Januszewicz

From: <.cz>
To: <[email protected]>
Sent: Wednesday, March 23, 2011 5:30 PM
Subject: E 02243274/05
Dyrektor
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Pan Stanisław Januszewicz
ul. Sienkiewicza 77
33-300 NOWY SACZ
Panie Dyrektorze!
W 1986 r. wyjechałam z kraju z nabytym prawem do emerytury zagwarantowanym
dwustronną umową o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy Rep. Polską i
Czechosłowacką z dnia 05.04.1948 r. W tym też roku kontynuowałam zatrudnienie w b.
Czechosłowacji.
W 2006 r. ZUS, po spełnieniu z mojej strony wszystkich wymaganych warunków,
przyznał mi wcześniejszą emeryturę, zaliczając mi niecałych 18 lat ubezpieczenia w
Polsce oraz 14 lat i 190 dni ubezpieczenia w Czechach.
W 2009 r. ZUS zmienił decyzję przyznającą emeryturę na decyzję z dnia 13.07.2009 r.,
obliczając wskaźnik podstawy wymiaru z 2 m-cy i 17 dni z 1986 r., porównując te 2 m-ce i
17 dni do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia i dzieląc przez 8, tj. niepełny 1986 r.
+ 7 lat składkowych i nieskładkowych w Czeskiej Rep., w następstwie czego przyznał mi
minimalną emeryturę, którą dodatkowo podzielił proporcjonalnie.
W skrócie: z jednego składkowego i nieskładkowego okresu w Czeskiej Rep. mam
obliczone dwie emerytury: czeską – prawidłowo, polską – niezgodnie z przepisami, i dwa
razy podzieloną proporcjonalnie.
W piśmie z dnia 23.07.2010 r. (w załączeniu) adresowanym do naczelnik WRUM I – B.
Rębilas dokładnie, rok po roku, opisałam niezgodności z przepisami wyliczenia mojej
emerytury, wnioskując o ponowne przeliczenie mojego świadczenia. Odpowiedzi na to
pismo do chwili obecnej nie otrzymałam.
Emerytura moja powinna być wyliczona z lat 1976 – 1985, a nie z 2 m-cy i 17 dni, oraz
zgodnie z przepisami, na które powołałam się w piśmie z dnia 23.07.2010 r. i dodatkowo z
wyrokiem Trybunału z dnia 03.03.2011 r. w sprawie nr C-440/09 (w załączeniu), który
porusza też kwestie dot. mojego problemu, a mianowicie:
1. Ramy prawne – uregulowania Unii – punkty: 3, 4, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 38 dot.
art. 39 ust. 3 WE.
W załączeniu przesyłam kopię odpowiedzi na pytanie nr 449, udzieloną przez
specjalistów ds. zabezp. społ. z portalu „ZUS Wałbrzych”, dot. identycznego przypadku jak
mój, jako dowód błędnej interpretacji art. 18 ust. 3 ustawy o emeryturach z FUS z dnia
17.12.1998 r. przez naczelnik WRUM I – B. Rębilas w piśmie z dnia 03.08.2009 r., cyt. „W
Pani przypadku nie może mieć zastosowanie art. 18 ust. 3 ustawy, czyli ustalenie
podstawy wymiaru z lat poprzedzających przystąpienie po raz pierwszy do ubezpieczenia
za granicą, gdyż w 1986 r. pozostawała Pani przez 3 miesiące w ubezpieczeniu w Polsce”
W odpowiedzi na pytanie nr 449, zgodnie z treścią art. 18 ust. 3 ustawy, zaznaczono,
że przy ustalaniu podstawy wymiaru pominięciu podlegają pełne lata kalendarzowe
ubezpieczenia za granicą, w tym również pełny rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony
po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia za granicą.
W związku z powyższym zwracam się do Pana z prośbą o zajęcie stanowiska w mojej
sprawie a w oparciu o ustawę z dnia 17.12.1998 r. ponownie wnoszę o przeliczenie
swojego świadczenia emerytalnego, ponieważ ZUS obliczył emeryturę niezgodnie, nie
tylko z prawem krajowym, ale i unijnym oraz umową z dnia 05.04.1948 r., które są
stosowane bezpośrednio i mają pierwszeństwo nad ustawą.
Swoje stanowisko na moje pismo proszę mi udzielić osobiście.
W załączeniu:
1. Kopia mojego pisma z dnia 23.07.2010 r.
2. Wyrok Trybunału z dnia 03.03.2011 r.
3. Kopia odpowiedzi na pytanie nr 449
Czeska Republika
Załącznik nr 1
, dnia 23.07.2010 roku
–KopiaCzeska Republika
Pani Naczelnik
mgr B. Rębilas
Wydziału Realizacji
Umów Międzynarodowych I
Znak: E 02243274/05
ul. Węgierska 11
33-300 NOWY SACZ
W odpowiedzi na Pani pismo z dnia 03.08.2009 r. znak: 220050/6120/224327/RMI oraz pismo
Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych I, ul. Węgierska 11, 33-300 Nowy Sącz, z dnia
28.07.2009 r. znak: 220050/6120/2009-224327/RMI, podpisane przez urzędniczkę ZUS-u przy
ul. Sienkiewicza 77 - B. Bułat-Kwiatkowską, dot. decyzji z dnia 13.07.2009 r. sporządzonej
przez tą urzędniczkę, złomyślnie i z premedytacją, punkt po punkcie, zdanie po zdaniu
przekręcając i matając, w odpowiedzi na moje pisma z dnia 25.03.09 r. i z dnia 22.05.09 r. dot.
dokładnego i zgodnego z przepisami wyliczenia mojej polskiej emerytury, wnioskuję o ponowne
przeliczenie mojego świadczenia zgodnie z:
1. dwustronną międzynarodową umową o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy RP i ČSSR z
dnia 05.04.0948 r. (Dz. U. nr 6 z 1949 r., poz. 34, ust. III) – art. 14 ust. 1 i 2, art. 15 ust. 1:
a) art. 14 ust. 1. „W stosunku do osób, które były ubezpieczone kolejno w obu państwach w
emerytalnym zabezpieczeniu /.../ zlicza się okresy ubezpieczenia i okresy zastępcze na
wypełnienie okresu wyczekiwania, na zachowanie lub odżycie uprawnień, na dopuszczenie do
dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia i na ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia.
Jeżeli przyznanie renty (emerytury) zależne jest od warunku przebycia pewnego czasu w
określonym zatrudnieniu, zlicza się okresy takiego zatrudnienia, przebyte w obu państwach”,
b) art. 14 ust. 2. „(...) Przepisy o minimalnej wysokości renty (emerytury) nie mają
zastosowania do rent (emerytur) częściowych na podstawie niniejszej umowy”,
c) art. 15 ust. 1. „Jeżeli uprawnienia uzyskane w ubezp. w jednym państwie są zachowane w
chwili powstania obowiązku ubezp. w państwie drugim, uprawnienia uzyskane w obu państwach
są zachowane tak długo, jak długo z uwzględnieniem postanowień art. 14 ust. 1, uprawnienia są
zachowane co najmniej w jednym państwie”,
2. rozporządzeniem nr 1408/71 EWG (art. 46(11) ust. 2 i 3, art. 46b(11) ust. 1, art. 47(1)(g), art.
