154-157 Llinia Antoniego - rolnika - biografie

•
'"
'"
wziąlem dlmi sj~
i w roku 18 15,już jako c}'wilny. prz_bywalem
w War.• ,," ..... i • . gdy dnia jednego przyszedl do mego mieS2kania
jakiś ni.majomy. «Kolego - powkdzial-o<! początku uwodu
wojskowego ,łużyłem 7 l .... oim bratem w jednym pulku. Zlą­
'lcni .'Clerą przyj~l nią. wesole chwile. trud~' obozowo i krwaWe boj. dziclili śm}' ,",pólnie. a kied y w ni" zclęśliwej bil wie
pod Berczyną ugod, ib go śmienelnie l ula wroga. unios łem
go 'o'" krwi ,b rO<7oncgo 7 placu boju_ 1'\3 chwilę odzyskał p"ytom ność. " podając mi limn~ dloń. rzekł s łabym glmom:
,Żegnam Cię. kochany prz)'jaciclu! b ch ... il ę ~~t przestanę.
wykop mi dół i pochowaj w tym mundurze. kt6 ry niedawno
z r07kO!;,~ i.:hlubą wloi)'/em w obronie mojej Ojczyzny. A lon
010 zegarek oddaj mojnnu b,."tu na pamiątkę.' Przyrzekłem
święcie w)'konać o.tatnią wol~ konającego kolegi. lecz on moich
.łów jut nie SłYS1-" ł. tt ~bolał} m >.rccm wypełniłem nast ~ pnie
picr ..'..e j<:f.O żądanie: drugie "",uUe trudniej b yło uskuteczni':.
gd}"i w,i,ty do niewoli dwa dni po tej krwawej przeprawie.
odan~ przez kozaclwo. szedłem z wiolu nieszczęśliwymi w góry
kaukukic. pocicsując ~i~ tą j<:dyn~ m~$lą . że straCiW57Y wny.I ko. przynajmniej len zegarek mogłem przed ich chciwością
ujaić. Pr'ebyłem dwa lala ci~tki.j niewoli i niera, . prz)"cisniony okropną n~z.ą. chciałem go spieniężyć. Lecz słowo dane
konającemu koledu za'Hze mn ie od tego po""'trzymywalo.'
Powr6ci\lo'szy przed kilku I~llodniami na łono rod,in~. dowiad~ wakm się I kwapli\lok o ciebie. a d,iś. malazl .. )". ui.,czam ,
się z danego przyrzeczenia i 'mialo rzec mog~. te 10 j<:S! j edna
,. smu tnych. I.cz ralem najpT7yjcmniejuych chwil życia mego ._
Uścisnąłem ..,rdec7.nic jego d lo ń . nic mając słów do wyra,c nia UC1U': mej duszy . Zachowałem tę drogą pamiątkę i oddam
ją z C7.a,em memu sy nowi. aby mu ta wiecznie przypominała.
li: pra\loy Pola k ,-" wne slo\lo'3 dotn yml': powini.n."
Tyk Stani,law. A Helena Ilempel unotowała: .Zegar.k
ten przechowuje się u jcdnc~o z potomków Stanisława . " Dalsze
jego losy ,,~ ni.znano. Na rodzinnym tableau zamia&t reprodukcji portretu ~St smutkiem pn.jmuj~cy obrazek - symbolicma płyta grobo ......... Iród bezkresnych śn iegów i lasów,. nll pi,em: .JÓ1Cf Hempeł Kap. 16, pulku pi.choty· i wierszem:
P"k ~ t
",d
1I<"'1n~ '0,""," ,
K"ta pi<,j m" pn,,,,,)t>. podl
).b<h m.lo.
"'''')~
<h .... q .
Jedyna po nim pamiątka. przecho .... ywana w Bibliotece Narodowej w Wa""" .... ie. to dwa patenty oficerskie l 1811 roku
zawierając.: Iluminacje na podporucznika. li drugi na porucznika .klassy drugie)'· w 16. pulku piechoty .Woysk Pol~kich Xi,m..'3 Warszawo.kiego" l Vllasno r~znym podpisem:
.JÓzef Xią-;-c Poniuo"",ki". Kopie obu patentów Kazimierz
Hempe!. b}ly uczeń gimnujum im . Ksi~cia Józefa Ponill<>w,ki.go .... Wars""""ie. przekazal w dniu Iwięla lego gimnaljum - 19 pafdziernikll. w roczni~ bo haterskiej śmierei księ­
cia Józefa - do j<:go mUlCum .
