114 Stanek1_Layout 1
Transkrypt
114 Stanek1_Layout 1
Author’s Contribution A – Study Design B – Data Collection C – Statistical Analysis D – Data Interpretation E – Manuscript Preparation F – Literature Search G – Funds Collection Agata Stanek1(A,B,C,D,E,F), Armand Cholewka2(A,B,C,D,E), Katarzyna Wencel3(A,B,D,E), Grzegorz Cieślar1(A,B,D,E,F), Jolanta Gaduła3(A,B,D), Janusz Szczypior3(A,B,D), Karolina Sieroń-Stołtny1(A,B,D), Zofia Drzazga2(A,B,D,E), Aleksander Sieroń1(A,B,D,E) 1 Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej, Bytom, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2 Instytut Fizyki im. A. Chełkowskiego, Zakład Fizyki Medycznej, Uniwersytet Śląski, Katowice 3 Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe „Ustroń”, Ustroń 1 Department and Clinic of Internal Diseases, Angiology and Physical Medicine, Bytom, Medical University of Silesia, Katowice 2 Department of Medical Physics, A. Chełkowski Institute of Physics, University of Silesia, Katowice 3 Health Resort „Ustroń”, Ustroń Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na proteinogram u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa ibu dis tr ly - Effect of whole-body cryotherapy on proteinogram in patients with ankylosing spondylitis se STRESZCZENIE pe rso na lu Wstęp. Krioterapia ogólnoustrojowa z następową kinezyterapią wykazuje korzystny efekt przeciwzapalny u chorych ze schorzeniami zapalnymi układu ruchu, którego mechanizm nie został dotychczas jednoznacznie wyjaśniony. Jeden z istotnych laboratoryjnych wskaźników aktywności procesu zapalnego stanowi rozkład poszczególnych frakcji białkowych surowicy. Celem pracy była ocena wpływu krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią na poszczególne parametry proteinogramu u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa. Materiał i metody. Badaniem objęto 32 mężczyzn z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa podzielonych losowo na dwie 16 osobowe grupy nie różniących się znamiennie pod względem wieku, oraz czasu i stopnia zaawansowania choroby. Obie grupy zostały poddane odpowiednio 10 zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią lub jedynie 10 zabiegom kinezyterapii. W pierwszym dniu przed rozpoczęciem cyklu leczenia oraz ponownie w pierwszym dniu po jego zakończeniu u pacjentów pobierano krew celem oceny stężenia całkowitego białka oraz udziału poszczególnych frakcji białkowych w surowicy. Wyniki. U pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa po zakończeniu cyklu zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej obserwowano istotny statystycznie wzrost udziału frakcji alfa 2-globulin oraz obniżenie udziału frakcji beta 1-globulin w proteinogramie surowicy. Wnioski. U pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej korygują proteinogram surowicy odmiennie niż ćwiczenia ruchowe. Zmiany udziału poszczególnych frakcji białkowych u pacjentów poddanych krioterapii są najpewniej związane z działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym temperatur kriogenicznych. SUMMARY is c op y is for Background. Whole-body cryotherapy with subsequent kinesiotherapy evokes positive anti-inflammatory effects in case of patients with locomotor system inflammatory disorders, however, the mechanism of this effect has not been satisfactorily explained so far. One of the essential laboratory indicators of the inflammatory process activity is distribution of serum protein fractions. The aim of the study was to determine the effect of whole-body cryotherapy on proteinogram parameters in the patients with ankylosing spondylitis. Material and methods. 32 males with ankylosing spondylitis participated in the trial. The subjects were randomly divided into two groups of 16 persons who did not significantly differ with regard to age, duration and severity of the disease. Both groups underwent ten whole-body cryotherapy procedures with subsequent kinesitherapy or only 10 kinesitherapy procedures. On the first day before the beginning of the treatment cycle and on the first day after treatment completion blood samples were collected from the patients in order to determine the total protein concentrations and the share of particular serum protein fractions. Results. On completion of the whole-body cryotherapy treatment cycle a statistically significant increase in alpha2-globulins share and a decrease in beta1-globulins share in serum proteinogram were observed in patients with ankylosing spondylitis. Conclusions. In patients with ankylosing spndylitis whole-body cryotherapy treatment corrects proteinograms in a different way than kinesitherapy does. The changes