ENERGETYCZNY AUDYT MIEJSKI -EAM - Forum Energia – Efekt – Środowisko

ENERGETYCZNY AUDYT MIEJSKI -EAM
Plany gospodarki niskoemisyjnej
61 spotkanie Forum EEŚ organizowanego przez
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w dniu 17 czerwca 2013 r.
Janina Kopietz-Unger, prof. Uniwersytet Zielonogórski
EAM mobilizuje - edukuje
EAM. Stanowi podstawę do programowania (WPI),
działań naprawczych oraz sporządzania
sprawozdań o poprawie efektywności.
EAM daje gminom narzędzie informowania
społeczeństwa i promocji poprawy efektywności
energetycznej w budynkach komunalnych i innych,
w tym mieszkalnych.
EAM mobilizuje prosumentów i sektor publiczny.
Prosumentem jesteśmy wszyscy (Alvin Toffler „The
Third Wave“1980) Pasywny odbiorca towarów i
usług staje się aktywny, częścią procesu
produkcyjnego i uprawnionym w firmie w skali 1:1
(Mass Customisation + Production-on-demand)
EAM instrumentem rozwoju i monitoringu w mieście
•
W obecnym budżecie UE mamy pożyczki na projekty rewitalizacji, które łączą cel społeczny z elementem
komercyjnym. Korzystają z nich i samorządy i firmy- geneza EAM
•
W przyszłej perspektywie finansowej, w przypadku projektów opłacalnych ekonomicznie (np. w sektorze
gospodarki odpadami), które będą realizowane przez samorządy, możliwe będzie wsparcie w formie instrumentów
zwrotnych. Natomiast w przypadku projektów o niskiej rentowności pozostawienie narzędzi dotacyjnych jest jak
najbardziej uzasadnione – zastosowanie EAM. Należy też pamiętać, że nawet jeśli projekt przynosi dochód, to nie
znaczy, że nie ma szans otrzymać dotacji. Jest to możliwe, ale dofinansowanie będzie odpowiednio niższe.
•
Projekty związane z badaniami i rozwojem czy innowacjami wymagają nakładów kapitałowych, czasami większych
niż możliwości danej firmy, a do tego są obarczone dużym ryzykiem. Wsparcie dotacyjne EFS z pewnością
pozostanie, zwłaszcza dla małych i średnich firm – np. podnoszenie kwalifikacji pracowników.
GUS podał, że
•
Wskaźnik Dobrobytu, który odzwierciedla ekonomiczną kondycję społeczeństwa, w 2012r. spadł w sierpniu o 0,4
punktu w stosunku do lipca. Przy utrzymującej się wysokiej inflacji gospodarstwa domowe w coraz większym
stopniu odczuwają spadek swej siły nabywczej. Zmniejsza się płynność finansowa przedsiębiorstw, coraz silniejsza
jest także konieczność sięgania po kapitał zgromadzony przez firmy na kontach bankowych.
•
Zadłużenie Skarbu Państwa wzrosło, zwiększyła się zapadłość zadłużenia Skarbu Pa,stwa (dług krajowy i
zagraniczny)
EA M instrumentem programującym, monitorującym i stymulującym rozwój lokalny
Zakres działania EAM
Budynki, usługi, transport, infrastruktura,
gospodarstwa domowe, społeczeństwo, miasto
, SUiKZP oraz MPZP
Bazując na zapisach
wskazuje mierniki osiągnięcia celu i źródła finansowania
wskazuje procedurę wdrażania, monitorowania
Miasto - społeczność
Jednostka terytorialna ze zorganizowaną
odpowiedzialnością, władzami i relacjami oraz
definiowalnymi celami.
Zarówno miasto (city) jak i społeczność są różnie
definiowane w zależności od sytuacji, która ma być
opisana np. dla potrzeb administracji miejskiej;
definicji granic miasta lub innych celów
Społeczność podziela wspólne wartości i składa się z
grupy, jednostki społecznej, ludzi podzielających
wspólne wartości, z ograniczeniami terytorialnymi lub
bez nich.
Grupa ludzi ze wspólnymi zainteresowaniami,
doświadczeniami i wartościami, powinna przejąć
zorganizowanie odpowiedzialność, ustanowić
struktury organizacyjne i wzajemne relacje, a także
określone cele – np. wirtualna elektrownia
Miasto i ludzie
Miasta lub społeczności są obszarami, gdzie
ludzie mieszkają razem; są one żywymi
systemami różnych rozmiarów, opartych o tę
samą funkcję, co rzeczywiste życie. Mają stałe
zapotrzebowanie na energii, wodę, surowce,
żywność, oraz produkują odpady.
Projekt miasta lub społeczności musi być
zgodny z podstawowymi potrzebami ludzi.
Ludzie potrzebują przestrzeni, czystego
powietrza, czystej wody, czystej żywności,
odzieży, mieszkań, kultury i okazji do
samorealizacji i kreatywności.