48(11) ust. 1 odst. 1, art. 48(11) ust. 3, art. 95c ust. 2, art. 12(9)(11) ust. 1 i dalsze artykuły,
wynikające z orzeczeń), na które powołuję się niżej,
3. orzeczeniami ETS: nr C-153/97 (Grajera Rodriguez), nr C-366/96 (Cordelle), nr C-122/84
(Scrovner), nr C-10/78 (Belbouab), nr C-249/83 (Hoeckx), nr C-227(89 (Roenfeldt), nr 347/00
(Angel Borreira Perez), nr C-251/94 (Nieto), na które powołuję się niżej:
a) orzeczenie nr C-227/89: „Art. 48(2) i 51 (rozporządzenie 1408/71 art. 6, 7 i 46(4)) Traktatu
muszą być interpretowane jako uniemożliwiające utratę korzyści zabezpieczenia
społecznego dla pracowników, którzy skorzystali ze swobody przemieszczania się, wynikającą z
niezastosowania, w efekcie wejścia w życie rozporządzenia 1408/71, umów obowiązujących
pomiędzy dwoma lub większą liczbą państw członkowskich, których przepisy zostały wprowadzone
do prawa krajowego. Chociaż zastąpienie umów z dziedziny zabezpieczenia społecznego przez
rozporządzenie 1408/71 jest obowiązkowe, nie może ono jednak spowodować pominięcia celu art.
48 do 51 Traktatu, a byłoby tak, gdyby pracownicy, którzy skorzystali z prawa do swobody
przemieszczania się, stracili korzyści w dziedzinie zabezpieczenia społecznego wcześniej im
należne z tytułu krajowego ustawodawstwa lub wynikające z umów obowiązujących pomiędzy
dwoma lub większą liczbą państw członkowskich”,
b) orzeczenie nr C-347/00: „Okresy ubepieczenia – zgodnie z art. 1(r) rozporządzenia 1408/71
– obejmują okresy ubezpieczenia, zdefiniowane tylko w prawie krajowym, w szczególności okresy
uznawane przez ustawodawstwo krajowe za okresy ubezpieczenia, gwarantujące przestrzeganie
art. 39 – 42 Traktatu. W tym względzie dodatkowe okresy, gwarantowane na mocy prawa
krajowego, których celem jest ochrona praw w trakcie nabywania pod rządami wcześniejszych
systemów ubezpieczenia emerytalnego i które pracownik mógłby w przeciwnym wypadku stracić,
powinny być uznawane za okresy ubezpieczenia w rozumieniu niniejszego rozporządzenia.
Odpowiednia (właściwa) interpretacja art. 42(2)(b) rozporządzenia jest taka, że dodatkowe okresy,
takie jak okresy gwarantowane na mocy prawa krajowego, przyznawane, gdy ustalane są
uprawnienia emerytalne w celu uwzględnienia praw w trakcie nabywania w ramach
wcześniejszych systemów emerytalnych, które obecnie już nie funkcjonują, są brane pod uwagę
przy kalkulacji faktycznej wielkości emerytury. Fakt, że okresy te są dodawane tylko w czasie
ustalania prawa do emerytury, nie ma znaczenia, ponieważ to samo dotyczy każdego okresu
faktycznego ubezpieczenia, który uwzględnia się w kalkulacji teoretycznej i faktycznej wielkości
świadczenia, zgodnie z art. 46(2) rozporządzenia”,.
c) orzeczenie nr C-251/94: „Art. 47(1)(e) rozporządzenia 1408/71 musi być interpretowany
zgodnie z celem wyznaczonym w art. 51 Traktatu, który stanowi w szczególności, że pracownicy
migrujący nie mogą ponieść straty w postaci obniżenia wysokości świadczeń z
ubezpieczenia społecznego z powodu korzystania przez nich prawa do swobodnego
przemieszczania się w ramach Wspólnot. To pociąga za sobą taki skutek, że w sytuacji gdy
zainteresowany stał się niezdolny do pracy w państwie członkowskim, którego system
ubezpieczenia społecznego jest różny od systemu, który ma w danym przypadku zastosowanie, a
ponadto zainteresowany w okresie służącym do ustalenia średniej podstawy wymiaru, od której
jest obliczana wysokość świadczenia – nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne w tym
systemie, który ma być zastosowany, to wysokość tego świadczenia będzie taka sama jak gdyby
zainteresowany zachował obowiązek opłacania składek zgodnie z tym systemem. A zatem, w tej
sytuacji teoretyczna wysokość świadczenia obliczona na podstawie składek opłaconych
wyłącznie w tym systemie będzie musiała być zwaloryzowana i podwyższona tak, jakby
zainteresowany kontynuował pracę na tych samych warunkach w danym państwie
członkowskim, którego ustawodawstwo będzie zastosowane w tym przypadku”,
4. ustawą o emeryturach z FUS z dnia 17.12.1998 r. (art. 17 ust. 1, art. 17 ust. 2, art. 18 ust. 2
lub art. 18 ust. 3),
5. Kartą praw podstawowych UE: art. 1, art. 4, art. 20, art. 21, art. 25, art. 34. 1 i 2,
6. Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności: art. 2. 1, art. 3, art. 14, art.
17,
7. Europejską Kartą Społeczną: art. 12. 4a) i b) – prawo do zabezpieczenia społecznego,
8. Konstytucją RP: art. 9, art. 32. 1 i 2, art. 40, art. 67. 1, art. 83, art. 87. 1, art. 91. 1, 2 i 3,
9. i ze wszystkimi innymi przepisami dotyczącymi pozostałych matactw w decyzji z dnia
13.07.2009 r. skonstruowanych z premedytacją przez urzędniczkę ZUS-u B. Bułat-Kwiatkowską.
W ww. decyzji nie ma ani jednego punktu i zdania zgodnego z ww. przepisami. I załącznik do
tej decyzji zaprzecza temu co jest w decyzji.
Emerytura moja ww. decyzją została obliczona dwa razy z jednego okresu zatrudnienia, tj. z
okresu składkowego i nieskładkowego w Czeskiej Rep., z którego mam prawidłowo
obliczoną emeryturę czeską, i dwa razy z tego samego okresu zastosowano zasadę pro
rata temporis..
Wg załącznika do decyzji z dnia 13.07.2009 r., biorąc rok po roku, urzędniczka ZUS-u B. BułatKwiatkowska moją polską emeryturę wyliczyła tak:
1. 1986 rok: w Polsce przepracowałam tylko 2 m-ce i 17 dni. Z tego okresu wyliczyła wskaźnik
wysokości podstawy wymiaru = 12,42 %, przy czym jest to:
a) niezgodne z art. 48(11) ust. 1 rozporządzenia 1408/71 EWG - „Nie naruszając art. 46 ust. 2,
instytucja państwa członkowskiego nie jest zobowiązana do przyznawania świadczeń z tytułu
okresów ukończonych z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa, które podlegają
uwzględnieniu w momencie realizacji ryzyka, jeżeli – długość tych okresów jest krótsza niż
jeden rok”,
b) niezgodne z art. 48(11) ust. 3 rozporządzenia 1408/71 EWG w nawiązaniu do art. 48(11)
ust. 1 tego rozporządzenia - „W przypadku, gdy stosowanie ust. 1 spowodowałoby zwolnienie ze
zobowiązań wszystkich instytucji zainteresowanych państw członkowskich, świadczenia są
przyznawane wyłącznie na podstawie ustawodawstwa ostatniego z tych państw, którego
warunki są spełnione, tak jak gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończone
i uwzględnione zgodnie z art. 45 ust. 1 – 4, zostały ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa
tego państwa”.
