D - Sąd Rejonowy w Olsztynie

Sygn. akt I C 44/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 sierpnia 2015 r.
Sąd Rejonowy w Olsztynie, Wydział I Cywilny,
w składzie:
Przewodniczący: SSR Piotr Żywicki
Protokolant: Milena Chojnacka
po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2015r. w Olsztynie,
na rozprawie,
sprawy z powództwa D. R.,
przeciwko (...) Spółki Akcyjnej w G. Oddział w O.,
o zapłatę,
I oddala powództwo;
II zasądza od powódki D. R. na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w G. Oddział w O. kwotę 1200 zł (tysiąc dwieście
złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;
/-/ SSR Piotr Żywicki
Sygn. akt I C 44/15
UZASADNIENIE
Powódka – D. R. – wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 8.818,90 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 listopada
2014 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu wskazała, że nieruchomościach stanowiących jej własność posadowione są urządzenia
elektroenergetyczne wraz pasem eksploatacyjnym należące do pozwanej. Strony prowadziły negocjacje w celu
uregulowania stanu prawnego i w lipcu 2013 r. zgodnie ustaliły wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności
przesyłu na kwotę 67.612,30 zł. Powódka zaakceptowała w/w kwotę i zleciła wydzielenie ze swojej nieruchomości pasa
technologicznego. Z uwagi na trwający ponad rok podział nieruchomości, pozwana przystąpiła do aktu notarialnego
dopiero w dniu 4 września 2014 r. W tym stanie rzeczy, w ocenie powódki pozwana w okresie od dnia 1 sierpnia
2014 r. do dnia 4 września 2014r. korzystała z przedmiotowych nieruchomości bez tytułu prawnego, za co należne
jest powódce wynagrodzenie. Uprzedzając wątpliwości pozwanej wskazała, że oświadczenie dotyczące wyczerpania
wszelkich roszczeń złożone w akcie notarialnym nie obejmuje roszczeń powódki za okres w którym dokonywała
podziału nieruchomości, a złożeniem oświadczenia o ustanowieniu służebności przesyłu (k. 2-3).
W odpowiedzi na pozew pozwana – (...) S.A. w G. - Oddział w O. – wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na
jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.
Pozwana wskazała, że brak jest podstaw do uznania roszczenia powódki. Aktem notarialnym uregulowano odpłatnie
stan prawny urządzeń posadowionych na nieruchomościach powódki i ustanowiono służebność przesyłu w dniu
5 września 2014r. Z treści aktu notarialnego i pism negocjacyjnych wymienianych między stronami wynika, że
zapłata przez pozwaną wyczerpuje wszelkie roszczenia stron. Ponadto powódka przy zawieraniu aktu nie zgłaszała
dodatkowych roszczeń i zgodziła się na jego treść (k. 41-43).
Sąd ustalił, co następuje:
Powódka jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w O., w skład której wchodzą działki o nr
ewidencyjnych (...), a dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).
(bezsporne, nadto dowód: wydruk KW nr (...) – k. 27-31)
Na przedmiotowej nieruchomości posadowione są urządzenia elektroenergetyczne, stanowiące własność pozwanej,
w postaci:
• linii napowietrznej WN 110 kV o łącznej długości ok. 52 m na działce nr (...);
• linii napowietrznej WM 110 kV o łącznej długości ok. 78 m oraz jednego słupa WN 110 kV na działce nr (...);
• linii napowietrznej WN 110 kV o łącznej długości ok. 16 m na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 97 m2 na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 28 m2 na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 27 m2 na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 26 m2 na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 25 m2 na działce nr (...);
• pasa eksploatacyjnego o powierzchni 69 m2 na działce nr (...).
(bezsporne, nadto dowód: wydruk KW nr (...) – k. 27-31, akt notarialny Rep. A Nr (...) – k. 7-17)
Strony prowadziły negocjacje w celu uregulowania stanu prawnego w/w urządzeń i w lipcu 2013r. doszły do
porozumienia ustalając wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na kwotę 41.781 zł oraz
odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntów zajętych przez w/w urządzenia, za okres od dnia 11 lutego
2010r. do dnia planowanego ustanowienia służebności (tj. do dnia 31 lipca 2013r.) na sumę 25.831,30 zł. Przyjętą
przez pozwaną praktyką, w tego typu sprawach, jest ustalanie wynagrodzenia obejmującego zarówno ustanowioną
służebność przesyłu oraz wszelkie roszczenia za dotychczasowe bezumowne korzystanie z gruntów.
