PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4
im. 21. Warszawskiego Pułku Piechoty
„Dzieci Warszawy”
w Ciechanowie
-2I. PODSTAWA PRAWNA

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej - art. 72

Konwencja o Prawach Dziecka - art..3 , art. 19 , art. 33

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty(Dz. U. Z 1996 r. Nr67, poz. 329 z
późniejszymi zmianami)

Rozporządzenie MENiS z dnia 26.02.2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr51, poz.
458 z późniejszymi zmianami)

Rozporządzenie MENiS z dnia 21.05.2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61 z 2001 r.,poz.629 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich /Dz.U. z 1982 r.
Nr 35 poz.228 z późniejszymi zmianami- tekst jednolity Dz.U. z 2002r. Nr 11 póz. 109 z / oraz
przepisy wykonawcze w związku z ustawą /.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi /Dz. U. Nr 35, poz.230 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii / Dz.U. z 2003 r.
Nr24.poz.198 z późniejszymi zmianami).

Zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1977 r. w sprawie form i
metod działań Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości
nieletnich.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie
szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży
zagrożonych uzależnieniem /Dz.U. Nr 26 poz.226 z późniejszymi zmianami/.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dn. 19.08.1994 r. (Dz. U. Z 1994 r. Nr 111, poz. 535
z późniejszymi zmianami)

Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dn. 09.11.1995 r.

Akty prawne szkolne (program wychowawczy, statut).

Bezpieczna i przyjazna szkoła – rządowy program na lata 2008-2013
-3II. ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU
Profilaktyka jest to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi
prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników
niekorzystnych dla życia i zdrowia człowieka.
W odniesieniu do szkoły profilaktyka to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez
pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu
umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom.
PROFILAKTYKA
Eliminacja (lub redukcja) czynników ryzyka
Wzmacnianie czynników chroniących
Czynniki chroniące:
Cechy, sytuacje, warunki
zwiększające odporność na
działanie czynników ryzyka
Czynniki ryzyka:
Cechy, sytuacje, warunki
sprzyjające powstaniu
zachowań ryzykownych
Najpoważniejsze
zachowania ryzykowne:
-palenie tytoniu,
-używanie alkoholu
-używanie innych środków
psychoaktywnych
(narkotyków, środków
wziewnych, leków),
-wczesna aktywność
seksualna,
-zachowania agresywne
Najważniejsze czynniki
chroniące:
-silna więź emocjonalna z rodzicami
-zainteresowanie nauką szkolną
-regularne praktyki religijne
-poszanowanie prawa, norm, wartości i
autorytetów społecznych,
-przynależność do pozytywnej grupy
Działania profilaktyczne mają zapobiegać niepożądanym zjawiskom w rozwoju jednostki i skupiać się
na przeciwdziałaniu im. Muszą być planowe i uwzględniać wczesną profilaktykę, tzw.
pierwszorzędową, mającą na celu promocję zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji, np.
nikotynowej, alkoholowej czy narkotykowej. Stanowią one rodzaj ,, szczepionki”, zwiększającej
odporność dzieci i młodzieży na oddziaływanie niekorzystnych czynników.
Terenem realizacji wczesnych działań profilaktycznych jest głownie szkoła.
Program profilaktyczny uwzględniający uczenie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych
stanowi element składowy programu wychowawczego.
Realizatorami profilaktyki są wszyscy nauczyciele szkoły, stanowiący pozytywne wzorce (niepijący,
niepalący, nietolerujący podobnych zachowań u uczniów) wspierani przez specjalistów.
-4Najważniejsze działania szkoły w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej to:
• stwarzanie przyjaznego klimatu ( dobra komunikacja, osobowe relacje między nauczycielami i
uczniami, udzielanie emocjonalnego wsparcia dzieciom i młodzieży, szczególnie w trudnych dla nich
sytuacjach);
• systematyczne rozpoznawanie i diagnozowanie zagrożeń;
• wypracowanie wspólnej polityki szkoły wobec palenia, picia alkoholu i odurzania się narkotykami
oraz konsekwentne jej wdrażanie;
• współpraca z różnymi instytucjami wspierającymi działalność szkoły;
• budowanie dobrych relacji z rodzicami i pozyskiwanie ich jako sojuszników w realizacji działań
wychowawczych i profilaktycznych, prowadzonych przez nauczycieli;
• pomoc uczniom mającym trudności w nauce poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych;
• kierowanie uczniów zagrożonych. (w porozumieniu z rodzicami) do poradni psychologicznopedagogicznej lub innej instytucji udzielającej specjalistycznej pomocy;
• udzielanie uczniom i rodzicom informacji o specjalistycznej pomocy poza szkołą;
• szkolenie się kadry pedagogicznej w zakresie profilaktyki zagrożeń oraz umiejętności
wychowawczych.
