniejszym
modyfikacjom.
2. Istota sporu dotyczyła interpretacji użytego w art. 116 § 2
Op w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeo
społecznych pojęcia „pełnienia funkcji członka zarządu” w
czasie powstania zaległości z tytułu ubezpieczeo
społecznych.
Powstało
bowiem
pytanie,
czy
sformułowanie to należy rozumied jako każde pełnienie
funkcji członka zarządu (także bierne, „papierowe”), czy
też wyłącznie jako rzeczywiste wykonywanie tej funkcji.
3. W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy stanął na
stanowisku, że przesłanką powstania odpowiedzialności
opartej o art. 116 Op jest sam fakt posiadania statusu
członka zarządu, która to przesłanka winna byd ustalana
wyłącznie w oparciu o kryteria formalne pełnienia funkcji
w tym organie. Oznacza to więc, że do powstania tej
odpowiedzialności wystarczające jest samo skuteczne
powołanie danej osoby na stanowisko członka zarządu,
niezależnie od tego czy rzeczywiście ona zarządza spółką.
4. Za poglądem wyrażonym w omawianym tu judykacie
przemawia – poza wykładnią literalną art. 116 Op – także
wykładnia funkcjonalna. Należy bowiem zaznaczyd, że
przyjęcie, iż „pełnienie funkcji członka zarządu” oznacza
wyłącznie sytuację faktycznego / rzeczywistego
zarządzania spółką wyłączałoby odpowiedzialnośd członka
zarządu w sytuacji niewykonywania przez niego czynności,
np. z powodu ustanowienia prokurenta. Co istotne, jak
słusznie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, w takiej sytuacji
prokurent również nie ponosiłby odpowiedzialności z
uwagi na brak stosownych przepisów prawnych
(podmiotami odpowiedzialności, o której mowa w art. 299
Kodeksu spółek handlowych, art. 116 Op oraz art. 21 ust.
3 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze *chod tu
kwestia ta nie jest jednoznaczna+ mogą byd bowiem
wyłącznie członkowie zarządu).
5. W uzasadnieniu omawianego wyroku, Sąd Najwyższy na
marginesie zaznaczył, że brak możliwości faktycznego
zarządzania spółką w niektórych sytuacjach może zostad
uznany za przesłankę uwalniającą od odpowiedzialności za
zaległości składkowe. Jednakże dla udzielenia odpowiedzi
na to pytanie zasadnicze znaczenie będzie miała
przyczyna, dla której członek zarządu – w okresie, gdy
powstały zaległości składowe – ograniczał swoją rolę w
zarządzie. Z całą pewnością w omawianej tu sprawie nie
sposób uznad – na co słusznie zwrócił uwagę Sąd
Najwyższy – że świadome bierne działanie Z w zarządzie
spółki było niezawinione. Osoba ta wyraziła bowiem w
sposób dobrowolny zgodę na pełnienie funkcji „figuranta”
w Y spółce z o.o. i z funkcji tej nigdy nie zrezygnowała. Z
pełną świadomością akceptowała ona zarządzanie spółką
przez jednego z jej właścicieli – X, aprobowała jego
decyzje, nie kwestionując ich treści i zasadności, co
potwierdzała formalnie składaniem swoich podpisów na
dokumentach. Stąd takie jej działanie nie wyłącza jej
odpowiedzialności, a wręcz przeciwnie – taką
odpowiedzialnośd na nią nakłada, skoro wbrew swoim
obowiązkom nie przyjęła na siebie faktycznego
zarządzania spółką.
6. W niniejszej sprawie wspólnik X – osoba, która faktycznie
zarządzała spółką, nie poniosła żadnej odpowiedzialności.
