Edukacja medialna

Edukacja medialna i jej
współczesne oblicza –
nowoczesny uczeń, rodzic i
nauczyciel
Dr Joanna Aksman
Krakowska Akademia
Im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
PROWENIENCJA PROBLEMATYKI EDUKACJI MEDIALNEJ W POLSCE
2009 r. – likwidacja z programów kształcenia wszystkich ścieżek
międzyprzedmiotowych w tym ścieżki edukacji czytelniczej i medialnej
2000 r. wprowadzenie do programów studiów pedagogicznych przedmiotu
Media w edukacji
1999 r. Rozporządzenie Rady Ministrów
obowiązek realizacji m.in.. ścieżki edukacji czytelniczej i medialnej
w szkołach podstawowych i gimnazjach
objęcie edukacją medialną także studentów, nauczycieli, pracowników radia telewizji i prasy
Lata 90-te XX wieku – nasilony ruch społeczny wokół
wprowadzenia edukacji medialnej do programów szkolnych
Lata 70-90 XX wieku zgodnie z wzorcem francuskim eliminacja
edukacji medialnej z programów szkolnych na rzecz zajęć pozalekcyjnych
Pedagogika medialna a edukacja medialna
Pedagogika medialna jest
„subdyscypliną pedagogiczną badającą
procesy i zjawiska przebiegające w
środowisku medialnym i za pomocą
mediów oraz wypracowującą w tym
kontekście dyrektywy dla edukacji
medialnej”
(Osmańska-Furmanek W., Furmanek M.
2006)
Natomiast głównymi celami edukacji medialnej
wyróżnionymi przez tych samych Autorów są:
- przygotowanie do właściwego (krytycznego)
odbioru mediów jako narzędzi przekazu
informacji oraz kształtowania systemu wartości,
postaw,
- przygotowanie do posługiwania się mediami
jako narzędziami pracy intelektualnej i
zawodowej,
- przygotowanie do racjonalnego korzystania z
mediów jako instrumentów zabawy i rozrywki,
- przygotowanie do korzystania z mediów jako
narzędzi komunikacji społecznej.
Kto współcześnie realizuje cele
edukacji medialnej w Polsce?
•
Umiejętności wymagane od nauczycieli
Dokładne omówienie kompetencji zawodowych nauczyciela w domyśle
odnoszących się także do zadań, jakie przed nim stoją zawierają standardy
kształcenia nauczycieli[1]. W rozdziale III zatytułowanym „Wymagane
umiejętności” czytamy, iż przygotowanie do zawodu nauczyciela powinno
prowadzić do nabycia kompetencji w zakresie:
•
•
•
•
•
•
dydaktycznym
wychowawczym i społecznym
kreatywnym
prakseologicznym
komunikacyjnym
informacyjno-medialnym (umiejętność posługiwania się
technologią informacyjną i jej wykorzystania w nauczanym
przedmiocie
• językowym.
[1] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 7 września 2004 r, DZ.U. z dn. 22.09.2004.
Projekt nowych standardów kształcenia
nauczycieli
(z dn. 24.05.2011 r.)
• Podkreśla, iż każdy nauczyciel powinien
Umiejętnie komunikować się przy użyciu
różnych kanałów i technik z różnymi
partnerami działań edukacyjnych
• Umiejętnie kształtować własny warsztat
dydaktyczny z wykorzystaniem
nowoczesnych środków i metod
pozyskiwania, organizowania i
przetwarzania informacji i materiałów
W zakresie praktyk nauczycielskich
• posiadać umiejętność prowadzenia zajęć
lekcyjnych z wykorzystaniem technologii
informacyjno-komunikacyjnych
Konsekwencje powyższych działań
• W Polsce nie kształcimy już nauczycieli
edukacji medialnej i czytelniczej
• Każdy nauczyciel (od nauczyciela edukacji
wczesnoszkolnej do nauczycieli
konkretnych przedmiotów w szkołach
ponadgimnazjalnych musi posiadać
umiejętności technologicznokomunikacyjne)
Czy edukacja medialna w obecnej
postaci znika z programów szkolnych?
• Czy i gdzie realizowane są treści
prowadzonego przez 10 lat przedmiotu:
Edukacja czytelnicza i medialna?
