12. statystyka postęp dostosowawczy w okresie czerwiec – 13

POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
12. STATYSTYKA
Negocjacje tymczasowo zamknięte 22 czerwca 1999 roku
Instytucja wiodąca: Główny Urząd Statystyczny
Instytucje współpracujące: właściwe ministerstwa i urzędy centralne
POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE CZERWIEC – 13 WRZEŚNIA 2002
1. Zmiany legislacyjne
Wdrożenie prawa
−
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie programu badań
statystycznych statystyki publicznej na rok 2003 (oczekuje na opublikowanie).
•
Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: Program badań statystycznych statystyki
publicznej jest corocznie uzupełniany i dostosowuje badania statystyczne do wymogów Eurostat.
2. Zmiany instytucjonalne
2.1 Wzmocnienie instytucjonalne wynikające z Planu Działania
Wdrażanie systemu INTRASTAT
Rada Ministrów na posiedzeniu 4 czerwca 2002 r. przyjęła Ramowy program zorganizowania i
wdrożenia systemu INTRASTAT. Ponadto, na mocy zarządzenia Prezesa Rady Ministrów nr 66 z dnia
14 czerwca 2002 r. powołano Międzyresortowy Zespół ds. Systemu INTRASTAT. Zespół ten stał się
organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów. Do jego najważniejszych zadań należy:
-
przygotowanie założeń merytorycznych oraz opracowanie i przetestowanie rozwiązań
organizacyjnych i technicznych umożliwiających wdrożenie w Polsce Systemu INTRASTAT,
potwierdzenie skuteczności przyjętych rozwiązań organizacyjnych poprzez przeprowadzenie
badania pilotażowego, potwierdzającego gotowość Systemu INTRASTAT do sprawnego
funkcjonowania po wejściu Polski do Unii Europejskiej,
pełne dostosowanie do rozwiązań zalecanych przez Wspólnotę Europejską w zakresie systemu
informacyjnego na temat obrotów towarowych, obowiązującego między państwami
członkowskimi Unii Europejskiej,
przygotowanie harmonogramu zorganizowania i wdrożenia systemu INTRASTAT w Polsce.
W skład Zespołu wchodzą: Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (przewodniczący) oraz
Wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego i Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki
(wiceprzewodniczący), Sekretarz Stanu i Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów oraz
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji (członkowie).
Przewodniczący może zapraszać do udziału w pracach Zespołu inne osoby z głosem doradczym, w
szczególności przedstawicieli Narodowego Banku Polskiego, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej
oraz służb celnych.
17 lipca 2002 r. odbyło się w Głównym Urzędzie Statystycznym pierwsze posiedzenie grup roboczych
do spraw zorganizowania Systemu INTRASTAT (Grupy roboczej do spraw przygotowania założeń
Systemu INTRASTAT oraz Grupy roboczej do spraw organizacji badania i rozwiązań
informatycznych Systemu INTRASTAT) powołanych przez Międzyresortowy Zespół do spraw
Systemu INTRASTAT na jego pierwszym posiedzeniu 8 lipca 2002 r. Ustalono, że w ramach Grupy
roboczej do spraw przygotowania założeń Systemu INTRASTAT zostanie powołany:
- podzespół przygotowujący organizacyjno-merytoryczne założenia Systemu INTRASTAT,
- podzespół do spraw powiązania Systemu INTRASTAT z Systemem VAT;
- podzespół do spraw regulacji prawnych;
natomiast w ramach Grupy roboczej do spraw organizacji badania i rozwiązań informatycznych
Systemu INTRASTAT zostanie powołany:
- podzespół do spraw oprogramowania systemu;
- podzespół do spraw oprogramowania rejestru INTRASTAT.
