wprowadzenie - Miasto Kościerzyna

STUDIUM UWARUNKOWAN I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIASTA KOSCIERZYNA
wprowadzenie
Aktualnie obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
miasta Kościerzyny opracowane przez Przedsiębiorstwo Powierniczo-Wykonawcze
GLOB i uchwalone uchwałą Rady Miasta Kościerzyna Nr 41/466/2002 z dnia 28
sierpnia 2002 roku w wielu z poruszanych wówczas zagadnień dotyczących diagnozy
stanu straciło swoją aktualność, a w zakresie polityki przestrzennej związanej z
kierunkami rozwoju miasta wręcz wymagało nowego podejścia do poruszanych
zagadnień.
ZAKRES WPROWADZANYCH ZMIAN
Biorąc powyższe pod uwagę zakres wprowadzanych zmian został ustanowiony
odrębnie dla każdej części składowej studium.
W części I określonej jako „Uwarunkowania” będącej diagnozą stanu miasta
wprowadzone zmiany dotyczą jedynie aktualizacji niektórych danych statystycznych
przyjętych przeszło trzy lata temu oraz zmiany formy zapisu treści „Uwarunkowań” w
dostosowaniu do wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28
kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy. Merytoryczna wartość diagnozy zapisanej w
części I pt. „Uwarunkowania” przyjęta w niniejszym opracowaniu w dosłownym
brzmieniu nadal pozostaje obowiązująca i nie podlega ponownemu uchwaleniu.
W części II aktualizowanego studium określanej jako „Kierunki” i dotyczącej
kierunków rozwoju przestrzennego wprowadzone zmiany dotyczą nie tylko formy zapisu,
ale przede wszystkim treści zapisu spowodowane nowym podejściem władz samorządu
miejskiego do ogólnych problemów rozwoju miasta w tym do rozwoju przestrzennego.
Wynika to z faktu wejścia w życie wspomnianych wyżej ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ale
głównie z powstałych możliwości wdrażania w praktykę planowania i finansowania
miasta zasad określonych w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju
Regionalnego. Powstałe z inspiracji tego programu
„Strategia rozwoju miasta
Kościerzyny” uchwalona 01 kwietnia 2005 r. oraz „Plan rozwoju lokalnego miasta
Kościerzyna” uchwalony 27 kwietnia 2005 r. roku uchwałą nr XXXVII/278/05 stwarza
przesłanki do budowy jakościowo nowej metody opracowania Studium.
W związku z powyższym część II studium pt. „Kierunki rozwoju” stanowi
całkowicie nowy dokument podlegający w całości procedurze uchwalania zmiany tej
części studium.
1
PODSTAWA PRAWNA
1. Uchwała Nr XXXII/231/04 Rady Miasta Kościerzyna z dnia 29 grudnia 2004 r. w
sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Kościerzyna.
2. Ustalenia art. 10 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz.717 z późniejszymi
zmianami).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie
zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy (Dz. U. z 2004 roku Nr 118, poz. 1233).
UZASADNIENIE
Głównym celem podjętego opracowania jest doprowadzenie do wymaganej zgodności
ustaleń projektowanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z
ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta Kościerzyny a
w szczególności:.
1. Konieczność
opracowania
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego na terenach nie objętych ustaleniami obowiązującego Studium
2. Konieczność
opracowania
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego na obszarach wymagających zmiany dotychczasowych ustaleń Studium
2
PRZEDSIĘBIORSTWO POWIERNICZO-WYKONAWCZE
GLOB 80-850 GDAŃSK ul. Powst. Warszawskich 15/3. tel. 302-12-07
DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE
TERENU
Art. 10 ust.2 pkt 1
1.1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego zagospodarowania
Kościerzyna to miasto o zróżnicowanej strukturze przestrzennej. Na ukształtowanie
tkanki miejskiej wpływ miała ponad 600-letnia historia, której bieg pozwolił przetrwać
niestety niewielkiej ilości elementów dziedzictwa kulturowego.
Na dzisiejszy wizerunek miasta zdecydowany wpływ wywarło także położenie
przy terenach podmokłych i rzece oraz na trasie szlaku handlowego. Wielka szkoda, że
te najważniejsze atrybuty historycznego rozwoju w ciągu ostatnich dziesięcioleci były tak
nieznacznie wykorzystywane. Powinny one mieć decydujące znaczenie w następnych
etapach rozwoju Kościerzyny.
Kościerzyna jest przedzielona linią kolejową i rzeką z otaczającymi terenami
podmokłymi na dwie części - zainwestowanie miejskie koncentruje się głównie w
środkowej części miasta, na północnym zachodzie zabudowa zbliża się do terenów
leśnych, od południa zainwestowanie ograniczone jest jeziorem i kompleksem leśnym
(Szarlocki Obszar Chronionego Krajobrazu) ciągnącym się również wzdłuż zachodniej
granicy miasta. W północnej i południowej części miasta rozległe tereny pozostają
niezabudowane.
Najbardziej intensywnie zabudowane są tereny śródmieścia - środkowa i
północno-zachodnia część Kościerzyny.
W strukturze miasta wyodrębnić można kilka jednostek o zróżnicowanym charakterze:
1) Rejon „Starego Miasta” (wpisany do rejestru zabytków).
Centralną częścią tego obszaru jest rynek z zabytkowym ratuszem i zabytkowymi
pierzejami – jest to najcenniejszy obszar miasta. W północno-wschodniej części\ tego
obszaru, na wzgórzu, znajduje się Urząd Miasta Kościerzyna. Na rynku widać wyraźnie
rozpoczęty proces precyzowania tożsamości miejsca i integracji centrum miasta. Stare
Miasto wyróżnia się w tkance miejskiej, to właśnie tutaj jest największa koncentracja
zabytkowych obiektów z XIX i początku XX wieku. Niestety większość historycznej
zabudowy wymaga rewaloryzacji. Cały rejon Starego Miasta jest strefą mieszaną
mieszkaniowo-usługową – usługi mieszczą się w parterach budynków, a na piętrze są
mieszkania.
2) Rejon koncentracji usług i funkcji mieszkaniowej.
Rejon ten obejmuje tereny na zachód i północ od Starego Miasta. Cały teren
charakteryzuje się koncentracją zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej z zabudową
jednorodzinną położoną na zapleczu blokowisk. Występująca tu stara zabudowa
blokowa jest mało atrakcyjna i dysharmonizuje przestrzeń nowej i atrakcyjnie formowanej
zabudowy wielorodzinnej. W kierunku północno-zachodnim (w stronę obszarów leśnych)
rozwija się zabudowa jednorodzinna z drobnymi usługami. Jedynym obiektem
wyróżniającym się kubaturą położonym na tym obszarze jest nowoczesny kompleks
szpitalny. Wzdłuż ulicy Wojska Polskiego widać początki tworzenia się pasma
usługowego – znajdują się tu stacje paliw, stacje obsługi samochodów i liczne sklepy
branżowe.
3) Tereny mieszkaniowe jednorodzinne z usługami towarzyszącymi.
Zabudowa przedmieść na północ od terenów usługowo - mieszkaniowych (rejon osiedla
Tomasza Rogali aż do terenów kolejowych i poza nimi do granic miasta) oraz
przedmieścia zlokalizowane na wschód od linii kolejowej to przede wszystkim
3
rozproszona zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i mieszkalnictwo jednorodzinne z
usługami towarzyszącymi.
4) Tereny przemysłowo - składowo – usługowe.
We wschodniej części miasta zlokalizowane są obszary przemysłowe i składowe (tzw.
trójkąt przemysłowy w widłach ulic Przemysłowej i Drogowców). Lokalizacja tych funkcji
w tym obszarze miasta nie stanowi uciążliwości i nie koliduje z istniejącym
zagospodarowaniem i funkcją obszaru.
1.2. Stan i funkcjonowanie komunikacji
Kościerzyna jest bardzo dobrze powiązana komunikacją PKS. Przez miasto prowadzą
zarówno trasy dalekobieżne jak i znaczenia lokalnego.
