stopni dla doświadczenia życiowego

Sygn. akt III AUa 307/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 czerwca 2016 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Grażyna Czyżak
Sędziowie:
SA Alicja Podlewska
SO del. Joanna Siupka-Mróz (spr.)
Protokolant:
st.sekr.sądowy Wioletta Blach
po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2016 r. w Gdańsku
sprawy F. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o prawo do renty
na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 listopada 2015 r.,
sygn. akt IV U 392/15
oddala apelację.
SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSO del. Joanna Siupka-Mróz
Sygn. akt III AUa 307/16
UZASADNIENIE
Ubezpieczony F. S. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 23.02.2015r., znak I(...), którą odmówiono mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres z uwagi na fakt, że skarżący
nie został uznany za niezdolnego do pracy. W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczony wskazał, że stan jego
zdrowia nie uległ poprawie, a zmiany zwyrodnieniowe mają charakter postępujący i dotyczyły początkowo chrząstki
stawowej a obecnie wszystkich elementów stawów.
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy
wskazał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania orzeczniczego zarówno lekarz rzecznik jak i komisja lekarska
ustalili, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.
Wyrokiem z dnia 23 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Elblągu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał
ubezpieczonemu F. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 stycznia 2015r. do dnia 31
grudnia 2017r.
Podstawą tak wydanego orzeczenia były następujące ustalenia i rozważania.
W dniu 04 kwietnia 2014r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego o ustalenie prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy. Decyzją z 15 lipca 2014r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z
tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 15 kwietnia 2014r. tj. od dnia ustania zasiłku chorobowego
do dnia 31.12.2014r. Ubezpieczony 18 listopada 2014r. wystąpił do organu o przyznanie prawa do renty na
dalszy okres. Orzeczeniem z dnia 27.01.20151r. Lekarz Orzecznik ZUS, rozpoznając u skarżącego rwę barkową
prawostronną w okresie remisji, wczesną chondromalacje rzepki prawej (po konsultacji lekarza ortopedy) uznał brak
podstaw do orzekania o dalszej długotrwałej niezdolności do pracy . W wyniku sprzeciwu ubezpieczonego sprawa
została przekazana do ponownego rozpoznania Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 18.02.2015r.,
po rozpoznaniu rwy barkowej prawostronnej w okresie remisji, zmian zwyrodnieniowych i anomalii K. kręgosłupa
szyjnego, zmian zwyrodnieniowych lewego stawu kolanowego podzieliła stanowisko Lekarza Orzecznika i uznała, że
ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy . W oparciu o powyższe Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wydał
decyzję 23 lutego 2o15r., którą odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.
Skarżący nie zgodził się z decyzją organu rentowego odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i
wniósł odwołanie.
W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie. Stosownie do art. 57 ustawy emerytalnej renta z
tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy,
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b), pkt 4, 6, 7 i 9, ust.
2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a), pkt 10 lit. a), pkt 11-12,13 lit. a), pkt 14 lit a) i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a), pkt 6 i 12,
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Pojęcie niezdolności do pracy, ustalenie której jest podstawą przyznania renty precyzuje art. 12 ww. ustawy, stosownie
do którego to przepisu:
ust. 1. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do
pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po
przekwalifikowaniu.
ust. 2. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
ust. 3 Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z
poziomem posiadanych kwalifikacji.
Stosownie do art. 13 ust. 1 ww. ustawy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do
odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
1/ stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia
i rehabilitacji,
2/ możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania
zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i
predyspozycje psychofizyczne.
Zgodnie zaś z art. 61 ustawy emerytalnej prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy,
podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny
do pracy.
W niniejszej sprawie przedmiotem rozpoznania Sądu była zdolność skarżącego do pracy. Zważywszy na zakres
wiadomości specjalistycznych niezbędnych do rozstrzygnięcia Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego
neurologa, reumatologa a także ortopedy jako właściwych dla oceny schorzeń ubezpieczonego. Biegła reumatolog po
rozpoznaniu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych, barkowych- głownie prawego, zaznaczyła brak obrzęków
w stawach obwodowych, brak cech zapalnej choroby tkanki łącznej. W ocenie biegłej zmiany zwyrodnieniowe
występują w okresie początkowym i są odpowiednie do wieku. W konsekwencji biegła nie stwierdziła niezdolności do
pracy ale jednocześnie wskazała na konieczność wypowiedzenia się przez lekarza ortopedę.