(bezsporne, nadto dowód: pismo pozwanego z dnia 18 lipca 2013 r. – k. 23, pismo powódki z dnia 23 lipca 2013 r. –
k. 21; zeznania świadka M. L. – k. 69-70)
Po zgodnym ustaleniu wysokości kwot należnych z tytułu bezumownego korzystania oraz wynagrodzenia za
ustanowienie służebności przesyłu pozwana była gotowa na niezwłoczne ustanowienie tej służebności i wypłatę
uzgodnionych środków już w lipcu 2013r. Jednakże powódka zwróciła się do pozwanej o przedłużenie terminu
na ustanowienie służebności. Z własnej bowiem inicjatywy zleciła wydzielenie ze swojej nieruchomości działki
przeznaczonej na pas technologiczny niezbędny do obsługi pasa sieci, tak by nie obciążać służebnością całej
nieruchomości.
(niekwestionowane, nadto pisma powódki – k. 20, 21, zeznania świadka M. L. – k. 69-70)
Proces podziału nieruchomości trwał ponad rok. Ostatecznie w dniu 5 września 2014r. powódka przystąpiła do
sporządzenia aktu notarialnego w którym - powołując się na porozumienie zawarte z pozwaną - złożyła oświadczenie
o ustanowieniu odpłatnej służebności przesyłu na działkach nr (...) za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości
67.612,30 zł. W § 4 pkt. 1 ust. 2 powódka oświadczyła, że „zapłata przez „przedsiębiorstwo energetyczne” (tj.
pozwaną – przyp. red.) jednorazowego wynagrodzenia w kwocie 67.612,30 zł z tytułu usadowionej służebności
przesyłu wyczerpuje wszelkie Jej roszczenia względem „przedsiębiorstwa energetycznego” z tytułu posadowienia i
istnienia w przyszłości na nieruchomości obciążonej urządzeń elektroenergetycznych, o których mowa w § 3 tego aktu
notarialnego, od chwili ich posadowienia oraz, że nie będzie dochodzić roszczeń z tego tytułu w przyszłości”
(bezsporne, nadto dowód: oświadczenie o ustanowieniu odpłatnej służebności przesyłu w formie aktu notarialnego z
dnia 5 września 2014 r., rep. A Nr 10040/2014 – k. 7-14)
Sąd zważył, co następuje:
Roszczenie powódki nie zasługiwało na uwzględnienie.
Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, których wiarygodność nie
była kwestionowana i nie budziła wątpliwości. Za wiarygodne uznano również zeznania przesłuchanego świadka – M.
L., które były spójne z pozostałym materiałem dowodowym, a w bezpośrednim kontakcie brzmiały przekonująco.
Ostatecznie Sąd dopuścił również dowód z akt zawnioskowanych przez powódkę, prowadzonych przez tut. Sąd pod
sygn. akt I C 350/10, które jednak okazały się być nieprzydatne dla podjęcia rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie
dotyczyły bowiem sprawy, w żaden sposób nie związanej z prowadzonym postępowaniem.
Z uwagi na fakt, że powództwo podlegało oddaleniu co do samej zasady, zbędne dla rozstrzygnięcia były pozostałe
zawnioskowane dowody, w szczególności w postaci opinii biegłych. Stąd też wnioski te należało oddalić (k. 69).
W sprawie strony były zasadniczo zgodne, co do ustalonego stanu faktycznego. Spór między nimi dotyczył wyłącznie
ustalenia czy uzgodnione wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach powódki w
całości wyczerpały jej roszczenia wobec pozwanej.
W ocenie Sądu, okoliczności sprawy pozwalają na ustalenie, że wypłacone powódce wynagrodzenie w istocie
wyczerpuje jej roszczenia w stosunku do pozwanej, również w zakresie odszkodowania za bezumowne korzystanie z
gruntów w okresie od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 4 września 2014r.
W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że do takich wniosków prowadzi już interpretacja zapisów oświadczenia
powódki o ustanowieniu odpłatnej służebności przesyłu, złożonego przed notariuszem w dniu 5 września 2014 r.
Zgodnie z art. 65 § 1 kc oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w
których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
Prawidłowa wykładnia złożonego przez powódkę oświadczenia zawartego w § 4 pkt. 1 ust. 2 aktu notarialnego (k.
11), mimo niezbyt fortunnej redakcji, wskazuje że wypłacone wynagrodzenie miało wyczerpywać wszelkie przyszłe
roszczenia powódki względem pozwanej związane z już istniejącymi urządzeniami (opisanymi w §3 aktu notarialnego)
a nie zaś urządzeniami, które miałyby dopiero powstać w przyszłości.