Tymczasem wśród przedstawicieli nauki prawa coraz
częściej zauważana jest potrzeba zmiany takiego stanu
rzeczy, wobec czego postuluje się nowelizację przepisów,
które tę odpowiedzialnośd regulują. Tendencja ta znalazła
swoje odzwierciedlenie m.in. w ustawie z dnia
25.3.2011 r. – o ograniczaniu barier administracyjnych dla
obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. nr 106, poz. 622), na
mocy której zamierzano znowelizowad art. 585 KSH w ten
sposób, że odpowiedzialnośd w nim określoną miały
ponosid również „osoby faktycznie prowadzące jej [tj.
spółki – Autorzy] sprawy”. Zmiana ta – zanim jeszcze
weszła w życie – została jednak uchylona ustawą z dnia
9.6.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 133, poz. 767). Otwarte
pozostaje pytanie, dlaczego tak się stało (…).
7. Należy zaznaczyd, iż omawiany wyrok Sądu Najwyższego
ma znaczenie uniwersalne – rozstrzygnięcie w nim
zawarte ma bowiem wpływ nie tylko na odpowiedzialnośd
za zaległości wobec ZUS (art. 31 ustawy o systemie
ubezpieczeo społecznych w zw. z art. 116 Op), lecz
również na odpowiedzialnośd za zaległości podatkowe
(art. 116 Op), odpowiedzialnośd opartą o art. 299 KSH
oraz art. 21 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe i
naprawcze.
8. Chod omawiany wyrok dotyczył spółki z o.o. zaznaczenia
wymaga, że zachowuje on swoją aktualnośd także na
gruncie spółki akcyjnej, albowiem z mocy art. 116 Op w
zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeo społecznych
odpowiedzialnośd za zaległości składkowe spółki akcyjnej
ponoszą również członkowie zarządu spółki akcyjnej.
9
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.4.2011 r.
(VI ACz 521/11, niepubl.)
Marta Korniluk – aplikantka radcowska
w Kancelarii Prawnej RKKW
Zbycie przedmiotu najmu powoduje utratę mocy zapisu na sąd polubowny
I. Stan faktyczny
1. Spółkę X i spółkę Y łączył stosunek najmu. Pierwotna
umowa najmu została zawarta przez inne podmioty niż
spółka X i Y i zawierała zapis stanowiący, że wszelkie spory
wynikające lub powstałe w związku z umową będą
rozstrzygane przez sąd polubowny. Następnie, w trakcie
trwania umowy najmu dwukrotnie miała miejsce zmiana
podmiotu po stronie wynajmującego, którym ostatecznie
została spółka X. Spółka ta wystąpiła przeciwko spółce Y z
pozwem o zapłatę. W odpowiedzi na pozew pozwany
wniósł o odrzucenie pozwu twierdząc, że strony
obowiązuje zawarty w umowie najmu zapis na sąd
polubowny, a więc Sąd Okręgowy nie jest właściwy do
rozstrzygnięcia sprawy.
2. Sąd Okręgowy uwzględnił stanowisko pozwanego i
odrzucił pozew. Spółka X wniosła zażalenie na
postanowienie o odrzuceniu pozwu, twierdząc, że na
skutek zmian stron umowy najmu zapis na sąd polubowny
stał się niewykonalny i utracił moc.
3. Sąd Apelacyjny uwzględnił zażalenie spółki X i zmienił
postanowienie Sądu Okręgowego w ten sposób, że oddalił
zarzut pozwanego zapisu na sąd polubowny.
II. Uzasadnienie
1. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że
zbycie przedmiotu najmu w trakcie jego trwania nie ma
nic wspólnego z umową cesji. Tego rodzaju czynnośd, w
sytuacji, gdy zbycie rzeczy najętej następuje pod tytułem
szczególnym (jak np. w przypadku sprzedaży
nieruchomości) nie może prowadzid do związania
nabywcy takimi rodzajami umów dodatkowych, które nie
dotyczą integralnych elementów stosunku najmu, co
odnosi się m.in. do klauzuli arbitrażowej.