III. CELE PROGRAMU PROFILAKTYKI
Cel główny:
Celem głównym programu profilaktyki jest przygotowanie uczniów do radzenia sobie z trudnymi
sytuacjami życiowymi, ułatwiającymi kontakt z innymi ludźmi i radzenie sobie z samym sobą.
Zapobieganie zjawiskom agresji i przemocy oraz uzależnieniom. Realizowanie założeń rządowego
programu „Bezpieczna i przyjazna szkoła”.
Cele szczegółowe:
1. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa uczniów.
2. Redukowanie zachowań agresywnych uczniów poprzez interaktywne działania wychowawcze
(kontrakty i konsekwencje).
3. Promowanie kultury języka polskiego i walka z wulgaryzmami.
-54. Przekazanie informacji o konsekwencjach palenia tytoniu, picia alkoholu i używania środków
psychoaktywnych, uczenie podejmowania świadomych decyzji w sprawie używek i zachowań
asertywnych (w tym odmawiania).
5. Rozwijanie psychospołecznych umiejętności życiowych uczniów umożliwiających radzenie
sobie z problemami życia codziennego i samorealizacją,
6. Kształtowanie postaw promujących zdrowy styl życia.
7. Wdrażanie do dbałości o własne prawa i poszanowanie praw innych.
8. Budowanie poczucia tożsamości i poczucia bezpieczeństwa jako sposób eliminowania frustracji,
stanowiącej poważne źródło agresji.
9. Promowanie atrakcyjnych form zajęć pozalekcyjnych spierających rozwój edukacyjny dzieci,
przygotowujących do aktywnego włączenia się w społeczeństwo informatyczne i posługiwania
się współczesną techniką.
10. Przekazanie informacji o konsekwencjach używania środków psychoaktywnych tzw.
„dopalaczy”, uczenie podejmowania świadomych decyzji w sprawie tzw. „dopalaczy” i
zachowań asertywnych (w tym odmawiania).
Cele są realizowane przez:
• Programy informacyjno – edukacyjne,
• Programy profilaktyczne,
• Zajęcia alternatywne,
• Współpracę między różnymi instytucjami (poradnie, policja, MOPS, GOPS, samorząd)
IV. DIAGNOZA
Prowadzenie działań profilaktycznych w szkole musi być poprzedzone diagnozą- rozpoznaniem
obecnego stanu zagrożenia niepożądanymi zjawiskami w rozwoju uczniów szkoły.
1. Diagnozę opracowano w oparciu o analizę:
- wyników badań ankietowych prowadzonych w roku szkolnym 2010/2011 wśród uczniów klas IV, V,
VI i ich rodziców, których celem było uzyskanie opinii na temat agresji i przemocy w szkole.
- dokumentacji szkolnej, w tym dzienników lekcyjnych, klasowych zeszytów uwag;
- informacji nauczycieli o bieżących problemach wychowawczych;
- rozmów z rodzicami;
- informacji uzyskanych z instytucji współpracujących ze szkołą;
- opinii wyrażanych przez uczniów m.in. przez członków Samorządu Uczniowskiego
-6- obserwacji zachowania uczniów,
Na podstawie przeprowadzonej ankiety dokonano wnikliwej analizy rozpoznania, z jakimi
przejawami agresji i przemocy spotykano się w szkole, w jaki sposób uczniowie i rodzice reagowali na
te przejawy, jakie są przyczyny agresywnych zachowań oraz jakie propozycje działań mających na celu
zapobieganie zjawiskom przemocy i agresji w szkole przedstawili badani.