Trasy dalekobieżne przebiegają drogami:
- krajową nr 20: Stargard Szczeciński-Miastko-Bytów-Kościerzyna-Żukowo-Gdynia
(od Żukowa do Gdańska prowadzi droga nr 7),
- wojewódzką nr 221: Gdańsk-Przywidz-Kościerzyna
- wojewódzką nr 214: Łeba-Lębork-Sierakowice-Puzdrowo-Kościerzyna-Warlubie.
Miasto dobrze powiązane jest również komunikacją PKP.
Z dworca PKP Kościerzyna odjeżdżają pociągi do:
- Gdyni poprzez Gdańsk-Osowa – 10 pociągów na dobę,
- Chojnic – 6 pociągów,
- Czerska – 4 pociągi,
- Wierzchucina – 2 pociągi.
Układ uliczny miasta tworzą:
- ulice krajowe: Kościuszki, Wojska Polskiego i Drogowców,
- wojewódzkie: Kartuska, Szopińskiego, Klasztorna i Przemysłowa,
- powiatowe: Dworcowa, Gdańska, Klasztorna (od Wojska Polskiego do 8-goMarca),
8-go Marca, Piechowskiego, Skłodowskiej-Curie, Strzelecka, Strzelnica,Świętojańska,
Wybickiego i Zmartwychwstanców.
Pozostałe ulice są ulicami miejskimi.
(Klasyfikację ulic przedstawia załącznik graficzny nr 3)
Najbardziej obciążonym odcinkiem wewnętrznego układu komunikacyjnego jest ul.
Wojska Polskiego od skrzyżowania z ul. Przemysłową do ul. Szopińskiego. W 2000 r. w
badaniach GDDP zanotowano tam natężenia dobowe o ilości 15 190 pojazdów,
natomiast na odcinku od ul. Szopińskiego do ul. Skłodowskiej-Curie obciążenie wynosiło
11 171 pojazdów/dobę.
Na pozostałych ulicach badania ruchu wykonywane były w 1998 r. przez Biuro
Konsultacyjno-Projektowe „TRAFIK”. Wynika z nich, że poza ciągiem drogi krajowej nr
20 najbardziej obciążone są ulice: Przemysłowa, Szopińskiego, Kartuska, CurieSkłodowskiej i Klasztorna.
Na terenie Kościerzyny działa miejska komunikacja autobusowa. Miasto obsługiwane
jest przez 4 linie:
1 – PKP, Dworcowa, Szopińskiego, Kartuska, Heykego, Rogali, Sikorskiego,
Skłodowskiej, Piechowskiego, szpital,
2 – PKP, Dworcowa, Przemysłowa, Wita Stwosza, Przemysłowa, Drogowców,
Szopińskiego, Kartuska, Heykego, Szkolna, Sikorskiego, Skłodowskiej-Curie,
Piechowskiego, szpital,
3 – PKP, Dworcowa, Grottgera, Wyspiańskiego, Skarszewska, Kapliczna, 8-go
Marca, Skłodowskiej-Curie, Piechowskiego, szpital.
4 – PKP, Dworcowa, Grottgera, Wyspiańskiego, Skarszewska, Kapliczna,
Klasztorna, Chojnicka, 8-go Marca, Skłodowskiej-Curie, szpital.
Przebieg linii komunikacji zbiorowej i ścieżek rowerowych przedstawia załącznik
graficzny nr 4.
Największe natężenie ruchu na drodze krajowej nr 20 (ulice: Kościuszki,
4
Wojska Polskiego, Drogowców) oraz występowanie dużego zagrożenia bezpieczeństwa
w obrębie skrzyżowań i przejść pieszych warunkują konieczność prowadzenia prac
zwiększających bezpieczeństwo ruchu.
1.3. Stan i funkcjonowanie Infrastruktury technicznej
Zaopatrzenie w wodę
Miasto zaopatrywane jest w wodę z komunalnego ujęcia o zatwierdzonych
zasobach:
Qśr = 3 100 m3/d
Qmax = 4 400 m3/d
Na ujęciu pracuje 6 studni o wydajności od 50 do 150 m3/h.
Ujęcie posiada pozwolenie wodno-prawne do końca 2005 r.
Zużycie wody wynosi:
Qśr = 2 600 m3/d
Qmax = 2 800 m3/d
Z zestawienia tych danych wynika, że ilościowe zasoby wodne nie stanowią
ograniczenia rozwoju Kościerzyny. Ocenia się, że wystarczą one dla ok. 30 tys.
mieszkańców.
Aktualnie z systemu wodociągowego korzysta 94,4% mieszkańców miasta.
Potrzebne jest uzyskanie wskaźnika zbliżonego do 100%.
Jakość wody pod względem bakteriologicznym odpowiada normom wód pitnych,
natomiast pod względem chemicznym wymaga uzdatniania w zakresie redukcji
związków żelaza i manganu.
Wodociągi zobowiązane są do wykonania urządzeń powodujących zmniejszenie
zawartości związków żelaza i manganu w wodzie. Stanowi to warunek możliwości
przedłużenia pozwolenia wodno-prawnego na korzystanie z ujęcia.
Odprowadzanie ścieków
Ścieki sanitarne przez układ sieci grawitacyjno-pompowy odprowadzane są do
oczyszczalni zlokalizowanej w południowej części miasta. Z kanalizacji korzysta 85,8%
mieszkańców Kościerzyny. Pozwolenie wodno-prawne przewiduje dopływ do
oczyszczalni średnio 5 000 m3/d ścieków i maksymalnie 8 000 m3/d. Średni ładunek 2
399 kg/d. W odniesieniu do obowiązującego pozwolenia wodnoprawnego,
oczyszczalnianiedomaga szczególnie w kwestii redukcji BZT5 oraz fosforu ogólnego
(BZT5 redukuje w 94,5%, ChZT w 93,2%, a zawiesinę w 92,2%).
Dodatkowym problemem jest istnienie tylko jednego ciągu technologicznego
(drugi planowany, nie został zrealizowany). Biorąc pod uwagę ochronę różnorodności
biologicznej środowiska przyrodniczego, szczególnie pobliskich jezior: Wierzysko i
Zagnanie oraz wymienione wyżej problemy eksploatacji, należy rozważyć konieczność
rozbudowy i modernizacji oczyszczalni.
Odpływ ścieków oczyszczonych odbywa się poprzez ciek Bibrowa i jezioro
Wierzysko do rzeki Wierzycy.
Na oczyszczalnię dopływa średnio 3 200 m3 ścieków na dobę. Ma ona znaczną
rezerwę w zakresie obciążenia hydraulicznego, ale jej nie ma w obciążeniu ładunkiem.
Wynika to z postępującego „olicznikowania”, które wymusza na mieszkańcach mniejsze
zużycie wody.
Zużycie wody systematycznie spada, a ładunek zanieczyszczeń jest
proporcjonalny do ilości mieszkańców, których ilość nieznacznie wzrasta.
Stan techniczny sieci kanalizacyjnej jest zadawalający. Zarówno dostawę wody jak i
system kanalizacji mieszkańcy oceniają pozytywnie.
5
Kanalizacja deszczowa
Kanały deszczowe wykonane są z rur betonowych o średnicach od 0,2 do 1,6 m,
ich stan techniczny jest zadowalający. Odbiornikami ścieków deszczowych są:
ciek naturalny bez nazwy, który biegnie od ujęcia wody pod ulicami Szopińskiego
i Wojska Polskiego do cieku Bibrowa, między jeziorem Kaplicznym a jeziorem
Wierzysko,
- ciek Bibrowa spływający do jeziora Kaplicznego i dalej do jeziora Wierzysko
- lokalne zagłębienia terenowe przy ul. Wojska Polskiego i dalej, rów, który wpada
do cieku Bibrowa,
- lokalne bezodpływowe zagłębienia terenu – część osiedla Rogali.
System kanalizacji burzowej na terenie Kościerzyny posiada 8 wylotów do cieków
naturalnych. Niektóre cieki naturalne zostały obudowane rurami i stały się kanałami
deszczowymi.