in the share of particular proteinogram fractions in patients subjected to cryotherapy are most probably related to the anti-inflammatory and anti-oxidative effects of cryogenic temperatures. Liczba słów/Word count: 4350 Tabele/Tables: 2 Ryciny/Figures: 0 Adres do korespondencji / Address for correspondence dr n. med. Agata Stanek Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej ŚUM 41-902 Bytom, ul. Batorego 15, tel./fax: (32) 786-16-30, e-mail: [email protected] Th - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - on Słowa kluczowe: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, krioterapia ogólnoustrojowa, proteinogram Key words: ankylosing spondylitis, whole-body cryotherapy, proteinogram Piśmiennictwo/References: 23 Otrzymano / Received Zaakceptowano / Accepted 23.01.2011 r. 18.05.2011 r. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. ed . © MEDSPORTPRESS, 2011; 2(4); Vol. 11, 115-121 tio np roh ibit This copy is for personal use only - distribution prohibited. Zaangażowanie Autorów A – Przygotowanie projektu badawczego B – Zbieranie danych C – Analiza statystyczna D – Interpretacja danych E – Przygotowanie manuskryptu F – Opracowanie piśmiennictwa G – Pozyskanie funduszy This copy is for personal use only - distribution prohibited. - Fizjoterapia Polska ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE 115 is c op y is for pe rso na lu se on ly - dis tr ibu tio np roh ibit ed . BACKGROUND Cryotherapy is a technique of physical medicine, increasingly applied in the treatment of numerous clinical disorders. Cryotherapy involves transient, incentive use of cryogenic temperatures (below –100ºC) in order to trigger physical reactions in response to cold. It is an adjunctive method assisting basic treatment and kinesitherapy [1]. Cryogenic temperatures can be applied locally to selected parts of the body (local cryotherapy) and generally by cold interaction on the whole patient’s body in a cryogenic chamber (whole-body cryotherapy). Cryotherapy is the basic element of the so called “cryorehabilitation” – after every cryotherapy treatment a patient undergoes kinesitherapy in order to increase and enhance the positive effects of low temperature treatment. Wholebody cryotherapy preceding kinesitherapy allows for extension of kinesitherapy duration and intensification of exercises [2-4]. Therapeutic effects of cryotherapy are connected with pain palliation, reduction of inflammatory process activity, reduction of tension in skeletal muscles, muscle strength increase, oedema reduction and improvement of joint flexion. Moreover, the whole-body application of cryogenic temperatures leads to relaxation and the improvement of mood and exercise tolerance [4-6]. The results of current clinical studies have shown a significant efficacy of cryotherapy in the treatment of numerous osteoarticular system disorders such as: ankylosing spondylitis, rheumatoid arthritis, osteoarthrosis of peripheral joints, backbone degenerative-discopathic changes, posttraumatic lesions of the locomotor system, osteoporosis and fibromyalgia [1,7]. The list of disorders and diseases, in which the application of whole-body cryotherapy proves to be effective, is being systematically extended, covering inter alia nervous system disorders with increased spasticity, multiple sclerosis, depressive syndromes and vegetative neuroses [8,9]. Cryotherapy treatment seems to be the default treatment method for patients with implanted cardiac pacemaker, because most of physiotherapeutic treatment methods are contraindicated due to the risk of disruptions in pacemaker electronic system [10]. Recently cryotherapy has been applied as a form of spa and wellness both for sportsmen, and also for healthy people in order to preserve a good state of their health [11]. The studies have enlisted the following cryotherapy contraindications: cryoglobulinaemia, cold intolerance, Raynaud disease, hypothyroidism, acute respiratory system disorders, cardio-vascular system diseases (unstable angina pectoris, cardiac failure in III and IV stage according to NYHA), purulent-gangrenous cutaneous lesions, sympathetic nervous system neuropathies, local blood flow disorders, cachexia and hypothermia. In case of the whole-body application of cryogenic temperatures the essential contraindications include claustrophobia and mental disorders hindering the patient from cooperation and obeying certain procedures in the cryotherapy chamber during the treatment [1,12,13]. Th This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - WSTĘP Krioterapia należy do metod terapeutycznych medycyny fizykalnej