W szkołach pozostają przedmioty:
• Zajęcia komputerowe (klasy 1-3)
• Technologia informacyjno-komunikcyjna
- doskonalące warsztat multimedialny, ale
czy tu dokonuje się krytycznego
odbioru mediów (głównego założenia
edukacji medialnej) sposobu
wartościowania, oceniania, postrzegania
świata, wyborów moralnych?
Kto w polskiej szkole „prowadzi ucznia
za rękę” w trzecim, jak brzmi teza Raya
Oldenburga miejscu- świecie, jakim jest
świat wirtualny?
Europejskie podejście do
edukacji medialnej
• Posiedzenie Rady Europejskiej w Lizbonie
(marzec 2000 r.) celem – podniesienie
konkurencyjności ekonomii opartej na
wiedzy, rozwój społeczeństwa
zintegrowanego w wiedzy
• Powstało wiele inicjatyw wspierających ten
cel
Najważniejsza w dziedzinie edukacji
medialnej to :
Inicjatywa Komisji Europejskiej
• Europejskie podejście do umiejętności
korzystania z mediów w środowisku cyfrowym
program MEDIA 2007 r.
• Powstała także europejska karta kompetencji
medialnej (www.euromedialiteracy.eu )
• Tekst podkreśla znaczenie i rolę, jaką odgrywają
media w dzisiejszym dynamicznie rozwijającym
się świecie. To przyczynek do budowania
europejskiej polityki audiowizualnej to obraz
porównawczy różnic w podejściu i poziomie
umiejętności korzystania z mediów w różnych
państwach europejskich. Raport na ten temat
ma pojawić się w 2011 r.
Europejska definicja korzystania z
mediów oraz przekazów (szczególnie
festiwali dla młodych twórców)
„To zdolność do korzystania z mediów,
rozumienia oraz krytycznej oceny
różnorodnych aspektów mediów i ich
treści oraz porozumiewania się w różnych
kontekstach”
Matteo Zacchetti, Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów – Komisja
Europejska
Komisja Europejska
2008 r.
wzywa wszystkie państwa członkowskie do współpracy
na poziomie krajowym w zakresie podniesienia poziomu
korzystania z mediów oraz opracowania i wdrożenia
kodeksu postępowania oraz regulacji ramowych
2009 r.
rozpoczęto prace nad opracowaniem kryteriów oceny
poziomów umiejętności korzystania z mediów
Program Media International 2009
Podnoszenie świadomości odbiorców europejskich w
zakresie kinematografii oraz utworów audiowizualnych
zrealizowanych w krajach trzecich
W Polsce edukację medialną realizują
Entuzjaści
• Wybrane inicjatywy promujące edukację
medialną w Polsce:
• Polski Instytut Sztuki Filmowej
• CEO Centrum Edukacji Obywatelskiej
• Filmoteka Szkolna
• Canal+Cyfrowy „Media Starter”
• Przedszkole Mediów/ Interaktywny Plac Zabaw/
Małe WRO
• Sieć Kin Studyjnych i Lokalnych
• Społeczna Kampania „Media Aktywni”
• Media Desk Polska
Perspektywy na rozwój edukacji medialnej
Jesteśmy społeczeństwem informacyjnym,
żyjemy więc w czasach, kiedy wychowanie
medialne jest nam niezbędnie potrzebne
do funkcjonowania, tak jak dawniej
wykształconym ludziom potrzebne było
wychowanie obywatelskie.
Perspektywy na rozwój edukacji medialnej
• „W dzisiejszych czasach o dynamice rozwoju decyduje w pierwszym
rzędzie wiedza z zakresu komunikacji społecznej i informatyki.
Unikanie zagrożeń, umiejętność formacji przez wartości, kwestia
rozróżniania lepszych źródeł informacji, sprawność kompletowania
wiedzy na wybrane tematy, doskonalenie warsztatu
multimedialnego i podobne zdolności decydują o świadomym
wykorzystaniu zdobyczy lub poddaniu się manipulacji.”
• „Edukacja medialna społeczeństwa to proces zarówno potrzebny jak
i oczekiwany we współczesnej Polsce.”
Piotr Boroń, były członek KRRiT, materiały konferencji: Media Literacy. Media Program Unii Europejskiej. Centrum Artystyczne Fabryka Trzciny w Warszawie, 17
czerwiec 2009 r.