Zgodnie z tym artykułem, ten krótszy niż 1 rok uwzględniła Czeska Republika.
c) niezgodne z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach z FUS – „Nie ustala się
podstawy wymiaru renty dla ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 1, jeżeli nie pozostawał on
w ubezpieczeniu co najmniej przez 1 rok kalendarzowy”,
d) niezgodne z powyższym artykułem, ponieważ wyraźna norma tego artykułu, zakazująca
ustalania podstawy wymiaru w sytuacji określonej w tym przepisie, oznacza, iż nie może mieć w
takim przypadku zastosowania ogólna zasada wynikająca z art. 15 ust. 4 (1. oblicza się sumę kwot
podstaw wymiaru składek /.../ w okresie każdego roku z wybranych lat kalendarzowych, 2.
oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia za
dany rok /.../), umożliwiająca – przy ustalaniu podstawy wymiaru – porównanie wysokości
wynagrodzenia osiągniętego przez niepełny rok kalendarzowy do rocznej kwoty
przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za ten rok”.
W moim przypadku urzędniczka ZUS-u
B. Bułat-Kwiatkowska wbrew powyższemu
porównała wysokość mojego wynagrodzenia za 2 m-ce i 17 dni do rocznej kwoty
przeciętnego wynagrodzenia w 1986 r. i wyszedł jej wskaźnik = 12, 42 %.
2. 1995 r.: do 30.06. tego roku byłam zatrudniona w Czeskiej Rep., od 01.07. do 31.12.1995 r.
pobierałam zasiłek dla bezrobotnych,
Rok ten został zaliczony do polskiej emerytury.
3. 1996 r.: do czerwca tego roku pobierałam zasiłek dla bezrobotnych,
Rok ten został zaliczony do polskiej emerytury.
4. 1999 r.: do lipca pobierałam zasiłek dla bezrobotnych,
Rok ten został zaliczony do polskiej emerytury.
5. 2000 r.: byłam w ewidencji czeskiego Urzędu Zatrudnienia,
6. 2001 r:
jak wyżej
7. 2002 r.:
jak wyżej
8. 2003 r.:
jak wyżej
Powyższe lata zostały zaliczone do polskiej emerytury.
a) punkty: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne z art. 47(1)(g) rozporządzenia 1408/71 EWG
(orzeczenie nr C-153/97): „Art. 47(1)(g) rozporządzenia 1408/71 stanowi – z jednej strony – że
jeżeli ustalenie wysokości świadczeń (emerytur i rent) na podstawie ustawodawstwa jednego
państwa członkowskiego, zgodnie z którym wysokość świadczeń jest obliczana na podstawie
uśrednionej składki odpowiadającej wynagrodzeniu otrzymywanemu w trakcie określonej liczby lat
poprzedzających nabycie prawa do emerytury (...), to podstawę średniej składki w przypadku
pracowników, którzy po tym, jak byli objęci ustawodawstwem tego państwa członkowskiego,
kontynuowali zatrudnienie (i ubezpieczenie) w innym państwie członkowskim, i to aż do końca ich
kariery zawodowej, należy oprzeć wyłącznie na składkach zapłaconych z tytułu
ustawodawstwa pierwszego państwa. Z drugiej zaś strony stanowi, że wysokość tych
świadczeń musi być zaktualizowana i zrewaloryzowana w ten sposób, ażeby odpowiadała
takiej wysokości składek, jaką zainteresowany zapłaciłby, gdyby kontynuował pracę na tych
samych warunkach w pierwszym państwie członkowskim. Postanowienia zał. VI do
rozporządzenia 1408/71 odpowiadają zapisom art. 47 rozporządzenia 1408/71. Te postanowienia
ograniczają się (...) do sprecyzowania warunków przewidzianych w rozporządzeniu, że średnia
podstawa składek zależy wyłącznie od okresów ubezpieczenia wypełnionych zgodnie z
ustawodawstwem danego państwa (...) i dotyczą one tylko zapewnienia spójności tej zasady z
zasadami wskazanymi w art. 51 Traktatu – rewaloryzacja i ponowne przeliczenie świadczeń”,
b) powyższe punkty 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne z art. 12(9)(11) ust. 1 rozporządzenia
1408/71 EWG: „Na podstawie niniejszego rozporządzenia nie można przyznać ani zachować
prawa do kilku świadczeń tego samego rodzaju za ten sam okres ubezpieczenia
obowiązkowego” (orzeczenie nr C-366/96 /Cordelle/ - „Swiadczenia w ramach systemu
ubezpieczeń społecznych muszą być uważane za świadczenia tego samego rodzaju w
rozumieniu art. 12(2) rozporządzenia 1408/71, zmienionego i uaktualnionego
rozporządzeniem 2001/83, gdy cel i przedmiot, jak również podstawa ich naliczania oraz
warunki ich przyznawania są identyczne”),
c) powyższe punkty 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne z art. 95c ust. 2 rozporządzenia 1408/71
EWG: ”Wszelkie okresy ubezpieczenia oraz tam gdzie jest to właściwe, wszelkie okresy
zatrudnienia lub zamieszkania spełnione w ramach ustawodawstwa jednego z państw
członkowskich przed 25.10.1998 r., zostaną uwzględnione w celu określenia praw nabytych,
zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1616/98 WE”,
d) powyższe punkty 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne z orzeczeniem nr C-10/78: „Art. 2(1) oraz
94(2) rozporządzenia 1408/71, czytane łącznie, należy interpretować jako gwarancję, że
wszystkie zaliczone okresy ubezpieczenia oraz wszystkie zaliczone okresy zatrudnienia
bądź zamieszkania podlegające ustawodawstwu państwa członkowskiego przed wejściem
w życie rozporządzenia powinny zostać uwzględnione podczas ustalania uprawnień do
świadczeń zgodnie z jego przepisami, pod warunkiem że pracownik przemieszczający się był
obywatelem jednego z państw członkowskich, kiedy okresy te zostały zaliczone”,
e) powyższe punkty 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne nie tylko z podanymi wyżej przepisami,
ale i niezgodne z treścią p. II. 1. decyzji z dnia 13.07.2009 r., w którym B. Bułat-Kwiatkowska
napisała: „Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie społ. z 8 lat kalendarzowych ubezp. w Polsce wybranych z 20 lat
ubezp. występując. przed rokiem zgłoszenia wniosku”,
Z załącznika do decyzji jasno wynika, że tych 8 lat to lata składkowe i nieskładkowe w
Czeskiej Rep. a nie lata ubezp. w Polsce,
f) powyższe punkty 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 są niezgodne z art. 18 ust. 6 ustawy z 17.12.98 r.: „Na
wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury może stanowić ustalona w sposób
określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społ. (...) w okresie
20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego
okresu podlegania ubezpieczeniu”, tę część tego artykułu B. Bułat-Kwiatkowska specjalnie
wypuściła,
Wniosku o wyliczenie emerytury z okresu 20 lat kalendarzowych z całego okresu
ubezpieczenia nie składałam. Oznacza to, że w przypadku braku takiego wniosku organy
rentowe zobligowane są do ustalenia podstawy z okresu 10-letniego zgodnie z art. 15 ust. 1
ustawy emerytalnej.
