Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie Przedstawienie

Bezpłatne poradnictwo prawne
i obywatelskie
Przedstawienie rozwiązań
modelowych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Partnerzy
●
Departament Pożytku Publicznego,
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej – Lider
Projektu
●
Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych
●
INPRIS- Instytut Prawa i Społeczeństwa
●
Instytut Spraw Publicznych
●
Związek Biur Porad Obywatelskich
Poradnictwo prawne i obywatelskie
To rodzaj usług społecznych, polegających na
udzielaniu bezpłatnych informacji lub porad,
mających na celu rozwiązanie konkretnego
problemu prawnego danego podmiotu (przede
wszystkim osób fizycznych, ale też grup
nieformalnych czy organizacji pozarządowych).
Poradnictwo obejmuje:
●
Informację prawną;
●
Poradę prawną;
●
Poradę obywatelską;
●
Usługi dodatkowe jak: mediacja, edukacja,
rzecznictwo.
Informacja prawna
Polega na dostarczeniu zgłaszającym się
podmiotom informacji o regulacjach prawnych
odnoszących się do ich sytuacji.
Porada prawna
Polega na opracowaniu i przekazaniu
zgłaszającym się podmiotom rzetelnych,
skonkretyzowanych i zindywidualizowanych
zestawów informacji odnoszących się do
przedstawionego przez nie problemu prawnego
oraz, w razie potrzeby, pomocy w jego
rozwiązaniu do momentu wkroczenia na etap
sądowy.
Porada obywatelska
Polega na opracowaniu i przekazaniu
zgłaszającym się podmiotom rzetelnych,
skonkretyzowanych i zindywidualizowanych
zestawów informacji o różnych możliwościach
rozwiązania problemu i o związanych z nimi
konsekwencjami, wspieranie tych podmiotów –
z poszanowaniem ich samodzielności w
podejmowaniu decyzji – w dokonaniu wyboru
sposobu postępowania oraz, w razie potrzeby,
sporządzeniu wspólnie z nimi planu działania i
pomocy w jego realizacji.
Statystyki – szacowany popyt na
pomoc prawną
●
●
Popyt na nieodpłatną pomoc prawną szacuje na
1.002 mln do 1.689 mln problemów rocznie.
Problemy: sprawy rodzinne, prawo cywilne i
procedura cywilna - sprawy spadkowe,
zabezpieczenie społeczne (ubezpieczenie
społeczne, pomoc społeczna), prawo pracy,
problemy mieszkaniowe, finansowe, prawo
karne, prawo administracyjne i procedury
administracyjne, prawo rzeczowe.
Poradnictwo w Powiecie Kamienna
Góra
W poszczególnych gminach: Miejskie, Miejsko Wiejskie i Wiejskie Ośrodki Pomocy
Społecznej.
Kamienna Góra:
●
PCPR
●
ZUS
●
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
●
PUP
●
Biuro Porad Obywatelskich (ul. T. Kościuszki)
Rozwiązania modelowe
Trzy propozycje rozwiązań.
Podstawowe elementy tych propozycji:
●
Beneficjenci – osoby uprawnione.
●
Organizacja systemu.
●
Podmioty i osoby udzielające bezpłatnych
porad.
●
Monitoring i ewaluacja.
●
Koszty.
Koncepcja I – opracowana przez
ekspertów INPRIS i FUPP
Beneficjenci – dostęp do poradnictwa
ograniczony. Spełnienie jednocześnie dwóch
kryteriów: podmiotowego i przedmiotowego.
Organizacja systemu – samorząd lokalny na
szczeblu powiatu poprzez wyspecjalizowaną
jednostkę; Centralna Rady Pomocy Prawnej o
silnych i szerokich kompetencjach; Certyfikacja
usługodawców (jakościowe kryteria dostępu
usługodawców ustalone i weryfikowane przez
Radę Pomocy Prawnej).
INPRIS i FUPP - cd
●
●
●
Finansowanie – Powiat o system zadań
zleconych; rozliczenie usług poradniczych
świadczonych przez certyfikowane podmioty na
podstawie umów zawartych z Powiatem.