Smierć Józefa Tadeusza jCl;t .~mbolc m niedoli p<J lskiego
iołnierl3 VI armii Nap<Jleona . Niejcdnokrot n~ traktowa! un
w sposób "przywilejowany wojsko franc uskie i swoją gwardię
w porównaniu z wojskami pobkimi KsięlllWll Wanzaw.kiego,
Marian Brandys wspomina w swoich ksiątJlach . że po'ród
wojsk K~ięstwa ClęStO objawiało si, rozgoryczeni e z powodu
uprzywilejowania gwardii Cesarza. lraklowanej jako wojsko
francuskie. Pod Berezyną. kazal Hwolcicrom gwardii , przejŚĆ
bezpieczni. puo, mOSI. a do jego obron)· nucił polskie wojsko.
międz)' innymi 16. pulk piechm y, To sarno powt';rzylo s;,
w odwrocie .pod Lipska i Slalo się przycz)'ną śmierei księcia
Józefa.
•
8. Uni"
AMOni~(}
(1794-1860). dlialac:a rolniczego
Antoni .•yn Joachima Rocha i ZU7anny z Hoffmanów. urod1.. 1 si~ w ni.zwykl)'ch okolicznościach. bo w lasach m i~ dz)'
Janowcem a Biłgorajem. gdy jego matka uchodziła do Sieniawy. <·hroniąc si~ w cla~ie lnsurek~ji Kościuszko .... ki .j pf7cd
kozakami. la~ratającymi rezydencji kiiątąt Czartorysk ich VI Pulawach, K sztakił .ię w Korpusi e Kadetów w Warnaw;e i je"c,""
jako kadel artylerii brał udział w bilwie pod Raszynem. Ze
W1gl~U na słabe zdrowie ni: poszedł ś!adcm slarszych braci .
co OSZCl~dlilo mu trudów kampanii r~yjsk iej. W ro ku 18 17
mianowano go porucwi~icm, Pracował w intendenturze wojskov.-cj. w której wyr6tniał si~ zdolnościa mi organizacyjnymi.
W roku 18 16 Antoni Hempel okniłli~ z Anielą Skorupsk~.
pochodzącą 1e rnanej lubelskiej rodziny. Rod,ina la w roku
1825 w~ s tąpiła do senatu KrólCl;twa Kongresow<:go o uznan ie
•
sta rego ",Iache<: twa na podsIJwi. między in nym i akt wołyń­
skich Z roku 1673 (Pwnisclrt Ad~1 wm Emiliun u rnick i-Suliga.
2 Buch. Vtrlag J. Grand. Ham~rg) .. Rodzinę tę wymienia tak~e
Htrbafz po/s.ki K. Ni csicekicgo (Lipsk 184 1. I. VIII ).
O tyciu AnIoniego zachowało się bardZO ni ewiele da nych.
Wiadomo. że pr1' ~ Clas dlut.sl,Y pełnił obo ...,iązki pre7C<.1 D~·
rekcji Szczegó łowej Towa rzystwa KredYlo",-ego Ziemskiego
w lublin ie. ZwatywSl)" na lnac.enie tej inSt~lucji w życiu
gospodarczym Król,stwa Polskiego. mo~. 10 świadczyć o kredyci. ,"ufan ia i szacunk u. Ja kim musiał .ię CieSI)"Ć wśród wspól_
ziem Ian.
Pon tym Antoni zajmo....'al się go'podarowaniem W majątku
p ~ago"'ym tony _ SkOrel)'e<:. w powieci. janowskim. Stąd
let wywodzi .ię tak ,wana linia s korcz)'cka. której jedy ni polom~ owie żyją do dli~iaj w Australi i. Ja~ wynika ,. pami"ni~ów
Marii lO Swidów Stani~!awo\W:j Hemplo\W:j (żo n y wnuka Antoniego). Anioni nie prowad,ił bardzo oŻ}'wionego t~cił towarz)·.l:iego.• Byl sobiepa nem _ pi<lc ona _ i nie chciał bywat
w doma~h mających Mpira cje towarzys kie i s tos unki ar}'''okratyczM. By lo to zresztą - dodaje - cechą rodzin ną. Po 'mierci pierwslej '.ony Antoni ożenil się pow tórnie z wdową. panią Wolan ow.k ą. On i o bie jego lony pochowani 5.1 .... parafii Popko wie. koło Sko rczyc. Na wspomnianym tableau ta ki
jes t napis ko lo je go podobizny:
Jul j. ~ o mlod,i.n .... k,:.. ł (l<>.l1Us>~ntm.