Z ankiety wynika, że:
1. Prawie wszyscy rodzice (97,3 %) uważają, że dzieci czują się w szkole bezpiecznie.
2. Porównując z wynikami ankiety przeprowadzonej w kwietniu 2010 r. problemy agresji i
przemocy w szkole utrzymują się na porównywalnym poziomie.
3. Ankietowani spotkali się w szkole z następującymi przejawami agresji: najczęściejprzezywanie, wulgaryzmy, popychanie, znacznie rzadziej-ośmieszanie, kopanie, bójki.
4. Na przejawy agresji w szkole badani rodzice reagują w następujący sposób: informują
wychowawcę, dyrektora
lub innych nauczycieli, interweniują u pedagoga szkolnego,
rozmawiają z dzieckiem.
2. Przeprowadzona analiza wskazuje na istnienie następujących problemów wymagających
działań profilaktycznych:
- występowanie na terenie szkoły przejawów zachowań agresywnych wśród dzieci,
- nieumiejętność rozwiązywania konfliktów,
- zaburzenia w komunikacji, w relacji uczeń- uczeń, uczeń – osoba dorosła,
- narastające trudności wychowawcze wśród uczniów klas młodszych,
- powiększająca się liczba dzieci z grup z deficytami rozwojowymi (m.in. dyslektycy)
- niska kultura języka.
V. OBSZARY DZIAŁAŃ
Działania z zakresu programu profilaktycznego będą obejmowały cztery obszary:
1. Ogólnowychowawczy:
- Funkcjonowanie społeczne i komunikacja interpersonalna,
- Rozwijanie uzdolnień i zagospodarowanie czasu wolnego
- Niepowodzenia szkolne
- Zachowania agresywne
- Walka z wulgaryzmami
-72. Uzależnienia
- Nikotynizm
- Narkomania
- Alkoholizm
- Uzależnienie od środków psychoaktywnych, tzw. „dopalaczy”.
- Inne uzależnienia – od leków, komputera, Internetu, słodyczy, solarium,
3. Zdrowie:
- Higiena osobista
- Wypoczynek
- Odżywianie
4. Bezpieczeństwo
- Bezpieczne użytkowanie urządzeń elektrycznych
- Bezpieczeństwo w drodze do i ze szkoły
- Bezpieczna szkoła
- Bezpieczne ferie i wakacje
- Karta rowerowa
Działania z zakresu programu profilaktycznego będą realizowane w ramach:
• godzin wychowawczych
• edukacji wczesnoszkolnej i nauczania różnych przedmiotów
• ścieżek edukacyjnych,
• zajęć świetlicowych,
• spotkań z rodzicami,
• rad pedagogicznych.
W realizacji programu uczestniczyć będą:
• uczniowie
• nauczyciele i inni pracownicy szkoły
• rodzice
• zaproszeni specjaliści.
-8Działania skierowane do uczniów
1. Zapoznanie uczniów z obowiązującymi regulaminami:
• Zapoznanie uczniów na godzinach wychowawczych ze Statutem, WSO, Programem Wychowawczym,
Programem Profilaktycznym;
2. Tworzenie bezpiecznego, wolnego od uzależnień środowiska wychowawczego szkoły.
• Zapoznanie uczniów z przepisami dotyczącymi zakazu używania środków uzależniających
i opuszczania szkoły podczas zajęć lekcyjnych.
• Przekazanie uczniom informacji na temat szkodliwości używania środków psychoaktywnych tzw.
„dopalaczy”.
• Zorganizowanie dla uczniów spotkań z rzecznikiem KPP, Strażą Miejską.
• Systematyczna kontrola pomieszczeń szkoły w ramach dyżurów nauczycieli.
• Stały monitoring terenu szkoły.
• Aktywny udział szkoły w ogólnopolskiej kampanii „Zachowaj trzeźwy umysł”.
• Zapobieganie i przeciwdziałanie wszelkim przejawom agresji słownej, fizycznej i psychicznej.
• Organizowanie Szkolnego dnia przeciw agresji i przemocy.
• Podejmowanie różnorodnych działań mających na celu promowanie kultury języka polskiego i walkę z
wulgaryzmami.