Edukacja medialna powróciła do wzorca
francuskiego i znajduje się wciąż w drodze
do edukacji optymalnej
Bibliografia:
Aksman J. red., Manipulacja – pedagogiczno-społeczne aspekty, cz. I
Interdyscyplinarne aspekty manipulacji, cz. II Komunikacja,
dydaktyka, wychowanie a manipulacja, Kraków 2010.
Dziadzia B., Wpływ mediów. Konteksty społeczno-edukacyjne, Kraków
2008.
Gajda J., Juszczyk S., Siemieniecki B., Wenta K., Edukacja medialna,
Toruń 2004.
Gajda J., Media w edukacji, Kraków 2008.
Kron F.W., Sofos A., Dydaktyka mediów, Gdańsk 2008.
Lemish D., Dzieci i telewizja, Perspektywa globalna, Kraków 2008.
Osmańska-Furmanek W., Furmanek M., Pedagogika mediów [w:] red.
B. Śliwierski, Pedagogika, t.3, Gdańsk 2006.
www.edukacjamedialna.pl
www.euromedialiteracy.eu
List Rodziców i Nauczycieli do Osób
odpowiedzialnych za edukację medialną w
polskich mediach publicznych
Szanowni Państwo,
W ramach warsztatów edukacji medialnej,
towarzyszących międzynarodowej konferencji
pod Patronatem Polskiej Prezydencji pt:
„Rodzice jako wolontariusze i uczestnicy
edukacji swoich dzieci”, odbywającej się w
Warszawie w dniach 25-26 listopada
wypracowaliśmy dezyderaty, które chcemy
złożyć na ręce Osób odpowiedzialnych za
edukacyjną misję mediów publicznych.
1.
-
-
-
-
Krytyczne odniesienie do aktualnie emitowanych
programów dla dzieci i młodzieży
Programy niedostosowane do wieku dziecka (długość
programów i ich tematyka),
Brak programów edukacyjnych dla różnych grup
wiekowych,
Błędy językowe, niedbałość wypowiedzi, niska kultura
języka, brak języka literackiego, zatrudnianie osób z
wadami wymowy
Za dużo kreskówek za mało programów z grą aktorów
Wielowątkowość programów budząca chaos w głowie
dziecka
Nie podany adresat programu (grupa wiekowa)
- Pokazywanie negatywnych postaci w pozytywny
i dowcipny sposób (np. Strachowy w programie
„Domisie”),
- Brak konsultacji specjalistów (np. pedagogów,
psychologów, językoznawców)
- Brak specjalności na studiach dziennikarskich:
dziennikarstwo edukacyjne
- Telewizja edukacyjna powinna kształcić i
wychowywać, czy obecnie spełnia taką rolę?
- Brak programów dla rodziców
2. Emocje, jakie towarzyszą odbiorowi
aktualnych programów dla dzieci i
młodzieży
- Nuda i nadmierny dydaktyzm
- Przerost formy nad treścią
- „Łopatologia” brak finezyjności w
przekazywanych treściach
- Mało pozytywnych treści i wzorców
zachowań
3. Na jakie programy czekamy?
- Powrót do edukacyjnych bajek wyjaśniających
funkcjonowanie otaczającego nas świata
- Skupienie się na różnych dziedzinach nauki (np.
fizyka, chemia, geografia…)
- Różnorodny przekaz artystyczny (muzyka, teatr,
literatura, balet, malarstwo, fotografia, film)
- „zmuszanie do myślenia” a nie podawanie
gotowych rozwiązań i moralizowanie
- Produkcja programów edukacyjnych możliwych
do wykorzystania na lekcji (zgodnych z
programami kształcenia)
- Zwiększenie ilości filmów familijnych (o
aspektach wychowawczych) z weekendy
- Wykorzystanie przy produkcji programów
najnowszych technologii telewizyjnych i
filmowych
- Opis i rekomendacja istniejących
programów dla dzieci w gazetach
telewizyjnych
- Korzystanie z dobrych wzorców
programów rodzimych produkcji
- Zaangażowanie ekspertów społecznych w
produkcji programów dla dzieci i młodzieży
- Korzystanie z dorobku literatury polskiej w
programach dla dzieci i młodzieży
- Utworzenie pasma popołudniowego
programów edukacyjnych dostępnych dla
dzieci i młodzieży (stworzenie anteny
edukacyjnej)