1
STATYSTYKA - 12
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
Do końca sierpnia 2002 r. zrealizowano następujące prace:
- Podzespół przygotowujący organizacyjno-merytoryczne założenia Systemu INTRASTAT:
- projekt polskiego wzoru deklaracji INTRASTAT – dla przywozu i wywozu,
- projekt instrukcji wypełniania deklaracji INTRASTAT dla celów badania pilotażowego w
zakresie Systemu INTRASTAT;
- Podzespół do spraw powiązania Systemu INTRASTAT z Systemem VAT:
- ustalenie zakresu danych o podatnikach podatku od towarów i usług, które są niezbędne dla
potrzeb rejestru przedsiębiorców, objętych badaniem pilotażowym;
- przekazanie 29 lipca 2002 r. do Ministerstwa Finansów wykazu 350 statystycznych numerów
REGON, identyfikujących podmioty gospodarcze objęte badaniem pilotażowym;
- Podzespół do spraw regulacji prawnych:
- opracowanie „Zasad współpracy w sprawie podziału zadań dotyczących projektu
pilotażowego w zakresie Systemu INTRASTAT”,
- przygotowanie projektu „Porozumienia w sprawie badania pilotażowego w zakresie Systemu
INTRASTAT między Głównym Urzędem Statystycznym a Ministerstwem Finansów”,
- przyjęcie przez przedstawicieli resortów uczestniczących w pracach podzespołu jednolitego
stanowiska o niemodyfikowaniu w 2002 r. porozumienia o współpracy między Ministerstwem
Gospodarki, Głównym Urzędem Statystycznym i Głównym Urzędem Ceł w sprawie
prowadzenia Systemu Informacyjnego SAD (SI SAD) z 8 września 1997 r.
Ponadto w ramach wdrażania Systemu INTRASTAT w Głównym Urzędzie Statystycznym:
- przygotowano projekt rejestru podmiotów zobowiązanych do składania deklaracji INTRASTAT,
- przygotowano projekt systemu progów statystycznych dla polskiego modelu Systemu
INTRASTAT,
- rozesłano do 350 przedsiębiorców, którzy będą objęci badaniem pilotażowym, pismo informujące
o Systemie INTRASTAT oraz ankiety na temat potencjalnych metod zbierania deklaracji
INTRASTAT (tradycyjnie – na papierze, przy wykorzystaniu nośników elektronicznych); ankieta
ta oraz informacja o Systemie INTRASTAT została umieszczona na stronie internetowej GUS;
- rozpoczęto promocję Systemu INTRASTAT poprzez umieszczenie informacji o tym systemie na
stronie internetowej GUS;
- opracowano ulotkę informacyjną o Systemie INTRASTAT, która będzie dołączana do „Rocznika
Statystycznego Handlu Zagranicznego” oraz znajdzie się wśród materiałów przygotowywanych na
Forum, które odbędzie się w Krynicy we wrześniu 2002 r.;
- nawiązano współpracę z Instytutem Koniunktur i Cen odnośnie zorganizowania 27 września 2002
r. seminarium na temat Systemu INTRASTAT.
Dostosowanie statystyki regionalnej do obsługi potrzeb informacyjnych Funduszy Strukturalnych WE
Wdrożono Nomenklaturę Jednostek Statystycznych do Celów Statystycznych (NTS). GUS w oparciu
o przyjęty Program badań statystycznych opracowuje i publikuje szacunki produktu krajowego brutto
i jego elementów w ujęciu regionalnym tzn. według województw (NTS 2) i podregionów (NTS 3).
GUS uczestniczył, we współpracy z Ministerstwem Gospodarki, w pracach nad przygotowaniem
Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006.
Został przygotowany projekt wskaźników statystycznych dla polskich regionów (NTS 2) do
wykorzystania w pracach nad opracowywanymi programowymi dokumentami w polityce regionalnej,
zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Rozważane jest podjęcie prac nad opracowaniem
i wdrożeniem do praktyki statystycznej metodologii w zakresie badań rynku pracy wg BAEL dla
uzyskania podstawowych zmiennych na poziomie podregionów (NTS 3).
Doskonalenie systemów statystycznych
W ramach programu Phare’2000 uruchomiono dwa przetargi na rozbudowę regionalnej infrastruktury
technicznej w statystyce oraz modernizację systemów Bank Danych Regionalnych, TERYT i
Geograficznych Systemów Informacyjnych (GIS) w statystyce regionalnej.
Zatwierdzony został projekt hurtowni danych na potrzeby statystyki i rozpoczęto prace nad
wdrożeniem pierwszej fazy projektu.
2
STATYSTYKA - 12
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
W ramach umowy twinningowej przeprowadzono konsultacje na temat bazy jednostek statystycznych
(BJS) w celu podsumowania stanu obecnego oraz ustalenia kroków rozwojowych na przyszłość.
