1 Skutki niepełnosprawności ruchowej Niepełnosprawność ruchowa

Skutki niepełnosprawności ruchowej
Marta Januszewicz
Niepełnosprawność ruchowa – stan człowieka znajdującego się w sytuacji
obniŜonych moŜliwości motorycznych ciała. Zazwyczaj jest to związane z róŜnorakimi
uszkodzeniami kończyn. Upośledzenie moŜe wynikać ze zmian rozwojowych
w okresie płodowym, chorób, wypadków oraz innych czynników mogących mieć
wpływ na budowę ciała i działanie jego poszczególnych części.
Ogólnie moŜna wymienić kilka grup powodujących dysfunkcje narządów ruchu:
- czynniki dziedziczne (genetycznie uwarunkowane uszkodzenia narządów, funkcji
i sprawności organizmu),
- czynniki wrodzone powodujące uszkodzenia płodu,
- choroby specyficzne dla narządu ruchu lub ogólne (nowotwory, dystrofie
mięśniowe, choroby reumatyczne, grypa, choroba Heinego-Medina, stwardnienie
rozsiane)
- kalectwa pourazowe, między innymi zniekształcenia po złamaniach, zwichnięciach,
uszkodzeniach ścięgien, więzadeł, mięśni i skóry, amputacje.
Dzieci z dysfunkcjami narządu ruchu przejawiają zaburzenia w zakresie
sprawności motorycznej i często takŜe w zakresie budowy ciała. NaraŜane są na
przykre przeŜycia związane z dolegliwościami bólowymi spowodowanymi chorobą,
zabiegami leczniczymi,
pobytem w szpitalu, strachem przed niepowodzeniem
zabiegu. Wiele frustracyjnych przeŜyć dziecka spowodowanych jest ograniczeniem
moŜliwości sprawnego poruszania się i
wykonywania czynności motorycznych.
Zaburzenia wynikające z niepełnosprawności ruchowej
powodują ograniczenia
w sferze poznawczej dziecka. Osoba, która nie moŜe swobodnie się przemieszczać,
manipulować przedmiotami, wykonywać pewnych czynności, ma mniej okazji do
bezpośredniego poznania zjawisk i przedmiotów. Dzieci starsze starają się
kompensować sobie brak obserwacji czytaniem ksiąŜek, oglądaniem filmów,
1
słuchaniem muzyki. Dla młodszych dzieci niezbędne są jednak bezpośrednie
doświadczenia poznawcze.
Dzieci ze schorzeniami i wadami narządu ruchu przeŜywają silne ujemne
reakcje uczuciowe z powodu doświadczeń i przeŜyć związanych z samą dysfunkcją
oraz unieruchomieniem, które wiąŜe się z niemoŜnością zaspokojenia potrzeby ruchu.
Choroba powoduje niekorzystne zmiany stanu psychicznego dzieci chorych. Zmiany
te mogą mieć charakter okresowy lub trwały. Częstą postacią tych zmian są
zaburzenia świadomości, pogorszenie samopoczucia i równowagi emocjonalnej,
obniŜenie sprawności percepcyjnej i intelektualnej oraz spadek aktywności.
Skutkami unieruchomienia są monotonia Ŝycia i osamotnienie. Brak moŜliwości
swobodnego
poruszania
się
jest
przyczyną
napięć
emocjonalnych,
stanów
frustracyjnych, niskiej samooceny. Zmiana wyglądu zewnętrznego i skłonność do
ograniczenia kontaktów oprócz zaburzeń emocjonalnych moŜe powodować reakcje
obronne i trudności w zachowaniu. Dlatego teŜ w procesie leczenia niezmiernie
waŜne jest umiejętne łagodzenie stanów lękowych. WaŜne jest podejmowanie
działań zwiększających poczucie bezpieczeństwa dziecka. Takich, które zapewniają
mu
warunki
samorealizacji
oraz
doprowadzą
do
złagodzenia
i
usunięcia
niepoŜądanych stanów.
NajwaŜniejsza dla takiego dziecka jest samoakceptacja i wiara we własne
moŜliwości. WaŜnym stymulatorem rozwoju, podtrzymującym i wzmacniającym
poczucie własnej wartości, jest aktywność dziecka. Dziecko niepełnosprawne
ruchowo ma wiele moŜliwości wyraŜenia własnej osobowości m.in. poprzez róŜne
formy aktywności artystycznej: malowanie, lepienie, rzeźbiarstwo, itd.. Tego typu
aktywność poprawia samopoczucie dziecka, podwyŜsza jego wartość we własne siły,
wypełnia czas wolny, jest pretekstem do nawiązania kontaktów z innymi, stwarza
okazję do zdobycia uznania rówieśników. PoniewaŜ chore dziecko przeŜywa wiele
trudnych sytuacji związanych z leczeniem, naleŜy umoŜliwić mu rozładowanie
negatywnych emocji i uczuć. Przede wszystkim bardzo waŜne jest umoŜliwienie
choremu dziecku rozwijania wszelkich form aktywności zastępczej. Gdy np. z powodu
choroby dziecko jest unieruchomione i jego aktywność fizyczna jest zupełnie
ograniczona, kompensacyjną rolę moŜe odegrać aktywność intelektualna lub
zabawowa. NaleŜy pamiętać równieŜ o tym, Ŝeby pozwolić dziecku na rozwijanie
2
samodzielności, poniewaŜ choroba nie musi oznaczać uzaleŜnienia od innych
i bezradności. Samodzielność ta moŜe się przejawiać w róŜnych formach, np.:
w samodzielnym myśleniu, decydowaniu lub wykonywaniu prac plastycznych.
Samodzielność pozwala choremu dziecku odzyskać poczucie bezpieczeństwa, łatwiej
radzić sobie ze stresem spowodowanym chorobą i leczeniem.
Większość dzieci w czasie długotrwałego leczenia stosuje mniej lub bardziej
skuteczne mechanizmy przystosowania się do zmienionej sytuacji Ŝyciowej. Osoby
pracujące, przebywające i mające wpływ na chore dziecko, powinny pamiętać, o tym,
Ŝe na róŜnym etapie choroby pacjent ma prawo do złości i buntu. Wymaga
wyrozumiałości i troski, potrzebuje bezpieczeństwa i akceptacji.
Bibliografia:
1. Kirenko J., „Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością”, Wyd. WyŜsza Szkoła
Umiejętności Pedagogicznych i Zarządzania, Ryki 2002.
2.Kościelska M., „Oblicza upośledzenia”, PWN, Warszawa 1985.
3. Maciarz A., „Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle
chorych”, Oficyna Wydawnicza „IMPULS”, Kraków 2001.
4. Maciarz A., „Mały leksykon pedagoga specjalnego”, Wyd. Impuls, Kraków 2005.
5. Sękowska Z. (red.) – „Rewalidacja dzieci ze złoŜonymi upośledzeniami”, Wyd.
Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 1988.
6. Z. Sękowska, „Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej”, Wyd. WSPS, Warszawa
1998.
7.www.wikipedia.pl
3