znajdujących coraz powszechniejsze zastosowanie w leczeniu licznych schorzeń z zakresu różnych dyscyplin klinicznych. Mianem krioterapii określa się krótkotrwałe, bodźcowe stosowanie temperatur kriogenicznych (poniżej –100ºC) dla wywołania i wykorzystania fizjologicznych reakcji na zimno, w celu wspomagania leczenia podstawowego i ułatwienia leczenia ruchem [1]. Temperatury kriogeniczne mogą być aplikowane miejscowo, na wybraną okolicę ciała (krioterapia miejscowa) oraz ogólnoustrojowo, poprzez oddziaływanie zimna na całe ciało pacjenta przebywającego w komorze kriogenicznej (krioterapia ogólnoustrojowa). Krioterapia stanowi podstawowy element tak zwanej kriorehabilitacji, w ramach której w celu zwiększenia i utrwalenia korzystnych efektów leczenia niskimi temperaturami, po każdym zabiegu krioterapii wykonywana jest kinezyterapia. Poprzedzenie kinezyterapii zabiegami krioterapii ogólnoustrojowej pozwala na wydłużenie czasu jej trwania oraz zwiększenie intensywności ćwiczeń [2-4]. Efekty lecznicze krioterapii związane są z uśmierzeniem bólu, obniżeniem aktywności procesu zapalnego, obniżeniem napięcia mięśni szkieletowych, wzrostem siły mięśniowej, zmniejszeniem obrzęków oraz poprawą ruchomości leczonych stawów. Ponadto, ogólnoustrojowe stosowanie temperatur kriogenicznych powoduje także relaksację, poprawę nastroju oraz poprawę tolerancji wysiłku [4-6]. W dotychczasowych badaniach klinicznych wysoką efektywność krioterapii potwierdzono w leczeniu wielu schorzeń układu kostno-stawowego takich jak: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, reumatoidalne zapalenia stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa, zmiany pourazowe narządu ruchu, osteoporoza oraz fibromialgia [1,7]. Zakres schorzeń, w których stosowanie krioterapii ogólnoustrojowej daje dobre efekty kliniczne jest w ostatnich latach systematycznie rozszerzany, obejmując między innymi schorzenia układu nerwowego ze wzmożoną spastycznością, stwardnienie rozsiane oraz zespoły depresyjne i nerwice wegetatywne [8,9]. Zabiegi krioterapii wydają się być metodą z wyboru u chorych po wszczepieniu stymulatora serca, u których większość usprawniających zabiegów fizjoterapeutycznych jest przeciwwskazana ze względu na możliwość wywołania zakłóceń w układzie elektronicznym rozrusznika [10]. Aktualnie krioterapia jest również stosowana jako forma odnowy biologicznej zarówno u sportowców, jak i u osób zdrowych, u których umożliwia ona zachowanie dobrego stanu zdrowia [11]. Uwzględniając dotychczasowe wyniki badań obecnie do przeciwwskazań do stosowania krioterapii zalicza się: krioglobulinemię, nietolerancję zimna, chorobę Raynauda, niedoczynność tarczycy, ostre schorzenia dróg oddechowych, choroby układu sercowo-naczyniowego (niestabilna dusznica bolesna, niewydolność serca w III i IV stopniu wg NYHA), zmiany skórne o charakterze ropno-zgorzelinowym, neuropatie układu współczulnego, miejscowe zaburzenia ukrwienia, wy- - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. i wsp., Krioterapia a proteinogram u pacjentów z ZZSK 116 - tio np roh ibit ed . As the effects of whole-body cryotherapy are being continually studied, the list of indications and contraindications is subject to modifications. The aim of the study was to determine the effect of the whole-body cryotherapy on particular serum proteinogram fractions in patients with ankylosing spondylitis. MATERIAL AND METHODS The research protocol has been reviewed and approved by the Bioethical Committee of the Medical University of Silesia in Katowice and all patients gave their informed, written consent for inclusion in the study. The presented study involved 32 males with ankylosing spondylitis (AS) (average age 47,4±4,7 years), randomly divided into two groups of 16 subjects who did not differ significantly with regard to age, duration and severity of the disease. The groups underwent ten whole-body cryotherapy procedures with subsequent kinesitherapy procedures or ten kinesitherapy procedures, not combined with cryotherapy. The AS patients referred to health resort treatment, fulfilling the modified NY criteria for definite diagnosis [14] with III or IV stage of radiological changes and no other concomitant disorders, whose attending physician did not apply disease modifying drugs and steroids, were qualified for the research. The AS patients were treated only with non-steroidal and anti-inflammatory drugs, and the doses were not altered in the research course. Only the patients without contraindications for cryotherapy were qualified for the treatment. All the research procedures were carried out in accordance with the Helsinki Human Rights