W ramach dostosowania systemów informatycznych statystyki do wymogów wspólnotowych
przeprowadzono konsultacje i spotkania w celu wstępnego określenia wymagań sprzętowych oraz
narzędziowych dla realizacji tych zadań w ramach programu Phare’2001.
Doskonalenie wybranych badań statystycznych
W zakresie statystyki rolnictwa kontynuuje prace Międzyresortowy Zespół Ekspertów (powołany w
kwietniu 2002 r.), w skład którego wchodzą przedstawiciele Głównego Urzędu Statystycznego,
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, oraz jego jednostek podległych: Instytutu Ekonomiki
Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Agencji Rynku Rolnego, Agencji Restrukturyzacji i Rozwoju
Rolnictwa. Zadaniem Zespołu jest opracowanie projektu restrukturyzacji systemu statystycznego w
obszarze rolnictwo. Do końca sierpnia 2002 r. odbyły się 4 spotkania Zespołu: 25 kwietnia 2002 r.
(omówienie najważniejszych problemów związanych z obecnie funkcjonującym systemem informacji
rolnej), 24 maja 2002 r. (przygotowanie wykazów aktualnie pozyskiwanych danych statystycznych w
zakresie rolnictwa), 21 czerwca 2002 r. (problematyka użytkowania gruntów i pokrycia terenu,
dokonanie opisu obecnej sytuacji w pozyskiwaniu informacji o rolnictwie i inwentaryzacji cech
badanych przez poszczególne jednostki) oraz w lipcu 2002 r. (tematyka badania cen w rolnictwie).
2.2. Pozostałe działania prowadzące do wzmocnienia instytucjonalnego
Organizacja Powszechnego Spisu Rolnego oraz Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i
Mieszkań w 2002 r.
W dniach 21 maja i 8 czerwca 2002 r. przeprowadzono Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy
Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2002 r.
Organizacja całokształtu prac spisowych przy NSP i PSR 2002 polegała na 3-stopniowym podziale
kompetencji: ze szczebla centralnego całą operacją spisową kierował Prezes GUS jako Generalny
Komisarz Spisowy, na terenie województwa za zorganizowanie i przeprowadzenie spisów odpowiadał
wojewoda jako wojewódzki komisarz spisowy, na terenie gminy funkcję gminnego komisarza
spisowego sprawował i odpowiadał za spisy wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Tuż po zakończeniu czynności spisowych, tj. w dniach 10-19 czerwca 2002 r. pracownicy gminnych
biur spisowych przyjmowali materiał od rachmistrzów i sprawdzali jego kompletność w odniesieniu
do dokumentacji wyjściowej do spisów, tj. obwodowych wykazów adresowych nieruchomości i
mieszkań. Następnie, gminne biura spisowe przekazywały materiał do wojewódzkich biur spisowych i
to przekazywanie trwało do 10 lipca 2002 r. Do oceny kompletności spisów posłużą również wyniki
spisu kontrolnego, który zgodnie z ustawą został przeprowadzony w dniach 17-25 czerwca 2002 r.
przez pracowników wojewódzkich biur spisowych. Spisem kontrolnym objęto 903 obwody spisowe,
tj. ok.61 tys. mieszkań. Zakres tematyczny spisu kontrolnego był bardzo ograniczony w stosunku do
zakresu spisów podstawowych.
W drugiej połowie lipca 2002 r. we wszystkich urzędach statystycznych rozpoczął się proces
przetwarzania materiałów spisowych w technologii OCR i potrwa on do końca grudnia 2002 r.
Następnie, wojewódzkie zbiory z danymi NSP i PSR zostaną przekazane (najpóźniej do 6 stycznia
2003 r.) do Centralnego Ośrodka Informatyki Statystycznej w Warszawie, gdzie zostaną odpowiednio
przetworzone i przygotowane do generowania tablic wynikowych. Informacja sygnalna z wynikami
wstępnymi – uzyskanymi na podstawie zestawień zbiorczych (obwodowych, gminnych i
wojewódzkich) – z zakresu użytkowania gruntów i powierzchni zasiewów ukaże się w październiku
2002 r., a o pogłowiu zwierząt gospodarskich – w listopadzie 2002 r.