Wskaźnik = 12,42 % obliczony fałszywie za rok 1986 B. Bułat-Kwiatkowska podzieliła przez 8
(lat – tych składkowych i nieskładkowych w Czeskiej Rep.), z czego wyszedł jej wskaźnik = 1,55
%, i pomnożyła przez kwotę bazową (1.913,03 zł), otrzymując podstawę wymiaru = 29,50 zł, przy
użyciu której obliczyła wysokość mojej emerytury, podwyższając ją do kwoty najniższej
emerytury w Polsce, co jest niezgodne:
a) z dwustronną międzynarodową umową pomiędzy RP i CSSR z dnia 05.04.1948 r. – art.
14 ust. 2 (pełne brzmienie tego artykułu na str. 1),
b) z orzeczeniem nr C-249/83 „Cechy szczególne świadczeń stanowią podstawowe kryterium
rozróżniania między świadczeniami objętymi zakresem przedmiotowym rozporządzenia 1408/71.
W szczególności chodzi tu o cele i funkcje, jakie ma do spełnienia dane świadczenie, a także o
warunki, na jakich jest ono gwarantowane, a nie o to, czy w przepisach danego kraju zaliczane jest
do świadczeń z zabezpieczenia społecznego czy też nie. Aby dane przepisy zostały objęte
koordynacją przewidzianą w rozporządzeniu 1408/71, ustawodawstwo krajowe powinno w każdym
przypadku spełniać przede wszystkim taki warunek, że przedmiotem danej regulacji jest jedno z
ryzyk wymienionych w art. 4(1) rozporządzenia. Wynika z tego, że lista ryzyk zawartych w tym
paragrafie jest wyczerpująca, a więc taka gałąź zabezpieczenia, która nie znalazła się na tej liście,
nie wchodzi w zakres koordynacji, nawet w przypadku gdy ustawodawstwo krajowe stanowi
inaczej. Generalnie świadczenia socjalne gwarantujące minimum środków egzystencji,
zwane dochodem minimalnym, nie są uznawane za jedną z dziedzin zabezpieczenia
społecznego wymienionych w art. 4(1) rozporządzenia 1408/71, nie stanowią więc
świadczeń z zabezpieczenia społecznego w rozumieniu tego rozporządzenia”,
c) z orzeczeniem nr C-122/84 „Objęcie świadczenia zakresem rozporządzenia 1408/71
uzależnione jest od charakterystyki tego świadczenia, a przede wszystkim celu i warunków jego
przyznania, a nie od faktu, czy ustawodawstwo krajowe definiuje to świadczenie jako należące do
zabezpieczenia społecznego. W znaczeniu rozporządzenia 1408/71 warunkiem objęcia zakresem
zabezpieczenia społecznego, który musi być spełniony, jest w szczególności uwzględnienie
jednego z ryzyk wymienionych w art. 4(1) tego rozporządzenia. Lista ryzyk ujętych w tym
paragrafie jest wyczerpująca i dziedzina nie uwzględniona na tej liście nie wchodzi w zakres
zabezpieczenia społecznego, nawet jeśli nadaje osobom roszczeniowe prawo do świadczeń.
Swiadczenie społeczne gwarantujące minimalne środki utrzymania, w sposób ogólny nie
może być sklasyfikowane w ramach żadnego ryzyka ujętego na liście w art. 4(1)
rozporządzenia 1408/71 i dlatego nie stanowi świadczenia zabezpieczenia społecznego w
rozumieniu tego rozporządzenia. Pojęcie przywileju socjalnego w znaczeniu art. 7(2)
rozporządzenia 1612/68 obejmuje wszystkie przywileje, które – bez względu na to, czy związane
są z umową o pracę – przyznawane są pracownikom krajowym z tytułu posiadania przez nich
statusu pracownika lub jedynie z tytułu zamieszkania na terenie tego państwa (...).
Swiadczenie społeczne gwarantujące minimalne środki utrzymania stanowi przywilej socjalny w
znaczeniu rozporządzenia 1612/68”,
d) z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach z FUS zgodnie z którym
minimalna emerytura przysługuje osobie, która ukończyła 60 lat – kobieta, i posiada
minimalny staż ubezpieczeniowy 20 lat,
W roku 2009 miałam 59 lat życia i ponad 32-letni staż ubezpieczeniowy.
e) z art. 46b(11) ust. 1 rozporządzenia 1408/71 EWG: „Przepisów dot. zmniejszenia,
zawieszenia lub zniesienia przewidzianych w ustawodawstwie państwa członkowskiego nie stosuje
się do świadczeń obliczonych zgodnie z art. 46 ust. 2 /zasada pro rata temporis/”,
f) z art. 46(11) ust. 3 rozporządzenia 1408/71 EWG: „Zainteresowany ma prawo otrzymać od
właściwej instytucji każdego państwa członkowskiego najwyższą kwotę obliczoną zgodnie z ust. 1 i
2 (...)”.
Reasumując:
1. osoba, która uzyskała w Polsce prawo do emerytury lub renty nie traci go, kiedy
wyjeżdża do innego kraju,
2. opłacane przez pracownika składki oraz dokumentacja dot. jego emerytury do czasu
osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego pozostają w kraju, w którym był on ubezpieczony,
3. każdy kraj, w którym osoba była ubezpieczona co najmniej przez rok, powinien wypłacić
emeryturę, kiedy pracownik osiągnie wiek emerytalny,
4. emerytura jest wypłacana w tym państwie, w którym osoba uprawniona mieszka lub
przebywa bez obniżania jej wysokości czy zawieszania wypłat,
5. składki nie przepadają z chwilą przejścia na emeryturę, każdy kraj wypłaca część
emerytury, która została zgromadzona w tym kraju,
6. każdy kraj oblicza danej osobie świadczenie emerytalne w oparciu o składki, które
dana osoba wpłaciła w tym kraju,
W moim przypadku B. Bułat-Kwiatkowska obliczyła świadczenie ze składek opłaconych w
Czeskiej Rep. i z okresów nieskładkowych w Czeskiej Rep. + 2 m-cy i 17 dni 1986 r. ubezp.
w Polsce, zaliczonych przez stronę czeską zgodnie ze wszystkimi przepisami.
