Autor: Szymon Kossek Organizowanie

Autor: Szymon Kossek
Organizowanie społecznościowe na wiele sposobów
Zespół organizatorów społecznościowych ze Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides
miał okazję przyjrzeć się pracy Citizens UK – organizacji z Wielkiej Brytanii, która od ponad 25 lat
zajmuje się organizowaniem społecznościowym i ma na swoim koncie wiele sukcesów na skalę
ogólnokrajową. O swoich doświadczeniach opowiedzą Iwona Nowak – koordynatorka Programu
Organizowanie Społecznościowe oraz Piotr Szmyt – organizator społecznościowy.
Szymon Kossek: Jakie inspiracje przywieźliście ze swojego pobytu w Wielkiej Brytanii?
Piotr Szmyt: Inspiracji przywieźliśmy bardzo dużo. Uczestniczyliśmy w dwóch wyjazdach - do Cardiff
(we wrześniu 2014) i Londynu (w maju 2015). Podczas obu mieliśmy możliwość obserwowania pracy
organizatorów społecznościowych z Citizens UK (CUK). To pierwsza i najdłużej działająca organizacja
w Europie wykorzystująca metodę organizowania społecznościowego w pracy ze społecznościami
lokalnymi. Swoją działalność rozpoczęła w 1990 r.
Tym, co najbardziej zapadło mi w pamięć, było spotkanie inaugurujące inicjatywę mieszkańców w
Cardiff. Wzięło w nim udział około 400 liderów reprezentujących 120 organizacji z różnych
środowisk: od policji poprzez szkoły, kręgi wyznaniowe, biznes, inicjatywy nieformalne czy związki
zawodowe. Dzięki tak licznej reprezentacji różnych podmiotów, Citizens UK ma bardzo duży wpływ na
lokalną rzeczywistość i jest w stanie zdziałać naprawdę wiele.
Iwona Nowak: Na mnie duże wrażenie zrobiły spotkania grup sąsiedzkich, choć równie ważnym
doświadczeniem było wydarzenie w Londynie. W maju 2015 r. Citizens UK zorganizowało wraz ze
swoimi organizacjami członkowskimi spotkanie rozliczeniowe (tzw. accountability session) z
najważniejszymi politykami w kraju. Pojawił się m.in. Sajid Javid, Nick Clegg i Ed Miliband. Podczas
spotkania organizacja przedstawiła politykom swój manifest i zadawała pytania, jak odnoszą się do
ich postulatów. Atmosfera była bardzo podniosła, i można było zauważyć, że politycy czują presję
wywieraną na nich przez obywateli. Siedząc tam wyobrażałam sobie, że coś takiego można by
zorganizować także w Katowicach.
Spotkanie rozliczeniowe w Londynie, maj 2015. Uczestniczyło w nim ponad 1000 osób z całej Wielkiej
Brytanii.
SZK: Wspomnieliście o zorganizowanym przez Citizens UK spotkaniu z politykami. Jak ludzie stojący
u władzy traktują ten ruch? Jako przeciwnika, czy partnera do współpracy?
Iwona: Citizens UK skupia tysiące ludzi, a taką siłę trudno lekceważyć. Dlatego też takie spotkania
politycy traktują raczej jak spotkania z elektoratem. Nawet, jeżeli to dla nich trudne i mają inny punkt
widzenia na dany temat, to presja jest tak ogromna, że siłą rzeczy nie mogą się od niego odcinać. I
właśnie na tym polega ogromna moc tego ruchu. W każdej kwestii jest w stanie doprowadzić do
rozmów i negocjacji na najwyższym szczeblu, i w konsekwencji do różnych zmian społecznych.
SZK: Jakie kampanie społeczne udało się zrealizować organizacjom zreszonym w CUK?
Piotr: Wśród dużych ogólnokrajowych kampanii społecznych, które realizowało CUK należy wymienić
te dotyczące podniesienia płacy minimalnej dla pracowników najniższego szczebla sektora
publicznego, skrócenie okresu przetrzymywania tzw. nielegalnych imigrantów w ośrodkach detencji,
czy przypisanie każdemu seniorowi jednego opiekuna, który regularnie odwiedza chorego i zajmuje
się jego potrzebami. Z lokalnych było to na przykład podniesienie standardu budynków w dzielnicy
jednego z miast, gdzie zagrzybienie powodowało częste choroby u dzieci.