Także w ocenie biegłego neurologa ubezpieczony jest zdolny do pracy po 31 grudnia 2014r. Biegły ten, rozpoznając u
ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, nie stwierdził jednak istotnych dla sprawności ubezpieczonego
trwałych odchyleń od stanu prawidłowego.
Biegły ortopeda po rozpoznaniu: przewlekłego zespołu bolesnego barku prawego, zmian zwyrodnieniowych stawu
łokciowego lewego ze znacznym ograniczeniem zakresu ruchu łokcia, początkowe zmiany uciskowe nerwu łokciowego
lewego, niewielkiej niestabilności przednio -przyśrodkowej stawu kolanowego prawego, zespołu rzepkowo-udowego
kolana prawego, uznał ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy do grudnia 2017r. W ocenie biegłego
ubezpieczony ma istotne upośledzenie funkcji barku prawego, lewego stawu łokciowego i kolana prawego. Zdaniem
biegłego upośledzenie ruchu i funkcji tych kończyn powoduje istotne upośledzenie zdolności ubezpieczonego do pracy
fizycznej.
Z opinią biegłego ortopedy nie zgodził się organ rentowy, który wniósł o powołanie nowego zespołu biegłych,
wskazując, że ubezpieczony przed wydaniem orzeczenia konsultowany był na zlecenie ZUS przez specjalistę z zakresu
chirurgii urazowo ortopedycznej, który po badaniu stwierdził jedynie przejściowe objawy rwy barkowej prawostronnej
(z odchyleń od normy jedynie bólowe ograniczenie biernego ruchu odwodzenia tego barku, bez zaników mięśniowych,
z zachowaną prawidłowo siłą mięśniową, bez deficytu ruchomości stawów kolanowych), pozostające bez wpływu na
zdolność do świadczenia pracy. Jednocześnie organ wskazał, że bolesne ale w pełnym zakresie ruchy prawego barku,
nieznaczny przykurcz zgięciowy lewego łokcia oraz pełny zakres ruchów obu kolan potwierdziła biegła z zakresu
reumatologii, a biegły sądowy neurolog nie potwierdził zaników mięśniowych kończyn górnych i dolnych ani deficytów
mięśniowych. W ocenie organu opisywane przez biegłego ortopedę odchylenia od normy w zakresie narządu ruchu
nie uzasadniają, wbrew wcześniejszym ocenom, niezdolności ubezpieczonego do pracy.
Biegły ortopeda w opinii uzupełniającej podkreślił, że zmiany chorobowe stawu łokciowego lewego rozwijały się
powoli i istniały już w grudniu 2014r. Biegły zaznaczył, że ograniczenie bólowe ruchu stawu barkowego stwierdził
już ortopeda w badaniu z 13 stycznia 2015 r. oraz lekarz leczący uzdrowiska w S. z 30 listopada 2014r. W
ocenie biegłego nie ma poprawy w porównaniu do badania z 23 czerwca 2014 r. Nadto biegły wskazał, że zabieg
artroskopii z 20 maja 2015r. potwierdził istnienie zastarzałego uszkodzenia wiązadła krzyżowego przedniego kolana
prawego co potwierdza istnienie wcześniejszej niestabilności przedniej kolana prawego. Jednocześnie -co podkreślił
biegły -usunięcie uszkodzonej łękotki przyśrodkowej kolana prawego powoduje nasilenie niestabilności przednioprzyśrodkowej kolana prawego. W konsekwencji biegły podtrzymał swoje stanowisko o braku poprawy w stanie
zdrowia ubezpieczonego i istnienia niezdolności do pracy po 31.12.2014 r.