7. przepisy wspólnotowe o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują we
wszystkich państwach członkowskich (Polska od tego obowiązku nie jest zwolniona) i mają
pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi (i interpretacją przepisów przez B. BułatKwiatkowską), jeżeli krajowe regulacje pozostają w sprzeczności ze wspólnotowymi regulacjami
prawnymi,
8. towarzystwa emerytalno-rentowe w każdym kraju obliczają wysokość emerytury po pierwsze
zgodnie z prawem krajowym na podstawie składek opłacanych w danym kraju. W drugiej
kolejności emerytury są obliczane wg przepisów unijnych (strona internetowa: EUROPA –
European Commission – Eulisses),
9. umowy międzynarodowe zakładają równość traktowania obywateli państw-stron umowy oraz
zliczanie okresów zatrudnienia – ubezpieczenia przebytych w państwach-stronach umowy
zarówno przy ustalaniu prawa do emerytur i rent, jak i przy obliczaniu ich wysokości. Każde
z państw–stron umowy zobowiązane jest do ponoszenia skutków finansowych wynikających z
długości okresów zatrudnienia – ubezpieczenia przebytych na jego terytorium, co oznacza
przyznawanie i wypłacanie świadczeń w pełnej lub proporcjonalnej wysokości,
10. art. 4 ust. 13 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach z FUS brzmi: „ubezpieczony to
osoba podlegająca ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, określonym w przepisach o
systemie ubezpieczeń społecznych, a także osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy
podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem
ubezpieczenia społecznego rolników“
Ja w Polsce ubezpieczeniu społecznemu, przed dniem wejścia w życie ustawy, podlegałam
od 1969 r. do 1985 r., tj. 17 lat, pomijając 9 m-cy i 20 dni w związku z art. 4 ust. 4a ustawy
„kwota rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne to roczna
podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne (…)“ i w związku z art. 17 ust. 2
ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach z FUS.
W załączeniu przedkładam kserokopię brakującego „Zaświadczenia o zatrudnieniu i
wynagrodzeniu” w latach 1977 (od 18.04. do 31.12.77 r.) – 1978 wystawionego przez
Specjalistyczny Zespół Opieki Psychiatrycznej we Wrocławiu (zał. nr 1) oraz kserokopię stron 88 –
89 z leg. ubezp. dot. m-ca listopada 1984 r. (jest to kwota 11.550,- zł, którą B. Bułat-Kwiatkowska
nie chciała uwzględnić do ustalenia podstawy wymiaru mojej emerytury, nie uzasadniając
dlaczego. Jej odpowiedzią była decyzja z dnia 13.07 2009 r.) wpisanego przez Woj. Kolumnę
Transportu Sanit. we Wrocławiu w rubryce obok zamiast w rubr. „Zarobek razem brutto” (zał. nr 2).
Załączniki te przedkładam celem ich uwzględnienia przy ponownym obliczaniu mojej polskiej
emerytury.
Korzystając z okazji, wnoszę o przysłanie kserokopii załącznika do decyzji o przyznaniu
emerytury z dnia 24.08.2006 r. zgodnie z art. 41 ust. 2b) i 2c) KPP UE i art. 51 ust. 3 Konstytucji
RP.
Załączników: 2
Czeska Republika
Załącznik nr 2
WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)
z dnia 3 marca 2011 r.(*)
Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących – Artykuł 45
ust. 1 rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 – Minimalny okres
wymagany prawem krajowym w celu uzyskania prawa do emerytury
– Uwzględnienie okresu składkowego ukończonego w innym państwie
członkowskim – Sumowanie – Sposoby obliczania
W sprawie C-440/09
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE,
orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Najwyższy
(Polska) postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2009 r., które wpłynęło
do Trybunału w dniu 11 listopada 2009 r., w postępowaniu:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Nowym Sączu
przeciwko
Stanisławie Tomaszewskiej,
TRYBUNAŁ (piąta izba)
w składzie: J.J. Kasel (sprawozdawca), prezes izby, A. Borg Barthet
i E. Levits, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: B. Fülöp, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy
w dniu 17 listopada 2010 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
–
w imieniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Nowym
Sączu przez D. Karwalę-Szot oraz B. Rębilas, działające
w charakterze pełnomocników,
–
w imieniu rządu polskiego przez J. Faldygę oraz A. Siwek,
działające w charakterze pełnomocników,
–
w imieniu Komisji Europejskiej przez V. Kreuschitza oraz
M. Owsiany-Hornung, działających w charakterze
pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję
o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy
wykładni art. 45 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia
14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących
działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie, w wersji zmienionej
i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia
2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), ze zmianami
wprowadzonymi rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 392, s. 1)
(zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”).
2
Wspomniany wniosek został złożony w ramach sporu między
Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Nowym Sączu
(zwanym dalej „Zakładem Ubezpieczeń Społecznych”) a Stanisławą
Tomaszewską, dotyczącego uwzględnienia okresu składkowego
ukończonego przez zainteresowaną w innym państwie członkowskim,
a także sposobów ustalania minimalnego okresu wymaganego
prawem polskim w celu nabycia prawa do emerytury.
Ramy prawne
Uregulowania Unii
3
Zgodnie z art. 1 lit. r) rozporządzenia nr 1408/71, wyrażenie
„okresy ubezpieczenia” oznacza okresy składkowe, okresy
zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek, tak jak
je określa lub uznaje za okresy ubezpieczenia ustawodawstwo,
w ramach którego wspomniane okresy zostały ukończone lub uznane
za ukończone, jak również wszelkie okresy z nimi zrównane, o ile są
uznane przez dane ustawodawstwo za równorzędne z okresami
ubezpieczenia.
4
Artykuł 45 owego rozporządzenia, zatytułowany „[u]względnianie
okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych
z uwzględnieniem ustawodawstwa, któremu podlegał pracownik
najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek
w celu nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do świadczeń”,
w ustępie pierwszym stanowi:
„Jeżeli ustawodawstwo państwa członkowskiego uzależnia nabycie,
zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, na podstawie
systemu niebędącego systemem specjalnym w rozumieniu ust. 2 lub
3, od ukończenia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, właściwa
instytucja tego państwa członkowskiego uwzględnia, w razie
potrzeby, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone zgodnie
z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego, w ramach
systemu powszechnego lub specjalnego, obejmującego pracowników
najemnych lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek.
W tym celu uwzględnia się te okresy, jak i [tak jakby były to] okresy
ukończone zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę
instytucję”.
Uregulowania krajowe
5
6
W Polsce emerytury i renty są uregulowane w ustawie z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353, ze zm.,
zwanej dalej „ustawą emerytalną”).
Artykuł 5 ustawy emerytalnej stanowi:
„1.
Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich
wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2–5, następujące
okresy:
1)
2)
składkowe, o których mowa w art. 6;
nieskładkowe, o których mowa w art. 7.
2.
Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich
wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze
nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów
składkowych.
[...]”.
7
Zgodnie z art. 10 ust. 1 tej ustawy:
„Przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej
wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je,
z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:
[...]
3)
przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy
w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli
okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach
określonych w art. 5–7, są krótsze od okresu wymaganego do
przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia
tego okresu”.
8
Artykuł 29 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej ma następujące
brzmienie:
„Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie
osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1, mogą
przejść na emeryturę:
1)
9
kobieta – po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej
30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co
najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została
uznana za całkowicie niezdolną do pracy”.
Zgodnie z art. 46 tej samej ustawy:
„1.
Prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32,
33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają
łącznie następujące warunki:
1)
nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli
wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu,
na dochody budżetu państwa;
2)
warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach
spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.”.
Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne
10
Stanisława Tomaszewska, urodzona w dniu 1 marca 1952 r., po
ukończeniu 55 lat złożyła wniosek o wcześniejsze przejście na
emeryturę.
11
Nie przystąpiła ona do otwartego funduszu emerytalnego
i ukończyła w Polsce, tytułem stażu ubezpieczeniowego, 181 miesięcy
okresów składkowych, 77 miesięcy i 11 dni okresów nieskładkowych
oraz 56 miesięcy i 25 dni okresów zatrudnienia w gospodarstwie
rolnym rodziców. Ponadto ukończyła 49 miesięcy okresów
składkowych na terytorium byłej Czechosłowackiej Republiki
Socjalistycznej.