3. Propagowanie zdrowego stylu życia.
• Zachęcanie dzieci do udziału w akcjach profilaktycznych (Dzień bez Papierosa, Światowy Dzień
Walki z AIDS itp.).
• gazetki tematyczne,
• konkursy,
• spotkania ze specjalistami,
• zajęcia propagujące zdrowe odżywianie, ruch na świeżym powietrzu;
• zajęcia integracyjne w zespołach klasowych;
• uczenie zachowań asertywnych (szczególnie odmawiania)
• spektakle profilaktyczne
• uwzględnienie w tematyce godzin wychowawczych zagadnień dotyczących bezpieczeństwa;
-9Działania skierowane do rodziców
1. Informowanie rodziców o pracach szkoły.
• Zapoznanie ze Statutem Szkoły (w tym z WSO), Programem Wychowawczym, Programem
Profilaktycznym.
• Organizowanie Dni Otwartych Szkoły.
• Spotkania edukacyjne rozwijające umiejętności wychowawcze, uwrażliwiające na zagrożenia
zakłócające rozwój ich dzieci;
• Przekazanie rodzicom informacji na temat konsekwencji używania środków psychoaktywnych tzw.
„dopalaczy”, zwrócenie uwagi na łatwość dostępu dzieci i młodzieży do tych środków.
2. Informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole.
• Informowanie o wynikach w nauce i zachowaniu na zebraniach z rodzicami,
• Indywidualne spotkania z wychowawcą i pedagogiem,
• Wspólna z rodzicami analiza problemów związanych z funkcjonowaniem dziecka;
3. Współpraca z rodzicami.
• Włączenie rodziców do organizacji imprez szkolnych,
• Systematyczna współpraca z Radą Rodziców.
• Zachęcanie rodziców do udziału w szkoleniach z zakresu problematyki wychowawczej
Działania skierowane do nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły
1. Przypomnienie obowiązujących przepisów oraz szkolnych programów: wychowawczego,
profilaktyki, statutu szkoły.
2. Przypomnienie obowiązujących procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych.
3. Uwrażliwienie na wszelkie przejawy agresji i przemocy oraz konieczność natychmiastowego
reagowania
4. Propagowanie kursów i szkoleń
• zachęcanie nauczycieli do udziału w szkoleniach z zakresu wychowania, profilaktyki oraz
przeciwdziałania agresji i przemocy.
5. Propagowanie literatury dotyczącej profilaktyki uzależnień i wychowania oraz przeciwdziałania
agresji i przemocy.
- 10 6. Zachęcanie nauczycieli do udziału w szkoleniach z zakresu profilaktyki uzależnień ze szczególnym
uwzględnieniem środków psychoaktywnych tzw. „dopalaczy”.
Działania alternatywne
1. Praca w organizacjach działających w szkole - Samorząd Uczniowski, PCK, Klub „Wiewiórka”,
Uczniowski Klub Sportowy „Olimpicus”
2. Zajęcia pozalekcyjne i sportowe - koło ekologiczne, koło teatralne, koło regionalne, koło
informatyczne, koło religijne, chór, zajęcia rekreacyjne i sportowe.
3. Promocja zdrowego stylu życia
• Konkursy i akcje dotyczące zdrowego stylu życia:
• Spotkania z pielęgniarką szkolną na temat profikaktyki chorób i higieny
• Filmy i prezentacje dotyczące zagrożeń cywilizacyjnych
• Gazetki tematyczne
4.Organizacja imprez masowych
• Wyjścia na spektakle filmowe, koncerty muzyczne, wystawy
• Wycieczki klasowe
• Imprezy organizowane przez SU
• Organizacja imprez zgodnie z harmonogramem imprez szkolnych
• Udział w ogólnopolskiej kampanii „Zachowaj trzeźwy umysł”.
5.Organizacja, propagowanie olimpiad, konkursów i zawodów
• Udział w zawodach sportowych
• Udział w konkursach
VI. OBOWIĄZKI OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA REALIZACJĘ PROGRAMU
PROFILAKTYCZNEGO
Obowiązki dyrektora:
1. Umacnianie pozytywnych relacji interpersonalnych w szkole.
2. Motywowanie nauczycieli do doskonalenia się.
3. Zachęcanie uczniów do udziału w działaniach profilaktycznych.
4. Włączanie rodziców do współpracy ze szkołą.
- 11 5. Wspieranie działań profilaktycznych w najbliższym środowisku.