Na cieku Bibrowa pomiędzy ulicami Wojska Polskiego i Dworcową pracuje separator
produktów ropopochodnych i piasku.
Ciepłownictwo
W Kościerzynie pracują dwie miejskie kotłownie. Ciepłownia K-1 zlokalizowana
przy ulicy Tetmajera 3 posiada moc – 23,2 MW, a kotłownia K-2 mieszcząca się przy
ulicy Świętopełka dysponuje mocą 1,4 MW. Obie kotłownie pracują na potrzeby
grzewcze i na przygotowanie ciepłej wody, a ich paliwem jest węgiel.
Aktualnie występują znaczące nadwyżki mocy kotłowni (kotłowni K-1 – 19%, aK-2 –
60%).
Potrzeby cieplne Szpitala Specjalistycznego zabezpiecza kotłownia o mocy 12
MW. Szacuje się, że maksymalne zapotrzebowanie szpitala na ciepło wynosi 6-7 MW.
Nośnikiem energii kotłowni przy szpitalu jest gaz.
Wadą istniejącego systemu ciepłowniczego jest używanie (poza ciepłownią
przyszpitalną) węgla jako nośnika energii. Należy jednak zaznaczyć, że mieszkańcy
uznają dotychczasowy sposób uciepłowienia miasta jako dobry lub bardzo dobry.
Energetyka elekt ryczna
Na terenie Kościerzyny zainstalowanych jest 79 stacji transformatorowych
o łącznej mocy 24,68 KW. Na wschód od miasta znajduje się GPZ o mocy 41 MW, jego
maksymalne obciążenie wynosi 7,5 MW. Do GPZ dochodzą trzy linie energetyczne 110
kV. Linie te łączą sieć energetyczną z kierunków Starogard Gdański, Sierakowice i
Kiełpino.
Od GPZ Kościerzyna odchodzi też linia w kierunku południowo-zachodnim o
parametrach technicznych odpowiadających napięciu 110 kV, ale aktualnie pracuje ona
pod napięciem 15 kV. Linia ta dochodzi tylko do miejscowości Rybaki. Istnieje pełna
możliwość zasilania w energię elektryczną nowych odbiorców do wszelkich potrzeb w
tym grzewczych, bez konieczności rozbudowy linii 110 kV oraz GPZ.
Gazownictwo
Na południe od miasta przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia Ø150.
Doprowadza on gaz do Kościerzyny i przebiega po trasie Pszczółki-KościerzynaLubiana-Bytów.
Z gazociągu tego zasilana jest stacja redukcyjno-pomiarowa pierwszego stopnia
(zlokalizowana przy ul. Cegielnia). Przepustowość stacji wynosi 5 000 m3/godz. Proces
gazyfikacji rozpoczął się w 1999 roku. Miasto jest tylko częściowo zgazyfikowane,
(szpital przy ul. Piechowskiego oraz w śladowych ilościac odbiorcy komunalni).
6
Wysypisko odpadów komunalnych
Kościerzyna obsługiwana jest przez wysypisko śmieci w rejonie miejscowości
Gostomie (gmina wiejska Kościerzyna). Wysypisko ma stałą lokalizację, ale nie ma
zorganizowanej segregacji i recyklingu odpadów użytkowych.
STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY
Art.10 ust. 2 pkt 2
Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony został opisany w rozdziale 1 pt.
„dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu”. (Z.Bobrowicz)
STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI
PRODUKCYJNEJ, WIELKOSCI I JAKOŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ
WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO
Art.10 ust. 2 pkt 3
3. Stan funkcjonowania środowiska przyrodniczego
W mieście znajdują się następujące jeziora: Wierzysko, Gałęźne, Kapliczne i
leżące przy północno-zachodniej granicy miasta. Ich użytkowanie warunkuje:
- poprawa stanu czystości wód,
- odpowiednie zagospodarowanie brzegów,
- poprawa dostępności komunikacyjnej.
Przy zwiększonych przepływach w czasie roztopów i zwiększonych opadach na
terenach przyległych do rzeki Bibrowa występuje zagrożenie powodziowe. Likwidacja
zagrożenia wymaga „przebudowy” rzeki.
Zmniejszenie zawartości związków żelaza i manganu z ujmowanych
podziemnych źródeł wody pitnej wymaga zastosowania odpowiednich urządzeń
uzdatniających wodę.
Na terenie miasta znajdują się następujące typy zieleni: lasy, parki, zieleńce,
aleje i grupy drzew oraz cmentarze.
Dalsze funkcjonowanie i poprawa stanu zieleni wymaga:
- troskliwej pielęgnacji istniejącej zieleni i rewaloryzacji zdewastowanych cennych
terenów zielonych,
- wprowadzenie zieleni w obszarach pozbawionych względnie ubogich w zieleń,
- tylko w nielicznych, uzasadnionych przypadkach dopuszczenie możliwości
likwidacji istniejących terenów zieleni.
Potrzebne jest opracowanie studium kształtowania zieleni miejskiej.
Aktualnie (stan na 01.01.2001) w mieście było 785 ha użytków rolnych, co
stanowi 49,5% obszaru miasta. W Kościerzynie nie ma gruntów klas I-III, których zmiana
przeznaczenia na cele nierolne wymaga zgody Ministra Rolnictwa i Gospodarki
Żywnościowej. Stosunkowo niewielką też powierzchnię zajmują użytki rolne IV klasy oraz
klas V i VI wytworzone z gleb pochodzenia organicznego. Zmiana przeznaczenia tych
gruntów wymaga zgody wojewody (dla użytku klasy IV, którego powierzchnia nie
przekracza 1 ha nie wymagana jest zgoda). Większe powierzchnie gruntów rolnych,
których zmiana przeznaczenia uwarunkowana jest uzyskaniem zgody wojewody
znajduje się w północno-wschodniej i południowo-zachodniej części miasta.
Wartości środowiska przyrodniczego omówiono w rozdziale VI pkt 1.
STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY
WSPÓŁCZESNEJ
Art.10 ust. 2 pkt 4
Wartości i zagrożenia dziedzictwa kulturowego
Największą wartością zabytkową zespołu staromiejskiego Kościerzyny jest
zachowany do dziś w prawie niezmienionej formie średniowieczny (XIV w.) układ
7
urbanistyczny miasta. Stanowi on niepodważalną wartość kulturową wymagającą
ochrony i rewaloryzacji. Ma duże znaczenie historyczne obrazując w sposób
przekonujący zasady sztuki budowlanej miast w średniowieczu.
Decydujące znaczenie dla zachowania układu urbanistycznego miasta miał prawie
nienaruszony średniowieczny podział własnościowy gruntu. Zachowana parcelacja
przedstawiona na mapach katastralnych z 1904 r. wskazuje, że największe
przeobrażenia nastąpiły podczas realizacji ciągu ulic Wojska Polskiego i Szopińskiego.
Sama zaś istniejąca zabudowa zespołu staromiejskiego pochodząca głównie z drugiej
połowy XIX wieku nie przedstawia wybitnych wartości kulturowych.
Zdecydowana większość budowli uznanych za zabytkowe znajduje się w złym stanie
technicznym i wymaga natychmiastowych prac remontowych, czego przykładem mogą
być budynki przy ul. Dworcowej i ul. Strzeleckiej oraz niszczejący budynek dawnego
browaru przy ul. Miodowej.
W ostatnich latach powstają w Kościerzynie nieliczne ciekawsze realizacje, do których
można zaliczyć obiekty usługowo-mieszkalne przy ul. Słodowej.
Zabudowa ta harmonizuje z historyczną zabudową znajdującą się w pobliżu. Wpasowuje
się zarówno architekturą, skalą jak i detalami wykończenia elewacji. Do osiągnięć miasta
ostatniego okresu należy też zaliczyć renowację Ratusza. Godnym podkreślenia jest
również fakt, że realizowane przez Kościerskie Towarzystwo Budownictwa Socjalnego
przy ul. Piechowskiego budownictwo dostosowane jest do otoczenia i odznacza się
estetycznym wykonaniem.