12
Decyzją z dnia 2 sierpnia 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
oddalił wniosek o emeryturę złożony przez S. Tomaszewską, uznając,
że nie udowodniła ona minimalnego koniecznego okresu
ubezpieczenia wynoszącego 30 lat, przewidzianego w art. 29 ust. 1
pkt 1 ustawy emerytalnej. Z uwagi na to, że zgodnie z art. 5 ust. 2
tej ustawy okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać jednej trzeciej
okresów składkowych ukończonych w Polsce, Zakład Ubezpieczeń
Społecznych zaliczył jej jedynie 181 miesięcy okresów składkowych
oraz 60 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych. Jako że
S. Tomaszewska nie posiadała także orzeczenia o całkowitej
niezdolności do pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że nie
spełniała warunków wcześniejszego przejścia na emeryturę.
13
Stanisława Tomaszewska wniosła od tej decyzji odwołanie do Sądu
Okręgowego w Nowym Sączu. Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2007 r. sąd
ten w części uwzględnił odwołanie Stanisławy Tomaszewskiej i orzekł,
że ma ona prawo do emerytury w wysokości proporcjonalnej od dnia
14 maja 2007 r.
14
Wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2008 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie
oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, utrzymując
w mocy orzeczenie sądu pierwszej instancji.
15
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie zsumowanie okresów
ubezpieczenia ukończonych w Polsce i za granicą pozwala, zgodnie
z zasadą równego traktowania pracowników migrujących, na
uwzględnienie w pełnej wysokości okresów składkowych ukończonych
w Polsce i za granicą. Uznanie bowiem, że okresy nieskładkowe nie
mogą przekraczać jednej trzeciej okresów składkowych ukończonych
w Polsce, doprowadziłoby do sytuacji, w której okresy składkowe
podlegałyby zaliczeniu w sposób mniej korzystny w wypadku
pracowników migrujących, niż w wypadku osób mogących udowodnić
stosunkowo długie okresy składkowe w Polsce.
16
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł od powyższego wyroku
skargę kasacyjną, podnosząc błędną wykładnię art. 45 ust. 1
rozporządzenia nr 1408/71 i art. 15 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Rady
(EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania
rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 (Dz.U. L 74, s. 1), w brzmieniu
zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem nr 118/97 (zwanego
dalej „rozporządzeniem nr 574/72”), jak również art. 5 ust. 2 ustawy
emerytalnej. W opinii tego organu Sąd Apelacyjny w Krakowie błędnie
bowiem przyjął, że okresy nieskładkowe ukończone w Polsce powinny
być uwzględnione w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej
udowodnionych okresów składkowych w Polsce i za granicą.
17
Zakład Ubezpieczeń Społecznych uważa, że przy uwzględnianiu
różnych okresów ubezpieczenia należy zachować kolejność wskazaną
w art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71. Zdaniem tej instytucji
w celu ustalenia, czy okres ubezpieczenia ukończony w państwie
członkowskim jest wystarczający dla nabycia prawa do emerytury,
instytucja właściwa tego państwa członkowskiego powinna
w pierwszej kolejności zastosować wyłącznie ustawodawstwo tego
państwa członkowskiego i określić, czy okres ubezpieczenia w nim
ukończony może uprawniać do emerytury wypłacanej przez tę
instytucję. Jeżeli ustalone w ten sposób okresy ubezpieczenia są
niewystarczające, w drugiej kolejności należy uwzględnić okresy
ubezpieczenia ukończone w innych państwach członkowskich.
18
Takie stanowisko znajduje potwierdzenie, zdaniem tego organu,
w brzmieniu art. 15 rozporządzenia 574/72. Ponadto pozwala ono na
uwzględnienie wszystkich – zarówno składkowych, jak
i nieskładkowych – okresów ubezpieczenia ukończonych za granicą,
ponieważ ewentualne ograniczenie uwzględniania niektórych okresów
składkowych nie miałoby zastosowania do okresów ukończonych za
granicą, co miałoby istotne znaczenie w szczególności w wypadku,
gdyby takie okresy zostały ukończone zgodnie z ustawodawstwem
państwa członkowskiego uwzględniającego je dla celów nabycia
prawa do świadczenia.
19
Natomiast zdaniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie przy ustalaniu
prawa do świadczeń wypłacanych z zabezpieczenia społecznego
zgodnie z art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 każde państwo
członkowskie powinno traktować okresy ubezpieczenia ukończone na
terytorium każdego innego państwa Unii Europejskiej tak samo jak
okresy ubezpieczenia przebyte na jego własnym terytorium.
20
Stwierdziwszy, że stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie
znajduje jednak potwierdzenie w brzmieniu art. 46 ust. 2 lit. a)
zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1408/71, dotyczącym obliczania
kwoty teoretycznej świadczenia, sąd odsyłający zauważa, że różnica
stanowisk sprowadza się przede wszystkim do kwestii, czy granica,
której nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe, jest równa jednej
trzeciej udowodnionych okresów składkowych osiągniętych w Polsce,
czy jednej trzeciej wszystkich okresów ubezpieczenia osiągniętych
w trakcie kariery zawodowej ubezpieczonego, w tym okresów
osiągniętych w innych państwach członkowskich.
21
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy postanowił zawiesić
postępowanie i skierować do Trybunału następujące pytanie
prejudycjalne:
„Czy art. 45 ust. 1 rozporządzenia [nr 1408/71] w związku z art. 15
ust. 1 lit. a) rozporządzenia [nr 574/72] należy interpretować w taki
sposób, że właściwa instytucja państwa członkowskiego jest
zobowiązana – stwierdzając niespełnienie przez pracownika warunku
posiadania okresu ubezpieczenia ukończonego w tym państwie
w wymiarze wystarczającym do nabycia prawa do emerytury zgodnie
z jego ustawodawstwem – uwzględnić okres ubezpieczenia ukończony
w innym państwie członkowskim, w ten sposób, że powinna obliczyć
ponownie okres ubezpieczenia, od którego zależy nabycie prawa,
stosując regułę wynikającą z prawa krajowego i traktując okres
ukończony w innym państwie tak jak okres ukończony w tym
państwie, czy dodać okres ukończony w innym państwie
członkowskim do okresu krajowego, uprzednio obliczonego na
podstawie przedmiotowej reguły?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
22
Tytułem wstępu należy uściślić, że spór między Zakładem
Ubezpieczeń Społecznych a S. Tomaszewską dotyczy nabycia prawa
do emerytury, która to kwestia mieści się w zakresie art. 45 ust. 1
rozporządzenia nr 1408/71, podczas gdy reguły dotyczące obliczania
kwoty świadczeń są ustanowione w art. 46 i nast. tego
rozporządzenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 9 grudnia 1993 r.
w sprawach połączonych C-45/92 i C-46/92 Lepore i Scamuffa, Rec.
s. I-6497, pkt 13; a także z dnia 12 września 1996 r. w sprawie
C-251/94 Lafuente Nieto, Rec. s. I-4187, pkt 49).