2. Zdaniem Sądu, za słusznością tego stanowiska przemawia
fakt wyjątkowego charakteru umowy o poddanie
przyszłych sporów pod rozstrzygniecie sądu polubownego,
10
która nie powinna wyłączad drogi sądowej w szerszym
zakresie niż ten, jaki został ustalony wolą kontrahentów
dla istniejących między nimi stosunków. Sąd uznał, że
wejście nabywcy rzeczy najętej w stosunek najmu jest
sytuacją odmienną od przelewu wierzytelności, gdzie
cesjonariusz wstępuje w pozycję prawną cedenta i dlatego
też przy zmianie stron stosunku najmu zapis na sąd
polubowny traci swą moc prawną.
III. Komentarz
1. Zapis na sąd polubowny jest umową stron danego
stosunku prawnego, na mocy której strony te
postanawiają poddad wszelkie spory powstałe pomiędzy
nimi w ramach tego stosunku prawnego pod
rozstrzygnięcie sądu polubownego (tj. np. Sądu
Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w
Warszawie). Poprzez ww. zapis strony danego stosunku
prawnego wyłączają spory powstałe między nimi spod
właściwości sądów powszechnych.
2. Zapis na sąd polubowny może byd zawarty przy powstaniu
danego stosunku prawnego (wówczas najczęściej zapis
jest umieszczany w umowie „głównej”, np. w umowie
najmu) lub także już w trakcie jego istnienia (wówczas co
do zasady przyjmuje formę odrębnej umowy).
3. Należy jednak wskazad, że zapis na sąd polubowny, nawet
wówczas, gdy zamieszczony jest w postaci klauzuli w
umowie „głównej”, nie jest postanowieniem umowy
obligacyjnej, a więc jego skutecznośd jest rozpatrywana
samodzielnie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z dnia 11.5.2006 r., I ACa 1279/05, niepubl.). Powyższe
oznacza, iż zapis na sąd polubowny zawsze należy badad i
oceniad odrębnie i niezależnie od umowy głównej.
4. Niewątpliwym jest, że zapis na sąd polubowny wiąże
strony, które zawierają umowę dotycząca zapisu. Zapis
ten nie jest jednak stosunkiem czysto osobistym. Z tego
też powodu zapis na sąd polubowny przechodzi na
spadkobiercę
ogólnego
(por.
orzeczenie
Sądu
Najwyższego z dnia 8.2.1937 r., C III 1254/35, Zb.Urz.
1938, poz. 44) oraz przechodzi w drodze sukcesji
uniwersalnej na następcę ogólnego (tj. takiego, który
wstępuje w ogół praw i obowiązków swojego
poprzednika). Z tego też powodu – jak wskazuje Sąd
Najwyższy – w razie cesji wierzytelności zapis odnosi
skutek wobec cesjonariusza (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 3.9.1998 r., I CKN 822/97, OSNC 1999,
Nr 2, poz. 39). Cesja wierzytelności jest bowiem
przejęciem ogółu praw od cedenta.
5. Doktryna wskazuje jednakże, iż zapis obowiązuje
następców prawnych stron pod tytułem ogólnym,
natomiast nie wiąże następcy pod tytułem szczególnym.
Następca szczególny związany jest zapisem tylko
wówczas, gdy, obejmując prawa lub obowiązki, miał
wiadomośd o zapisie (por. K. Piasecki, Kodeks
postępowania cywilnego. Komentarz, Tom III, wyd. 4, s.
261, nb. 71).
6. Sukcesja praw pod tytułem szczególnym polega zaś na
przejęciu przez dany podmiot tylko niektórych praw.
Przykładem takiej sukcesji jest umowa sprzedaży, w tym
także przedmiotu stosunku najmu.