Usługodawcy – NGO, uniwersyteckie poradnie
prawne, kancelarie prawne, doradcy prawni –
bezpośredni usługodawcy;
Podmioty publiczne udzielające informacji i
porad – współpraca, wymiana informacji,
wsparcie merytoryczne.
INPRIS i FUPP - cd
●
●
Monitoring i organizacja systemu – podmiot
odpowiedzialny: Rada Pomocy Prawnej;
ewaluacja systemowa – analiza jakości usług,
określenie barier dostępu, szacowanie popytu.
Koszty – ok. 176 mln rocznie.
Koncepcja II – Związek Biur Porad
Obywatelskich
●
●
Beneficjenci – powszechny dostęp do
poradnictwa bez żadnych ograniczeń lub
alternatywa: dostęp ograniczony przez
kryterium przedmiotowe.
Organizacja systemu: Minister Pracy i Polityki
Społecznej – główna odpowiedzialność; Rada
Pomocy Prawnej i Obywatelskiej – rola
opiniodawcza i konsultacyjna; za samą
organizację systemu świadczenia usług –
Zarząd Województwa.
ZBPO - cd
●
●
●
Finansowanie – zadania zlecone w trybie
powierzenia wykonania zadań publicznych,
realizacja na podstawie wieloletnich kontraktów;
Usługodawcy – organizacje pozarządowe, a w
uzasadnionych przypadkach (np. na terenie
gdzie nie ma wyspecjalizowanych NGO)
Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe
Centra Pomocy Rodzinie;
Wykluczenie wszystkich podmiotów
komercyjnych.
ZPBO- cd
●
●
●
Monitoring i ewaluacja – odpowiedzialność
MPiPS;
Koszty wdrożenia – nie podano.
Natomiast postulat wykorzystania istniejących
zasobów organizacji pozarządowych,
dodatkowe środki jedynie na rozszerzenie sieci
podmiotów świadczących poradnictwo.
Koncepcja III – Instytut Spraw
Społecznych
●
●
●
Beneficjenci – powszechny dostęp od 18 lat;
dzieci i młodzież od 13 roku życia w obecności
opiekuna prawnego; usługi dodatkowe
wymagać mają innych kryteriów.
Organizacja systemu: MPiPS – główna
odpowiedzialność; Rada Poradnictwa
Prawnego i Obywatelskiego; Agencja PPiO.
Finansowanie – dotacje celowe dla powiatów i
samorządów województw na podstawie określonego algorytmu, kontrakty w trybie
konkursu.
ISP - cd
●
Usługodawcy:
●
Instytucja publiczne – PIP, ZUS, OPS, PCPR …
●
●
●
Instytucje niepubliczne – NGO, studenckie
poradnie prawne, prywatne kancelarie prawne.
Monitoring i ewaluacja – podmioty
odpowiedzialne: MPiPS, Rada i Agencje PPiO.
Roczny koszt świadczenia usług ok. 210 mln zł;
wraz z wydatkami na obsługę – do 263 mln zł.
Katalog podstawowych standardów
●
Bezpłatność dla klienta;
●
Dostępność usług – jasno określone zasady;
●
Rzetelność i wysoka jakość;
●
Poufność;
●
Poszanowanie samodzielności klienta;
●
Udzielanie zgodnie z zapisami statutowymi;
●
Możliwość zgłaszania skarg i uwag;
●
Świadczenie wszystkimi dostępnymi metodami;
●
Minimalizowanie ryzyka konfliktu interesów.
Metody udzielania porad
obywatelskich i prawnych
●
Osobiście: w punktach porad albo mobilne;
●
Telefonicznie;
●
Pisemnie;
●
Listownie;
●
Drogą elektroniczną;
●
Poprzez broszury o charakterze informacyjnym
(forma papierowa, na płytach CD lub
publikowane w na stronie Internetowej).