Główne zagrożenia, które mogą spowodować zmniejszenie wartości dziedzictwa
kulturowego miasta to:
- ruch ciężkich pojazdów tranzytowych przez centrum miasta (propozycja obwodnicy),
- zaprzestanie prac remontowych i rewaloryzacyjnych cennych obiektów zabytkowych
(głównie z powodu braku środków finansowych ich właścicieli – propozycja
kompleksowej rehabilitacji najbardziej zagrożonych obszarów –punkt nr IV.5. ),
- prowadzenie prac remontowych i modernizacyjnych, które pozbawią obiekt walorów
zabytkowych,
- niebezpieczeństwo powstania na obszarze dziedzictwa kulturowego, zabudowy
wyraźnie odbiegającej od historycznej (np. wysokogabarytowe bloki), głównie dotyczy to
zespołu staromiejskiego.
Rozpoznanie archeologiczne na terenie Kościerzyny ogranicza się do przypadkowych
odkryć zabytków, w trakcie prac ziemnych. Prace te pozwoliły na wydzielenie trzech stref
ochrony archeologicznej:
- teren domniemanego grodziska wczesnośredniowiecznego,
- obszar Starego Miasta – Rynku z dawnym układem kanalizacyjnym,
- teren cmentarzyska grobów skrzynkowych.
Podstawowym zagrożeniem dla stref ochrony archeologicznej są prace ziemne, w
trakcie których może dojść do naruszenia i zniszczenia warstw i obiektów
archeologicznych zalegających pod ziemią.
1 Ochrona środowiska w województwie pomorskim, US w Gdańsku, 2001
2 Ochrona środowiska 2001, GUS, Warszawa
8
WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW, W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA
Art.10 ust. 1 pkt 5
1. Jakość życia mieszkańców
Wykonane dla potrzeb przedmiotowego „Studium...” analizy wykazały, że mieszkańcy
Kościerzyny w niektórych przypadkach nie mają zapewnionych dobrych warunków życia.
Szczególnie dotyczy to:
 Wysokiego bezrobocia
Pojawiło się ono w 1991 roku i do roku 1994 systematycznie rosło osiągając stan –
2294 (bezrobotni stanowili – 16,7 % ludności w wieku produkcyjnym). W latach 19941998 następował spadek bezrobotnych z 2294 do 1404 osób. Po roku 1998 ma miejsce
ponowny wzrost. Według stanu na 31.12.2001 r. w Kościerzynie było 2087
bezrobotnych, a ich odsetek w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wynosił 14,3 % i
był wyższy w porównaniu ze średnim w województwie pomorskim oraz z miastem
Kartuzy i tylko niższy w zestawieniu z innymi miastami uwzględnionymi w analizie
porównawczej (Bytów i Starogard Gdański).
Odsetek bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym stan na 31.12.2001
miasto Kościerzyna
14,3
województwo pomorskie (wskaźnik dla miast)
10,5
m. Bytów
19,5
m. Kartuzy
11,3
m. Starogard Gdański
14,9
miasto Kościerzyna stan na 2004
12,5
Źródło: na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku opracował Zygmunt
Wobalis oraz na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa pomorskiego 2004;
 Przegęszczenia mieszkań
Mierząc zagęszczeniem, sytuacja mieszkaniowa w Kościerzynie jest gorsza zarówno w
porównaniu ze średnim stanem w województwie pomorskim jak i miastami przyjętymi do
analizy porównawczej.
Stan w dniu 31.12.2000 r.
Powierzchnia użytkowa
Osób na izbę
mieszkania w m2 na osobę
miasto Kościerzyna
6,0
1,03
województwo pomorskie (dotyczy miast)
18,4
0,89
m. Bytów
16,7
0,98
m. Kartuzy
18,3
0,91
m. Starogard Gdański
16,9
0,97
miasto Kościerzyna stan na 2003
20,0
0,89
Źródło: na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa pomorskiego 2001 opracował
Zygmunt Wobalis; oraz na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa pomorskiego 2004;
Należy też zwrócić uwagę na fakt, że w Kościerzynie w latach 1996-2000 oddano do
użytku mało mieszkań – 180. Ilość oddanych lokali mieszkalnych była czterokrotnie
niższa w porównaniu z ilością zawartych małżeństw, co powodowało spadek
samodzielności zamieszkiwania. W ubiegłym pięcioleciu w Kościerzynie w porównaniu
ze średnim stanem dla miast województwa pomorskiego i dla Kartuz relatywnie
oddawano znacznie mniej mieszkań, na podobnym poziomie w porównaniu ze
Starogardem Gdańskim, a tylko więcej w zestawieniu z Bytowem.
Porównanie to przedstawia następujące zestawienie:
9
Ilość oddanych w latach 1996-2000 na 1000 ludności
mieszkań
izb
m2 powierzchni użytkowej
m. Kościerzyna
7,7
33,0
655
województwo pomorskie (miasta) 14,1
54,1
1126
m. Bytów
6,0
23,2
458
m. Kartuzy
9,0
35,2
765
m. Starogard Gdański
7,4
29,2
611
Źródło: na podstawie roczników statystycznych US w Gdańsku opracował Zygmunt Wobalis
Należy odnotować jednak fakt, że od 1998 roku nastąpił poważny wzrost ilości
oddawanych mieszkań, co w dużej mierze zawdzięcza się działalności Kościerskiego
Towarzystwa Budownictwa Społecznego. O przyspieszeniu rozwoju budownictwa
mieszkaniowego w Kościerzynie w ostatnich latach świadczą następujące dane:
Rok
1996
1997
1998
1999
2000
2004
Ilość oddanych
mieszkań
15
17
51
43
54
19
Źródło: na podstawie roczników statystycznych US w Gdańsku opracował Zygmunt Wobalis
oraz na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa pomorskiego 2004
 Stosunkowo niskiego udziału ludności korzystającej z sieci wodociągowej ,
kanalizacyjnej i gazowej .
Ilustrują to następujące dane porównawcze:
Stan na 31.12.2000 r.
% ludności korzystającej z sieci:
wodociągowej
m. Kościerzyna
94,4
województwo pomorskie (dotyczy miast)
96,5
m. Bytów
98,6
m. Kartuzy
96,1
m. Starogard Gdański
93,4
Miasto Kościerzyna stan na 2004
99,6
kanalizacyjnej
85,8
88,0
92,5
76,7
80,9
95,4
gazowej
0,1
80,4
77,7
1,5
89,1
-
Źródło: Rocznik statystyczny województwa pomorskiego 2001, US w Gdańsku oraz
na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa pomorskiego 2004
2 Dostępność do usług
Z kolei w Kościerzynie w porównaniu z województwem pomorskim i miastami przyjętymi
do analizy porównawczej w większości przypadków jest lepsza dostępność do usług.
Szczególnie dotyczy to usług wyższego poziomu.
Potwierdzają to dane zawarte w prezentowanej tabeli:
10
Stan na 31.12.2000/2004 r.
Miasto
Kościerzyna
Wojewódz
two
pomorskie
- miasta
Miasto
Bytów
Miasto
Kartuzy
Miasto
Starogard
Gdański
16,7
19,8
86
166
211
104
11
10,1
8
6
11
7
- miasta
156,0
179,6
63,0
74,8
130,3
53,0
- powiaty
55,9
-
43,7
43,3
31,8
21,9
25
-
26
44
30
37
26,6
24,1
13,7
30,1
18,9
21,5
35,2
34,6
36,3
208,0
28,8
-
26
13,7
14
17
15
14
1481
-
845
876
990
837
Wyszczególnienie
Liczba uczniów szkół
ponadpodstawowych
dla młodzieży (bez
gimnazjów) na
1000 ludności
Liczba uczniów szkół
policealnych dla
młodzieży
na 1000 ludności
Ilość łóżek szpitalnych
na 10 tys. ludności
Liczba uczniów szkół
podstawowych (bez
specjalnych)
na 1 pomieszczenie
do nauczania
Ilość miejsc w
przedszkolach na
1000 mieszkańców
Miejsca w żłobkach na
1000 dzieci
w wieku do 3 lat
Ilość sklepów na 1000
ludności
Powierzchnia
sprzedażowa w m2
na 1000 ludności
Źródło: opracował Zygmunt Wobalis na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa
pomorskiego 2001, US w Gdańsku oraz na podstawie danych z Rocznika statystycznego województwa
pomorskiego 2004;
3. Wypoczynek
W Kościerzynie korzystne są warunki wypoczynku.