Organ rentowy nie zgodził się w powyższą opinią, podtrzymał swoje stanowisko. W ocenie organu opisywane
dysfunkcje narządu ruchu nie są znaczne, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w znacznym stopniu,
które uzasadniałyby orzekanie z tej przyczyny niezdolności do pracy. Jak wskazał organ opisana sprawność narządu
ruchu ubezpieczonego nie wskazuje na znaczny stopień naruszenia, a tylko znaczny stopień uprawnia do orzekania o
niezdolności do pracy na poziomie posiadanych kwalifikacji. Organ podtrzymał wniosek o powołanie nowego zespołu
biegłych w tym biegłego z zakresu ortopedii.
Sąd nie podzielił stanowiska prezentowanego przez organ rentowy, co skutkowało oddaleniem wniosku o powołanie
zespołu biegłych. Należy bowiem zaznaczyć, że w świetle art. 286 k.p.c. za zasadne należy przyjąć, że Sąd ma
obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych, gdy opinia złożona w sprawie zawiera istotne braki,
względnie też, gdy nie wyjaśnia wszystkich istotnych okoliczności, co w niniejszej sprawie -w ocenie Sądu-nie miało
miejsca. Sąd bowiem uzyskał od biegłego ortopedy, którego opinia była kluczową w sprawie, wiadomości specjalne
niezbędne do merytorycznego orzekania i tym samym nie było już potrzeby uzupełniania dowodu z opinii biegłych
czy też powoływania nowego zespołu biegłych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 września i999r., II UKN
96/99, OSNAPiUS 2000 nr 23, poz. 869; z dnia 6 marca 19971"., II UKN 23/97, OSNAPiUS 1997 nr 23, poz.
476; z dnia 21 maja I997r., II UKN 131/97, OSNAPiUS I998r. nr 3, poz. 100; z dnia 18 września I997r., II UKN
260/97, OSNAPiUS 1998 nr 13, poz. 408). W tym miejscu podkreślenia wymaga, że Sąd dopuścił dowód z opinii
biegłego ortopedy na wyraźny wniosek biegłej reumatolog i opinia biegłego ortopedy okazałą się być kluczową w
sprawie. W ocenie Sądu biegły ortopeda szczegółowo przeanalizował dokumentację lekarską oraz wyniki badań
przedmiotowych i prawidłowo odniósł stwierdzony stopień zaawansowania zmian chorobowych skarżącego do
oceny jego zdolności do pracy. Opinia jest jasna, spójna, pełna i niesprzeczna, wobec czego pozwala na przyjęcie
ustaleń biegłego za prawidłowe, tym bardziej, że biegły w uzasadnieniu swojego stanowiska wyraźnie zaznaczył,
że opinia o niezdolności ubezpieczonego do pracy sporządzona została w kontekście posiadanego wykształcenia
i doświadczenia zawodowego. Sąd uznał opinię biegłego ortopedy za przekonującą, zaś płynące z niej wnioski za
logiczne i uzasadnione. Sąd nie miał wątpliwości, że skarżący jest okresowo częściowo niezdolny do pracy z powodu
schorzeń narządu ruchu nadal po dniu 31.12.2014 r. do 31.12.2017 r. Z opinii biegłego ortopedy jednoznacznie
wynikał brak poprawy w stanie zdrowia ubezpieczonego w porównaniu do badania z 23 czerwca 2014r. Nadto
wskazać należy, że wbrew zarzutom organu rentowego biegły podczas badania przedmiotowego stwierdził istotne
upośledzenie funkcji prawego barku, lewego stawu łokciowego i kolana prawego co zawarł w opisie badania
przedmiotowego. Zdaniem biegłego stwierdzone dysfunkcje narządu w sposób istotny upośledzają funkcje obu
kończyn górnych i prawej kończy dolnej Z opinii biegłego wynikało, że zabieg artroskopii z 20 maja 2015r. potwierdził
istnienie zastarzałego uszkodzenia wiązadła krzyżowego przedniego kolana prawego co z kolei potwierdza istnienie
wcześniejszej niestabilności przedniej kolana prawego. Jednocześnie usunięcie uszkodzonej łękotki przyśrodkowej
kolana prawego powoduje nasilenie niestabilności przednio-przyśrodkowej kolana prawego. W tym miejscu Sąd
zwraca uwagę, że ubezpieczony ma wykształcenie zawodowe (ślusarz) i w okresie aktywności zawodowej wykonywał
prace pomocnika wiertacza, frezera, blacharza-dekarza i prowadził działalność budowlaną. Są to niewątpliwie zawody
wymagające pełnej sprawności układu ruchu. W ocenie Sądu wskazywane przez biegłego jednoczesne upośledzenie
funkcji prawego barku lewego, stawu łokciowego i kolana prawego w znacznym stopniu ograniczają zdolność do
pracy na powyższych stanowiskach. Podkreślenia wymaga, że organ rentowy de facto nie kwestionował rozpoznania
przedmiotowego, a jedynie intensywność występującego upośledzenia narządu ruchu z czym nie można się było
zgodzić w świetle opinii biegłego.