Z",ul do 'I""" ~·icml·m P<>hk, 'l o,m .
Od Antoniego Hcmpla wywodli s~ mn iej rozrodzona ni ż po
Joach imi. hnia rodziny. której czł onkowie nie charakte')'zo·
wal i si~ ta k ą ró1norodn~c i ą poglądów i rady kal il.mem. Wn ......
kowic Anwn iego. zaang.alowani w ż)·ciu społecznym po latach
popowstaniowcgo ma razmu u progu odzyskania pruz Polskę
niepodległośc i , wyróżni a li si~ natomia st dzialalnokią pozytyw istyczną . mającą w .,.cttgÓłnoki na cc lu gospodarCle i kulturalne podn~sienie na wyższy poziom wa rstwy chłopskiej .
Od2na~zali s ię w tym a k tywnośc i ą wykraczającą ponad pneci~tny polio m licmia'''t",a Z ich C7..aSÓW. Niekiedy w)"c hod zili
l. społecz n>m i in i,jat ~"'ami 7ukakującymi awangardowością
,m w.p6łczcsn~~h. W n uko",'i~ Antoniego dobrze ~ą zapisani
nie tylko w historii warstw~. do której nalełe!i . ale równiet
W hi.tor;; polskiego społeczeństwa z pnełomu XIX i XX wie ku.
Antoni w.tawil C1woro dz ieci: JÓlda (181'_1 887). Joachima
(181?- 1892). Elibicłę (? - 19(5). Zofi~ (? 7).
ElibictJ Grabowska. ,"ona Wojciecha. wła5n~ch dzieci nic
mi ała. Po owdowie niu zamieszkała w Skorcz~'CBch i do późnej
st arości była panią domu swego b-c:zżennego bratanka. leon~.
Zma rła w roku 1905 i jrs t pacho",.na w Pop kowicach .
ZofIa Piasec ka. ŻOna Włady,law~ . lamieszkiwała wraz
z m,iem w majątku Kie". n~dale k o Bełty,- Miała pięciu synów
i C7.te')' có rk i. ale żad n ~"h wnukó ..... Ki edy lmarła ; gdzie ;cst
poc howana - nie wiadomo.
9, Galqi Józefa (/8/.'-/887). ro/nil<ll
Pierwsl~'
sy n Antoniego i Anicli Skorupskiej urodził si, w dru_
gim dziesięcioleciu XIX wieku w Skorczycach. Stud ia W~blC
odbj·....ał za grani~ą. międ2)' in n~mi w Wiedniu. Wsławił si,
wśród kolegów fantazją i odwau pr><pł ywając o l.klad Sttroki w tym micjscu Dunaj. Po studiach. o koło 1842 roku. nżeni l
si ę z Celiną POl;(uuyńsk ą. córką j«Inego 7 najbardzicj aktywn~ch w clas ie Powstania l isto padowego ob)'wate1i zie mi sandomiersk iej _ Jana Posturl)'ński.go _ p ..,csa Rady Powiato\W:j Sandomiers kiej . p osła na Sejm w lat,ch 1830-1831.
sandomien; ki ego · sędziego p<>koju. Po'turzyński byl tak z.
radcą Komi tetu Towarzystwa Kred},towcgo Ziemskiego w Warsza ",ie; po,iada l wiCie orderów nadan)'ch mu przez .. króla
pols kiego' (cara). którego na Sejmie ldctronilowa l. Właki_
ciel Mydlowa w O patow:;kiem. Jego wna _ Maria Zbi c,,cho .... ska herbu G rzymała ,
Ni~ wicle mi wiadomo O t~ciu JÓlefów H ~mplów. ,.miesz kujący<:h Ja nowi ... w Sandomiers ki cm . O Janowicaeh w<pomi na hiądz J. Wiśn ie"'ski w praq MonUmm lQ dit a,is ,and"",iri'mIJ. ser ia VI pl. lHkll"QI JQndomiuski (Radom 19 14. s. 14).
pisząc . t. po~iom intelektualny włakicieli tcgo dom u daleko
W) kraclal ponad po,.i"m przecięt ny ziemiański ego dworu w tamtj'<'h stronach. JMef ; jego tona. Celina. kształcona w domu
rodziców pr7.eZ zagraniczn~ch nauczyc iel i i na uc~ycielki . wyróżniali si, prowadzeniem gościnnego i OI .... ancgo do;:omu . Ccl ina
byla osobą ,łynną w rodzinie. i p<>za nią. l cnergii ; apod)~-