Spis treści

Transkrypt

Spis treści
Spis treści
Przedmowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
I. Pochodzenie języka fińskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzina języków uralskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Problemy taksonomii języków uralskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fiński w lidze języków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
11
22
30
II. Języki fińskiej diaspory i enklaw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe odmiany języka fińskiego za granicą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amerykański finglish (fingelska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Australijski fiński (Aussie Finglish) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szwedzki fiński (sverigefinska). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vermlandzki (fiński leśny sawoński). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fiński tornedalski, czyli meänkieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kweński fiński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ingryjski fiński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imigranckie dialekty mieszane – brazylijski penedo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
38
39
45
49
54
56
58
60
64
III. Języki fińskie w Finlandii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potoczne kategoryzowanie języków fińskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etnolekty karelskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etnolekty fińskich Saamów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fińskie języki migowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fiński szwedzki – bilingwizm w Finlandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Języki krajowe Finlandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fiński romski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
66
67
79
84
86
90
90
IV. Fińskie dialekty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Systematyka dialektów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Grupa dialektów południowo-zachodnich (właściwych fińskich) . . . . . . . . . . . . . . . 98
Południowo-zachodnie dialekty przejściowe (fiń. lounaiset välimurteet) . . . . . . . . 102
Grupa dialektów regionu Häme (tawastiackich). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Grupa dialektów południowoostrobotnickich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Grupa dialektów środkowo- i północnoostrobotnickich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Grupa dialektów północnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Grupa dialektów sawońskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Grupa dialektów południowo-wschodnich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
–5–
V. Dyglosja w języku fińskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zjawisko dyglosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potoczny język fiński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dialekt helsiński – stadi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gwara środowisk kobiecych – kyökkisuomi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
119
119
119
121
128
VI. Fińskie języki skonstruowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uproszczony fiński – selkokieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budinos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Samboka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nasika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quenya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pandunia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kënta-käxli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gry językowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
130
130
133
135
137
138
140
143
147
VII. Osobliwości języka fińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cechy uralskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
System fonologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chronemy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cechy tonalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sandhi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Harmonia wokaliczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wymiana stóp (astevaihtelu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wariantywność tematów fleksyjnych i alternacje głoskowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
System przypadków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brak kategorii rodzaju i rodzajnika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sufiksy posesywne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Odmiana czasownika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bezokoliczniki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeczenie – czasownik cząstkowy (kieltoverbi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osobliwości składni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
152
152
155
160
161
162
162
163
164
165
170
170
171
172
173
174
VIII. Praojczyzna Ugrofinów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pochodzenie Finów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pierwsze wiadomości o Fennach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Etymologia etnonimów Finlandia i Suomi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
175
175
178
188
IX. Pierwsze fińskie pomniki piśmiennictwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Najstarsze zabytki ugrofińskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Protopismo węzełkowe Finów nadbałtyckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Karbowane kije. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fińskie inskrypcje runiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Karelskie inskrypcje runiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowogrodzkie gramoty brzozowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pierwszy alfabet karelski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
193
193
194
196
197
203
206
219
–6–
Najstarsze zapisy tekstów bałtyckofińskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Najstarsze fińskie zapisy tekstów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
X. Kontakty językowe polsko-fińskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wczesne kontakty kulturowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Slawizmy w języku fińskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fennizmy w języku polskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leksykografia polsko-fińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz polskich słowników z językiem fińskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
231
231
236
236
250
252
Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Spis rysunków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Indeks nazwisk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Indeks terminów polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Indeks terminów fińskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Indeks terminów saamskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Indeks terminów szwedzkich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
Indeks terminów węgierskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
Indeks terminów angielskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Indeks etnonimów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
–7–

Podobne dokumenty