Mając powyższe na uwadze, Sąd uznając, że opinia sporządzona na potrzeby niniejszego postępowania przez biegłego
R. K. stanowi wyczerpującą podstawę orzekania i stosownie do art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, i
przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 01.01.2015r. do 31.12.2017 r.
Apelację od wyroku złożył pozwany organ rentowy. Na podstawie art. 367 § 1 k.p.c. zaskarżył powyższy wyrok w całości
i zarzucił:
1/ naruszenie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 224 k.p.c. wyrażające się tym, iż Sąd przyjął,
iż sprawa jest już dostatecznie wyjaśniona, wobec czego zamknął rozprawę i wydał wyrok, pomimo tego, iż nie
zostały jednoznacznie wyjaśnione okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy, a pełnomocnik procesowy
ZUS uczestniczący w rozprawie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c,
2/ naruszenie przepisów kodeksu postępowania cywilnego tj. art. 233 § 1 k.p.c. wyrażające się przekroczeniem granic
swobodnej oceny dowodów poprzez:
a/ zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii nowego zespołu biegłych wnioskowanego przez organ rentowy,
który pozwoliłby na jednoznaczne ustalenie stopnia zaawansowania choroby i podnoszonych rozbieżności co do
istniejących chorób, czym dodatkowo naruszył zasadę równości stron w postępowaniu opierając korzystne dla strony
rozstrzygnięcie na niewyjaśniającej wątpliwości opinii korzystnej dla niego i odmawiając przeprowadzenia dowodu
z nowej opinii biegłych,
3/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 61 w związku z art. 14 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeniu Społecznym (tekst jednolity; Dz. U. z 2015r., poz. 748zezm.).
Wskazując na ten zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości tj. o oddalenie odwołania skarżącej
ewentualnie o uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w Elblągu.
Organ rentowy jest odmiennego zdania co do stanu zdrowia wnioskodawcy.
Ubezpieczony jest osobą z wykształceniem zawodowym „ślusarz", który w latach od 2000r. do 2014r. prowadził
pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie „usługi dekarskie" i do dnia 31.12.2014r. otrzymywał świadczenie
rentowe z tytułu okresowej częściowej niezdolności do pracy. Odwołujący przed wydaniem orzeczenia był
konsultowany w dniu 13.01.2015r. przez specjalistę z zakresu chirurgii urazowo-ortopedycznej, który jako odchylenia
od normy w badaniu przedmiotowym uznał jedynie bólowe ograniczenie biernego ruchu odwodzenia prawego
barku, bez zaników mięśniowych, z prawidłowo zachowaną siłą mięśniową kończyny górnej prawej oraz prawidłową
funkcję kończyny górnej lewej i obu kończyn dolnych, sprawnym chodzie pozostającym bez wpływu na zdolność do
świadczenia pracy po dniu 31.12.2014r. (objawy zejściowej rwy kulszowej prawostronnej). Ze względu na tak niewielki
wówczas stopień upośledzenia sprawności organizmu ubezpieczonego nie ma podstaw do uznania dalszej częściowej
niezdolności do pracy po tej dacie, jak i na datę wydania decyzji z dnia 23.02.2015r. odmawiającej prawa do renty z
tytułu niezdolności do pracy, zwłaszcza, że biegła sądowa reumatolog, opiniująca ubezpieczonego w dniu 16.06.2015r.,
potwierdziła pełny zakres ruchów prawego barku oraz stawów kolanowych, przy niewielkim deficycie wyprostu lewego
łokcia, a badania przeprowadzone przez neurologa w dniu 19.06.2015r. także nie potwierdziły istotnych deficytów
ruchowych, zaników mięśniowych kończyn górnych i dolnych ani zaburzeń czucia (w tym palców rąk). Ze względu
na opisane przez biegłego sądowego ortopedę dwa miesiące później w opinii z dnia 16.08.2015r. odchylenia od
normy w badaniu przedmiotowym, różniące się znacznie od wszystkich poprzednio opisywanych, organ rentowy
zwrócił się z prośbą o ponowną ocenę stopnia upośledzenia sprawności organizmu ubezpieczonego przez kolejnego
biegłego sądowego ortopedę, zwłaszcza, że nie udowodniono ponad wszelką wątpliwość wstecznie aż takiego stopnia
upośledzenia sprawności organizmu ubezpieczonego po dniu 31.12.2014r., który skutkowałby dalszą długotrwałą
niezdolnością do pracy. Wniosek ten nie został przez Sąd uwzględniony.
