klasa I

BIOLOGIA: Wymagania edukacyjne do cyklu Ciekawa biologia – klasa I
Wymagania podstawowe Uczeń:
Nr i temat lekcji
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
DZIAŁ I – POWITANIE BIOLOGII
1. Historia i współczesność
biologii
• wymienia nazwy dziedzin biologii,
• wskazuje ważne etapy w rozwoju
biologii jako nauki.
• określa znaczenie najnowszych
odkryć w biologii i medycynie dla
ludzkości.
2. Źródła wiedzy
biologicznej
• określa podstawowe zasady
prowadzenia doświadczeń,
• wskazuje etapy planowania
doświadczeń zgodnie z ustalonymi
zasadami.
3. Obserwacje organizmów
• nazywa obiekty, które mogą być
przedmiotem obserwacji,
• wskazuje przyrządy umożliwiające
obserwację wybranych obiektów
przyrodniczych,
• określa kolejne czynności podczas
obserwacji z użyciem lupy,
mikroskopu, binokularu.
• wymienia cechy charakterystyczne
danego gatunku,
• wyjaśnia znaczenie klasyfikacji.
• rozpoznaje, za pomocą kluczy i
atlasów, wybrane organizmy
roślinne i zwierzęce.
• wyjaśnia, co to jest problem
badawczy, hipoteza, próba
kontrolna i próba doświadczalna,
• opisuje, na samodzielnie
wybranych przykładach, etapy
planowania i prowadzenia
doświadczeń.
• przedstawia zasady
przygotowania preparatu
mikroskopowego,
• opisuje sposoby barwienia
preparatów mikroskopowych.
4. Klasyfikacja
organizmów
5. Oznaczanie organizmów
6. Budowa komórek
7. Pięć królestw
organizmów
8. Czynności życiowe
organizmów
• uzasadnia konieczność tworzenia
naukowych nazw gatunkowych.
• określa znaczenie rozpoznawania
i oznaczania organizmów.
• wyjaśnia, czym jest komórka,
• podaje przykłady komórek
budujących organizmy,
• rozpoznaje na schemacie i nazywa
podstawowe organelle.
• wymienia nazwy królestw
organizmów,
• podaje charakterystyczne cechy
organizmów, zaliczanych do
poszczególnych królestw.
• podaje funkcje podstawowych
struktur komórkowych,
• wskazuje na samodzielnie
wykonanym rysunku podstawowe
organelle.
• wskazuje drogi rozwoju
ewolucyjnego królestw
organizmów,
• uzasadnia, że podział
organizmów na królestwa jest
przyjętą w danej chwili umową,
która może ulegać zmianom.
DZIAŁ II – FUNKCJONOWANIE ORGANIZMÓW
• wymienia czynności życiowe
organizmów,
• wskazuje, że organizmy są
zbudowane z komórek,
• definiuje odżywianie się,
• określa, na czym polega
pobudliwość,
• wykazuje, że organizmy
ewoluują,
• podaje sześć cech
9. Sposoby odżywiania się
organizmów
10. Sposoby oddychania
organizmów
11. Sposoby rozmnażania
się organizmów
12. Wirusy i priony
13. Bakterie
14. Protisty
15. Grzyby i porosty
16. Rola grzybów w
przyrodzie
oddychanie i wydalanie,
• podaje trzy cechy
charakterystyczne dla organizmu.
• określa, czym jest odżywianie się,
• wyjaśnia, na czym polega
samożywność i cudzożywność,
• wykazuje różnice między
odżywianiem samożywnym i
cudzożywnym.
• określa, czym jest oddychanie,
• podaje przykłady wykorzystania
energii w organizmie,
• wskazuje przykłady organizmów
oddychających w różny sposób,
• opisuje oddychanie tlenowe i
beztlenowe.
• określa, czym jest rozmnażanie się,
• podaje przykłady rozmnażania
płciowego i bezpłciowego
organizmów,
• wymienia czynności życiowe
organizmów,
• podaje podstawową
charakterystykę czynności
życiowych.
charakterystycznych dla
organizmu.
• opisuje przebieg procesu
fotosyntezy,
• opisuje różnorodność sposobów
odżywiania się wśród organizmów
cudzożywnych, z podaniem
odpowiednich przykładów.