Obowiązki pedagoga szkolnego:
1. Diagnozowanie problemów wychowawczych szkoły.
2. Koordynowanie przebiegu realizacji planu profilaktyczno – wychowawczego szkoły.
3. Wspieranie wychowawców i pozostałych pracowników w realizacji zadań profilaktyczno –
wychowawczych wynikających z planu wychowawczego szkoły.
4. Udział w wewnątrzszkolnym doskonaleniu (rady pedagogiczne).
5. Propagowanie treści i programów profilaktycznych.
6. Doskonalenie się w zakresie wychowania, przeciwdziałania agresji i przemocy oraz profilaktyki.
Obowiązki nauczycieli (nauczycieli wychowawców):
1. Promowanie zdrowego stylu życia i wartościowych form spędzania wolnego czasu.
2. Utrzymywanie osobowych relacji z uczniami (poprzez konsultacje, indywidualne rozmowy).
3. Konstruktywna współpraca z gronem pedagogicznym oraz pozostałymi pracownikami szkoły.
4. Dostrzeganie indywidualności dziecka, indywidualizowanie oddziaływania.
5. Podtrzymywanie pozytywnych relacji z rodzicami.
6. Realizacja zadań profilaktyczno- wychowawczych.
7. Systematyczna współpraca z innymi wychowawcami i nauczycielami.
8. Natychmiastowe reagowanie na pojawiające się zagrożenia.
Obowiązki rodziców:
1. Utrzymywanie dobrego kontaktu ze szkołą i środowiskiem dziecka.
2. Aktywna współpraca ze szkołą, podejmowanie wspólnych oddziaływań profilaktyczno –
wychowawczych i opiekuńczych.
3. Zdobywanie wiedzę na temat potrzeb dzieci, zagrożeń wieku dojrzewania i sposobów
przeciwdziałania im.
4. Dbanie o dobry kontakt z dzieckiem.
- 12 -
VII. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH
KRYZYSOWYCH
1. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń używa alkoholu lub innych środków w celu
wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące
o jego demoralizacji (naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego,
systematyczne uchylanie się od spełniania obowiązku szkolnego, włóczęgostwo, udział w działalności
grup przestępczych) nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:
1) Przekazuje uzyskaną informację wychowawcy klasy.
2) Wychowawca informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły.
3) Wychowawca wzywa do szkoły rodziców/prawnych opiekunów ucznia i przekazuje im uzyskaną
informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz - w ich obecności - z uczniem. W
przypadku potwierdzenia uzyskanej informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania
negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad
dzieckiem.
4) W przypadku braku kontaktu wychowawcy z rodzicami, pedagog pisemnie wzywa ich do
natychmiastowego stawiennictwa.
5) Jeżeli rodzice nie stawią się do szkoły wychowawca z pedagogiem odwiedzają rodziców ucznia
w ich miejscu zamieszkania.
6) Brak pozytywnych zmian w zachowaniu ucznia lub powtarzające się incydenty ze środkami
uzależniającymi powodują, że uczeń otrzymuje naganę dyrektora szkoły.
7) Jeżeli rodzice odmawiają współpracy z kadrą pedagogiczną lub nie reagują na wezwanie do
stawiennictwa w szkole, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o wymienionych
wyżej przejawach demoralizacji nieletniego, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji
sąd rodzinny lub Policję (specjalistę ds. nieletnich).
8) Podobnie w sytuacji, gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej metody oddziaływań
wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem /
psychologiem, itp.) i ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Dalszy tok
postępowania leży w kompetencji tych instytucji, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie z
dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. “.
2. W przypadku gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły uczeń znajduje się pod wpływem
alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki:
1) Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.
- 13 2) Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go
samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
3) Wzywa pielęgniarkę w celu stwierdzenia stanu zdrowia, ewentualnie udzielenia pomocy
medycznej.
4) Zawiadamia o fakcie dyrekcję szkoły oraz rodziców/opiekunów, których zobowiązuje do
niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły.
5) W przypadku odmowy ze strony rodziców /opiekunów, dyrektor szkoły powiadamia Policję.
3. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem
narkotyk powinien podjąć następujące kroki:
1) Nauczyciel o zaistniałym fakcie powiadamia pedagoga i dyrektora zachowując środki
ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz
ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu Policji, próbuje (o ile to jest możliwe w
zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy.
2) Dyrektor (pedagog) wzywa Policję.
3) Po przyjeździe Policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje
informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.
4. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję
przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
1) Powiadamia dyrektora i pedagoga.
2) Nauczyciel w obecności innej osoby (pedagog, dyrektor, itp.) ma prawo żądać, aby uczeń
przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej
odzieży), ew. innych przedmiotów budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczycielowi nie wolno (nie ma prawa) samodzielnie wykonać czynności
przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla Policji!
3) Pedagog powiadamia o zaistniałym zdarzeniu rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do
natychmiastowego stawiennictwa.
4) W przypadku, gdy uczeń na prośbę nauczyciela nie chce przekazać substancji, ani pokazać
zawartości teczki, szkoła wzywa Policję, która po przyjeździe przeszukuje odzież i przedmioty
należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.
5) Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim jej zabezpieczeniu,
bezzwłocznie przekazuje ją do jednostki Policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od
kogo, uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie
dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.
- 14 5. W przypadku, gdy nieobecności nieusprawiedliwione ucznia przekraczają 7 dni wychowawca
powinien podjąć następujące kroki:
1) Wzywa rodziców i informuje o nieobecnościach ucznia oraz konsekwencjach niespełnienia
obowiązku szkolnego.
2) Powiadamia pedagoga szkolnego.
3) W przypadku braku kontaktu wychowawcy z rodzicami, pedagog pisemnie wzywa ich do
natychmiastowego stawiennictwa.
4) Jeżeli rodzice nie stawią się do szkoły wychowawca z pedagogiem odwiedzają rodziców ucznia
w ich miejscu zamieszkania.
5) Gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej metody oddziaływań wychowawczych (rozmowa
z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem itp.) i ich zastosowanie nie przynosi
oczekiwanych rezultatów dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd
rodzinny.
6. W przypadku, gdy uczeń opuszcza pojedyncze zajęcia lekcyjne bez usprawiedliwienia
(wagaruje) wychowawca podejmuje kroki, jak w punkcie 5.
7. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń używa środków psychoaktywnych tzw.
„dopalaczy” w celu wprowadzenia się w stan odurzenia lub gdy nauczyciel podejrzewa, że na
terenie szkoły uczeń znajduje się pod wpływem „dopalaczy” procedury postępowania są takie same,
jak w sytuacjach związanych z używaniem przez ucznia alkoholu lub narkotyków.
VIII. STRATEGIA REAGOWANIA W PRZYPADKU
PRÓBY SAMOBÓJCZEJ UCZNIA
Działania, które powinna podjąć szkoła w kontekście zagrożenia samobójstwami i próbami
samobójczymi uczniów, należy podzielić na trzy kategorie:
I. DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE, mają na celu:
- zapobieganie zachowaniom samobójczym
- wczesne rozpoznawanie zagrożeń.
W ramach działań zapobiegawczych należy:
– omówić problematykę, dotyczącą samobójstw dzieci i młodzieży na forum Rady Pedagogicznej,
- 15 – zorganizować zajęcia edukacyjne dla dzieci na temat sytuacji kryzysowych, zagrożeń dla zdrowia
psychicznego i czynników ryzyka w przypadku zamachu samobójczego,
– opracować plan zapobiegania sytuacjom kryzysowym,
- stworzyć procedury postępowania w sytuacji kryzysu i bazy danych osób i miejsc świadczących
pomoc w tego typu sytuacjach,
– uzupełnić zbiory biblioteki szkolnej w pozycje dotyczące zagrożenia samobójstwem wśród dzieci i
młodzieży i upowszechniać procedury przewidywania ewentualnych zagrożeń samobójstwem,
- na godzinach wychowawczych oraz innych przedmiotach ( szczególnie na lekcjach religii) promować
zdrowy styl życia oraz afirmację życia,
–monitorować stan psychiczny uczniów pod kątem występowania ostrych kryzysów psychicznych,
utrzymującego się przez dłuższy czas stresu, stanów depresyjnych, które mogą być bezpośrednią
przyczyną zachowań samobójczych,
- wzmacniać poczucie własnej wartości uczniów.