Declaration 1975, altered in 1983. The patients were informed about their right to resign during any research stage without giving reasons. The treatment was carried out in a cryogenic chamber CR 2000 (manufactured by Creator) cooled with liquid nitrogen. Depending on the group of patients, the cycle consisted of ten two-minute procedures (carried out daily for 5 days in a week with the weekend break) in a cryogenic chamber followed by a 60-minute set of exercises or it comprised only a 60-minute set of exercises. The patients undergoing cryotherapy, after a 30-second adaptation period in a pre-chamber with temperature of –60ºC, entered the proper chamber with the temperature of –120ºC, where the cryotherapy procedure was carried out. During the cryotherapy procedures the patients were wearing bathing suits, warm socks and clogs, gloves and surgical masks for mouth and ear protection. Immediately after the cryotherapy procedures the patients underwent kinesitherapy. In both groups the kinesitherapy procedures were carried out according to the rehabilitation programme, individual for each patient. is c op y is for pe rso na lu se on ly - dis tr ibu MATERIAŁ I METODY Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, a wszyscy pacjenci wyrazili świadomą, pisemną zgodę na włączenie do programu badawczego. Badaniem objęto łącznie 32 chorych z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK) (średnia wieku 47,4±4,7 lat), którzy zostali losowo podzieleni na dwie 16 osobowe grupy, nie różniące się znamiennie pod względem wieku, oraz czasu trwania i stopnia zaawansowania choroby, które zostały poddane odpowiednio 10 zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią lub jedynie 10 zabiegom kinezyterapii. Do badania kwalifikowani byli pacjenci z ZZSK skierowani na leczenie uzdrowiskowe, spełniający zmodyfikowane kryteria nowojorskie [14], będący w III i IV okresie zmian radiologicznych, bez innych współistniejących schorzeń, u których lekarz prowadzący nie stosował leków modyfikujących przebieg choroby oraz steroidów. Pacjenci byli leczeni jedynie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), których dawki nie były zmieniane w trakcie badania. Do krioterapii ogólnoustrojowej kwalifikowano jedynie osoby, u których nie stwierdzono przeciwwskazań do takiego leczenia. Wszystkie procedury badawcze wykonane były zgodnie z Helsińską Deklaracją Praw Człowieka z 1975 roku, zmodyfikowaną w 1983 roku. Badani zostali poinformowani o możliwości rezygnacji z badania na dowolnym etapie, bez określenia przyczyn. Zabiegi przeprowadzono w komorze kriogenicznej typu CR 2000 firmy Creator, w której czynnikiem chłodzącym jest ciekły azot. Cykl zabiegów obejmował, w zależności od badanej grupy, dziesięć (wykonywanych codziennie przez 5 dni w tygodniu, z przerwą sobotnio-niedzielną) dwuminutowych wejść do kriokomory z następowym 60-minutowym zestawem usprawniających ćwiczeń ruchowych lub jedynie 60-minutowy zestaw ćwiczeń. Pacjenci poddawani krioterapii, po adaptacji w przedsionku o temperaturze –60ºC trwającej do 30 sekund, wchodzili do części właściwej kriokomory o temperaturze –120ºC, gdzie odbywała się właściwa krioterapia. Podczas zabiegu pacjenci byli ubrani w spodenki kąpielowe, na stopach mieli ubrane grube skarpety oraz drewniaki, ponadto byli zabezpieczeni rękawiczkami oraz osłonami na uszy i maseczką chirurgiczną zakrywającą usta i nos. Th This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - niszczenie oraz wychłodzenie organizmu. W przypadku stosowania temperatur kriogenicznych ogólnoustrojowo do istotnych przeciwwskazań zalicza się również klaustrofobię oraz zaburzenia psychiczne uniemożliwiające nawiązanie odpowiedniej współpracy z chorym w trakcie zabiegu, a zwłaszcza przestrzeganie przez niego odpowiednich procedur postępowania w komorze kriogenicznej [1,12,13]. W miarę poznawania nowych mechanizmów działania temperatur kriogenicznych aplikowanych ogólnoustrojowo lista wskazań i przeciwwskazań ulega zmianie. Celem pracy była ocena wpływu krioterapii ogólnoustrojowej na poszczególne frakcje proteinogramu u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. et al., Cryotherapy and proteinogram in patients with AS 117 ly - dis tr ibu tio np roh ibit ed . On the first day before the cycle of procedures and on the first day after completion of the procedures, the 3 ml venous blood samples were collected for the second time using sterile equipment from all the patients in order to determine the proteinogram: concentration of total protein and share of particular protein fractions: albumins, alpha1globulins, alpha2-globulins, beta1-globulins and