Wobec potwierdzenia przez specjalistę z zakresu chirurgii urazowo-ortopedycznej, konsultanta ZUS stosunkowo
niewielkiego upośledzenia sprawności organizmu ubezpieczonego po dacie 31.12.2014r, potwierdzającego zdolność
do świadczenia pracy, organ rentowy stoi na stanowisku, że apelacja organu rentowego jest zdecydowanie zasadna,
zwłaszcza, ze potwierdzenie pogorszenia stopnia upośledzenia sprawności narządu ruchu wykazano dopiero w okresie
późniejszym.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :
Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie zasługuje na uwzględnienie.
Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne,
odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną dokonane
przez Sąd pierwszej instancji i nie istnieje potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z
dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60, z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1244/00, Lex nr 55521).
Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych.
Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów nie będzie zachowana, jeżeli wnioski wyprowadzone
przez sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają
ze sobą w sprzeczności, a także gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem
dowodowym. W świetle przytoczonych motywów zaskarżonego wyroku nie ma jednak uzasadnionych powodów
by zakwestionować istnienie logicznego związku między treścią przeprowadzonych dowodów a ustalonymi na ich
podstawie w drodze wnioskowania faktami stanowiącymi podstawę zawartego w nim rozstrzygnięcia. Argumentacji
mogącej uzasadniać taki wniosek nie dostarcza uzasadnienie apelacji.
Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części dotyczącej
ustalenia faktów, tj. rozstrzygania spornych kwestii na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w
wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym
formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia
życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności
w konkretnej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne
i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny
dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć
równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania,
że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem
dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca
sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub
uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (uzasadnienia wyroków Sądu
Najwyższego z 27 września 2002 r. IV CKN 1316/00, LEX nr 80273 oraz z 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04, Lex nr
602671).
Okoliczności podnoszone w apelacji nie stanowiły przekonujących dla Sądu II instancji argumentów, które
prowadziłyby do konieczności zmiany bądź weryfikacji stanowiska Sądu I instancji. Powyższe sprawia, że kontrola
odwoławcza uzasadnia stwierdzenie, że zaskarżony wyrok znajduje pełne oparcie w prawidłowo dokonanej ocenie
całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego i ujawnionego w postępowaniu i w związku z tym nie ma
podstaw do zdyskwalifikowania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Przepis art. 278 § 1 k.p.c. dotyczący postępowania
dowodowego, uprawnia sąd do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych, jeżeli w sprawie istnieje potrzeba
wyjaśnienia okoliczności wymagających wiadomości specjalnych, a nadto do zażądania ustnego uzupełnienia opinii
złożonej na piśmie, w sytuacji gdy opinia nie jest wyczerpująca lub też z innych względów, według oceny sądu,
wymaga uzupełnienia lub wyjaśnienia. Powyższe instrumenty procesowe mogą być wykorzystywane stosownie do
potrzeb sprawy, przy czym potrzebą taką nie może być jedynie przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na
udowodnienie korzystnej dla niej tezy (por. wyrok z dnia 6 października 2009 r., II UK 47/09, LEX nr 559955).