SZK: Jakie dostrzegacie różnice między funkcjonowaniem organizacji z Citizens UK a katowickimi
organizacjami pozarządowymi?
Iwona: Ogromną różnicę widać pod względem finansowym. Każda organizacja należąca do Citizens
UK płaci składkę, co pozwala finansować działalność ruchu. Dodatkowo często zdarza się tak, że
organizacje z własnej woli wpłacają środki na jakąś kampanię, w której nie mają bezpośredniego
interesu. Jest to dla nich po prostu kwestia poczucia odpowiedzialności społecznej i prestiżu.
W Katowicach natomiast wiele organizacji korzysta ze środków unijnych lub, jak to ma miejsce w
przypadku Bona Fides, funduszy norweskich. Jesteśmy więc uzależnieni od naszych grantodawców.
Ponadto sporo ngos-ów otrzymuje pieniądze z urzędu miasta. Nasze Stowarzyszenie ze względu na
specyfikę swoich działań (Bona Fides monitoruje działania instytucji publicznych, w tym urzędy miast
– przyp. red.) nie ubiega się o dotacje finansowane przez lokalne władze. Z jednej strony pozwala to
nam zachować niezależność i bezstronność, ale z drugiej ogranicza żróżnicowanie źródeł
finansowania naszej działalności.
Ponadto, Citizens UK aby aktywizować mieszkańców oraz członków swoich grup sąsiedzkich do
działania, jest mocno nastawiony na agitację. Testuje swoich liderów, prosząc aby na dane spotkanie
przyprowadziły minimum 5 osób. Pozwala mu to sprawdzić czy lider ma tzw. following, czyli czy
podążają za nią inni ludzie, czy potrafi wywierać wpływ w swoim środowisku lokalnym itd. My nie
działamy w taki sposób.
Piotr: Należy wspomnieć też o tym, że CUK wykorzystuje organizowanie społecznościowe już od 25
lat, natomiast my w Katowicach pracujemy z mieszkańcami tą metodą zaledwie od 5. Co więcej,
metoda nie jest wciąż popularna w Polsce. Stąd w tym momencie pracujemy nad strategią PR, aby
organizacje z innych miast zajmujące się tematyką partycypacji społecznej, jak również mieszkańcy
tych dzielnic Katowic, w których nie pracujemy, dowiedzieli się o tym, co fajnego robimy, i że mogą
przy naszym wsparciu wprowadzać namacalne zmiany w swoim środowisku.
SZK: Jak oceniacie Wasz wyjazd? Z czego jesteście zadowoleni najbardziej, a czego Wam zabrakło?
Piotr: Najfajniejsze było to, że mogliśmy obserwować bezpośrednio pracę osób zatrudnionych w
Ciizens UK - założyciela i obecnego dyrektora CUK, doświadczonych organizatorów
społecznościowych oraz osób odpowiedzialnych za promocję i pozyskiwanie środków. Dużo dał nam
też 5-dniowe szkolenie z organizowania społecznościowego, w którym uczestniczyliśmy w Cardiff.
Najbardziej zadowolony jestem z tego, że dzięki wyjazdowi mogliśmy stworzyć program szkoleniowy
poświęcony organizowaniu społecznościowemu, który jest wpisany do naszej stałej oferty
szkoleniowej.
Uczestnicy szkolenia odgrywają scenkę spotkania rozliczeniowego, Cardiff wrzesień 2014.
Iwona: Trudno mi znaleźć jakiekolwiek minusy tego wyjazdu. Chyba tylko jeden - był zdecydowanie
za krótki. Aby zobaczyć bliżej proces pracy organizatora społecznosciowego z grupą mieszkańców,
musiałabym tam spędzić co najmniej kilka miesięcy, podczas gdy nasz pobyt trwał tylko 11 dni.
Iwona: Trudno mi znaleźć jakiekolwiek minusy tego wyjazdu. Chyba tylko jeden - był zdecydowanie
za krótki. Aby zobaczyć bliżej proces pracy organizatora społecznosciowego z grupą mieszkańców,
musiałabym tam spędzić co najmniej kilka miesięcy, podczas gdy nasz pobyt trwał tylko 11 dni.
Projekt "Wzmocnienie rozwoju programu Organizowanie Społecznościowe w Polsce" jest realizowany
przez Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej Bona Fides we współpracy z Citizens UK w okresie od
01.07.2014 do 30.06.2016. Jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu
Erasmus+ kwotą w wysokośći 8 706,00 EUR.