minister edukacji narodowej

MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ
Warszawa, 25 maja 2016 r.
DWKI-WSPE.054.11.2016.JK
Pan
Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Odpowiedź na interpelację nr 2855
Szanowny Panie Marszałku,
składam na Pana ręce odpowiedź na interpelację Posłanki na Sejm RP Pani
Iwony Michałek, w sprawie zmiany sposobu przeprowadzeniu egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dla uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim1, kształcących się w zasadniczych szkołach
zawodowych specjalnych.
Szanowna Pani Poseł,
uprzejmie informuję, iż kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, w tym dostosowanie egzaminów zewnętrznych do potrzeb
uczniów z niepełnosprawnością, jest obiektem szczególnego zainteresowania
Ministra Edukacji Narodowej.
W obecnym stanie prawnym, kształcenie ucznia z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim posiadającego orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego, odbywa się w oparciu o podstawę programową
kształcenia ogólnego2 dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły
ponadgimnazjalnej danego typu (zasadniczej szkoły zawodowej, liceum
ogólnokształcącego, technikum lub szkoły policealnej) oraz odpowiednio
1
W przepisach art. 3 pkt 18 b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.) wskazano, że ilekroć w przepisach ustawy jest mowa
o upośledzeniu umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym lub głębokim, należy
przez to rozumieć niepełnosprawność intelektualną odpowiednio w stopniu lekkim,
umiarkowanym, znacznym lub głębokim. Intencją wprowadzenia ww. zmiany jest stosowanie
w przepisach prawa mniej stygmatyzującego określenia tej niepełnosprawności.
2
Określoną przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977, z późn. zm.).
o podstawę programową kształcenia w zawodach3 realizowaną również przez
uczniów pełnosprawnych. Realizacja przez uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim tych samych podstaw programowych – tak jak
ich pełnosprawni rówieśnicy – ma umożliwić uzyskanie tej grupie uczniów
kwalifikacji w danym zawodzie, na zasadzie równych szans z młodzieżą
w normie intelektualnej. Dostosowanie treści i indywidualizacja procesu
nauczania to zadanie oligofrenopedagogów lub innych specjalistów
pracujących z uczniem o niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim.
Wskazania, zalecenia i formy pracy określone zostają w indywidualnym
programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET) w celu, między innymi jak
najlepszego przygotowania ucznia do zdawania egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe.
Ad. 1
Minister Edukacji Narodowej dostrzega potrzebę pogłębionej dyskusji nad
problemami kształcenia uczniów niepełnosprawnych, w tym w zakresie
kształcenia w zawodach.
Na początku lutego br. rozpoczęła się ogólnopolska debata o systemie oświaty
organizowana pod hasłem: „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel - Dobra zmiana”. W jej
ramach zaplanowano dyskusje z udziałem osób, które zgłosili się do grupy
Ekspertów Dobrych Zmian w Edukacji.
Pracują oni w 16 w grupach tematycznych w tym m. in.:
 uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
 organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
 kształcenie zawodowe,
 system egzaminów zewnętrznych.
Równolegle do prac Ekspertów Dobrych Zmian w Edukacji w całej Polsce
organizowane są wojewódzkie debaty oświatowe. Debaty wojewódzkie mają
cztery tematy przewodnie: szkolnictwo specjalne, kształcenie zawodowe,
finansowanie i bezpieczeństwo. Do udziału w debatach zapraszani są
nauczyciele, uczniowie, rodzice oraz wszyscy zainteresowani.
W trakcie ich trwania pojawia się wątek zmian w systemie egzaminowania
wyżej wymienionych uczniów, biorący pod uwagę fakt dosyć dobrej
zdawalności części praktycznej egzaminów i dużo gorszej części teoretycznej,
jak również zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Należy
również zwrócić uwagę na fakt, że opinie w tej kwestii są dosyć podzielone.
Pod koniec lutego br. została uruchomiona strona internetowa poświęcona
debatom4. Zamieszczane są tam bieżące informacje dotyczące pracy
ekspertów oraz podane są terminy spotkań organizowanych w różnych
częściach kraju. Za pośrednictwem strony można również przesyłać swoje
3
Określoną w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie
podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184, z późn. zm.).
4
http://debataoswiatowa.men.gov.pl/
uwagi, wnioski i spostrzeżenia dotyczące najważniejszych tematów związanych
z edukacją w Polsce.