• porównuje oddychanie tlenowe i
beztlenowe,
• wykazuje różnice w wymianie
gazowej roślin i zwierząt.
• uzasadnia, że rozmnażanie
płciowe daje większą możliwość
zmienności organizmów niż
rozmnażanie bezpłciowe,
• wyjaśnia znaczenie rozmnażania
płciowego dla ewolucji
organizmów,
• charakteryzuje czynności
życiowe organizmów na
wybranych przykładach.
DZIAŁ III – OD WIRUSÓW DO GLONÓW
• wymienia charakterystyczne cechy • uzasadnia nieskuteczność leczenia
wirusów,
chorób wirusowych antybiotykami,
• wymienia choroby człowieka
• podaje charakterystykę chorób
wywoływane przez wirusy.
prionowych.
• wskazuje środowiska życia bakterii, • opisuje czynności życiowe
• określa rolę bakterii w przyrodzie i bakterii,
życiu człowieka.
• uzasadnia ważną rolę bakterii jako
destruentów.
• wymienia główne grupy
• wyjaśnia, co to są organelle,
organizmów zaliczanych do
• opisuje cechy budowy będące
królestwa protistów i rozpoznaje ich podstawą wyodrębnienia grup
przedstawicieli na ilustracjach,
protistów zwierzęcych,
• wskazuje na schemacie i nazywa
• charakteryzuje protisty
organelle oraz podaje ich funkcje,
chorobotwórcze.
• wymienia nazwy protistów
chorobotwórczych.
• wymienia charakterystyczne cechy • opisuje czynności życiowe
grzybów,
grzybów,
• określa, czym jest porost,
• uzasadnia możliwość
• wskazuje możliwość wykorzystania wykorzystania skali porostowej do
skali porostowej do oceny stopnia
określenia stopnia skażenia
skażenia środowiska.
środowiska.
• wymienia organizmy zaliczane do
• opisuje rolę grzybów w rozkładzie
destruentów,
materii organicznej,
• podaje, za pomocą atlasów i kluczy, • charakteryzuje grzyby jako
17. Glony
18. Najstarsze rośliny
lądowe
19. Rośliny nagozalążkowe
20. Rośliny
okrytozalążkowe. Cykl
życiowy
przykłady grzybów jadalnych,
trujących i niejadalnych,
• podaje sposoby odżywiania się
grzybów,
• wskazuje rolę destruentów w
przyrodzie.
• wymienia nazwy królestw, do
których są zaliczane glony,
• podaje znaczenie glonów w
przyrodzie i życiu człowieka,
• wskazuje różnice między glonem
jednokomórkowym, kolonijnym i
wielokomórkowym, podaje
odpowiednie przykłady organizmów.
DZIAŁ IV – ŚWIAT ROŚLIN
• podaje przykłady roślin
zarodnikowych,
• określa znaczenie roślin
zarodnikowych w przyrodzie,
• wykazuje zależność rozmnażania
płciowego roślin zarodnikowych od
obecności wody.
• na wybranym okazie rośliny
nagozalążkowej rozpoznaje
podstawowe organy,
• rozpoznaje i nazywa pospolite
rośliny nagozalążkowe,
• opisuje cykl życiowy
nagozalążkowych,
• wskazuje na mapie świata
rozmieszczenie roślin
nagozalążkowych.
• wskazuje części kwiatu rośliny
okrytozalążkowej,
• rozpoznaje i nazywa pospolite
rośliny okrytozalążkowe przy użyciu
atlasów i kluczy,
• wskazuje na podstawowe różnice w
budowie kwiatów owado- i
wiatropylnych,
• określa rolę kwiatu w rozmnażaniu
roślin okrytozalążkowych,
• wyjaśnia pojęcia i opisuje ich
znaczenie: słupek, zalążnia, zalążek,
woreczek pyłkowy, ziarno pyłku,
łagiewka pyłkowa, zarodek, nasienie,
pasożyty,
• nazywa różne formy współżycia
grzybów z innymi organizmami i
podaje odpowiednie przykłady.
• opisuje czynności życiowe
glonów,
• uzasadnia przynależność glonów
do różnych królestw.