Wypoczynkowi sprzyjają:
 Występujące na terenie miasta liczne parki (jest ich 6). Przeważnie tworzą je stare
drzewa, często o wieku i wymiarach pomnikowych
 Ciągi drzew wzdłuż ulic, grupy drzew i krzewów na zieleńcach, przy budynkach,
placach zabaw i obiektach sportowych
 Występujące w granicach miasta jeziora: Wierzysko, o powierzchni 52,5 ha, Gałęźne
– 7,5 ha i Kapliczne – 3 ha. Brak jest aktualnych badań czystości jezior.
Niektóre jednak fakty świadczą o znacznych ich zanieczyszczeniach.
11
Przeprowadzone w 1996 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Gdańsku wykazały pozaklasową jakość wód jeziora Wierzysko
 Stosunkowo czyste powietrze
 Nieprzekroczone dopuszczalne natężenie hałasu
 Położone w pobliżu miasta bardzo atrakcyjne dla wypoczynku i turystyki tereny.
Dotyczy to przede wszystkim Kaszubskiego i Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Na
jakość życia mieszkańców Kościerzyny ma też wpływ:
 Stosunkowo dobra jakość wody (wymaga tylko redukcji żelaza i manganu) i
zadowalający system jej dostawy
 Nie budzący większych zastrzeżeń system zaopatrzenia w ciepło i energię
elektryczną,
 Funkcjonowanie miejskiej komunikacji autobusowej
 Stosunkowo dobre zewnętrzne połączenia komunikacyjne.
4. Żłobki
Aktualnie w Kościerzynie jest tylko 1 żłobek, który dysponuje 30 miejscami
(mieści się w przedszkolu nr 2). W chwili obecnej nie występuje niedobór miejsc
żłobkowych. W przyszłości, ze względu na przewidywany w pierwszym dziesięcioleciu
okresu objętego prognozą demograficzną niewielki wzrost liczebności dzieci w wieku 0 2 lat, uzasadniona jest modernizacja i rozbudowa żłobka publicznego do 50 – 80 miejsc
oraz powstanie kilku niedużych jednostek prywatnych zapewniających opiekę dla 15 –
25 dzieci.
5. Szkoły podstawowe i gimnazja
W roku szkolnym 200/2001 w Kościerzynie było 5 szkół, które dysponowały 113
pomieszczeniami do nauczania, w których uczyło się 3 087 dzieci. Aktualnie w trzech
szkołach jest wspólna baza lokalowa dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów.
Poza trzema gimnazjami publicznymi działa jedno prywatne „Prymus”.
W mieście jest też szkoła podstawowa i gimnazjum specjalne mające łącznie 25
pomieszczeń do nauczania, do których uczęszczało 204 uczniów.
W latach 2000-2010 nastąpi bardzo poważne zmniejszenie liczebności grupy
wieku 7-15 lat. Wysokość spadku ocenia się na prawie 900 osób. Po roku 2010
następował będzie powolny wzrost. Jednak stan 2020 roku w porównaniu z 2000 będzie
jeszcze niższy o 750 osób. Sytuacja ta pozwoli na złagodzenie potrzeb lokalowych szkół
podstawowych i gimnazjów, ale nie oznacza braku potrzeby rozwoju bazy lokalowej.
Biorąc pod uwagę konieczność oddania Zgromadzeniu Sióstr Niepokalanego
Poczęcia Maryi Panny budynku szkoły nr 1 dysponującego 20 pomieszczeniami do
nauczania (budynek użyczony został Gminie Kościerzyna z przeznaczeniem na szkołę
do 2010 roku) oraz objęcie nauką szkolną wszystkich sześciolatków (obecnie korzysta z
bazy lokalowej szkół 126 dzieci w wieku 6-ciu lat, a w 2020 r. będzie ich około 300)
niezbędna jest budowa nowej szkoły, w której dzieci i młodzież będzie kształcona na
poziomie gimnazjalnym. Potrzeby terenowe szkoły ocenia się na około 2 ha.
6. Sport
Głównym obiektem sportowym Kościerzyny jest stadion miejski mieszczący się
przy ulicy Kamiennej. W mieście nie ma hali sportowej. Z działających przy szkołach 8
sal tylko jedna wymiarami zbliżona jest do pełnowymiarowej sali gimnastycznej.
Potrzeby rozwoju bazy sportowej w Kościerzynie są duże. Najistotniejsze z nich to:
- wybudowanie przynajmniej 2 pełnowymiarowych sal gimnastycznych,
- wybudowanie krytego basenu (pow. 0,2-0,4 ha),
- wybudowanie pełnowymiarowych kortów tenisowych.
7.Handel
Według stanu na 31.12.2000 r. w Kościerzynie funkcjonowały 323 sklepy
dysponujące powierzchnią sprzedażową – 20,2 tys. m2, w których zatrudnionych było
12
812 osób. W ostatnich latach następował duży wzrost zarówno ilości sklepów jak i liczby
osób zatrudnionych w nich. Świadczy o tym następujące zestawienie:
1995 rok
2000 rok
2004 rok
Ilość sklepów
249
323
330
Liczba pracujących
623
812
915
Źródło: Roczniki statystyczne US w Gdańsku oraz na podstawie danych z Rocznika statystycznego
województwa pomorskiego 2004;
Aktualna sieć handlowa zabezpiecza w pełni potrzeby ludności.
Przewidywany rozwój turystyki i niewielki wzrost zaludnienia spowodują potrzebę
rozwoju działalności handlowej. Nie należy jednak liczyć się z dużym wzrostem obrotów
handlowych w mieście i z istotniejszym wpływem na zapotrzebowanie terenów pod nowe
lokalizacje obiektów handlowych. Dotyczy to także stacji paliw.
Aktualnie w mieście jest 7 stacji.
8. Usługi ponadlokalne
Wielkość ośrodka osadniczego i zlokalizowana w nim siedziba powiatu powodują,
że w Kościerzynie znajduje się zdecydowana większość placówek i instytucji rangi
powiatowej. Na wysoką koncentracje tych jednostek w Kościerzynie wpływa również
brak w powiecie innego miasta (szczegółowiej problematyka ta omówiona jest w
rozdziale II pkt 6).
Działania Szpitala Specjalistycznego, Skansenu PKP, i dwóch Sanktuariów Matki
Bożej) przekracza granice powiatu. W przyszłości może to też dotyczyć działalności
Centrum Promocji Regionu Kościersko-Zaborskiego oraz funkcji uzdrowiskowej.
Stosunkowo nieduża odległość Kościerzyny od Trójmiasta i dobre z nim połączenia
komunikacyjne (linia kolejowa, droga krajowa i drogi wojewódzkie) ułatwiają korzystanie
ludności miasta z usług poziomu regionalnego (szkolnictwo wyższe, filharmonia, teatry,
opera itp.) a w niektórych przypadkach również pracy w Gdańsku czy Gdyni.
9. Uwarunkowania wynikające z powiązań zewnętrznych miasta w
tym atrakcyjności turystycznej otoczenia
Wielkość ośrodka osadniczego i zlokalizowana w nim siedziba powiatu powodują,
że w Kościerzynie znajduje się zdecydowana większość placówek i instytucji rangi
powiatowej. Na wysoką koncentracje tych jednostek w Kościerzynie wpływa również
brak w powiecie innego miasta (szczegółowiej problematyka ta omówiona jest w
rozdziale II pkt 6).
Działania Szpitala Specjalistycznego, Skansenu PKP, i dwóch Sanktuariów Matki
Bożej) przekracza granice powiatu. W przyszłości może to też dotyczyć działalności
Centrum Promocji Regionu Kościersko-Zaborskiego oraz funkcji uzdrowiskowej.
