Lekcja Temat: Rozbicie dzielnicowe.

Lekcja
Temat: Rozbicie dzielnicowe.
1. Piastowie od Bolesława Chrobrego do Bolesława Krzywoustego:
 Bolesław Chrobry (992 – 1025)
 Mieszko II Lambert (1025-1034) - kryzys monarchii pierwszych Piastów.
 1025 r. koronacja królewska.
 1031 r. – jednoczesny najazd na Polskę Niemiec (Konrad II) oraz Rusi
Kijowskiej (Jarosław Mądry) i utrata Milska, Łużyc oraz Grodów
Czerwieńskich.
 Lata 1034 – 1038. - załamanie państwa pierwszych Piastów
 1037 r. – powstanie ludowe w Wielkopolsce przeciwko
możnowładcom i Kościołowi.
 1038 r. – najazd czeski Brzetysława, spustoszenie Wielkopolski i utrata
Śląska na rzecz Czech.
 Usamodzielnienie się Pomorza Gdańskiego oraz Mazowsza.
 Kazimierz Odnowiciel (1039 – 1058)
 Przeniesienie centrum państwa ze zniszczonej Wielkopolski do
Małopolski ( Kraków – stolicą Polski)
 Porozumienie z Niemcami i Rusinami, którzy obawiali się
wzmocnienia Czech i pomoc Kazimierzowi w odbudowie Polski
 Pokonanie władcy Mazowsza, Miecława i włączenie ziemi
mazowieckiej do Polski.
 Odzyskanie zwierzchności nad Pomorzem Gdańskim.
 1050 r. – odzyskanie Śląska (jako lenno – ziemia zależna)
 Bolesław Śmiały (1058 – 1079)
 W sporze między papieżem Grzegorzem VII, a cesarzem Henrykiem
IV (spór o inwestyturę – tzn. prawo do mianowania biskupów),
Bolesław Śmiały poparł papieża i dzięki temu w 1076 r. uzyskał
koronę królewską (trzeci król Polski)
 Władysław Herman (1079 – 1102)
Władysław Herman miał dwóch synów, Zbigniewa i Bolesława. Starszy,
Zbigniew, pochodził z nieślubnego związku i został przeznaczony do stanu
duchownego (przebywał w jednym z niemieckich klasztorów). Bolesław zaś był
synem czeskiej księżniczki Judyty. Najbardziej wpływową postacią na dworze
Hermana był palatyn Sieciech. Możni, niezadowoleni z jego wszechwładzy,
zorganizowali bunt, na którego czele stanęli synowie Hermana.
Po zwycięskich walkach Władysław Herman musiał wygnać Sieciecha. Kraj
został podzielony pomiędzy Hermana i jego synów.

Bolesław Krzywousty (1102 – 1138)
Gdy książę Władysław zmarł w 1102 r., bracia podzielili kraj między siebie.
Zbigniew otrzymał Wielkopolskę i Mazowsze, a Bolesław Małopolskę
i Śląsk. Między Bolesławem i Zbigniewem pojawiła się rywalizacja o prymat
w państwie, która doprowadziła do otwartej wojny w latach 1106–1107.
Zbigniew jako starszy i teoretycznie zwierzchni władca został najpierw
usunięty z Wielkopolski, a potem, pokonany, uciekł z Mazowsza do Niemiec.
Bolesław Krzywousty stał się jedynym władcą Polski.
2. Sukcesy polityki Bolesława Krzywoustego.
a) 1109 r. – odparcie najazdu niemieckiego, którego celem było podporządkowanie
Polski Niemcom.
Pobyt Zbigniewa na wygnaniu w Niemczech stanowił dla cesarza Henryka V
znakomity pretekst do interwencji w Polsce. Tym bardziej, że Bolesław zaatakował
wcześniej lennika władcy Niemiec – Czechy.
Henryk V zażądał od polskiego księcia zgody na powrót Zbigniewa do kraju,
oddania mu ojcowizny, a dla siebie corocznej daniny lub dostarczania wojsk.
Bolesław odmówił, w odpowiedzi na co Henryk V najechał w 1109 r.
Śląsk. Przekroczył Odrę pod Krosnem i ruszył pod Głogów. Po nieudanym
oblężeniu grodu skierował się pod Wrocław, gdzie poniósł kolejną klęskę.
b) Przywrócenie do Polski Pomorza Zachodniego i Gdańskiego.
 1113–1116 – podporządkowanie Pomorza Gdańskiego
 1122 r. – podporządkowanie Pomorza Zachodniego
3. Testament Krzywoustego i podział Polski na dzielnice (1138 r.)
a) Przyczyny podziału:
 Próba zapobieżenia bratobójczym walkom o władzę po śmierci
Krzywoustego i utrzymanie jedności państwa.
b) Podział:
 Dzielnica senioralna (krakowska), Śląsk – Władysław Wygnaniec.
 Mazowsze – Bolesław Kędzierzawy.
 Wielkopolska – Mieszko Stary.
 Ziemia Sandomierska – Henryk Sandomierski
 Kazimierz Sprawiedliwy – urodzony po śmierci Krzywoustego.
c) Zasada podziału (seniorat)
 Władzę nadrzędna nad całością ziem polskich oraz prawo prowadzenia
polityki zagranicznej całej Polski posiadał zawsze najstarszy z Piastów
(senior). Senior sprawował władzę także w dzielnicy senioralnej
(krakowska), której nie można było dziedziczyć ani dzielić.
 Zasada senioratu miała zabezpieczyć Polskę przed rozpadem, ale młodsi
Piastowie jej nie przestrzegali i kraj pogrążył się w prawie 200. letni okres
rozbicia dzielnicowego.
4. Słabość Polski podczas rozbicia dzielnicowego.
a) Wyniszczające najazdy Mongołów (Tatarów)
 1241. – klęska rycerstwa polskiego w bitwie pod Legnicą
b) Sprowadzanie Zakonu Krzyżackiego.
 Najazdy Prusów na ziemie mazowieckie.
 1226. – sprowadzenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego do walki
z Prusami.
 Podbój ziem pruskich przez Zakon i założenie własnego państwa.
 1309. – zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Zakon.
5. Zakończenie rozbicia dzielnicowego.
a) Zjednoczenie Kujaw, Wielkopolski i Małopolski przez Władysława Łokietka.
b) 1320. – koronacja królewska Władysława Łokietka w Krakowie i zakończenie
rozbicia dzielnicowego.
c) 1331 – 1333. – wojna z zakonem krzyżackim o odzyskanie Pomorza Gdańskiego,
zakończona niepowodzeniem i utratą Kujaw oraz ziemi dobrzyńskiej.
d) Władysław Łokietek panował w latach 1306 – 1333.