7. Dlatego też słusznie wskazał Sąd Apelacyjny, iż sprzedaż
przedmiotu najmu nie jest tożsama z cesją
wierzytelności, gdyż są to instytucje o całkowicie
odrębnym charakterze prawnym (jedna ma charakter
sukcesji ogólnej, a druga – szczególnej). Tym samym do
sprzedaży przedmiotu najmu nie ma zastosowania zasada
przejścia zapisu na sąd polubowny na nabywcę, i w takim
przypadku zapis ten wygasa.
IV. Wnioski dla praktyki
Analizowane orzeczenie jest istotne dla praktyki, gdyż
wyraźnie rozróżnia czynności prawne, przy których zapis na
sąd polubowny przechodzi na następcę prawnego. Są to
bowiem tylko czynności, w wyniku których na następcę
przechodzi ogół praw poprzednika. W innych sytuacjach (w
tym przy sprzedaży przedmiotu najmu) zapis ten traci moc i
nie wiąże następców prawnych.
11
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24.11.2010 r.
(I SA/Gl 704/10, SIP LEX Nr 748312)
Piotr Letolc – prawnik
w Kancelarii Prawnej RKKW
Dniem przekształcenia spółki handlowej jest dzieo wpisania do rejestru spółki przekształconej
I. Stan faktyczny
1. X prowadził działalnośd gospodarczą w spółce cywilnej
ABC, którą przekształcono następnie w spółkę z o.o. o tej
samej nazwie. Spółka przekształcona została wpisana do
rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w
dniu 20.2.2009 r.
W toku przeprowadzonych przez Urząd Skarbowy
postępowao kontrolnych ustalono, że w spółce cywilnej
ABC nie zostały zaprowadzone urządzenia księgowe na
2009 rok. Od 1.1.2009 r. zostały natomiast zaprowadzone
księgi handlowe dla ABC spółki z o.o. Wszystkie zdarzenia
gospodarcze począwszy od 1.1.2009 r. były ujmowane w
księdze rachunkowej spółki z o.o. i opodatkowane na
zasadach określonych w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o
podatku dochodowym od osób prawnych. W ocenie
kontrolujących dochód uzyskany w okresie od 1.1.2009 r.
do 19.2.2009 r., tj. przed zarejestrowaniem w dniu
20.2.2009 r. spółki przekształconej, powinien byd
opodatkowany podatkiem dochodowym od osób
fizycznych.
Wobec powyższych ustaleo Naczelnik Urzędu Skarbowego
określił wysokośd zobowiązania X w podatku
dochodowym od osób fizycznych.
2. X wniósł odwołanie od tejże decyzji. Uzasadniając swoje
stanowisko X wskazał m.in., iż w procesie przekształcania
spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
znajduje zastosowanie art. 161 § 1 Kodeksu spółek
handlowych (dalej jako: „KSH”), zgodnie z którym z chwilą
zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje ta spółka w
organizacji. Spółka w organizacji jest podatnikiem podatku
dochodowego od osób prawnych w momencie zawarcia
12
umowy spółki, co wynika z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych.
3. Dyrektor Izby Skarbowej uchylił co prawda w całości
decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego, jednakże określił
na nowo kwotę zobowiązania podatkowego X.
Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej spółka cywilna
funkcjonuje w obrocie prawnym aż do chwili wpisania do
rejestru
spółki
przekształconej.
Wskutek
tego
sporządzenie umowy spółki z o.o. nie oznacza, że z chwilą
jej sporządzenia spółka cywilna automatycznie
przekształca się w spółkę z o.o. Nie ma też podstaw by
przyjąd, że sporządzenie takiej umowy w procesie
przekształcania wywarło skutek w postaci powstania
spółki z o.o. w organizacji, o której mowa w art. 161 § 1
KSH. Do chwili wpisania spółki przekształconej do rejestru
w obrocie funkcjonuje spółka przekształcana w
niezmienionej formie prawnej.
4. X wniósł skargę do WSA w Gliwicach na ww. decyzję
Dyrektora Izby Skarbowej, zastała ona jednakże oddalona
jako bezzasadna.