II. DZIAŁANIA INTERWENCYJNE
Podejmowane są w obliczu realnego zagrożenia zamachem samobójczym ucznia, a więc w
momencie wystąpienia poważnego kryzysu i bezpośrednio po ustąpieniu kryzysu.
PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU WYSTAPIENIA ZAGROZENIA
ZAMACHEM SAMOBÓJCZYM UCZNIA
W przypadku uzyskania informacji, że wystąpiło realne zagrożenie zamachem samobójczym ucznia
nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:
1.
Przekazuje uzyskaną informację wychowawcy klasy.
2.
Wychowawca informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły.
3.
Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go
samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
4.
Wychowawca wzywa do szkoły rodziców/prawnych opiekunów ucznia i przekazuje im uzyskaną
informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz - w ich obecności - z uczniem.
Zobowiązuje rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.
5.
Jeżeli rodzice nie stawią się do szkoły wychowawca z pedagogiem odwiedzają rodziców ucznia
w ich miejscu zamieszkania.
6.
Dyrektor (pedagog) zawiadamia Policję. W razie konieczności wzywa pogotowie ratunkowe,
straż miejską.
7.
Zespół opiekuńczo-wychowawczy zbiera wstępne informacje o okolicznościach zdarzenia.
- 16 Należy ocenić ryzyko dalszego zagrożenia (możliwe, że konieczna będzie hospitalizacja
8.
dziecka).
9.
Pedagog ustala termin konsultacji psychologicznej w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej,
kieruje rodziców po poradę do poradni psychiatrycznej.
10.
Zespół opiekuńczo-wychowawczy dba, by interwencja przebiegła spokojnie i dyskretnie.
III. DZIAŁANIA POKRYZYSOWE
Należy podjąć bezpośrednio po przezwyciężeniu sytuacji kryzysowej:
– dokonać diagnozy ryzyka ponowienia próby samobójczej,
– zaplanować dalszą strategię postępowania wspólnie ze specjalistami z Centrum Interwencji
Kryzysowej lub placówki zdrowia psychicznego itp.,
– podjąć próbę zmobilizowania rodziny, by udzieliła dziecku wsparcia i zapewniła bezpieczeństwo.
RYZYKO PONOWNEJ PRÓBY SAMOBÓJCZEJ
Szczególnie istotne jest ocenienie ryzyka ponownej próby samobójczej. Osoby, które już raz
podjęły zamach na swoje życie, łatwiej podejmują kolejną próbę. Jeśli nie poświęcimy młodemu
człowiekowi należytej uwagi i nie przeanalizujemy dogłębnie powodów, dla których próbował popełnić
samobójstwo, istnieje ryzyko, że sytuacja taka powtórzy się. Po podjętym zamachu na życie dziecko
odczuwa zazwyczaj znaczny spadek napięcia, nie należy tego utożsamiać jednak z poprawą stanu
psychicznego. Okres ten powinien być traktowany z dużą ostrożnością, bo dziecko może po prostu
zbierać siły do kolejnej próby. Często zdarza się, że wybiera wówczas skuteczniejsze metody
pozbawienia się życia.
W czasie kryzysu dziecko powinno przebywać pod stałym nadzorem co najmniej przez kilka dni.
Istotne jest również, aby w pobliżu lub w stałym kontakcie był lekarz lub psycholog.
Próbując ocenić ryzyko ponownej próby samobójczej, warto znaleźć odpowiedź na następujące pytania:
– W jakich okolicznościach uczeń podjął próbę samobójczą?
– Jakie były tego przyczyny?
– Czy jest to pierwsza próba samobójcza, a jeśli nie, to w jakich okolicznościach i z jakiego powodu
podejmowane były poprzednie próby?
– Co działo się w życiu ucznia i jakie uczucia mu towarzyszyły w ostatnim tygodniu przed podjęciem
próby samobójczej oraz w dniu samobójstwa i tuż przed jego popełnieniem?