23
Przedkładając pytanie, sąd krajowy zmierza zasadniczo do
ustalenia, czy art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 należy
interpretować w ten sposób, że przy ustalaniu minimalnego okresu
ubezpieczenia wymaganego prawem krajowym w celu nabycia prawa
do emerytury przez pracownika migrującego instytucja właściwa
danego państwa członkowskiego powinna uwzględnić, dla potrzeb
ustalenia granicy, jakiej nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe
w stosunku do okresów składkowych, przewidzianej w uregulowaniu
tego państwa członkowskiego, wyłącznie okresy składkowe
ukończone w owym państwie członkowskim, czy wszystkie okresy
ubezpieczenia osiągnięte przez pracownika migrującego w trakcie
kariery zawodowej, w tym okresy ubezpieczenia osiągnięte w innych
państwach członkowskich.
24
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem państwa członkowskie
zachowują kompetencje do określania warunków wymaganych do
przyznania świadczeń z zabezpieczenia społecznego, nawet jeśli są
one bardziej rygorystyczne, pod warunkiem że przyjęte wymogi nie
pociągają za sobą jawnej lub ukrytej dyskryminacji w stosunku do
pracowników Unii (wyroki: z dnia 20 września 1994 r. w sprawie
C-12/93 Drake, Rec. s. I-4337, pkt 27; z dnia 20 lutego 1997 r.
w sprawach połączonych C-88/95, C-102/95 i C-103/95 Martínez
Losada i in., Rec. s. I-869, pkt 43; a także z dnia 20 stycznia 2005 r.
w sprawie C-306/03 Salgado Alonso, Zb.Orz. s. I-705, pkt 27).
25
System ustanowiony rozporządzeniem nr 1408/71 jest bowiem
jedynie systemem koordynacyjnym i dotyczy między innymi
określenia ustawodawstwa lub ustawodawstw właściwych w wypadku
pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny
rachunek, którzy w różnych okolicznościach korzystają
z przysługującego im prawa do swobody przepływu (wyroki: z dnia
9 marca 2006 r. w sprawie C-493/04 Piatkowski, Zb.Orz. s. I-2369,
pkt 20; z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie C-50/5 Nikula, Zb.Orz.
s. I-7209, pkt 20; z dnia 3 kwietnia 2008 r. w sprawie C-103/06
Derouin, Zb.Orz. s. I-1853, pkt 20).
26
Nieodłączną cechą takiego systemu jest to, że warunki, którym
podlega ustalenie okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia, różnią się
w zależności od państwa członkowskiego, w którym dany pracownik
wykonuje działalność. Zgodnie z art. 1 lit. r) rozporządzenia
nr 1408/71 warunki te określone są wyłącznie ustawodawstwem
państwa członkowskiego, na podstawie którego okresy te zostały
ukończone.
27
Jednak przy ustalaniu tych warunków państwa członkowskie
powinny przestrzegać prawa Unii, a w szczególności mieć na
względzie cel rozporządzenia nr 1408/71, a także zasady, na
których się ono opiera.
28
W tym kontekście należy przypomnieć, że celem rozporządzenia
nr 1408/71 jest – jak wskazują jego motywy drugi i czwarty –
zapewnienie w Unii swobody przepływu pracowników najemnych oraz
osób prowadzących działalność na własny rachunek, przy
jednoczesnym poszanowaniu rozwiązań właściwych ustawodawstwu
poszczególnych państw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
W tym celu, jak wynika z motywów piątego, szóstego i dziesiątego
rozporządzenia, przyjmuje ono jako zasadę równe traktowanie w
odniesieniu do różnych ustawodawstw krajowych oraz zmierza do
zapewnienia w możliwie największym stopniu równego traktowania
wszystkich osób wykonujących pracę na terytorium danego państwa
członkowskiego, jak również do tego, by nie stawiać w niekorzystnej
sytuacji pracowników korzystających ze swobody przepływu (ww.
wyroki: w sprawie Piatkowski, pkt 19; w sprawie Nikula, pkt 20;
w sprawie Derouin, pkt 20).
29
Jeżeli chodzi o ubezpieczenie emerytalne, art. 45 ust. 1
rozporządzenia nr 1408/71 wymaga, by instytucja właściwa państwa
członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie prawa do
emerytury od ukończenia określonego minimalnego okresu
ubezpieczenia, uwzględniała – jeśli jest to konieczne dla nabycia
przez danego pracownika prawa do świadczenia – okresy
ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone zgodnie
z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego tak, jakby były to
okresy ukończone zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez
wspomnianą instytucję.
30
I tak art. 45 rozporządzenia nr 1408/71 wprowadza w życie zasadę
sumowania okresów ubezpieczenia, zamieszkania lub zatrudnienia,
wyrażoną w art. 42 lit. a) WE. Chodzi tutaj o jedną z podstawowych
zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw
członkowskich na poziomie Unii, zmierzającą do zapewnienia, by
korzystanie z prawa do swobodnego przepływu przewidzianego
w traktacie WE nie skutkowało pozbawieniem pracowników korzyści
wynikających z zabezpieczenia społecznego, o które mogliby się
ubiegać, gdyby ich cała kariera zawodowa przebiegała tylko w jednym
państwie członkowskim. Taki skutek mógłby bowiem zniechęcić
pracowników Unii do korzystania z prawa do swobodnego przepływu
(wyrok z dnia 26 października 1995 r. w sprawie C-481/93 Moscato,
Rec. s. I-3525, pkt 28; ww. wyrok w sprawie Salgado Alonso,
pkt 29).
31
W związku z tym państwo członkowskie ma prawo wyznaczyć
minimalny okres składkowy warunkujący nabycie prawa do emerytury
przewidzianej przez ustawodawstwo krajowe oraz określić charakter
i granicę okresów ubezpieczenia, które w tym celu mogą zostać
uwzględnione, o ile, zgodnie z art. 45 rozporządzenia nr 1408/71,
okresy ukończone według ustawodawstwa innego państwa
członkowskiego zostaną uwzględnione na takich samych warunkach,
jak gdyby zostały ukończone według ustawodawstwa krajowego (zob.
podobnie ww. wyrok w sprawie Salgado Alonso, pkt 31).
32
W niniejszej sprawie z akt przedłożonych Trybunałowi wynika, że
okresy składkowe ukończone w innym państwie członkowskim są
uznawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu
okresu wymaganego do nabycia prawa do emerytury i są one
dodawane do całości wszystkich okresów składkowych ukończonych
w Polsce. Jednak te same okresy składkowe ukończone w innym
państwie członkowskim nie są uwzględniane przy ustalaniu granicy
jednej trzeciej, której nie mogą przekraczać okresy nieskładkowe
w stosunku do okresów składkowych.
33
Niesporne jest, że pracownik taki jak w sprawie przed sądem
krajowym, który ukończył okresy składkowe w Polsce oraz w innym
państwie członkowskim, znajduje się z tej przyczyny w mniej
korzystnej sytuacji niż pracownik, który wszystkie okresy składkowe
ukończył w Polsce.