gammaglobulins. The serum proteinogram was determined by means of colorimetric biuret method. Statistica 6.0 PL program was used for the statistical analysis. The indicators of descriptive statistics were determined for each parameter [mean value and standard deviation (SD). The normalcy of the distribution and homogeneity of variances were evaluated by means of ShapiroWilk test and Levene test respectively. Wilcoxon signedrank test and paired Student's t-test for independent pairs were applied in order to evaluate the differences in the values of certain parameters obtained for both groups before and on completion of the cryotherapy cycle. Differences at the level p<0,05 were regarded statistically significant. WYNIKI RESULTS se on The results are presented in Tab. 1 and 2. In AS patients subjected to whole-body cryotherapy with subsequent kinesiotherapy a statistically significant increase in alpha2-globulins and decrease in beta1-globulins share in serum proteinogram were observed on completion of the therapeutic cycle, as compared to the initial values obtained before the beginning of a cycle whereas a statistically significant increase in albumins and a significant decrease in alpha1-globulins and gamma-globulins share in serum proteinogram was shown in the AS patients undergoing only kinesitherapy. rso na lu Uzyskane wyniki badań przedstawiono w Tab. 1 i 2. U pacjentów z ZZSK poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią, po zakończeniu cyklu terapeutycznego, obserwowano statystycznie znamienny wzrost udziału frakcji alfa2-globulin oraz znamienne obniżenie udziału frakcji beta1-globulin w porównaniu z wyjściowymi wartościami przed rozpoczęciem cyklu. Natomiast u pacjentów z ZZSK poddanych jedynie zabiegom kinezyterapii, po zakończeniu cyklu zabiegów stwierdzono istotny statystycznie wzrost udziału albumin oraz znamienne obniżenie udziału frakcji alfa1-globulin i gamma-globulin w proteinogramie surowicy. pe Tab. 1. Stężenie białka całkowitego oraz udział poszczególnych frakcji białkowych (wartość średnia ± odchylenie standartowe) w proteinogramie surowicy u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu cyklu zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią Tab. 1. Concentration of total protein and share of particular protein fractions (mean value ± standard deviation) in serum proteinogram in AS patients before and on completion of a cycle of whole-body cryotherapy procedures with subsequent kinesitherapy for This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - Bezpośrednio po wyjściu z kriokomory pacjenci byli poddawani kinezyterapii. Zabiegi kinezyterapii w obu grupach odbywały się według ustalonego indywidualnie dla poszczególnych pacjentów programu rehabilitacyjnego. W dniu poprzedzającym rozpoczęcie cyklu krioterapii oraz powtórnie w pierwszym dniu po jego zakończeniu, u wszystkich badanych pobierano sprzętem jednorazowym 3 ml krwi żylnej, celem oznaczenia stężenia białka całkowitego oraz udziału poszczególnych frakcji białkowych: albumin, alfa1-globulin, alfa2-globulin, beta1-globulin oraz gamma-globulin. Proteinogram surowicy oznaczano kolorymetryczną metodą biuretową. Do analizy statystycznej wykorzystano program Statistica 6,0 PL. Dla każdego parametru wyznaczono wskaźniki statystyki opisowej (średnia i odchylenie standardowe SD). Normalność rozkładu sprawdzono testem Shapiro-Wilka, a jednorodność wariancji testem Levene'a. Do oceny różnic wartości poszczególnych parametrów w obu grupach, przed i po zakończeniu cyklu krioterapii z towarzyszącą kinezyterapią lub kinezyterapii, wykorzystano test kolejności par Wilcoxona oraz test t Studenta dla prób niezależnych. Za znamienne statystycznie przyjęto różnice przy poziomie istotności p<0,05. - Th is c op y is This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. i wsp., Krioterapia a proteinogram u pacjentów z ZZSK 118 - tio np roh ibit ed . Tab. 2. Stężenie białka całkowitego i udział poszczególnych frakcji białkowych (wartość średnia ± odchylenie standartowe) w proteinogramie surowicy u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów, przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu cyklu zabiegów kinezyterapii Tab. 2. Concentration of total protein and share of particular protein fractions (mean value ± standard deviation) in serum proteinogram in AS patients, before and on completion of a cycle of kinesitherapy procedures ibu dis tr DISCUSSION ly - DYSKUSJA se on The available professional literature provides only single, unequivocal statements concerning the effect of wholebody cryotherapy on proteinogram. The author’s own preliminary research [15] performed in seven AS patients undergoing the whole-body cryotherapy with subsequent kinesiotherapy procedures showed a significant increase in beta1-globulins fraction and reduction of serum concentration of inflammatory parameters: CRP and seromucoid. On the contrary, the studies [16] carried out in patients with rheumatoid arthritis did not show any influence of wholebody cryotherapy on alpha2-globulins share and concentration of inflammatory parameters. However, the results of the research [17] conducted in patients with rhematoid arhritis after 2-week whole-body cryotherapy procedures showed a statistically significant increase in alpha1-globulin fraction share and decrease in seromucoid concentration. In the study conducted on completion of a whole-body cryotherapy cycle combined with subsequent kinesitherapy procedures, a significant increase in alpha2-globulin fraction share and a significant decrease in beta1-globulin fraction share in serum proteinogram were shown in the AS patients. On the contrary, on completion of a cycle of kinesiotherapy procedures a statistically significant increase in albumin share and significant decrease in alpha1-globulin and gamma-globulin fractions share were shown in the AS patients. Moreover, in case of the patients subjected to the whole-body cryotherapy treatment, the decrease in the concentration of the inflammatory parameters such as: CRP, mucoproteid, fibrinogen and soluble intercellular adhesion molecule (sICAM1) was also observed (the study results were published in the paper [18]). The increase in alpha2-globulin fraction in the patients subjected to the whole-body cryotherapy may be connected with its positive anti-oxidative activity. In the paper [19] Th is c op y is for pe rso na lu W dostępnej literaturze spotkać można jedynie pojedyncze, niejednoznaczne doniesienia na temat wpływu krioterapii ogólnoustrojowej na proteinogram surowicy pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi stawów. W badaniach własnych [15], będących doniesieniem wstępnym, u 7 pacjentów z ZZSK poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią, po zakończeniu cyklu zabiegów, obserwowano znamienny wzrost udziału frakcji beta1-globulin oraz obniżenie surowiczego stężenia parametrów stanu zapalanego: CRP i seromukoidu. Z kolei w pracy [16] u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów nie wykazano istotnego wpływu krioterapii ogólnoustrojowej na poziom alfa2-globulin i stężenie parametrów stanu zapalnego. Natomiast w pracy [17] u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów po dwutygodniowym cyklu krioterapii ogólnoustrojowej stwierdzono istotny statystycznie wzrost stężenia frakcji alfa1-globulin oraz obniżenie stężenia seromukoidu w surowicy. W przedstawionym badaniu po zakończeniu cyklu zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią u pacjentów z ZZSK obserwowano znamienny wzrost udziału frakcji alfa2-globulin oraz znamienne obniżenie udziału frakcji beta1-globulin w proteinogramie surowicy. Natomiast u pacjentów z ZZSK poddanych jedynie zabiegom kinezyterapii, po zakończeniu cyklu zabiegów, stwierdzono istotny statystycznie wzrost udziału albumin oraz znamienne obniżenie udziału frakcji alfa1-globulin i gamma-globulin. Ponadto u chorych poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej stwierdzono również obniżenie stężenia parametrów stanu zapalnego: CRP, mukoproteidu, fibrynogenu oraz rozpuszczalnej międzykomórkowej cząsteczki adhezyjnej 1 (sICAM1) (wyniki badań opublikowano w pracy [18]). Wzrost udziału frakcji alfa2-globulin u chorych podanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej może być zwią- - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. et al., Cryotherapy and proteinogram in patients with AS 119 se on ly - dis tr ibu tio np roh ibit ed . the increase in plasma total antioxidant status of the AS patients subjected to whole-body cryotherapy treatment was shown. An increase in plasma total antioxidant status as a result of whole-body cryotherapy procedures was also observed in patients with rheumatoid arthritis [20]. The total antioxidant status (TAS) of plasma consists of the concentration of the following: tocopherol, ascorbate, uric acid and thiol groups of protein such as: albumin, haptoglobin, ceruloplasmin, transferrin, lactoferrin and hemopexin. It seems that the increase in alpha2-globulin fraction share in the AS patients undergoing the whole-body cryogenic temperature treatment may be connected e.g. with the increase of haptoglobulin and/or ceruloplasmin, that are the components of this protein fraction. The beta1-globulin fraction consists