Stosunkowo nieduża odległość Kościerzyny od Trójmiasta i dobre z nim połączenia
komunikacyjne (linia kolejowa, droga krajowa i drogi wojewódzkie) ułatwiają korzystanie
ludności miasta z usług poziomu regionalnego (szkolnictwo wyższe, filharmonia, teatry,
opera itp.) a w niektórych przypadkach również pracy Gdańsku czy Gdyni.
Należy też zaznaczyć, że miejscowości gminy Kościerzyna położone blisko
miasta dysponują pewną ilością miejsc pracy: Lubiana, Wielki Klincz, Garczyn, Szarlota
(dwie ostatnie tylko w sezonie letnim).
ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA
Art. 10 ust. 1 pkt
Na obszarze miasta nie występują obszary zagrożone powodzią i osuwaniem się
mas
ziemnych
wymagające
podejmowania
specjalnych
przedsięwzięć
zabezpieczających, nie występują też inne zagrożenia wynikające z uwarunkowań
przyrodniczych ani społecznych.
(Z. Bobrowicz)
13
POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU MIASTA
Art. 10 ust. 1 pkt 7
1. Określone w „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego miasta Kościerzyna”
cele i kierunki działania oraz preferencje urbanistyczne mieszkańców.
W uchwalonej przez Radę Miasta w 2001 r. „Strategii rozwoju społeczno
gospodarczego miasta Kościerzyna” obszar społeczno-gospodarczy miasta podzielono
na pięć grup: gospodarka, przestrzeń, społeczność, ekologia i infrastruktura. Dla każdej
z grup wyznaczono po trzy cele: niezbędne, pierwszorzędne i drugorzędne. Cele
niezbędne i pierwszorzędne wiążące się bezpośrednio lub pośrednio z urbanistyką to:
- rozbudowa przestrzeni przyszpitalnej w tym budowa pływalni i hali sportowo
widowiskowej,
- poszerzenie oferty hotelarskiej i gastronomicznej,
- stworzenie planu i budowa enklaw rekreacyjno-sportowych jezior: Wierzysko i Gałęźne
oraz ich połączenie w system tras rowerowych i pieszych,
- zadbanie o miejsca wypoczynku dla mieszkańców miasta: strzelnica, aleja, ścieżka
zdrowia,
- utworzenie terenów rekreacyjnych i ścieżki dydaktycznej wokół jeziora Kaplicznego,
- uzbrojenie niezbędnych terenów pod rozwój mieszkalnictwa, usług i przemysłu,
rewitalizacja istniejącej substancji mieszkaniowej,
- budowa mieszkań socjalnych,
- modernizacja i budowa dróg na terenie miasta,
- wyznaczenie i budowa wewnątrzmiejskich tras rowerowych i pieszych oraz połączenie
ich z sąsiadami,
- modernizacja i rozbudowa linii kolejowych oraz utrzymanie dotychczasowych połączeń
komunikacyjnych,
- dalszy rozdział sieci ogólnospławnej na deszczowa i sanitarną,
- modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
- gazyfikacja miasta,
- zmiana nieekologicznych źródeł energii cieplnej na źródła stwarzające mniejsze
zanieczyszczenie powietrza,
- wprowadzenie systemu gospodarki odpadami,
- utylizacja odpadów szczególnie szkodliwych,
- utworzenie wysypiska międzygminnego z zakładami utylizacji odpadów,
- opracowanie wspólnego programu ochrony środowiska w obrębie Ziemi KościerskoZaborskiej
- opracowanie planu zieleni miejskiej, spójnej na terenie całego miasta,
-budowa zaplecza infrastrukturalnego i systemu prewencji dla przemysłu
rolnospożywczego w porozumieniu z gminami sąsiednimi,
- identyfikacja zasobów i potencjalnych możliwości dla przemysłu rolnospożywczego.
Najistotniejsze cele drugorzędne uwzględnione w „Strategii...” to:
-podjęcie działań w kierunku rozwoju gospodarczego – stworzenie nowych miejsc pracy,
- ratowanie obiektów zabytkowych,
-budowa i wyznaczenie nowych miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i
ciężarowych.
Dla lepszego rozpoznania preferencji urbanistycznych mieszkańców w ramach
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Kościerzyna” przeprowadzono badania ankietowe. Ankietę zawierającą 15 pytań
przekazano 31 mieszkańcom (większość osób uczestniczyła w debatach przy
opracowaniu „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego miasta Kościerzyna”).
Główne wnioski wynikające z przeprowadzonego badania ankietowego to:
1. W mieście należy rozwijać funkcję turystyczno-wypoczynkową.
14
Jej rozwój wymaga:
- budowy: basenu, hali widowiskowo-sportowej, hoteli i innych miejsc noclegowych,
- poprawy stanu komunikacji wewnątrzmiejskiej (objęcie komunikacją miejską większego
obszaru i zwiększenie częstotliwości kursowania autobusów, utworzenie większej ilości
miejsc parkingowych) oraz usprawnienia połączeń Kościerzyny z otoczeniem,
- poprawy stanu estetyki miasta,
- uporządkowania jezior Kapliczne i Gałęźne.
2. Ankietowani nie widzą potrzeby rozwoju funkcji przemysłowej poza tzw. „trójkątem
przemysłowym”.
3. Wszyscy uznają za słuszny rozwój funkcji uzdrowiskowej w mieście.
4. Wszyscy uważają za wskazane utworzenie wyższej uczelni w mieście.
5. Większość uznaje za wskazane, ale mało realne rozszerzenie granic
administracyjnych miasta.
6. Większość ankietowanych ocenia pozytywnie funkcjonowanie infrastruktury
technicznej w mieście.
2. Uwarunkowania wynikające z istnienia niezagospodarowanego „Zielonego
pasa” wewnątrz miasta.
„Zielony pas” wewnątrz miasta przebiega od jeziora Gałęźne na północy do
jeziora Wierzysko na południu dzieląc Kościerzynę na dwie części. Część zachodnia
obejmuje większość terenów mieszkaniowo-usługowych miasta.
Występuje tu wyższa gęstość zaludnienia i są tylko nieliczne: zakłady przemysłowe,
uciążliwe zakłady rzemieślnicze i bazy składowe.
„Zielony pas” charakteryzuje wysoki poziom wód gruntowych a nierzadko są tu tereny
podmokłe. Przedmiotowy obszar w zdecydowanej większości jest nieprzydatny do
bezpośredniego posadowienia budynków. Równocześnie jest to teren mający znaczące
walory wypoczynkowe dla ludności miasta i przedstawiający znaczne wartości
przyrodnicze.
Główne uwarunkowania zagospodarowania „Zielonego pasa” to:
- poza nielicznymi przypadkami nierealizowanie w jego obrębie posadowienia trwałych
budynków,
- uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej,
- zachowanie w większości istniejącej zieleni tylko częściowo przekształcając ją.
Propozycja zagospodarowania „Zielonego pasa” przedstawiona jest w rozdziale VI
(Kierunki zagospodarowania przestrzennego).
3. Uwarunkowania wynikające z powiązań zewnętrznych miasta w tym
atrakcyjności turystycznej otoczenia
W bliskim sąsiedztwie Kościerzyny występują liczne zbiorniki wodne. W rejonie
południowym miasta leży jezioro Wierzysko (pow. 0,9 km2), przez które przepływa
Wierzyca, na południowy-zachód od Kościerzyny znajdują się dwa jeziora:
Osuszyno (0,8 km2) i Sudomie (1,74 km2) a na zachód Garczyn (1,13 km2). Inne
większe jeziora leżące blisko miasta to: Wieprznickie i Dobrogoszcz. Atrakcyjne dla
turystyki są też występujące w okolicy miasta zalesione wzgórza morenowe i rozległe
lasy sandrowe. Jeziora i lasy sprzyjają rozwojowi funkcji turystycznowypoczynkowej.