Dla EAM miasto jest definiowane, jako „System
Systemów”, gdzie elastyczność jest ideą główną
•
EAM zakłada, że miasto jest elastyczne tj. zaprojektowane i funkcjonuje, jako system wzajemnie
powiązanych sieci, które umożliwiają zarządzanie postępem i rozwojem miasta w bardzie
energiczny, wydajny i trwały (sustainable) sposób. W tym modelu uważa się, że miasto zachowuje
się jak żywy organizm. Jak każdy żyjący gatunek, miasto opiera swoją trwałość na elastyczności
usług. Doskonalenie elastyczności miejskich usług poprzez zaradne (smart) projektowanie jest
ostatecznym wyrazem zdolności (biologicznej) miasta do bycia lepszym od innych gatunków
(miast). Elastyczność jest uważana za jeden z fundamentalnych wektorów zarządzania w kierunku
zaradnego (smart) miasta.
•
EAM uznaje elastyczność miasta bardziej za proces przekrojowy niż natychmiastową odpowiedź
na działanie przeciwności. Bycie elastycznym ma niewiele wspólnego z byciem niezniszczalnym.
Miejska elastyczność nie jest nową techniką miejskiej interwencji; ona wychodzi poza nią.
•
EAM zakłada, że w nadchodzących trudnych latach, elastyczność może być ważnym elementem
zarządzania miastem i usługami, uzupełniającym koncepcję trwałości (sustainability)
Elastyczne miasto
łączy ulepszenia w miejskiej elastyczności
z dynamicznymi koncepcjami rozwoju
ekonomicznego i miejskiego wzrostu
Zakres Miejskiej
elastyczności:
Jako, że ludzie mają wyraźną
tendencję faworyzowania
pozytywnych obrazów, które
antycypują bezpieczną i zasobną
przyszłość, (jeżeli ni występują
bezpośrednie zagrożenia),
Percepcja elastyczności jest
wektorem dodatnim społecznego,
miejskiego i ekonomicznego
rozwoju miasta. Dlatego też,
elastyczność jest cennym
elementem każdej strategii
rozwoju miejskiego: zapewnia ona
siłę, przewodnictwo i kierunek.
Miasto jest żywym systemem,
ciągle organizującym się na wiele
różnych sposobów, aby radzić
sobie z wektorami wewnętrznymi
(np. niezadowolenie społeczne,
demonstracje, wydarzenia
sportowe) i wektorami
zewnętrznymi (np. zagrożenia
klimatyczne), a czasem z
obydwoma równocześnie.
Analiza Elastyczności Miejskiej za pomocą EAM
•
pierwszą granicą zdolności miasta do przeciwstawienia się i wychodzenia z
różnych problemów leży w fizycznych możliwościach jego infrastruktury
usługowej: jeżeli system kanalizacyjno-ściekowy miasta jest niewystarczający,
miasto zostanie zalane. Nawet jeżeli miasto polepszy swoją zdolność
wychodzenia z problemów i wyciągnie wnioski przed następną powodzią
(elastyczność), bez ulepszenia systemu ściekowego znowu będzie zalane.
•
Drugą granica leży w możliwościach operacyjnych miasta, czyli wzajemnej
zależności sieci usługowych. Usługi miejskie są siatką wzajemnie połączonych
sieci w przestrzeni, czasie, postrzeganiu oraz edukacji, które wyznaczają
zachowanie obywateli. Ta zdolność operacyjna może być ulepszona bez
większych inwestycji, a ocena elastyczności za pomocą EAM może pomóc to
osiągnąć.
Zaradność (smartness)miasta to rodzaj inteligencji.
•
Zaradność (smartness) składa się ze zdolności uzyskiwania tak wielu pożytecznych informacji jak to tylko możliwe i
umiejętności efektywnego użycia tych informacji.
•
Zaradne (smart) miasto zostało wprowadzone jako instrument strategiczny, aby ująć nowoczesne miejskie czynniki
produkcyjne we wspólne ramy oraz, aby podkreślić rosnącą ważność Technologii Informacyjnych i
Komunikacyjnych (ICTs), społeczny i środowiskowy kapitał w opisywaniu zdolności do współzawodniczenia miast,
(Caragliu, A; Del Bo, C. & Nijkamp, P. (2009). „Zaradne miasta w Europie” Seria Research Memoranda 0048 (VU
Uniwersytet w Amsterdamie, Wydział Ekonomii, Administracji Biznesowej i Ekonometrii).”
•
Zaradne (smart): mądre, inteligentne, dostosowujące się, komunikatywne i zdolne do skorzystania z dostępnych
okazji.
•
Zaradność (smartness) w kontekście trwałości (sustainability) jest zdolnością do dostarczenia wszystkich
nowoczesnych aspektów, które zapewniają bezpieczny, zdrowy i przyjazny dla środowiska rozwój generacji
miejskich oraz tych , które miasto odwiedzają lub przez nie przejeżdżają. EAM to charakterystyka z bliskim
związkiem z racjonalnym użyciem zasobów naturalnych (energia, woda), ekologii przemysłowej (włączając
przetwarzanie odpadów i wtórne użycie materiałów), a także intensywne użycie technologii informacyjnych i
komunikacyjnych (które pozwalają na lepsze spożytkowanie najważniejszego zasobu – Czasu).