Syntetyczny raport o wynikach ostatecznych NSP i PSR zostanie przygotowany w drugim kwartale
2003 r. Pełny zakres ostatecznych wyników NSP i PSR powinien być dostępny w 12–18 miesięcy po
przeprowadzeniu spisów, czyli w okresie od czerwca do grudnia 2003 r.; w tym czasie przygotowana
zostanie cała seria publikacji tematycznych z wynikami NSP i PSR. Opracowanie publikacji
analitycznych przewidziane jest na 2004 r.
3
STATYSTYKA - 12
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA
Przejście na nowy system klasyfikacji, oparty na standardach międzynarodowych i europejskich, w
systemie podatkowym dotyczącym podatku VAT i akcyzy (podatki pośrednie).
Wdrożenie do polskiej statystyki podstawowych klasyfikacji opartych na standardach
międzynarodowych i europejskich, tj. klasyfikacji i nomenklatur ogólnostatystycznych powiązanych
ze sobą wzajemnie i szeroko stosowanych w statystykach krajowych, jak i w porównaniach
międzynarodowych (EKD/PKD, CN/PCN, CPA/PKWiU, a także KOB/PKOB) zobligowało
Ministerstwo Finansów do przejścia na nowy system klasyfikacji dla potrzeb systemu podatków
pośrednich.
Podjęte pod koniec 2001 r. prace w Ministerstwie Finansów wspólnie z Głównym Urzędem
Statystycznym zaowocowały opracowaniem projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów
i usług oraz o podatku akcyzowym wraz z “nowymi” załącznikami sporządzonymi według
obowiązującej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz Polskiej Klasyfikacji Obiektów
Budowlanych (PKOB). Projekt ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów 13 sierpnia 2002 r. i
został przekazany do Sejmu. W projekcie założono, że nowa ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2003
roku. Projekt zakłada, że zmiany w klasyfikacjach statystycznych oraz w kluczach ich powiązań
wprowadzone po wejściu w życie przedmiotowej ustawy nie spowodują zmian wysokości
opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Zgodnie z dotychczas
obowiązującą ustawą, do 31 grudnia 2002 r. w systemie podatkowym od towarów i usług oraz
podatku akcyzowego stosuje się klasyfikacje statystyczne obowiązujące przed 1 lipca 1997 roku.
Należą do nich; Systematyczny Wykaz Wyrobów (SWW), Klasyfikacja Obiektów Budowlanych
(KOB), Klasyfikacja Wyrobów i Usług (KWiU) w zakresie usług.
Współpraca bilateralna GUS z urzędami statystycznymi krajów członkowskich oraz Eurostatem.
Do końca sierpnia 2002 r. 4 pracowników GUS odbyło 5,5 miesięczne staże w Biurze Eurostat.
Dotyczyły one następujących dziedzin statystyki: badania siły roboczej, badanie i ocena jakości w
statystyce, statystyka regionalna (baza REGIO), praktyczne zastosowanie oprogramowania Microsoft
Excel do zbierania danych statystycznych. Kolejny staż (w Szwecji, w siedzibie Szwedzkiego Urzędu
Statystycznego w Sztokholmie - Statistiska centralbyrån), nt. statystyki małych obszarów rozpocznie
się we wrześniu 2002 r.
4 pracowników GUS uczestniczyło w 3 kursach organizowanych w ramach programu Europejskiego
Systemu Szkoleń Statystyków (TES). Kursy dotyczyły następujących zagadnień: techniki metody
reprezentacyjnej, systemy statystyki społecznej, techniki elektronicznego udostępniania danych.
10 pracowników GUS odbyło w okresie czerwiec-wrzesień 2002 r. dwudniowe szkolenia
organizowane przez UKIE w zakresie procesów dostosowawczych do UE. Tematyka szkoleń
dotyczyła:
- wspólnotowej polityki w zakresie pomocy państwa i jej realizacji we Francji,
- koordynacji uczestnictwa państw członkowskich w procesie decyzyjnym UE,
- współpracy policji i sądów w sprawach karnych,
- swobodnego przepływu osób, migracji w UE, Konwencji Schengen,
- brytyjskiej rządowej koordynacji polityki europejskiej,
- działań UE w zakresie antyterroryzmu,
- wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych,
- współpracy pomiędzy policją i prokuraturą dot. spraw karnych,
- charakteru i źródła prawa wspólnotowego.