of e.g. proteins responsible for fatty acid transport and bradykinin. Thus, the decrease in beta1-globulin fraction share in case of patients undergoing the whole-body cryotherapy treatment may result from the reduction of e.g. the concentration of total cholesterol, its fractions, and triacylglycelors [21], and the decrease in bradykinin concentration as the result of anti-inflammatory activity of cryogenic temperatures. Different changes in protein fractions in AS patients subjected to whole-body cryotherapy treatment with subsequent kinesiotherapy and in patients subjected only to kinesiotherapy need further research. Taking into account that during kinesiotherapy program the patients from both groups performed physical exercises of similar intensity, it seem that cryotherapy procedures which revealed a positive influence on stabilization of cell membranes [22], could produce a protective effect against potential ischemic changes in skeletal muscles occurring during physical effort, leading, inter alia, to an increase in serum level of albumins, and especially ischemia-modified albumin [23]. Taking into account unequivocal results obtained by various authors it seems useful to conduct further, more specific studies on a larger clinical material, with special regard to standardization of therapeutic parameters and methodology of cryotherapy procedures. lu rso na pe for WNIOSKI op y is U pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej korygują proteinogram surowicy odmiennie niż ćwiczenia ruchowe. Zmiany udziału poszczególnych frakcji białkowych u pacjentów poddanych krioterapii najpewniej są związane z działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym temperatur kriogenicznych. CONCLUSIONS In patients with ankylosing spondylitis whole-body cryotherapy treatment corrects the proteinogram in a different way than kinesiotherapy does. The changes in particular proteinogram fractions share in patients subjected to cryotherapy are most probably related to anti-inflammatory and anti-oxidative effects of cryogenic temperatures. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES Sieroń A, Cieślar G, Stanek A, red. Cryotherapy. Bielsko-Biała: α-medica press; 2010. Janiszewski M. Krioterapia jako czynnik wspomagający rehabilitację leczniczą. Med Sport 1998; 2: 257-60. Sieroń A, Stanek A, Cieślar G, Pasek J. Kriorehabilitacja - rola krioterapii we współczesnej rehabilitacji. Fizjoterapia 2007; 15: 3-8. Hagner W, Smołka A, Różańska J. Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na wyniki próby wysiłkowej. Balneol Pol 2009; 51: 35-39. Piechura R, Kaczmarek T, Załęski M. Wpływ ogólnoustrojowego oddziaływania temperatur kriogenicznych na zdolność wysiłkową. Fizjoterapia 1998; 6: 68-72. 120 is c 1. 2. 3. 4. 5. Th This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - zany z jej korzystnym działaniem antyoksydacyjnym. W pracy [19] wykazano wzrost całkowitej zdolności antyoksydacyjnej osocza u pacjentów z ZZSK poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej. Wzrost całkowitej zdolności antyoksydacyjnej osocza pod wpływem zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej obserwowano również u chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów [20]. Na całkowitą zdolność antyoksydacyjną osocza (TAS – total antioxidant status) składają się: stężenie tokoferoli, askorbinianu, kwasu moczowego oraz grup tiolowych białek, takich jak: albumina, haptoglobina, ceruloplazmina, transferyna, laktoferyna i hemopeksyna. Wydaje się więc, że wzrost frakcji alfa2-globulin u pacjentów z ZZSK poddanych ogólnoustrojowemu działaniu temperatur kriogenicznych może być związany np. ze wzrostem stężenia haptoglobuliny i/lub ceruloplazminy stanowiących składnik tej frakcji białkowej. Frakcja beta1-globulin zawiera m.in. białka odpowiedzialne za transport kwasów tłuszczowych oraz bradykininę. Stąd spadek udziału frakcji beta1-globulin u pacjentów poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej może wynikać m.in. z obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i jego frakcji oraz trójglicerydów [21] oraz zmniejszenia stężenia bradykininy w wyniku działania przeciwzapalnego temperatur kriogenicznych. Odmienne zachowanie się frakcji białkowych u pacjentów z ZZSK poddanych krioterapii ogólnoustrojowej z następową kinezyterapią oraz u chorych poddanych jedynie zabiegom kinezyterapii wymaga dalszych badań. Uwzględniając fakt, że pacjenci z obu grup wykonywali w ramach programu kinezyterapii wysiłek fizyczny o podobnej intensywności, wydaje się, że zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej korzystnie wpływające na stabilizację błon komórkowych [22], mogą wykazywać działanie ochronne przed potencjalnymi zmianami niedokrwiennymi mięśni szkieletowych, występującymi podczas wysiłku fizycznego, prowadzącymi m.in. do wzrostu stężenia albumin, a zwłaszcza albuminy modyfikowanej niedokrwieniem w surowicy [23]. Biorąc pod uwagę niejednoznaczne wyniki uzyskane przez różnych autorów celowe wydaje się prowadzenie dalszych, pogłębionych badań na większym materiale klinicznym, ze szczególnym uwzględnieniem standaryzacji procedur i parametrów terapeutycznych zabiegów krioterapii. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. i wsp., Krioterapia a proteinogram u pacjentów z ZZSK - ed . tio np roh ibit ibu dis tr ly - on se lu pe rso na Praca finansowana przez Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach – grant nr KNW-1-045/10/ Paper supported by Medical University of Silesia in Katowice – grant no. KNW-1-045/10 for This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - 6. Rymaszewska J, Ramsey D, Chładzińska-Kiejna S. Whole-body cryotherapy as adjunct treatment of depressive syndrome and anxiety disorders. Arch Immunol Ther Exp 2008; 56: 63-8. 7. Stanek A, Cieślar G, Sieroń A. Terapeutyczne zastosowanie krioterapii w praktyce klinicznej. Balneol Pol 2007; 49: 37-45. 8. Kwolek A. Możliwości wykorzystania krioterapii w rehabilitacji chorych z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Acta Bio-Opt Inform Med 1997; 3: 37-42. 9. Miller E. Skuteczność rehabilitacji w stwardnieniu rozsianym. Pol Merk Lek 2009; 26: 153-205. 10. Rongies W, Biller J, Steckiewicz R, Dolecki W, Opolski G. Zastosowanie kriostymulacji u pacjentów po wszczepieniu stymulatora serca. Post Rehab 1999; 13: 87-95. 11. Łuczak J, Michalik J. Wpływ skrajnie niskich temperatur na wybrane cechy motoryczne człowieka. Fizjoter Pol 2007; 6: 206-211. 12. Księżopolska-Pietrzak K. Miejsce krioterapii w leczeniu chorób narządu ruchu – mechanizm działania, wskazania i przeciwwskazania. Acta Bio-Opt Inform Med 1996; 2: 157-160. 13. Zagrobelny Z, red. Krioterapia miejscowa i ogólnoustrojowa. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner; 2003. 14. van der Linden S, Valkenburg HA, Cats A. Evaluation of diagnostic criteria for ankylosing spondylitis: a proposal for modification of the New York Criteria. Arthritis Reum 1984; 27: 361-368. 15. Sieroń A, Stanek A, Jagodziński J i wsp. Zachowanie się wybranych parametrów zapalnych u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa pod wpływem krioterapii ogólnoustrojowej – wstępne doniesienie. Acta Bio-Opt Inform Med 2003; 9: 39-43. 16. Jonderko G, Rosmus-Kuczia I, Gałaszek Z, Szkliniarz J. Wpływ krioterapii na wybrane odczyny ostrej fazy u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatologia 1988; 26: 111-116. 17. Wawrowska A. Wpływ ogólnoustrojowej krioterapii na organizm osób zdrowych i chorych reumatycznych ze szczególnym uwzględnieniem stężeń wybranych hormonów, beta-endorfin, 6-keto PGF1alfa. Wrocław: Akademia Wychowania Fizycznego. Praca doktorska;1992. 18. Stanek A, Cieślar G, Strzelczyk J i wsp. Influence of cold on inflammatory markers in patients with ankylosing spodylitis and healthy volunteers. Pol J Environ Stud 2010;19: 167-175. 19. Stanek A. Wpływ krioterapii antyoksydacyjnej u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa. Zabrze: Śląski Uniwersytet Medyczny. Praca doktorska; 2005. 20. Kopański Z, Grabowska M, Tabak J, Witkowska B. Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na stan antyoksydantów surowicy u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Fizjoter Pol 2006; 6: 334-8. 21. Skrzep-Poloczek B, Romuk E, Birkner E i wsp. The effect of whole-body cryotherapy on lipids parameters in experimental rat model. Balneol Pol 2002; 44: 7-13. 22. Woźniak A, Woźniak B, Drewa G, Mila-Kierzenkowska C, Rakowski A. The effect of whole-body cryostimulation on lysosomal enzyme activity in kayakers during training. Eur J Appl Physiol 2007; 100: 137-142. 23. Falkensammer J, Stojakovic T, Huber K, et al. Serum levels of ischemia-modified albumin in healthy volunteers after exerciseinduced calf-muscle ischemia. Clin Chem Lab Med 2007; 45: 535–540. y is op is c Th - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Stanek A. et al., Cryotherapy and proteinogram in patients with AS 121 122 - is c Th op y is - lu rso na pe se This copy is for personal use only - distribution prohibited. for This copy is for personal use only - distribution prohibited. ly - - ed . This copy is for personal use only - distribution prohibited. tio np roh ibit ibu dis tr This copy is for personal use only - distribution prohibited. on -