Dowód z opinii biegłych ma szczególny charakter, gdyż korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości
specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.). Z tego względu nie mają do niego zastosowania wszystkie zasady dotyczące
postępowania dowodowego, w tym art. 217 k.p.c. W świetle bowiem art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia
dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy
opinia złożona do sprawy zawiera istotne braki, sprzeczności, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2009 r., III CSK 7/09, LEX nr 533130 i powołane w nim
orzeczenia). Postawienie w tym kontekście zarzutu naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. nie może być uznane za wystarczające,
gdyż do jego obrazy może dojść tylko wtedy, gdy sąd samodzielnie wypowiada się w kwestiach wymagających
wiadomości specjalnych, z pominięciem dowodu z opinii biegłego (biegłych) (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24
czerwca 2015 r. I UK 345/14 LEX nr 1771399).
W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy wydał prawidłowe postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych
a wszelkie wątpliwości organu rentowego co do stanu zdrowia ubezpieczonego i powiązania ze zdolnością do
wykonywania pracy zarobkowej, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zostały wyjaśnione w opiniach i opisane w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innych biegłych czy dalszej weryfikacji opinii już złożonych nie
mogły decydować okoliczności podane przez organ rentowy, gdyż stanowiły one jedynie polemikę z oceną stanu
zdrowia dokonaną przez biegłych lekarzy sądowych w opiniach dopuszczonych przez Sąd Okręgowy. Nie stanowiły
one konkretnych uwag i argumentów podważających miarodajność opinii a dokonywały subiektywnej oceny stanu
zdrowia ubezpieczonego, w zasadzie były podtrzymaniem tej oceny dokonanej przez lekarzy orzeczników. Organ
rentowy nie wskazał zatem racjonalnych i rzeczowych argumentów przemawiających za dopuszczeniem kolejnego
dowodu z opinii lekarzy sądowych. Wiarygodność i moc dowodów sąd ocenia według własnego przekonania, na
podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sposób dokonywania tej oceny nie został normatywnie
doprecyzowany jednakże wskazówki co do tego odnaleźć można w orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie
z dnia 29 października 1996 r., III CKN 8/96, OSNC 1997/3/30), który podkreśla, że ocena musi obejmować
wszystkie dowody i winna być dokonywana wszechstronnie. Wprawdzie opinia biegłych jako dowód oparta jest na
wiadomościach specjalnych, to podlega ona jednakże ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a
zatem, na tle tego materiału, koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych
dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w
sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków (por. Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2005 r., V CK 659/04, LEX nr 180821).
Ustawodawca odróżnia dwa aspekty niezdolności do pracy, tj. ekonomiczny (obiektywne pozbawienie danej osoby
możliwości zarobkowania w drodze wykonywania jakiejkolwiek pracy lub pracy zgodnej z poziomem posiadanych
kwalifikacji) oraz biologiczny (stan organizmu dotkniętego schorzeniem naruszającym jego sprawność). Dopiero
koniunkcja tych dwóch elementów pozwala na uznanie danej osoby za niezdolną do pracy. W konsekwencji
nie oznacza niezdolności do pracy niemożność wykonywania zatrudnienia spowodowana innymi przyczynami niż
naruszenie sprawności organizmu i odwrotnie - nie jest ową niezdolnością biologiczny stan kalectwa lub choroby
nieimplikujący wskazanych wyłączeń lub ograniczeń w świadczeniu pracy. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28
lutego 2012 r. I UK 279/11). Zdaniem Sądu II instancji dokonana przez biegłego sądowego lekarza ortopedę
ocena wpływu rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń ortopedycznych na jego zdolność do pracy uwzględnia
zarówno wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej czynniki medyczne, jak i wymienione w art. 13
ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej czynniki zawodowe. Upośledzenie funkcji ruchu i funkcji kończyn występujące u
ubezpieczonego powoduje istotny wpływ na możliwość wykonywania pracy fizycznej, jaką niewątpliwie wykonywał
F. S.. Nawet zasady logiki i doświadczenia życiowego nakazują przyjęcie, że praca na stanowisku blacharza dekarza
przy działalności budowlanej wiąże się z koniecznością zachowania pełnej sprawności ruchowej - w szczególności
chodzenia, wchodzenia i schodzenia po drabinie, pełnej sprawności obu rąk i nóg. Wnioski biegłego ortopedy nie
są sprzeczne z ustaleniami zawartymi w pozostałych opiniach a dodatkowo potwierdza je dokumentacja z przebytej
rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS ( k.66-68 akt orzeczniczo –lekarskich). Należy podkreślić,
że pozostali biegli oceniali istniejące u ubezpieczonego dolegliwości pod kątem swoich specjalizacji a nie badali go z
zakresu ortopedycznego czyli stricte narządu ruchu. Konieczność przeprowadzenia tego typu analizy – na co również
wskazał Sąd I instancji, została wprost zasugerowana przez biegłą reumatolog. Ponadto ustalone przez ortopedę
zmiany chorobowe istniały już w grudniu 2014 r. i nie było poprawy w porównaniu do badania z 23 czerwca 2014 r.