Pracownicy GUS i US wzięli udział w około 60 spotkaniach w ramach grup roboczych Eurostatu,
projektów pilotażowych, seminariów i dwustronnych konsultacji z przedstawicielami krajów UE i
Europy Środkowo-Wschodniej w ramach doskonalenia i harmonizacji statystyki krajów
kandydujących.
Zgodnie z harmonogramem Umowy Twinningowej No PL 2000/IB/ST01 w ramach projektu
Phare‘2000 „Statystyka Regionalna”, w części dotyczącej harmonizacji i dostosowania polskiej
4
STATYSTYKA - 12
POLSKA – ADDENDUM DO INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO
KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002
__________________________________________________________________________________________
statystyki regionalnej do wymagań UE, odbyły się w GUS następujące misje ekspertów francuskich w
zakresie: statystyki miast, ochrony środowiska, turystyki, rynku pracy, transportu a także koordynacji i
harmonizacji statystyki regionalnej oraz misja eksperta niemieckiego na temat rachunków
regionalnych. Polscy specjaliści uczestniczyli również w wizytach studialnych zorganizowanych przez
stronę francuską w wymienionych obszarach.
W ramach projektu Phare’2001 „System Informacji Statystycznej” odbyły się w GUS misje ekspertów
niemieckich, fińskich i duńskich ukierunkowane na prezentację stanu obecnego i dyskusje nt.
zamierzonych działań dostosowawczych w zakresie statystyki cen konsumpcyjnych, turystyki,
statystyki krótkookresowej produkcji przemysłowej, statystyki ochrony środowiska, statystyki
jednostek samorządu terytorialnego oraz w zakresie modernizacji Bazy Jednostek Statystycznych.
Polscy eksperci brali udział w wizytach studyjnych w Urzędzie Statystycznym Badenii-Wirtembergii
w celu zapoznania się z funkcjonowaniem statystyki handlu zewnętrznego między państwami
członkowskimi UE, z uwzględnieniem założeń metodologicznych do Systemu INTRASTAT.
W dniach 17-20 czerwca 2002 r. odbyła się w GUS wspólna misja przeglądowa Biura Eurostat i
Sekretariatu Programowego ds. Współpracy Statystycznej w ramach programu Phare. Służyła ona
zapoznaniu się z postępami w dostosowywaniu polskiej statystyki do wymogów wspólnotowych oraz
realizacji projektów finansowanych z programu Phare, jak również z nową strukturą organizacyjną
GUS. W trakcie misji odbyły się spotkania z ekspertami GUS w zakresie statystyki siły roboczej,
statystyki regionalnej, statystyki cen, statystyki finansów rządowych, statystyki rolnictwa, statystyki
transportu, statystyki handlu zagranicznego oraz listy Prodcom, jak również statystyki
przedsiębiorstw. Omawiano ponadto zagadnienia rejestru jednostek gospodarczych. Przedstawiciele
Eurostatu zostali zapoznani z organizacją Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań
oraz Powszechnego Spisu Rolnego. W trakcie spotkań z Doradcami Przedakcesyjnymi Phare’2000 i
2001 zostały poruszone zagadnienia realizacji obydwu projektów. Podczas spotkań z
przedstawicielami NBP oraz Ministerstwa Finansów omawiano stan dostosowania w zakresie
statystyki bilansu płatniczego oraz możliwości rozszerzenia zintegrowanego systemu zbierania
danych nt. handlu zagranicznego.
OGÓLNE PODSUMOWANIE
Po zakończeniu w czerwcu 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego i Powszechnego Spisu Rolnego
zdecydowana większość środków i operacyjnych działań systemu statystyki skierowana jest na
przetworzenie danych spisowych. Jednocześnie realizowany jest bieżący program badań oraz
kontynuuje współpracę międzynarodową w ramach kontaktów bilateralnych oraz umów
twinningowych w ramach Phare’2000 i Phare’2001. Wszystkie te działania zmierzają do
maksymalnego dostosowania statystyki do wymogów wspólnotowych w obliczu nadchodzącego
członkostwa Polski w UE.
5
STATYSTYKA - 12