Funkcja ta jest dobrze rozwinięta nad jeziorami Osuszyno – ośrodek wczasowy
„Szarlota” i Garczyn – ośrodki wczasowe i pola namiotowe. Dalszy rozwój funkcji
turystyczno-wypoczynkowej w rejonach przyległych do miasta może mieć wpływ na
poprawę sytuacji na kościerskim rynku pracy.
Jeszcze atrakcyjniejsze turystycznie są dalsze tereny leżące wokół Kościerzyny.
5 km na północ od miasta przebiega granica Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, a 5
km na południe - Parku Wdzydzkiego. KPK odznacza się silnie urozmaiconą rzeźbą
terenu z bardzo wysokimi wzgórzami morenowymi (Wieżyca – 328,6 m n.p.m.
– najwyższe wzniesienie na Niżu Środkowoeuropejskim). Ważny element krajobrazu
Parku Kaszubskiego stanowią wody powierzchniowe, głównie jeziora stanowiące około
10 % jego powierzchni. Największe jeziora to: Raduńskie Dolne – 737 ha, Raduńskie
15
Górne – 386 ha, Ostrzyckie – 266 ha, Łapalickie – 155 ha i Kamienieckie – 138 ha. KPK
odznacza się dużym zalesieniem, lasy stanowią – 34 % powierzchni parku.
Wdzydzki Park Krajobrazowy w porównaniu z Kaszubskim ma mniej
zróżnicowaną rzeźbę terenu, natomiast znacznie większą jego powierzchnię zajmują
lasy. Ich udział w powierzchni ogólnej wynosi 64 %. Bezsprzecznym walorem Parku są
jeziora, które zajmują około 10 % jego obszaru. O walorach WPK decyduje przede
wszystkim zespół jezior Wdzydzkich. Ich łączna powierzchnia wynosi 1 455,6 ha, a
maksymalna głębokość – 68 m. Jeziora otaczają duże kompleksy leśne. Poza
wartościami przyrodniczymi na terenach parków znajduje się wiele cennych obiektów
dziedzictwa kulturowego. Głównie dotyczy to: obiektów sakralnych, zespołów młyńskich i
zachowanej tradycyjnej zabudowy wsi. Niewątpliwą atrakcją turystyczną jest Muzeum –
Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich - najstarsze polskie muzeum
na wolnym powietrzu (powstało w 1906 r.).
Na terenach parków krajobrazowych powinna być rozwijana przede wszystkim
turystyka kwalifikowana, krajoznawcza i specjalistyczna: jazda na rowerach, jazda
konna, wędrówki piesze, narciarstwo, sporty wodne (kajakarstwo, żeglarstwo, surfing,
pływanie), wędkowanie itp. W powiązaniu z parkami te formy turystyki powinny być
rozwijane również na innych terenach.
W parkach pewnym ograniczeniem podlega wypoczynek pobytowy w tym
szczególnie jego baza noclegowa. Sytuacja ta stwarza korzystne warunki dla rozwoju
obsługi turystyki w Kościerzynie. Dotyczy to: noclegów, miejsc gastronomicznych,
punktów sprzedaży, szkoleń, doradztwa itp. Rozwój tej działalności w Kościerzynie
wymaga pozytywnego odzewu gmin leżących blisko miasta. Można założyć, że gminy te
będą prowadziły wspólne działania w kierunku rozwoju turystyki. Przyjęcie tego
założenia uzasadnia opracowana i zaakceptowana w 2001 r. „Strategia rozwoju
gospodarczego Ziemi Kościersko-Zaborskiej”2opracowana w 2001 roku. Za cel nr 1
rozwoju turystyki i rekreacji w „Strategii...” uznaje się „wzbogacenie i urozmaicenie oferty
turystycznej w Regionie3 umożliwiające jego wypromowanie jako miejsca aktywnego
wypoczynku w okresie całego roku.”
Za szczególnie istotne dla Kościerzyny przyjęte w „Strategii...” programy należy
uznać:
 Program oznaczony w „Strategii...” nr 1.4. dający możliwość stworzenia zintegrowanej
sieci szlaków turystycznych umożliwiających przemieszczanie się turystów w ramach
Regionu.
Głównie dotyczy to budowy zintegrowanej sieci szlaków rowerowych i kajakowych
umożliwiających łatwe docieranie do najważniejszych atrakcji turystycznych Regionu.
Wydaje się, że program przyjęty w „Strategii...” należy rozszerzyć o tereny poza
Regionem, gdyż trasy kajakowe i rowerowe nie muszą kończyć się na Ziemi KościerskoZaborskiej.
Aktualnie z Kościerzyny prowadzą dwa szlaki turystyczne:
- kajakowy rzeki Wierzycy – 141 km, szlak wiedzie z jeziora Wierzysko przez jezioro
Zagnanie i miasto Starogard Gdański do Wisły pod Gniewem,
- rowerowy – 41 km, prowadzący z dworca PKP w Kościerzynie przez miejscowości:
Rybaki, Grzybowo, Wąglikowice, Wdzydze i Olpuch do Kościerzyny.
Jak na tak atrakcyjny turystycznie teren, szlaków turystycznych szczególnie
rowerowych prowadzących przez Kościerzynę jest zdecydowanie za mało.
Do rozważenia pozostaje problem wykorzystania nasypu nieczynnej linii
kolejowej Kościerzyna-Skarszewy do realizacji ścieżki rowerowej i zaktywizowania
szlaku kajakowego rzeki Wierzycy.
W Kościerzynie powinien powstać punkt naprawy i wypożyczalnia rowerów oraz
ścieżka przebiegająca nieprzerwanie przez całe miasto (łącząca długie trasy rowerowe)
oraz przystań kajakowa nad jeziorem Wierzysko.
 Program nr 1/5 wskazujący wykorzystanie w Regionie parków krajobrazowych dla
rozwoju turystyki kwalifikowanej,
16
Głównie chodzi tu o rozwój w parkach usług edukacyjno-wypoczynkowych, które mogą
być oferowane w oparciu o zasoby przyrodnicze i krajobrazowe. Dotyczyć to może
przygotowania ścieżek dydaktycznych, punktów obserwacyjnych czy ułatwienia dostępu
do określonych walorów przyrodniczych.
W odpowiednim zorganizowaniu i działalności tego typu usług w znaczącym stopniu
mogłaby uczestniczyć również ludność Kościerzyny.
 Z programu nr 1.2 dla Kościerzyny najistotniejsze jest podnoszenie kwalifikacji i
standardu obsługi ruchu turystycznego.
Profesjonalne szkolenie i doradztwo powinny być prowadzone w dużej mierze w
Kościerzynie.
Atrakcyjny krajobraz, piękne lasy i jeziora oraz stosunkowo czyste powietrze
terenów otaczających Kościerzynę włączając w to również walory miasta, stanowią
istotne przesłanki do utworzenia w mieście uzdrowiska.
STAN PRAWNY GRUNTÓW
Art. 10 ust. 1 pkt 8
Strukturę własności gruntów miasta Kościerzyna przedstawiają następujące dane:
Stan na 01.01.2001
Właściciel
Powierzchnia
w ha
Grunty Skarbu Państwa
205
w tym
przekazane w użytkowanie wieczyste
38
Grunty państwowych osób prawnych
1
Grunty gmin i związków międzygminnych 365
w tym
przekazane w użytkowanie wieczyste
58
Grunty osób fizycznych
927
w tym
wchodzące w skład gospodarstw rolnych
619
Grunty spółdzielni
10
Grunty kościołów i związków wyznaniowych 41
Grunty pozostałych osób prawnych
36
Razem:
1585
w%
12,9
2,4
0,1
23,0
3,7
58,5
39,1
0,6
2,6
2,3
100,0
Źródło: na podstawie danych z Raportu o stanie miasta Kościerzyna, 2000, opracował Z. Wobalis
Z przedstawionych danych wynika, że ponad połowę powierzchni miasta zajmują grunty
osób fizycznych – 58,5%, z tego 66,8% stanowią grunty wchodzące w skład
gospodarstw rolnych.