Jednocześnie, celem intensyfikacji prac związanych z określeniem kierunków
działań dotyczących m.in. kształcenia specjalnego, Minister Edukacji Narodowej
powołał również Zespół do spraw specjalnych potrzeb edukacyjnych –
składający się z przedstawicieli wyższych uczelni, dyrektorów i nauczycieli szkół
ogólnodostępnych oraz specjalnych, z samorządowców, przedstawicieli
organizacji pożytku publicznego, a także rodziców – do którego zadań należy
opracowanie propozycji zmian systemowych w zakresie kształcenia dzieci
i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Tak więc prowadzone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w 2016 roku
w całej Polsce debaty oświatowe z udziałem przedstawicieli różnych środowisk,
dyskusje z ekspertami i prace ww. Zespołu mają na celu wspólne
przygotowanie założeń do dalszych prac legislacyjnych.
Propozycje działań i rozwiązań dotyczących organizacji kształcenia dzieci
i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym w zakresie
kształcenia zawodowego, wynikające z prac zespołów eksperckich oraz debat
wojewódzkich zostaną przedstawione pod koniec czerwca w ramach
ogólnopolskiej debaty w Toruniu.
Wypracowane rozwiązania poddane zostaną uzgodnieniom międzyresortowym
i konsultacjom publicznym, umożliwiającym pozyskanie opinii różnych
środowisk, w szczególności działających na rzecz dzieci i młodzieży
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zostaną udostępnione również
w Biuletynie
Informacji
Publicznej
Rządowego
Centrum
Legislacji5
6
i Ministerstwa Edukacji Narodowej .
Ad. 2
W związku z tym, iż uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
lekkim realizują tę samą podstawę programową co ich pełnosprawni rówieśnicy,
nie przygotowuje się dla tej grupy uczniów odrębnych arkuszy
egzaminacyjnych. Natomiast zdający ci mogą korzystać z dostosowania
warunków egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie7. Każdego roku
szczegółowe informacje na temat możliwych dostosowań są ogłaszane
w komunikacie dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Mając na względzie trudności na jakie może napotykać uczeń niepełnosprawny
intelektualnie w stopniu lekkim na egzaminie potwierdzającym kwalifikacje
zawodowe, MEN podejmuje działania, których celem jest rozszerzenie listy
zawodów specjalnie przeznaczonych dla tej grupy uczniów.
5
http://bip.rcl.gov.pl/rcl/legislacja/3550,legislacja.html
www.men.gov.pl
7
Zgodnie z art. 44zzzf ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r.
poz. 2156, z późn. zm.).
6
Jednocześnie informuję, że w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
jest tylko jeden zawód – pracownik pomocniczy obsługi hotelowej –
dedykowany uczniom z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
W zawodzie tym wyodrębniona jest jedna kwalifikacja, T. 1 Wykonywanie prac
pomocniczych w obiektach świadczących usługi hotelarskie. W dotychczas
najliczniejszej sesji dla tej kwalifikacji, maj-lipiec 2015, przystąpiło do niej 270
osób, a zdawalność egzaminu wyniosła 84% (85% dla części pisemnej oraz
98% dla części praktycznej).
Obecnie minister właściwy do spraw oświaty i wychowania współpracuje
z innymi resortami, między innymi z ministrem właściwym do spraw rolnictwa
i rozwoju wsi, ministrem właściwym do spraw gospodarki, ministrem właściwym
do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz
mieszkalnictwa i ministrem właściwym do spraw transportu, nad możliwością
wprowadzenia do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – zawodów
pomocniczych przeznaczonych dla uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim. Powyższa potrzeba wynika przede wszystkim
z konieczności zapewnienia tej grupie młodzieży realnej możliwości uzyskania
zawodu, który w przyszłości mogliby wykonywać zyskując samodzielność
zawodową na rynku pracy, niezależność finansową i pełniejszą akceptację
społeczeństwa, którego są pełnoprawnymi członkami.
Jednocześnie należy wziąć pod uwagę, iż w przypadku rozważenia
wprowadzenia do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego kolejnych
zawodów dedykowanych tej grupie zdających, należy pamiętać o skutkach
finansowych takiej zmiany. W przypadku systemu egzaminów zewnętrznych są
to koszty przygotowania informatorów dla nowych zawodów, przygotowania
materiałów szkoleniowych dla egzaminatorów, przeszkolenia egzaminatorów,
przygotowania arkuszy egzaminacyjnych oraz przeprowadzenia egzaminu.
Ad. 3
Ministerstwo Edukacji Narodowej i Centralna Komisja Egzaminacyjna nie
posiadają szczegółowych danych dotyczących wyników zdających
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, ponieważ osoby te
przystępują do egzaminu z wykorzystaniem standardowych arkuszy
egzaminacyjnych.
Z wyrazami szacunku
Z upoważnienia
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
Teresa Wargocka
Sekretarz Stanu
/ – podpisany cyfrowo/