34
Jak bowiem wynika z obliczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
S. Tomaszewska może powoływać się jedynie na 60 miesięcy okresów
nieskładkowych, udowadniając zatem łącznie 246 miesięcy okresów
składkowych, co jest niewystarczające, by mogła ubiegać się o prawo
do emerytury. Gdyby natomiast S. Tomaszewska ukończyła wszystkie
okresy składkowe w Polsce, nie korzystając z prawa do swobodnego
przepływu i nie osiągając okresów składkowych za granicą, mogłaby
powoływać się na 76 miesięcy okresów nieskładkowych, uzyskując
w ten sposób łącznie 362 miesiące okresów składkowych, co
odpowiada minimalnemu okresowi 30 lat koniecznemu dla nabycia
praw do emerytury.
35
W tych okolicznościach stosowanie prawa krajowego w taki sposób,
jak uczynił to Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sprawie głównej,
powodujące – przy ustalaniu granicy jednej trzeciej, której nie mogą
przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów
składkowych – że pracownicy Unii, którzy skorzystali z prawa do
swobodnego przepływu, traktowani są w sposób mniej korzystny niż
ci, którzy z tego prawa nie skorzystali, może stanowić przeszkodę dla
swobodnego przepływu pracowników i udaremnić stosowanie reguł
sumowania zawartych w art. 45 rozporządzenia nr 1408/71.
36
Z orzecznictwa przytoczonego w pkt 31 niniejszego wyroku wynika
bowiem, że prawo polskie z pewnością może ustanawiać minimalny
okres składkowy w celu nabycia prawa do emerytury oraz ustalać
charakter i granicę okresów składkowych podlegających
uwzględnieniu, lecz może to czynić jedynie pod warunkiem, że –
zgodnie z art. 45 rozporządzenia nr 1408/71 – okresy składkowe
ukończone w innym państwie członkowskim będą uwzględniane
na takich samych warunkach jak okresy ukończone w Polsce.
37
W konsekwencji okresy składkowe ukończone przez
S. Tomaszewską w innym państwie członkowskim powinny być
traktowane na równi z okresami składkowymi ukończonymi w Polsce,
a tym samym ujęte w obliczeniu służącym ustaleniu granicy jednej
trzeciej, której nie mogą przekraczać okresy nieskładkowe
w stosunku do okresów składkowych.
38
Jeżeli chodzi o przytoczony przez rząd polski argument, zgodnie
z którym fakt nieuwzględnienia okresów składkowych ukończonych
w innym państwie członkowskim do celów ustalenia granicy jednej
trzeciej, której nie mogą przekraczać okresy nieskładkowe
w stosunku do okresów składkowych, jest uzasadniony trudnościami
administracyjnymi i innymi względami natury praktycznej, wystarczy
zauważyć, że art. 39 ust. 3 WE pozwala jedynie na takie ograniczenia
korzystania z prawa do swobodnego przepływu pracowników, które
mogą być uzasadnione względami porządku publicznego,
bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Poza tymi
wypadkami wyraźnie wskazanymi w traktacie żadna inna przeszkoda
w swobodnym przepływie pracowników nie może znaleźć
uzasadnienia (zob. podobnie wyroki: z dnia 7 marca 1991 r.
w sprawie C-10/90 Masgio, Rec. s. I-1119, pkt 24; z dnia 16 września
2004 r. w sprawie C-400/02 Merida, Zb.Orz. s. I-8471, pkt 30).
39
.
W świetle powyższych rozważań na przedłożone pytanie należy
udzielić następującej odpowiedzi: art. 45 ust. 1 rozporządzenia
nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że przy ustalaniu
minimalnego okresu ubezpieczenia wymaganego prawem krajowym
w celu nabycia prawa do emerytury przez pracownika migrującego
instytucja właściwa danego państwa członkowskiego powinna
uwzględnić, dla potrzeb ustalenia granicy, jakiej nie mogą
przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów
składkowych, przewidzianej w uregulowaniu tego państwa
członkowskiego, wszystkie okresy ubezpieczenia osiągnięte przez
pracownika migrującego w trakcie kariery zawodowej, w tym okresy
ubezpieczenia osiągnięte w innych państwach członkowskich
W przedmiocie kosztów
40
Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze
postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii
podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie
o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag
Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed
sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 45 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71
z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób
prowadzących działalność na własny rachunek i do członków
ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie w wersji
zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE)
nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. ze zmianami
wprowadzonymi rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r.
należy interpretować w ten sposób, że przy ustalaniu
minimalnego okresu ubezpieczenia wymaganego prawem
krajowym w celu nabycia prawa do emerytury przez
pracownika migrującego instytucja właściwa danego państwa
członkowskiego powinna uwzględnić, dla potrzeb ustalenia
granicy, jakiej nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe
w stosunku do okresów składkowych, przewidzianej
w uregulowaniu tego państwa członkowskiego, wszystkie
okresy ubezpieczenia osiągnięte przez pracownika
migrującego w trakcie kariery zawodowej, w tym okresy
ubezpieczenia osiągnięte w innych państwach członkowskich.
Podpisy
Załącznik nr 3
2011-01-26 / 10:55
Pytanie 449: podstawa wymiaru świadczenia
dodał: ZUS o/Wałbrzych
"W lutym 2005 r. moja żona zwróciła się z wnioskiem o przyznanie emerytury. Udowodniła okresy
ubezpieczenia:
1. w Polsce: od 03.07.1967 r. do 10.04.1985 r.,
2. za granicą: od 01.06.1985 r. do 31.05.2004 r.
Z których lat kalendarzowych powinna mieć ustaloną podstawę wymiaru świadczenia?"
Szanowny Panie!
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych - podstawę wymiaru ememrytury z ZUS, której wysokość zależy od długości okresów
ubezpieczenia, dla osoby posiadajacej oprócz polskich okresów ubezpieczenia również zagraniczne okresy
ubezpieczenia lub zamieszkania w innych państwach członkowskich stanowi przeciętna podstawa wymiaru
składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (przed 1 stycznia 1999r. na ubezpieczenie społeczne), na
podstawie polskich przepisów prawnych, z okresu 10 lat kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez
osobe zainteresowaną z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym
zainteresowany złożył wniosek o emeryturę.
Przy ustalaniu wymienionych 10 lat kalendarzowych nie uwzględnia się tych lat, w których ubezpieczony
przez cały rok pozostawał w ubezpieczeniu za granicą w państwach członkowskich.
Jeżeli w okresie 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok złożenia wniosku o emeryturę zainteresowany
nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury stanowi przeciętna podstawa wymiaru
składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, na podstawie polskich przepisów prawnych, z okresu
kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił
po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą w państwie członkowskim.
Na wniosek osoby zainteresowanej podstawę wymiaru emerytury stanowić może także przeciętna
podstawa wymiaru składki, na podstawie polskich przepisów prawnych, z okresu 20 lat kalendarzowych
przypadających przed rokiem złożenia wniosku o emeryturę, wybranych z całego okresu podlegania
ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
Z opisanego przez Pana stanu faktycznego wynika, że wniosek o emeryturę został przez żonę złożony w
2005r.
Ostatnie 20-lecie przed złożeniem wniosku o emeryturę przypada na lata 1984-2004. Przy
ustalaniu podstawy wymiaru pominięciu podlegają pełne lata kalendarzowe ubezpieczenia za
granicą, w tym również pełny rok kalendarzowy (1985), w kórym żona po raz pierwszy
przystąpiła do ubezpieczenia za granicą. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury należało
przyjąć okres 10 lat kalendarzowych z lat 1974-1984.