Modyfikacja własnego środowiska pracy

Psychospołeczne zagrożenia
w miejscu pracy
dr Dorota Żołnierczyk-Zreda,
Centralny Instytut Ochrony Pracy-Państwowy Instytut Badawczy
Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa,
Psychospołeczne zagrożenia w
pracy - definicja
Te aspekty projektowania i zarządzania pracą,
a także społecznego i organizacyjnego
kontekstu pracy, które mogą spowodować
urazy psychologiczne (stress) lub fizyczne
(Leka, Griffits i Cox, 2003)
Psychospołeczne zagrożenia w
pracy (1)
• Przeciążenie pracą (brak wystarczającej ilości
czasu, aby wykonać zadanie, zbyt duża ilość zadań,
itp.)
• Niedociążenie (brak możliwości wykorzystania
swoich umiejętności i możliwości)
• Niepewność pracy
• Niskie zarobki
• Zbyt mały wpływ na decyzje związane z pracą,
sposób jej wykonywania, ilości pracy, itp.
Psychospołeczne zagrożenia w
pracy (2)
• Niewłaściwy styl zarządzania
• Brak wsparcia ze strony zwierzchników i kolegów z
pracy
• Niejasność i konfliktowość roli zawodowej
• Brak możliwości rozwoju kariery zawodowej
• Konflikt praca-dom
• Niesprawiedliwość, dyskryminacja, mobbing
Stres w pracy
Negatywna reakcja emocjonalna, fizjologiczna i
behawioralna organizmu na nadmierne
(niewłaściwe) wymagania pracy, z którymi
pracownik nie może sobie poradzić
Indywidualne koszty stresu w
pracy
• Depresja
• Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe
• Zaburzenia immunologiczne (Kivimäki et al.,
2006; Melchoir et al., 2007; Rosengren et al.,
2004; Stansfeld & Candy, 2006)
Psychospołeczne zagrożenia w
pracy – sytuacja Polski
1. 30% polskich pracowników skarży się na stres w
pracy (w całej UE - 20% )
2. 48% polskich pracowników uważa, że ich praca
wpływa negatywnie na zdrowie (w całej UE - 27,5%)
3. Polska jest drugim krajem europejskim z
najdłuższym czasem pracy i trzecim od końca pod
względem zadowolenia z równowagi praca-dom
4. Jesteśmy trzecim od końca krajem europejskim
zadowolonym z wynagrodzenia za pracę
Sondaż na temat warunków pracy przeprowadzony przez Europejską
Fundację na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy w Dublinie w 2005 r.
Ekonomiczne skutki stresu w pracy
Wypadki, absencja chorobowa, niska wydajność pracy, zwiększona
rotacja pracowników – koszty szkoleń nowych pracowników.
Koszty stresu w UE (2004) – 265 miliardów rocznie, ok. 3-4% PKB
•
•
•
Francja: 1–1.4% pracowników cierpi na dolegliwości wynikające ze
stresu w pracy, co kosztuje społeczeństwo ok. 830 milionów Euro
rocznie
Szwecja: koszt długoterminowej absencji pracowników z powodu
chorób wynikających ze stresu w pracy wyniósł 2,7 miliarda Euro
rocznie
Wielka Brytania: stress, depresja i niepokój kosztują
społeczeństwo około 5,7 miliarda Euro rocznie (EU-OSHA, 2009).
Przeciwdziałanie zagrożeniom
psychospołecznym
na poziomie państwa
1.
Właściwa legislacja
•
Kodeks Pracy: art. 226 - obowiązek oceny ryzyka zawodowego, w tym
ryzyka psychospołecznego, art. 207 dotyczący przeciwdziałania
mobbingowi w pracy, art. 128 dotyczący czasu pracy
Dyrektywy dotyczące czasu pracy (93/104/EC; 97/81/EC; 99/70/EC;
2002/15/EC; 2003/88/EC)
Dyrektywy dotyczące równego traktowania (76/207/EEC; 2006/54/EC;
2000/43/EC)
Dyrektywy dotyczące młodych pracowników, kobiet w ciąży (92/85/EC;
94/33/EC; 2002/73/EC)
Dyrektywa dotycząca informowania i konsultowania pracowników
(2002/14/EC)
Europejskie Porozumienie Ramowe dotyczące Stresu w Pracy, 2004r.
Europejskie Porozumienie Ramowe dotyczące Nękania i Przemocy w Pracy,
2007r.
•
•
•
•
•
•
Przeciwdziałanie stresowi w pracy
Przeciwdziałanie stresowi w pracy
na poziomie państwa
na poziomie państwa
2. Przestrzeganie prawa
• wzmacnianie działalności Państwowej Inspekcji
Pracy
• dobra praktyka orzecznicza w sądach pracy
3. Badania, edukacja i informacja
•
•
finansowanie projektów badawczych wdrażających metody
oceny i zapobiegania stresowi w pracy,
edukacja na poziomie kształcenia menadżerów, specjalistów
bhp, itp.
4. Prowadzenie kampanii
medialnych i reklamowych
Przeciwdziałanie stresowi w pracy
na poziomie organizacji
modyfikacja zadania
modyfikacja środowiska
pracy
zarządzanie poprzez
partycypację
zapewnianie wsparcia społecznego
oraz informacji zwrotnej
wprowadzanie elastycznych
godzin pracy
analiza roli zawodowych
i określanie celów
budowanie
autonomicznych zespołów
Przeciwdziałanie stresowi
w pracy na poziomie jednostki
zmiana spostrzegania
i reagowania na
potencjalne stresory
zawodowe
modyfikacja własnego
środowiska pracy (czasu,
ilości, sposobu pracy,
stosunków społecznych
w pracy)
zmiana stylu życia w
kierunku zwiększenia
odporności na stres
łagodzenie negatywnych
skutków stresu poprzez udział
w psychoterapii indywidualnej
Przeciwdziałanie stresowi
w pracy na poziomie jednostki
Modyfikacja własnego środowiska pracy (czasu, ilości, sposobu
pracy, stosunków społecznych w pracy)
Negocjowanie obciążeń zawodowych, terminów zakończenia
pracy – asertywność
Właściwa organizacja czasu pracy:
tylko jedna czynność na
raz, zawsze margines czasu na nieprzewidziane wydarzenia,
„domykanie” spraw
Ustawiczne dokształcanie się!!!
Poszukiwanie i udzielanie wsparcia społecznego- rywalizacja z
sobą samym, a nie z innymi
Korzyści wynikające z przeciwdziałania
zagrożeniom psychospołecznym
• Podwyższona wydajność pracy
• Obniżona absencja chorobowa
• Obniżona rotacja pracowników i mniejsze
koszty szkoleń nowego personelu
• Mniejsza ilość wypadków przy pracy
• Zwiększone zaangażowanie w pracę
• Lepszy wizerunek przedsiębiorstwa