Odmienna interpretacja, zgodnie z którą złożone oświadczenie dotyczyłoby urządzeń, które mogą powstać w
przyszłości byłaby nielogiczna, prowadziłaby bowiem do sytuacji w której powódka ustanawiając służebność,
która miała kompleksowo regulować istniejące już wzajemne zobowiązania zachowywałaby możliwość żądania
dodatkowego odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres dodatkowy (tj. do chwili złożenia
przez nią oświadczenia o ustanowieniu służebności) a jednocześnie dobrowolnie rezygnowałaby z jakichkolwiek
roszczeń na wypadek wybudowania w przyszłości przez pozwaną nieograniczonej ilości urządzeń.
Co więcej taka wykładnia oświadczeń woli stron pozostałaby w sprzeczności z utrwaloną przez pozwaną praktyką,
zgodnie z którą procedura ustanawiania służebności i negocjacji z właścicielami nieruchomości zawsze zakłada
zakończenie i uregulowanie kompleksowo wszystkich aktualnych sporów. Wykładni tej przeczy także wynikający z
dokumentów proces negocjacyjny stron zmierzający do ustalenia wynagrodzenia za ustanawianą służebność, które to
wynagrodzenie obejmować miało również okoliczność bezumownego korzystania z nieruchomości powódki do czasu
ustanowienia służebności.
Zważyć należy, że złożenie oświadczenia z dnia 5 września 2014 r. poprzedzone było negocjacjami prowadzonymi przez
strony. Powódka składając ww. oświadczenie powoływała się na „porozumienie” zawarte z pozwaną i choć w treści
aktu notarialnego wskazano, że kwota 67.612,30 zł stanowi jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności
przesyłu, to treść korespondencji w zakresie negocjacji stron bezsprzecznie wskazuje, że kwota ta stanowiła sumę
wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, a nadto odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu za
okres od dnia 11 lutego 2010 r. do planowanego na miesiąc lipiec ustanowienia służebności przesyłu.
W tym miejscu wskazać należy, że wbrew twierdzeniom pozwu to nie pozwana przystąpiła do aktu notarialnego
dopiero w dniu 04 września 2014r. Oświadczenie bowiem o ustanowieniu służebności zostało złożone przez
powódkę. Pozwana w tej czynności nie uczestniczyła. Zgodnie bowiem z art. 245 §1 i §2 kc z zastrzeżeniem wyjątków
w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o
przeniesieniu własności, jednakże forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który
prawo ustanawia.
Termin złożenia stosownego oświadczenia przesunięty został na prośbę powódki, która z własnej inicjatywy rozpoczęła
procedurę podziału nieruchomości, celem ustanowienia służebności wyłącznie na wydzielonej części nieruchomości.
Tym samym okres w jakim pozwana zajmowała nieruchomość powódki bez tytułu prawnego, już po zgodnym
ustaleniu kwoty odszkodowania za bezumowne korzystanie, wydłużył się bez winy pozwanej.
Zasadnym jest przy tym wskazanie, że w chwili ustanawiania służebności przesyłu powódka nie kwestionowała
wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu mimo tego, że obie strony miały świadomość, że na
to wynagrodzenie składa się również odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, co zostało ustalone
w toku negocjacji.
Stosownie do treści art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany względem
właściciela do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę,
chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Przywołane przepisy, w sytuacji spełnienia oznaczonych w
nich przesłanek, konstytuują obowiązek uiszczenia na rzecz właściciela wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, o ile
korzystanie to będzie odbywać się bez stosownego porozumienia między stronami.
Ponieważ w sprawie ustalono, że strony porozumiały się co do wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, a
wraz z nim odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości, co w całości wyczerpało roszczenia powódki w
tym zakresie, powództwo jako niezasadne należało oddalić. Oddalając powództwo Sąd miał również na względzie art.
5 kc, albowiem sytuacja w której działania samej powódki spowodowały przesuniecie terminu złożenia przez nią samą
oświadczenia o ustanowieniu służebności nie powinny skutkować ujemnymi konsekwencjami po stronie pozwanej w
sytuacji. W tych okolicznościach żądanie powódki zgłoszone w pozwie uznać należało także za sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego (pkt I wyroku).
W punkcie II wyroku Sąd orzekł o kosztach procesu, zgodnie z zasadą wyrażoną w treści art. 98 kpc. Pozwana wygrała
proces w całości, zasadnym było zatem zasądzenie na jej rzecz wszystkich poniesionych przez nią kosztów procesu,
które w sprawie ograniczyły się do kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1.200 zł.
/-/ SSR Piotr Żywicki