docScenariusz lekcji historii - NCK – Powstanie styczniowe
download 
Reklamacja Transkrypt
Scenariusz lekcji historii - NCK – Powstanie styczniowe
Muzeum Historii Polski portal belfer.muzhp.pl Obligacja wydana przez Rząd Narodowy w 1863r. (ze zbiorów Biblioteki Narodowej) 1. Tematy i zakresy chronologiczne: Źródło moŜe być wykorzystywane przy omawianiu powstania styczniowego – szczególnie jego aspektów politycznych i społecznych. 2. Pytania ćwiczenia i sugestie metodyczne: Analizę źródła naleŜy zacząć od datowania poprzez odczytanie dat widniejących na obligacji (w liceum moŜna przeprowadzić ćwiczenie polegające na datowaniu źródła z zaczernionymi datami – wówczas kluczową rolę będzie spełniać godło umieszczone na obligacji oraz nazwa Rządu Narodowego). W celu umoŜliwienia późniejszych Muzeum Historii Polski portal belfer.muzhp.pl nawiązań do wiedzy zdobytej w wyniku analizy tego źródła naleŜy przypomnieć, Ŝe jest to okres dyktatury R. Traugutta. Kolejnym ćwiczeniem będzie analiza treści tekstu, którą rozpoczynamy od określenia typu źródła – jest to papier wartościowy - obligacja. Następnie stawiamy pytanie czym jest obligacja – w wyjaśnianiu tego terminu podpieramy się definicją encyklopedyczną. „obligacje [łac. obligatio - zobowiązanie], ekon. papiery wartościowe stwierdzające dług emitenta o. wobec właściciela o. (obligatariusza) oraz zobowiązanie dłuŜnika do spełnienia określonego świadczenia. Świadczenie to ma najczęściej charakter pienięŜny i polega na spłacie poŜyczonej kwoty (kapitału) powiększonej o dodatkowe naleŜności – odsetki...” [Wielka Encyklopedia PWN, t. 19, 2003] Następnie analizujemy poszczególne elementy tekstu. MoŜemy zrobić to na dwa sposoby: 1. Prosząc o zidentyfikowanie emitenta, osób odpowiedzialnych za emisję (moŜliwe do odczytania funkcje), podstawy prawnej emisji, numeru ewidencyjnego i wartości obligacji wraz z jednostkami, w których jest wyraŜona; 2. Prosząc o zidentyfikowanie funkcji jakie pełnią poszczególne fragmenty źródła – trudniej będzie uzyskać od uczniów fachowe nazwy, jednak ten sposób prowadzenia analizy przybliŜa uczniom proces i warunki emisji obligacji. Ustaliwszy emitenta scharakteryzować: Pytamy – autora czyim źródła, staramy przedstawicielem się jest go Rząd Narodowy. Uczniowie mogą odpowiedzieć na to pytanie wykorzystując wiedzę pozaźródłową. Odpowiedzi: tajne państwo polskie, lub władze powstania itp. jednak nie moŜemy uznać za wystarczającą. Odwołując się do symboliki źródła – godła państwowego – moŜemy wskazać takŜe na tradycje państwową do jakiej odwołuje się RN. Prosimy o identyfikację poszczególnych elementów trójdzielnego godła. Najwięcej problemów sprawi oczywiście Archanioł Michał symbolizujący Muzeum Historii Polski portal belfer.muzhp.pl Ruś i za pewne nie obejdzie się tu bez wyjaśnienia przez nauczyciela. Wyjaśniwszy symbolikę przechodzimy do określenia terytorium, które zgodnie z programem symbolicznym godła, znajdowało się pod rządami RN (dla wyrównania szans niezbędna jest tu mapa Rzeczypospolitej w okresie rozbiorów). Uczniowie powinni szybko dojść do wniosku, Ŝe chodzi o terytoria I Rzeczypospolitej. Następnie moŜemy zadać pytanie do jakich tradycji państwowych odwołuje się RN – jest to pytanie niezwykle waŜne w nawiązaniu (wstępie) do omawiania rozbieŜności pomiędzy powstańcami, a ugodowcami skupionymi wokół A. Wielopolskiego. W tym momencie moŜemy takŜe zapytać o to, kto jest potencjalnym odbiorcą tych obligacji – odpowiedź wynikająca z logicznego ciągu pytań powinna zawierać społeczeństwa Korony, Litwy i Rusi. W związku z językiem uŜytym w tekście obligacji naleŜy domniemywać, Ŝe chodzi tu o piśmiennych Polaków (w związku z czym otwiera się moŜliwość pytań o wyobraŜenie na temat narodu polskiego Ŝywione przez członków władz powstańczych – jednak tego typu rozmowa będzie moŜliwa jedynie na kółku historycznym po uprzednim przygotowaniu z zakresu teorii powstawania narodów). W tym momencie moŜemy przejść do omówienia celu emisji obligacji. NaleŜy tu wrócić do definicji obligacji i podkreślić zupełny brak przymusu wartościowym, w w posługiwaniu odróŜnieniu się od np. tego rodzaju pieniądza papierem papierowego emitowanego przez banki państwowe. W odpowiedzi na to pytanie powinniśmy otrzymać szereg odpowiedzi wskazujących na uwarunkowania gospodarcze prowadzenia powstania, co w zupełności pokrywa się z zasadniczym celem emisji obligacji, która jest formą zaciągania poŜyczki. W związku z tym pytamy o potencjalnych wierzycieli (zwracając uwagę na wysoki nominał) i o motywy, które nimi kierowały (zwracając uwagę na okoliczności emisji – trwające powstanie styczniowe). W ten sposób ustalimy odbiorcę źródła. Muzeum Historii Polski portal belfer.muzhp.pl MoŜemy takŜe zaproponować uczniom dyskusję wraz ze spisaniem argumentów za i przeciw zakupieniu takiej obligacji – jest to proste ćwiczenie retoryczne, które moŜe przerodzić się w stworzenia hierarchii wartości, którymi kierowali się próbę potencjalni odbiorcy obligacji, a takŜe sformułowanie oceny postaw bazujących na takich hierarchiach. Pytanie, które powinno zakończyć analizę, powinno odwoływać się do zagadnienia prerogatyw władzy. Jest to pytanie trudne, ma jednak tę zaletę, Ŝe pozwala wskazać pewne niezmienne, a często wspominane (pieniądz w polis greckiej, denary pierwszych Piastów, reforma monetarna Kazimierza Wielkiego) znaczenie emisji pieniądza, czy w tym wypadku papieru wartościowego, przez ośrodki sprawujące władzę w celu potwierdzenia, lub zamanifestowania swojej suwerenności.