- 17 – Czy, podejmując próbę samobójczą, uczeń znajdował się pod wpływem działania środków
zmieniających świadomość (alkohol, narkotyki, leki psychotropowe).
– Jakie uczucia towarzyszyły uczniowi po podjętej próbie samobójczej?
– Czy w rodzinie lub w najbliższym otoczeniu dziecka zdarzyły się próby samobójcze lub śmierć
samobójcza?
– Czy uczeń leczył się psychiatrycznie, jeśli tak, to gdzie, kiedy i z jakiego powodu?
– Czy w ostatnim okresie (roku, kilku miesięcy, tygodni) uczeń doznał utraty kogoś bliskiego lub innych
traumatycznych doświadczeń w swoim życiu oraz jaki to ma wpływ na jego obecne funkcjonowanie?
W okresie następującym po tragicznych wydarzeniach istotne jest wnikliwe monitorowanie stanu
psychicznego uczniów ze szczególnym zwróceniem uwagi na możliwość wystąpienia wśród uczniów
objawów stresu pourazowego. Uczniowie powinni też uzyskać informację o miejscach, w których
uzyskają pomoc w sytuacji kryzysu, oraz numerach infolinii i telefonów zaufania.
Uwzględnienie powyższych czynników zmniejsza ryzyko naśladownictwa i wystąpienia seryjnych prób
samobójczych lub samobójstw.
IX. INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE SZKOŁĘ W DZIAŁANIACH PROFILAKTYCZNYCH
• Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna
• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
• Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
• Komenda Powiatowa Policji
• Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna
• Miejska Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
• Straż Miejska
X. EFEKTY DZIAŁAŃ
Realizacja programu profilaktyki pozwoli na uzyskanie następujących osiągnięć:
1. Pozyskanie rodziców do aktywnej współpracy.
2. Wyciszenie agresji.
3. Nabycie przez uczniów umiejętności samodzielnego rozwiązywania konfliktów.
4. Poprawa w relacjach uczeń- uczeń, uczeń- osoba dorosła.
- 18 5. Podniesienie poziomu poczucia bezpieczeństwa w szkole.
6. Wolność od nałogów.
7. Wzrost kompetencji nauczycieli i rodziców w zakresie radzenia sobie w trudnych sytuacjach
wychowawczych.
8. Wzrost poczucia własnej wartości, umiejętność dokonania samooceny.
9. Podniesienie poziomu świadomości występujących zagrożeń i sposobów zapobiegania im.
10. Poprawa sytuacji wychowawczej wśród uczniów klas młodszych.
11. Poprawa kultury zachowań i kultury języka.
12. Podniesienie poziomu nawyków higienicznych.
13. Uzyskanie wyższej świadomości nawyków żywieniowych.
14. Wypracowanie umiejętności organizowania czasu wolnego
15. Podniesienie poziomu świadomego i umiejętnego korzystania z komputerów. Internetu i TV.
16. Wyrobienie prawidłowych reakcji w sytuacji zagrożenia.
XI. EWALUACJA
Cele ewaluacji
1. Uzyskanie informacji o przebiegu realizacji programu profilaktycznego.
• poznanie ewentualnych trudności i braków, które występują w trakcie realizacji,
• określenie nastawienia uczestników (uczniów, nauczycieli, rodziców) do realizacji programu.
2. Dokonanie oceny w zakresie wiedzy i umiejętności nabytych przez uczestników programu.
3. Uzyskanie opinii o wartości zrealizowanego programu profilaktycznego.
Kryteria ewaluacji
1. Zgodność efektów programu z założonymi celami.
2. Zmniejszenie ilości zachowań nagannych, ryzykownych dzieci.
3. Wzrost kompetencji wychowawczych u nauczycieli, rodziców.
4. Umiejętność organizowania czasu wolnego.
5. Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne.
6. Prawidłowe reakcje w sytuacji zagrożeń.
Metody zbierania informacji
- obserwacja,
- analiza dokumentów szkolnych,
- analiza osiągnięć uczniów,
- 19 - rozmowy
- badania ankietowe,
Ewaluacja będzie przebiegała po każdym roku funkcjonowania programu.
Załączniki.
1. Wewnątrzszkolny Program przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole.
Program profilaktyki uchwalony przez Radę Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną w
dniu 14 września 2011r.