Filozofia religii. Nowożytna filozofia religii i Boga. Część II

Filozofia religii. Nowożytna filozofia religii i Boga.
Część II: Oświecenie wobec religii naturalnej.
Philosophy of Religion. Modern Philosophy of Religion and God.
Part II: Enlightenment Attitude toward Natural Religion.
Kod: 0200-E0035F
Imię i nazwisko wykładowcy: dr Małgorzata Gwarny
Typ zajęć: zajęcia specjalistyczne, systemowe II wybierane
Semestr i rok studiów: letni, dla studentów wszystkich lat z wyjątkiem I licencjackiego
Liczba godzin w semestrze: 30
Prerekwizyty: ukończony kurs z historii filozofii nowożytnej; mile widziany udział w części I
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: 3
Proponowany termin: wtorek 1200 - 1330
Cele i efekty kształcenia
Wiedza i jej rozumienie: student rozróżnia kluczowe dla tematyki zajęć subdyscypilny filozoficzne:
filozofię religii i filozofię Boga; identyfikuje główne wyznaczniki „religii naturalnej”; rozpoznaje
czynniki leżące u podstaw poszukiwania nowych uzasadnień dla wiary; definiuje pojęcia: „deizmu”,
„ateizmu”, „sceptycyzmu religijnego”; porównuje „deizmy” narodowe i wskazuje różnice między
nimi; bada tekst biblijny w kontekście oświeceniowych prób krytyki biblijnej.
Umiejętności: rekonstruuje proces transformacji w ujmowaniu Boga i religii oraz wskazuje jego
kierunki; ilustruje zasadność krytyki biblijnej sięgając do Starego i Nowego Testamentu; ocenia
ważność ustaleń oświeceniowych autorów dla kształtowania się nowych nieortodoksyjnych stanowisk
religijnych; rozwija swoje zainteresowanie obszarem dociekań na temat natury Boga, jego stosunku do
świata oraz roli i pozycji religii w życiu społecznym.
Postawy: dyskutuje zasadność zarzutów wobec autorytetu tradycji w odczytywaniu tekstu biblijnego i
odnosi się do nich; docenia znaczenie twórców Wieku Rozumu w kształtowaniu się „wolnej myśli”,
tolerancji religijnej oraz w walce z „zabobonem”; osądza wartość ujęcia ateistycznego poprzez
zestawienie ateizmu XVIII-wiecznego z jego współczesną radykalną wersją; dzięki lepszemu
rozumieniu myśli oświeceniowej otwiera się na dalsze badanie tej dziedziny.
Treści programowe:
I. Deizmy:
1. Deizm angielski.
2. Deizm francuski: Wolter.
3. Deizm w Ameryce: Thomas Paine.
4. Deizm niemiecki: Lessing.
II. Spór o panteizm.
III. Ateizm w XVIII wieku: d’Holbach.
Projekcja filmu Źródło wszelkiego zła? (reż. R. Dawkins) oraz dyskusja na temat
współczesnego ateizmu w ujęciu Dawkinsa.
IV. Sceptycyzm religijny: Hume.
Warunki zaliczenia: postawą zaliczenia są: aktywna obecnoś
na zajęciach oraz krótka praca analityczna na uzgodniony temat (w przypadku udziału w
dwóch częściach przedmiotu obowiązuje jedna praca).
1.
kryterium
ocena
b. dobry
dobry
dostateczny
Obecność
∨
∨
∨
Praca z
tekstem
2.
∨
∨
∨
3.
Praca pisemna
∨
∨
∨
4.
Aktywność
∨
∨
5.
Prezentacja
∨
1. Obecność: w semestrze dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności; w przypadku
przekroczenia limitu, należy je usprawiedliwić (np. przedstawiając zwolnienie lekarskie) i zaliczyć
umówiony materiał podczas konsultacji (zob. Regulamin Studiów §23, p. 3 i 4).
2. Praca z tekstem: ze wskazanymi w bibliografii tekstami należy się zapoznać przed zajęciami i
dysponować przynajmniej jednym egzemplarzem na 2 osoby podczas zajęć.
3. Praca pisemna: każdy uczestnik jest zobowiązany napisać krótką pracę analityczną (na podstawie
indywidualnie ustalonego z prowadzącym tekstu) w semestrze (o ile nie uczestniczył w pierwszej
części zajęć), lub w ciągu całego roku (o ile uczestniczy w obu częściach).
4. Aktywność: oznacza regularne zabieranie głosu w zgodzie z tematyką zajęć (wyrażanie własnego
stanowiska, zadawanie pytań oraz pokrewne formy dyskusji wokół tekstu). Aktywność jest
najważniejszym kryterium oceny końcowej studenta.
5. Prezentacja: osoby ubiegające się o ocenę bardzo dobrą, które spełniają pozostałe kryteria,
opracowują jedne zajęcia w postaci opartej na wskazanych tekstach prezentacji (np. multimedialnej,
warunkowanej przez dostępność sali) obejmującej krytyczne zreferowanie materiału ze wskazaniem i
odczytaniem fragmentów szczególnie ważnych lub niejasnych i samodzielnym komentarzem. Podczas
prezentacji mile widziana jest kreatywność w ujęciu tematu, a także umiejętność aktywizacji
pozostałych uczestników zajęć.
Materiały dydaktyczne:
Wolter, Elementy filozofii Newtona, Warszawa 1956;
Wolter, Traktat o tolerancji, Warszawa 1956;
T. Paine, The Age of Reason, London 1947; Part Second, The New Testament.
Filozofia niemieckiego oświecenia, Warszawa 1973 (H. S. Reimarus, G. E. Lessing, J. Ch. Edelmann,
M. Mendelssohn, F. H. Jacobi);
d’Holbach, System przyrody, Warszawa 1957;
D. Hume, Dialogi o religii naturalnej, Warszawa 1962;
D. Hume, Naturalna historia religii, dz. cyt.
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
Zajęcia prowadzone są metodą warsztatową, wzbogaconą o prezentacje filmowe oraz multimedialne
(pod warunkiem dostępności sali) i mają formę dyskusji wokół wymienionych wyżej dzieł
(fragmentów), prowadzonej w oparciu o ich wcześniejszą lekturę oraz zakładającej częste odnoszenie
się do tekstu. Przy braku chętnych do prezentacji rolę kierującego dyskusją obejmuje prowadzący,
który w przeciwnym przypadku wspiera dokonującego prezentacji studenta. Przyjęta metoda oraz
forma ma na celu maksymalną aktywizację uczestników zajęć i współtworzenie pogłębionej i
kreatywnej interpretacji tekstów filozoficznych.