• opisuje charakterystyczne cechy
roślin zarodnikowych,
• przedstawia rozmnażanie się
roślin zarodnikowych,
• wskazuje cechy różniące mszaki,
paprocie, skrzypy i widłaki.
• przedstawia zmiany zachodzące w
kwiecie roślin nagozalążkowych po
zapłodnieniu,
• opisuje rolę nagozalążkowych w
gospodarce i życiu codziennym,
• opisuje rozmnażanie płciowe
roślin nagozalążkowych ze
szczególnym podkreśleniem
uniezależnienia zapłodnienia od
obecności wody w środowisku,
• wskazuje na moment tworzenia
się tkanki zapasowej w zalążkach i
wskazuje na konsekwencje tego
zjawiska.
• opisuje budowę kwiatu i wskazuje
rolę poszczególnych części w
zapyleniu,
• wskazuje etapy powstawania
owoców po zapłodnieniu,
• przedstawia i objaśnia schemat
rozmnażania się roślin
okrytozalążkowych.
owocnia, owoc.
• opisuje rolę nasion w
rozprzestrzenianiu się roślin
nasiennych,
• opisuje proces kiełkowania nasion i
wymienia czynniki kiełkowania,
• przedstawia bezpłciowe sposoby
rozmnażania się roślin.
• opisuje główne podobieństwa i
22. Różnorodność i
różnice między roślinami
znaczenie roślin
zarodnikowymi a nasiennymi,
okrytozalążkowych
• wskazuje podobieństwa i różnice
między roślinami nago- i
okrytonasiennymi.
• wymienia rodzaje tkanek
23. Budowa wewnętrzna
roślinnych,
roślin
• rozpoznaje na ilustracjach tkanki
roślinne,
• podaje podstawowe funkcje
poszczególnych tkanek roślinnych.
24. Organy roślin – związek • wymienia funkcje liści,
• na podstawie samodzielnie
ich budowy i funkcji. Liść
wykonanego rysunku nazywa części
liścia.
21. Rośliny
okrytozalążkowe. Owoce i
nasiona
• opisuje budowę owocu i nasienia
wybranej rośliny dwuliściennej,
• opisuje budowę ziarniaków,
• opisuje związek budowy owoców
ze sposobem rozsiewania się
nasion.
• wskazuje cechy, które pozwoliły
roślinom okrytozalążkowym
zdominować współczesną florę
świata,
• określa i objaśnia kierunki
rozwoju roślin okrytozalążkowych.
• wskazuje rodzaje tkanek na
schemacie organów rośliny,
• wykazuje związek budowy tkanki
z pełnioną funkcją.
• opisuje budowę tkankową liścia,
• wskazuje na związek zewnętrznej
i wewnętrznej budowy liścia z
przystosowaniem do fotosyntezy,
• wyjaśnia zależność między
parowaniem a pobieraniem wody
przez roślinę,
• opisuje różne przekształcenia liści
i pełnione przez nie funkcje.
• opisuje budowę zewnętrzną
25. Organy roślin – związek • opisuje podstawowe funkcje
korzeni,
korzenia,
ich budowy i funkcji.
• rozpoznaje u okazów naturalnych
• opisuje procesy przebiegające w
Korzeń
lub na rycinach rodzaje systemów
różnych strefach korzenia,
korzeniowych,
• wyjaśnia, na czym polega osmoza
• opisuje dodatkowe funkcje pełnione i jaka jest rola tego zjawiska w
przez korzeń.
pobieraniu przez korzeń wody i soli
mineralnych,
• wyjaśnia, na czym polega
współpraca korzeni z bakteriami
azotowymi i grzybami.
• opisuje różne przekształcenia
26. Organy roślin – związek • opisuje budowę zewnętrzną pędu,
• opisuje podstawowe funkcje
łodyg i omawia ich rolę,
ich budowy i funkcji.
pełnione przez łodygę,
• opisuje związek budowy
Łodyga
• wskazuje i nazywa organy rośliny
wewnętrznej i zewnętrznej pędu
na okazach naturalnych i rycinach,
oraz korzenia w krążeniu substancji
• opisuje podstawowe i dodatkowe
odżywczych, soli mineralnych i
funkcje pełnione przez łodygę.
wody w roślinie.