Grunty gmin i związków międzygminnych zajmują 365 ha, w tym 58 ha to tereny
przekazane w użytkowanie wieczyste.
Przestrzenne rozmieszczenie większych kompleksów gruntów będących we
władaniu: Skarbu Państwa, gminy, osób fizycznych oraz kościoła przedstawia załącznik
graficzny nr 5.
2 Do Ziemi Kościersko-Zaborskiej zaliczono: miasto Kościerzyna, gminy miejsko-wiejskie Brusy i Czersk oraz
gminy wiejskie: Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Liniewo, Lipusz, Nowa Karczma i Stara Kiszewa
3 Teren Ziemi Kościersko-Zaborskiej
17
WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE
PRZEPISÓW ODRĘBNYCH
Art. 10 ust. 1 pkt 9
1. Środowisko przyrodnicze
Do obszarów i obiektów chronionych zalicza się
Rezerwat przyrody „Strzelnica” (rezerwat leśny) został utworzony Zarządzeniem
Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 grudnia 1980 roku (Monitor
Polski Nr 30 z 30.12.1980r., poz. 171) w celu zachowania fragmentu starodrzewu o
charakterze naturalnym ze skupieniem pomnikowych drzew. Jest to rezerwat częściowy
o łącznej powierzchni 3,55 ha. Występują tu rodzime dęby w wieku 120- 210 lat, rzadziej
młodsze, a także zróżnicowany wiekowo buk, którego najstarsze osobniki osiągają około
180 lat oraz 180-letnia sosna (przesadzona). Skład drzewostanu wzbogacają
kilkudziesięcioletnie graby, brzozy brodawkowate, rzadziej inne gatunki. Grunty, na
których znajduje się rezerwat w całości są własnością Skarbu Państwa i pozostają w
zarządzie Nadleśnictwa Kościerzyna.
Podstawowe ograniczenia i zakazy dotyczące rezerwatów przyrody formułuje ustawa z
dnia 16.10.1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. nr 114 z 12.12.1991 poz. 492). Ustawa
zabrania przede wszystkim budowy i rozbudowy obiektów i urządzeń z wyjątkiem tych,
które służą realizacji celów rezerwatu lub są związane z prowadzeniem gospodarstwa
leśnego (art. 36 ust. 1).
Ze względu na nasiloną penetrację lasu leżącego w bezpośrednim sąsiedztwie
miasta stanowiącą duże zagrożenie dla rezerwatu, jego dostępność, jak i lasu
okalającego powinna być ograniczona. W sąsiedztwie rezerwatu nie należy projektować
miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych, parkingów, ścieżek zdrowia itp.
Pomniki przyrody
numer 218 – grupa 2 drzew (jesion wyniosły o obwodzie 4,36 m i cis pospolity o
obwodzie 0,75 m) rosnące w leśnictwie Strzelnica, oddział 95 m,
numer 295 – grupa 47 drzew (m.in. dąb szypułkowy o obwodzie 3,26 m i dąb
szypułkowy o obwodzie 2,00 m) zlokalizowana w leśnictwie Strzelnica, oddział
146 g,
numer 604 – lipa drobnolistna o obwodzie 3,41 m, znajdująca się w parku przy ulicy 8
Marca,
numer 756 – grupa drzew, lipa drobnolistna o obwodzie 3,13 m i klon zwyczajny o
obwodzie 2,40 m zlokalizowana na cmentarzu przy ul. Waryńskiego,
numer 866 – grupa 22 drzew, daglezje zielone (o obwodzie 2,52 – 1,42 m) znajdujące
się w leśnictwie Strzelnica, oddział 147 c,
numer 919 – aleja 167 drzew, rosnących po obu stronach ulicy Strzeleckiej na
odcinku o długości 900 m prowadzących od ul. Rogali do lasu znajdującego się na
północy miasta; na aleję składa się 145 klonów jaworów, 14 klonów pospolitych,
4 lipy drobnolistne, 3 dęby szypułkowe i 1 świerk pospolity, które to drzewa mają
wysokość od 8 m do 22 m i obwody pni od 0,95 m do 3,63 m.
W odniesieniu do alei i poszczególnych drzew ją tworzących oraz innych pomników
przyrody zabrania się m.in.:
-wycinania, niszczenia, uszkadzania i podkopywania drzew,
- umieszczania tablic, ogłoszeń, napisów albo innych znaków niezwiązanych z ochroną
drzew,
- wznoszenia jakichkolwiek budynków lub budowli, urządzeń i instalacji w promieniu 15
m od drzew.
Szczegółowe zakazy sformułowane są w dokumentach prawnych uznających dane
drzewo, grupę drzew lub aleję za pomnik przyrody.
18
2. Dziedzictwo kulturowe
Obiekty i zespoły wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:
- dom mieszkalny z połowy XIX w., ul. Miodowa 16, nr rej. 482 z dn. 30.05.1972 r.,
- stodoła, ul. Długa 24, nr rej. 483 z dn. 30.05.1972 r.,
- zespół urbanistyczny Starego Miasta, nr rej. 796 z dn. 25.09.1978 r.,
- zespół dawnego młyna parowego: młyn parowy (obecnie magazyn) oraz dawny
dom właściciela, 1911 r., ul. Przemysłowa 1-4, nr rej. 1144 z dn. 15.12.1996 r.
- ratusz z 1843 r., ul. Rynek 8, nr rej. 1180 z dn. 20.01.1998 r.,
- dom mieszkalny z 1905 r., ul. Długa 24, nr rej. 1196 z dn. 07.06.1999 r.,
- dom mieszkalny z drugiej poł. XIX w., ul. Długa 7, nr rej. 1201 z
dn. 23.07.1999 r.,
W wymienionych obiektach i zespołach, każdy zakres prac remontowych,
inwestycyjnych i porządkowych wymaga uzgodnień z Pomorskim Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków w Gdańsku.
WYSTĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH
Art. 10 ust. 1 pkt 10
Na obszarze miasta nie stwierdzono obszarów spełniających kryteria stosowane do
określania naturalnych zagrożeń geologicznych.
(Z.Bobrowicz)
WYSTĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓŻ KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD
PODZIEMNYCH
Art. 10 ust. 1 pkt 11
Złoża kopalin
Na obszarze miasta nie stwierdzono udokumentowanych złóż kopalin.
(Z. Bobrowicz)
Zasoby wodne
Miasto zaopatrywane jest w wodę z komunalnego ujęcia wód podziemnych o
zatwierdzonych zasobach: QŚr = 3 100 m3/d, QMax = 4 400 m3/d, Qmax = 400 m3/d;
Na ujęciu pracuje 6 studni o wydajności od 50 do 150 m3/h. Ujęcie posiada pozwolenie
wodnoprawne Stacja zlokalizowana jest w północno-wschodniej części miasta, Wydajność
stacji wodociągowej wynosi Qśr = 3 100 m3/d.
Ujecie wody decyzją z dnia 28.07.1998 r. Wydziału Ochrony Środowiska, Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku.ma ustanowiona strefę ochronną składającą się ze stref:
ochrony bezpośredniej oraz wewnętrznej i zewnętrznej ochrony pośredniej. W decyzji
określone zostały zakazy i nakazy obowiązujące w strefach zgodnie z „Prawem wodnym” 1.
Zasięgi strefy zilustrowane są na rysunku nr 1 „Studium..” dotyczącym infrastruktury
technicznej.
WYSTĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE
PRZEPISÓW ODRĘBNYCH
Art. 10 ust. 1 pkt 12
Na obszarze miasta nie stwierdzono obszarów spełniających kryteria określone w
przepisach do wyznaczania terenów górniczych.
(Z. Bobrowicz)
1
Ustawa Prawo Wodne z dnia 18.07.2001 r.(Dz.U. nr 115 poz. 1229)
19
STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM
STOPNIA
UPORZADKOWANIA
GOSPODARKI
WODNO-ŚCIEKOWEJ
,
ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI
Art. 10 ust. 1 pkt 13
Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej został szczegółowo
opisany w rozdziale 1 pt. „dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i
uzbrojenie terenu”. (Z. Bobrowicz)
20