Wykorzystanie nowoczesnych
technologii
●
Poczta elektroniczna i komunikatory;
●
Strona internetowa;
●
Bazy wzorów pism oraz zautomatyzowane
generatory pism;
●
Elektroniczne składanie dokumentów;
●
Narzędzia serwisów społecznościowych;
Wpływ systemu bezpłatnego
poradnictwa na politykę społeczną i
wymiar sprawiedliwości
●
●
●
Skuteczne i efektywne realizowanie zadań z
zakresu polityki społecznej w wybranych
obszarach (polityka prorodzinna, przeciw
działanie przemocy w rodzinie, przeciwdziałanie
ubóstwu, antydyskryminacyjna....).
Wczesne sygnalizowanie problemów z jakimi
borykają się obywatele.
Odciążenie wymiaru sprawiedliwości poprzez
wcześniejsze i nierzadko samodzielne
rozwiązywanie problemów – właściwa decyzja
o skorzystaniu lub rezygnacji z drogi sądowej.
Korzyści płynące z dostępności do
usług poradniczych
Indywidualne – poczucie bezpieczeństwa osoby
korzystającej, gwarancja otrzymania usługi
niezależnie od statusu materialnego,
podnoszenie świadomości, poznawanie swoich
praw oraz mechanizmów funkcjonowania
społeczeństwa, radzenie sobie z sytuacjami
trudnymi.
Korzyści - cd
Społeczne - wyrównywanie nierówności,
zmniejszanie poziomu niezadowolenia
społecznego, mniejsza ilość konfliktów
społecznych, budowanie świadomości
obywatelskiej.
Poradnictwo to forma edukacji prawnej i
obywatelskiej – obywatel świadomy swoich
praw i obowiązków jest w stanie w pełni
uczestniczyć w życiu publicznym i działać na
rzecz rozwoju kapitału społecznego i zasobów
lokalnych.
Rekomendacje dla polityki państwa
Ogólne:
●
Integracja różnych typów i form poradnictwa;
●
Zmiany w przepisach;
●
Powołanie instytucji centralnej – Rada Pomocy;
●
Subsydiarność;
●
Wypracowanie ogólnych standardów;
●
Powołanie platformy internetowej;
●
Powiązanie systemu poradnictwa z systemem
polityki społecznej, wymiarem sprawiedliwości.
Rekomendacje -cd
Szczegółowe:
●
●
●
●
Kryteria dostępu do poradnictwa;
Kontrola jakości porad i badanie potrzeb
prawnych obywateli;
Wykorzystanie systemu poradnictwa prawnego
w planowaniu polityki społecznej państwa i
samorządu terytorialnego oraz prac
legislacyjnych;
Finansowanie poradnictwa prawnego i
obywatelskiego;
Wskazania co do zmian prawnych
●
●
●
Struktura ustawy dotyczącej nieodpłatnego
poradnictwa.
Przepisy ustrojowe dotyczące samorządu
lokalnego i administracji rządowej.
Przepisy obejmujące gospodarkę finansami
publicznymi
●
Przepisy regulujące sferę pożytku publicznego
●
Przepisy o zamówieniach publicznych
Rekomendacje dla Powiatu
●
●
Samorząd powiatowy powinien celem poznania
zakresu potrzeb przeprowadzić lub zlecić przez
podmiot zewnętrzny: analizy potrzeb na
poradnictwo prawne i obywatelskie (jego
zakres), analizę możliwości w zakresie
świadczenia poradnictwa na terenie powiatu
przez poszczególnych usługodawców (NGO,
instytucje publiczne, szkoły wyższe, podmioty
gospodarcze).
Wskazane jest powołanie Zespołu Roboczego
ds. wdrożenia nieodpłatnego systemu PPiO.
Rekomendacje dla Powiatu - cd
●
●
Finansowanie – w przypadku wdrożenia
poradnictwa na poziomie krajowym
finansowanie zadań będzie następowało
poprzez dotacje na zadania zlecone. W chwili
obecnej możliwe źródła finansowania to: środki
własne, środki z Unii Europejskiej.
Zadania Powiatu: koordynowanie działań,
inicjowanie współpracy poszczególnych
podmiotów oraz monitoring i kontrola.
Dziękuję za uwagę
Wanda Bielańska
Partnerzy projektu
Lider projektu
Prezentacja powstała w ramach projektu:
„Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bezpłatne poradnictwo prawne
i obywatelskie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego