pobierz

W poszukiwaniu
nowych propozycji metodycznych
Opracowała Małgorzata Niewiadomska
Gorzów Wlkp., 26 sierpnia 2016
Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej
państwa w roku szkolnym 2014/2015
• Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji
czytelniczych wśród dzieci i młodzieży.
• Rozwijanie kompetencji informatycznych dzieci i młodzieży
w szkołach i placówkach.
• Kształtowanie postaw. Wychowanie do wartości.
• Podniesienie jakości kształcenia zawodowego w szkołach
ponadgimnazjalnych poprzez angażowanie pracodawców
w proces dostosowania kształcenia zawodowego
do potrzeb rynku pracy.
Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej
państwa w roku szkolnym 2014/2015
Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego
obejmują:
w zakresie kontroli:
• w publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach
i szkołach ponadgimnazjalnych: „Prawidłowość organizacji
i funkcjonowania biblioteki szkolnej.”
w zakresie ewaluacji:
• Ewaluacje problemowe (60% wszystkich ewaluacji w r. szk.):
• „Kształtowane są postawy i respektowane normy
społeczne”;
• „Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów,
z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji”.
Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej
państwa w roku szkolnym 2014/2015
Ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez
kuratora oświaty na podstawie wniosków z nadzoru
pedagogicznego (40% wszystkich ewaluacji w roku
szkolnym).
• W roku szkolnym 2016/2017 monitorowanie będzie
obejmowało:
• „Sposób realizacji zadań z zakresu upowszechniania
czytelnictwa, rozwijania kompetencji czytelniczych
wśród dzieci i młodzieży w szkole podstawowej
i gimnazjum”.
Wyniki egzaminu maturalnego 2016
Rekomendacje metodyczne
Zdawalność oraz średnie
wyniki procentowe
na poziomie podstawowym
Obszar
Zdawalność %
Średni wynik %
Lubuskie
98
56,69
Wielkopolskie
98
57,48
Zachodniopom.
97
55,86
Okręg
98
56,95
Kraj
98
59
Średnie wyniki procentowe
na poziomie rozszerzonym
Obszar
Średni wynik %
Lubuskie
53
55
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
55
Okręg
54,9
Kraj
61
Arkusz 2016
Czytanie ze zrozumieniem
• O „Lalce” na podstawie: Stanisław Falkowski, Paweł
Stępień, Ciężkie norwidy, czyli subiektywny przewodnik
po literaturze polskiej, Warszawa 2009.
• Pisany język mówiony na podstawie: Mariusz Herma,
Pisany język mówiony, „Niezbędnik Inteligenta” 2012, nr 11.
• Język w internecie – nowa forma oralności (język
zapisany) na podstawie: Dorota Zdunkiewicz-Jedynak,
Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.
Arkusz 2016
Wypracowanie
Temat 1.
Czy warto kochać, jeśli miłość może być źródłem
cierpienia? Rozważ problem i uzasadnij swoje
stanowisko, odwołując się do fragmentu Dziadów
cz. IV Adama Mickiewicza i do innych tekstów
kultury.
Temat 2.
Zinterpretuj podany utwór (Z. Herbert Dałem
słowo) . Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 1. 1
• Czy na każde z poniższych pytań można
znaleźć odpowiedź w pierwszym akapicie tekstu
S. Falkowskiego i P. Stępnia? Podkreśl TAK,
jeśli można znaleźć odpowiedź, albo NIE – jeśli
nie można.
• Uczeń odczytuje sens całego tekstu […] oraz
wydzielonych […] fragmentów, potrafi objaśnić
ich sens oraz funkcję na tle całości; formułuje
pytania do tekstu (szkoła podstawowa).
Rekomendacje
• Po przeczytaniu tekstu uczniowie układają pytania
do poszczególnych akapitów.
 Na jakie pytanie/pytania odpowiada akapit jako całość?
 Na jakie pytania szczegółowe znajdujemy w nim
odpowiedź?
• Układanie planu tekstu.
• Czytanie tekstu rozczłonkowanego (tekst pocięty
na fragmenty), odtwarzanie porządku tekstu, uzasadnianie
proponowanej kolejności fragmentów.
• Wyjaśnianie tematycznych i formalnych zależności między
częściami tekstu.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 1. 4
• Ostatni akapit rozpoczyna się zdaniem: Sam
stary subiekt jednak umrze, nie doczekawszy
spełnienia żadnego ze swoich marzeń.
Na podstawie znajomości całej powieści wymień
dwa marzenia, których spełnienia Rzecki
nie doczekał.
• Zdający zna teksty literackie i inne teksty kultury
wskazane przez nauczyciela.
Rekomendacje
• Stosowanie różnych „motywatorów”
do czytania lektur „z gwiazdką”.
• Przykładanie większej wagi do przygotowania
uczniów do odbioru lektury.
• Nie „omawianie”, lecz zgłębianie lektury, jej
oswajanie, okazja do realizacji różnych zapisów
podstawy programowej.
• „Dyskutowanie” z lekturą, jej bohaterami, np.
polemika z poglądami Starskiego lub Szumana
na temat małżeństwa.
• Spojrzenie na lekturę poprzez konteksty,
zwłaszcza współczesne.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 1. 7
• Napisz streszczenie tekstu liczące 40–60 słów.
• Zdający: wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia
i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonuje jego logicznego streszczenia;
wykonuje różne działania na tekście cudzym
([…] streszcza […]).
Rekomendacje
• Żeby nauczyć się streszczać, trzeba…
• Streszczać nie tylko teksty obecne w testach.
• Działania wspierające:
 różne działania na cudzym tekście, np.
parafrazowanie, skracanie, podkreślanie
słów - kluczy, wyodrębnianie głównej myśli.
 Uczenie streszczania z konsekwentnym
stosowaniem kryteriów oceny streszczenia
(o czym mówi tekst, co na ten temat w nim
powiedziano, liczba słów, spójność i logika).
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 2.2
• Do jakiego związku frazeologicznego autor
tekstu 1. nawiązał we fragmencie: Aż samo
ciśnie się na klawiaturę […]. Zapisz ten związek,
jego znaczenie oraz funkcję wskazanej wyżej
innowacji językowej.
• Zdający rozpoznaje funkcję zastosowanych
w tekście środków językowych.
Rekomendacje
• Warunek wykonania zadania – znajomość właściwego
frazeologizmu.
• Wykorzystujmy pracę z każdym tekstem jako okazję
do wzbogacenia zasobu językowego uczniów,
podniesienia ich sprawności językowej w różnych
zakresach, np.:
 objaśnianie znaczeń trudniejszych słów
i sformułowań, w tym znajdujących się w poleceniach,
także na podstawie budowy słowotwórczej,
 odczytywanie słów i sformułowań użytych w funkcji
metaforycznej.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 2.3
• W którym tekście – 1. czy 2. – zauważyć można
osobisty stosunek autora lub autorki
do opisywanego zjawiska językowego?
Uzasadnij odpowiedź, podając dwie cechy
wybranego tekstu.
• Zdający wskazuje charakterystyczne cechy stylu
danego tekstu.
Rekomendacje
• Odczytywanie różnych intencji autorskich
(np. aprobata, krytyka, różne nastawienie emocjonalne i in.)
nie tylko w tekstach z testów.
• Łączenie intencji z funkcjami tekstu
i podporządkowanymi im środkami językowymi.
• Częstsze czytanie z uczniami tekstów
o tematyce językoznawczej, słuchanie wypowiedzi
językoznawców.
• Rozpoznawanie użytych w tekście zabiegów
i środków stylistycznych i językowych oraz
określanie ich funkcji.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 2.4
• W tekście 1. pojawia się stwierdzenie,
że obrońcy języka martwią się niepotrzebnie.
Na podstawie tekstu podaj argument,
który potwierdza tę opinię.
• Zdający odczytuje sens całego tekstu, wyróżnia
argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia
w tekście argumentacyjnym.
Czytanie ze zrozumieniem
Zadania trudne i umiarkowanie trudne
Zad. 2.5
• Sformułuj tezę wspólną obu tekstom.
• Zdający odczytuje sens całego tekstu, wyróżnia
kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście
argumentacyjnym, wskazuje tezę (gimnazjum).
Rekomendacje
• odczytywanie myśli przewodniej akapitów, większych
fragmentów i całości tekstu,
• odnajdywanie/formułowanie tezy, wskazywanie
i formułowanie argumentów i przykładów,
• odtwarzanie argumentacji autora (Autor uważa, że…)
• wnioskowanie na podstawie tekstu (Z tekstu wynika, że…),
• polemizowanie z tezami tekstu (Jestem innego zdania niż
autor. Uważam, że… Jestem o tym przekonany,
ponieważ…)
• wyjaśnianie tematycznych i formalnych zależności między
częściami tekstu.
Wypracowanie
• Trudności z określeniem stanowiska adekwatnie
do tematu.
• Argumentacja na podstawie fragmentu niepoparta jego
dokładniejszą analizą, pobieżne czytanie fragmentu.
• Relacjonowanie fragmentu, czasem bez jego zrozumienia.
• Płytkość, miałkość argumentacji na podstawie
przywołanych tekstów kultury.
• Nietrafne przywołania.
• Argumentacja zastępowana streszczeniem.
• Pomijanie odwołania do jednego z tekstów kultury.
Ćwiczenia na lekcje, czyli wprawki do rozprawki
• Sprawdzajmy, czy i jak uczeń rozumie temat rozprawki (sparafrazuj
problem zawarty w temacie, napisz własnymi słowami, o co chodzi w
temacie parafrazowanie, zadawanie pytań wokół problemu).
• Ćwiczmy:
 określanie własnego stanowiska wobec problemu,
 konstruowanie wstępu na podstawie poczynionego rozpoznania problemu,
 ocenianie przykładowych wstępów i zakończeń, konfrontowanie wstępu
i zakończenia tej samej pracy,
 szukanie w przykładowych wypracowaniach argumentów, formułowanie
ich własnymi słowami,
 korygowanie własnego wypracowania w wybranym zakresie, np.
pogłębienie argumentacji na podstawie wybranego tekstu kultury,
uspójnienie wywodu, uzupełnienie wstępu lub zakończenia, próba ich
skonfrontowania.
• Przyjemność czytania tekstu i rozmawiania
o nim jako klucz do pisania lepszych wypracowań.
• Motywowanie do czytania.
• Interesujące problemy poruszane na lekcjach
poświęconych lekturom.
• Zajmujące tematy wypracowań.
• Czytanie lektury przez pryzmat współczesnych zjawisk,
tekstów i kontekstów.
• Sięganie po współczesne teksty kultury, o tematyce i formie
bliskiej uczniowi.
• Stosowanie technik motywacyjnych i aktywizowanie
na każdej lekcji.
Uczmy uczniów, że wstęp to…
•
•
•
•
wprowadzenie w temat, zagajenie,
rozpoznanie problemu,
postawienie sobie pytań z nim związanych,
pierwsza refleksja związana z tematem,
• nie tylko postawienie tezy,
• nie tylko sparafrazowanie tematu,
• nie uprzedzenie [ostrzeżenie? ;-)] egzaminatora, że oto
zaczynamy pisanie i że to będzie rozprawka na temat….
Uczniowie oceniają fragmenty
wypracowań
Oceń wartość wstępów do wypracowań,
sprawdzając, czy spełniają następujące wymagania.
WSTĘP POWINIEN:
• wprowadzać czytelnika
w problematykę,
której ma dotyczyć rozwinięcie
• przedstawiać stanowisko
autora rozprawki wobec
problemu podanego
w temacie
• zachęcać do lektury całego
wypracowania
• być rzeczowy
• zawierać tezę
• być efektowny
Formułowanie pytań do tekstów kultury
w sposób wymuszający zajęcie stanowiska
i argumentację.
• Czy zdanie Rzeckiego na temat ludzi – marionetek można
zilustrować przykładami z powieści? Czy ty sam zgadzasz
się ze zdaniem Rzeckiego na temat ludzi jako marionetek?
Uzasadnij swoje stanowisko.
• Czy szkoła jest zagrożeniem dla wolności
i indywidualizmu? (Gombrowicz)
• Zwyczajny czy niezwyczajny? Jaki jest świat
przedstawiony w „Sklepach cynamonowych”?
W toku ćwiczeń pamiętajmy o…
• rozwijaniu umiejętności określania typu tekstu, który
stanowi przedmiot rozważań, a więc:
• rozpoznawaniu gatunku utworu (np. opowiadanie, nowela,
powieść, esej), dominanty kompozycyjnej, typu epiki,
charakteru narracji, typu narratora, stosunku narratora
do przedmiotu wypowiedzi, przedstawionych zdarzeń,
postaci i innych elementów świata przedstawionego,
• rozpoznawaniu tematów, motywów, wątków, epizodów,
toposów, obrazowania literackiego, konwencji literackiej.
KONKURSY
•
•
•
•
•
•
http://www.aktualnekonkursy.pl/konkursy-literackie.html
http://www.namida.pl/?kategoria=konkursy-poetyckie
http://salonliteracki.pl/portal/konkursy/18-konkursy
http://literatura.wywrota.pl/konkursy.html
http://www.portal-pisarski.pl/newsy/konkursy-literackie
http://latarniamorska.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=8
34:konkursy-literackie&catid=50:varia&Itemid=81&lang=pl
Tematy OLiJP 2016/2017
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Pozór, iluzje i sny w literaturze staropolskiej.
Norwid nowoczesny.
Pożyczonym piórem. Stylizacja, parodia, pastisz w powieści XIX i XX w.
Dwie rewolucje Karola Irzykowskiego. Omów ten artykuł w kontekście
innych wypowiedzi (publicystycznych, eseistycznych krytyczno- i
historycznoliterackich) na temat relacji literatury i życia społecznego.
Listy pisarzy emigracyjnych – świadectwo losu czy komentarz do
twórczości? (korespondencja Jana Lechonia i Andrzeja Bobkowskiego).
Zaufanie i nieufność wobec słowa w programach i praktyce poezji polskiej.
Granice literatury (temat teoretycznoliteracki).
„Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą...” Zasady etykiety językowej –
ich stosowanie lub naruszanie w kontaktach różnych pokoleń i środowisk,
w rozmaitych formach komunikacji językowej i w różnych typach
przekazów (temat językoznawczy).
Model inscenizacji dramatów Mrożka (temat teatrologiczny).
Radiowe obrazowanie świata na przykładzie słuchowisk (temat
teatrologiczny).