•
„Zaradność (smartness) jest w EAM postrzegana jako sposób odnoszenia się do problemów w efektywny i
korzystny sposób, który jest jednocześnie tani i przyjazny dla środowiska. Rozwój przełomowych technologii w
połączeniu ze świadomością społeczną oraz efektywnym wykorzystaniem zasobów są sposobem zapewnienia
„zaradnych” (smart) rozwiązań”.
Sugerujemy definicję zawartą w ISO 26000.
EAM zakłada, że
•
Tradycyjnie, woda, gaz , elektryczność, transport, służby ratownicze, budynki, szpitale oraz
publiczne systemy usług w mieście, są oddzielone i działają w pionach niezależnych od siebie.
•
Naprawdę efektywne miasto wymaga nie tylko, żeby działanie każdego systemu było
zoptymalizowane, lecz także, żeby systemy te były zarządzane w sposób zintegrowany, aby lepiej
ustalać priorytety inwestycyjne i maksymalizować wartość.
•
Wydajne miasto wprowadza społeczność na drogę konkurencyjności w dziedzinie talentu,
inwestycji i pracy poprzez stawanie się bardziej przyjaznym do zamieszkania.
•
Miasto musi pracować, aby stać się przyjemnym miejscem do zamieszkania, pracy i rozrywki.
Musi ono być atrakcyjne zarówno dla mieszkańców, jak i przyjezdnych i odwiedzających. Musi
społecznie łączyć, tworzyć szanse dla wszystkich mieszkańców. Musi zapewniać innowacyjne,
konkretne usługi dla swoich obywateli. Przyjazność do zamieszkania odgrywa zasadniczą rolę jak
chodzi o tworzenie bazy dla talentów, rynku mieszkaniowego, jak i organizowania wydarzeń
kulturalnych, które mogą dostarczyć godnych zapamiętania doświadczeń, przyciągnąć do
społeczności uwagę międzynarodową oraz inwestycje.
Sugerujemy realizację polskich projektów modelowych zaradnych,
trwałych i elastycznych miast i gmin w oparciu o EAM
W EAM
• Trwałość (sustainability)
jest postrzegana jako
zdolność do
podtrzymywania życia.
Innymi słowy, trwałość
(sustainability) jest
zdolnością do
podtrzymywania
społecznego i
ekonomicznego postępu,
jednocześnie za wszelką
cenę respektując zasoby i
mechanizmy naturalne
• Trwałe (sustainable):
pozwalające na niekończące
się użytkowanie, bez
wyczerpania dostępnych
zasobów. Może to być ze
społecznego
środowiskowego i
ekonomicznego punktu
widzenia
•
Dla podstawowego zdefiniowania „trwałości”
(sustainability), odnosimy się do Zgromadzenia
Ogólnego Narodów Zjednoczonych: Raport
Światowej Komisji na temat Środowiska i
Rozwoju: Nasza Wspólna Przyszłość.
Przekazany Zgromadzeniu Ogólnemu jako
Aneks do dokumentu A/42/427 – Rozwój i
Międzynarodowa Współpraca: Środowisko,
1987
Zaradne (smart) i trwałe (sustainable)
miasta i społeczności to wg EAM :
-
-
-
Umiejętność łączenia środków
fizycznych/kapitału z aspektami
społecznymi
Najlepsze rozwijanie usług, infrastruktury,
transportu oraz w budownictwie i
gospodarstwach domowych, .....
Najlepsze łączenie wizji politycznych,
technologii, informacji,
EAM definiuje je poprzez ich gospodarkę,
mobilność, środowisko, a także efektywne
użycie i konsumpcję zasobów naturalnych.
Za ISO/TC268/SC1 EAM definiuje
zaradność (smartness) w następujący
sposób:
Koncepcja zaradności przy pomocy instrumentu EAM
jest rozumiana jako działanie odpowiednie do
rozwiązań możliwych do wprowadzenia pod względem
technologicznym, dla dobra trwałego (sustainable)
rozwoju społeczności. Specyficzne kluczowe elementy
zaradności obejmują rozważenie synergii i
kompromisów wśród wielu zagadnień (tj. mieszkańcy,
zarządzający społecznością, środowiska), cechy
dynamiczne, myślenie o cyklach życiowych,
optymalizacja na skalę społeczności, itd.
EAM to najbardziej efektywny instrument definiujący
zaradne (smart) miasta - to społeczność, która jest
wydajna, żywotna i trwała (sustainable) – i te trzy
elementy idą ramię w ramię.
EAM jest wynikiem zadania badawczego NCBiR
Zintegrowany System zmniejszania efektywności energetycznej w budownictwie.
Umożliwia stworzenie w gminie bazy danych zawierającej wyselekcjonowane
i usystematyzowane informacje pozwalające na ocenę gospodarki energią w mieście/gminie oraz w jego/jej
poszczególnych sektorach i obiektach, oraz inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych,
Dziękuję za uwagę
Janina Kopietz-Unger
Uniwersytet Zielonogórski
Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska
Kontakt [email protected]