WSA w Gliwicach wskazał m.in., iż „w przypadku
przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością zarówno przed jak i po przekształceniu
mamy do czynienia z tym samym podmiotem
(przedsiębiorcą), który jedynie zmienia swą formę ("szatę
prawną").”
WSA w Gliwicach słusznie też zauważył, że chwilą z jaką
dokonane jest przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z
o.o. jest moment wpisania spółki z o.o. do rejestru (art. 26
§ 5 w zw. z art. 551 § 3 KSH). Oznacza to, iż do 19.2.2009
r. włącznie w obrocie prawnym funkcjonowała spółka
cywilna ABC. Skutkiem tego, dochody uzyskane w spółce
cywilnej do dnia 19.2.2009 r. podlegały opodatkowaniu
podatkiem dochodowym od osób fizycznych, natomiast
dochody uzyskane od dnia 20.2.2009 r. już w spółce z o.o.
powinny zostad opodatkowane w sposób określony w
ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
II.
Komentarz
1. Wskutek przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę
handlową
zachodzą
poważne
zmiany
formy
organizacyjno-prawne
jej
działalności.
Przy
przekształceniu spółki handlowej zachowana zostaje
jednakże tożsamośd podmiotowa, gdyż spółka
przekształcona i spółka przekształcana to ten sam
podmiot, który jedynie zmienił formę organizacyjną, w
której działa (tak też oprócz sentencji niniejszego wyroku
także wyrok WSA w Warszawie z 17.6.2009 r., VI SA/Wa
691/09, SIP Legalis). Po przekształceniu mamy zatem do
czynienia ze spółką „tą samą, ale nie taką samą” (tak
niezwykle trafnie M. Rodzynkiewicz, Komentarz KSH,
Warszawa 2009, wyd. 3, s. 1200).
3. Co istotne jednakże – do spółki przekształconej nie
znajdują zastosowania przepisy KSH dotyczące spółki
kapitałowej w organizacji, ponieważ pomiędzy spółką
przekształcana a spółką przekształconą nie ma żadnych
etapów pośrednich (zob. A. Szumaoski [w:] S. Sołtysioski,
A. Szajkowski, A. Szumaoski, J. Szwaja, Komentarz KSH, t.
IV, wyd. 2, s. 1134 i n.).
W związku z powyższym za słuszne należy uznad oddalenie
skargi X przez WSA w Gliwicach.
I chod art. 553 § 1 KSH - statuującego zasadę kontynuacji
przy przekształceniach - nie stosuje się, gdy mamy do
czynienia z przekształceniem spółki cywilnej w spółkę
handlową (ponieważ spółka cywilna nie posiada
osobowości prawnej, a podmiotami prawa są jej
wspólnicy), to na mocy art. 26 § 5 KSH – spółce
przekształconej przysługują wszelkie prawa i obowiązki
stanowiące majątek wspólny wspólników spółki cywilnej.
2. Pamiętad jednakże należy, iż dniem przekształcenia jest
dzieo wpisania do rejestru przedsiębiorców KRS spółki
przekształconej, nawet gdyby Sąd Rejestrowy z
jakichkolwiek przyczyn nie wykreślił z rejestru spółki
dotychczas istniejącej (tak też M. Litwioska-Werner [w:] S.
Sołtysioski, SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO. Prawo spółek
kapitałowych, Tom 17B, Warszawa 2010, s. 1060).
Dopiero od tego dnia spółka przekształcona wstępuje we
wszelkie prawa i obowiązki spółki przekształconej (albo
też - jak w przedmiotowej sprawie - w prawa i obowiązki
stanowiące majątek wspólny wspólników spółki cywilnej).
13
KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy
ul. Wilcza 46 (II piętro)
00-679 Warszawa
Tel.: + 48 22 541 70 80
Fax: + 48 22 213 30 07
Email: [email protected]
14