Nie nastąpiło zatem podkreślane w apelacji upośledzenie sprawności narządu ruchu dopiero w okresie późniejszym.
Przy tak ustalonym w postępowaniu I instancyjnym stanie faktycznym dotyczącym oceny zdrowia odwołującego
w aspekcie możliwości podjęcia przez niego zatrudnienia , czy prowadzenia działalności gospodarczej, przy
uwzględnieniu, iż organ rentowy wcześniej do 31.12.2014 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do renty a nie wykazano
istotnej poprawy stanu zdrowia brak było podstaw do weryfikacji zaskarżonego orzeczenia. Sam fakt niezgadzania
się z opinią biegłych sądowych lekarzy przez organ rentowy ( czego w zasadzie dotyczyła apelacja ) a także dokonana
przez organ rentowy własna, odmienna od opinii biegłych ocena stanu zdrowia wnioskodawcy, nie stanowi podstawy
do uznania spornych opinii biegłych za niewystarczające , w sytuacji, gdy nie zostały przedstawione przez apelanta
umotywowane zarzuty merytoryczne do opinii. Nie można przyjąć, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych
opinii biegłych w każdym wypadku, gdyż złożona uprzednio opinia jest dla strony niekorzystna. Sąd ma obowiązek
dopuszczenia dowodu z dalszej opinii, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy gdy opinia, którą dysponuje zawiera
istotne luki, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub
nieweryfikowalna.
Zarzucając naruszenie art. 244 k.p.c. strona skarżąca nie wykazała, iż sąd I instancji nie przeprowadził dowodów
mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i przedwcześnie postanowił o zamknięciu rozprawy. Zarzut
tej treści nie może bowiem służyć wykazaniu sprzeczności w materiale dowodowym oraz błędów w jego ocenie.
Nie uzasadnia zarzutu naruszenia tegoż przepisu ocena strony niezadowolonej z dotychczasowych opinii biegłych
Sąd Okręgowy przeanalizował cały zebrany materiał dowodowy i jako podstawę swoich ustaleń w istotnych dla
rozstrzygnięcia sporu kwestiach przyjął opinię ortopedy , wskazujące na stan narządu ruchu jako przyczynę czasowej
częściowej niezdolności do pracy badanego. Sąd Apelacyjny uznał zaś tenże materiał za kompletny, a poczynione w
oparciu o niego ustalenia za prawidłowe, bez potrzeby przeprowadzania uzupełniających dowodów.
Wobec bezzasadności zarzutów podnoszonych w ramach podstawy apelacji naruszenia przepisów postępowania,
chybiony jest również zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 61 w zw. z art. 14 ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - przy ferowaniu zaskarżonego wyroku, będący według skarżącego - konsekwencją uchybień proceduralnych. Bowiem zgodnie z niewadliwymi ustaleniami w sprawie
częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonego nie ustała i występuje nadal.
Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.
SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSO del. Joanna Siupka-Mróz