Stowarzyszenie EKOLAND

Konferencja „Program LEADER dla przyszłości polskiej wsi”
Trzecie Ogólnopolskie Spotkanie Inicjatyw i Grup LEADER
Warszawa, 27-28 listopada 2006
Stowarzyszenie EKOLAND
Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND
powstało ze szlachetnej idei, by produkować – nie niszcząc ziemi, żywić – nie
szkodząc konsumentom. To hasło EKOLAND przełożył na bardzo konkretne
zadanie: zorganizowanie systemu rolnictwa ekologicznego w Polsce, czyli
opracowanie programu kryteria produkcji – inspekcja gospodarstw – atestacja
produktów. Program ten został oparty na standardach Międzynarodowej
Federacji Rolnictwa Ekologicznego – IFOAM.
Pionierem inicjatyw alternatywnych w rolnictwie w Polsce był hrabia Stanisław
Karłowski, który w roku 1931 wprowadził metodę biodynamiczną w swym majątku w
Szelejewie k./Gostynina, liczącym 1760 hektarów. Ów senator II Rzeczypospolitej
popularyzował rolnictwo biodynamiczne, organizując szkolenia, wdając broszury własnego
autorstwa. W roku 1960 metodę biodynamiczną zaczął praktykować na małym (3 ha)
gospodarstwie w Nakle n/Notecią inż. Julian Osetek (1908 – 1998), także z pobudek
ideowych.
Jednak powszechne zainteresowanie alternatywnym rolnictwem pojawiło się dopiero
w latach 1980 – 1981. Julian Osetek wystąpił w 1981 z pierwszym publicznym wykładem w
SGGW w Warszawie, gdzie przedstawił ideę rolnictwa biodynamicznego. Dziennikarze,
korzystając z rozluźnionej cenzury, odważyli się także na krytykę rolnictwa degradującego
środowisko przyrodnicze i obniżającego jakość produktów rolniczych, zanikającą etykę
zawodu rolnika i kulturę wiejską.
Zafascynowało ono również prof. Mieczysława Górnego z SGGW, ekologa gleby,
który w metodzie biodynamicznej znalazł praktyczne zastosowanie swej wiedzy teoretycznej.
Dzięki niestrudzonej działalności upowszechnionej obu popularyzatorów, metoda
biodynamiczna stała się w Polsce w latach 80 synonimem ekologicznej alternatywy w
rolnictwie.
Powstanie ruchu eko–rolniczego datuje się w zasadzie od kursu rolnictwa
biodynamicznego, który w styczniu 1984 r. w Warszawie przeprowadził dr Christian von
Wistinghausen z niemieckiego Związku “DEMETER”. Podczas piątego kursu w lutym 1989
w Przysieku k. Torunia ok. 100 rolników, przy wsparciu 3 naukowców z uczelni rolniczych z
Warszawy i Lublina oraz 3 instruktorów miejscowej służby rolnej, zdecydowało się utworzyć
organizację. Zjazd Założycielski odbył się w dniu 1 kwietnia 1989 roku . Zatwierdzono
wówczas projekt statutu Stowarzyszenia producentów Żywności Metodami Ekologicznymi i
przyjęto nazwę EKOLAND. W dniu 1.09.1989 r. Stowarzyszenie uzyskało rejestrację
sądową. W tym samym czasie rozpoczęło się w Tarnowie spotkanie działaczy nurtu “ekoagro” z ówczesnego bloku wschodniego. Oprócz Polaków-gospodarzy udział w spotkaniu
wzięli pionierzy z Węgier, ówczesnej Czechosłowacji, ówczesnej NRD, oraz ówczesnej
radzieckiej Republiki Litewskiej. Spotkanie, zainicjowane przez Międzynarodową Federację
Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM), przekształciło się w I Konferencję Regionalną IFOAM –
Europa Środkowowschodnia.
EKOLAND uzyskało członkostwo w IFOAM (jako druga w regionie, po węgierskiej
“Biokulturze”) i rozpoczęło działalność upowszechnioną, której celem było stworzenie
rolnictwa ekologicznego w Polsce. Kryteria oraz koncepcja atestacji gospodarstw
ekologicznych i ich produktów wywodzą się z “Założeń rolnictwa ekologicznego IFOAM”.
1
Konferencja „Program LEADER dla przyszłości polskiej wsi”
Trzecie Ogólnopolskie Spotkanie Inicjatyw i Grup LEADER
Warszawa, 27-28 listopada 2006
Własne kryteria rolnictwa ekologicznego Stowarzyszenia EKOLAND zostały
opublikowane w 1994 roku. Stowarzyszenie EKOLAND może poszczycić się
wprowadzeniem rolnictwa ekologicznego – jako zbioru kryteriów i jako systemu
organizacyjnego – do życia publicznego w Polsce.
Działalność kluczowa dla wizerunku Stowarzyszenia: inspekcja i atestacja gospodarstw, były
prowadzone po kosztach własnych. Pomocnym rozwiązaniem było więc uzyskanie funduszy
na projekty, dotyczące upowszechniania, szkolenia i wydawnictw, realizowane we
współpracy z niemieckimi fundacjami Heinricha Boella z Kolonii oraz Leben und Umwelt z
Dolnej Saksonii.
Stowarzyszenie EKOLAND stoi obecnie naprzeciw nowego wyzwania. Naszym
zadaniem dziś już nie jest atestowanie gospodarstw, ponieważ wykonują to wyspecjalizowane
jednostki. Teraz trzeba wskazać, że rolnictwo ekologiczne jest alternatywą dla polskiej wsi,
oraz pomóc naszym rolnikom w znalezieniu miejsca w nowej rzeczywistości.
Aby gospodarstwo uznane zostało za ekologiczne w świetle prawa wystarczy teraz spełnić
wymagania ustawy, nie trzeba być członkiem Stowarzyszenia. Jednak w pojedynkę rolnicy
nie zdziałają wiele. Poza tym Rolnicy, którzy uzyskali atest dla swojego gospodarstwa mają
możliwość dobrowolnie dołączyć się do naszego Stowarzyszenia, co umożliwia im
jednocześnie korzystanie z naszego logo, pierwszego rozpoznawanego przez konsumentów
znaku kojarzonego z żywnością ekologiczną w Polsce. Według najnowszych danych znowu
mamy około 6oo członków zrzeszonych w 10 regionalnych oddziałach. Adresy oddziałów,
statut i aktualne informacje znajdziecie Państwo na stronie www.ekoland.org.pl
opracowała
Ewa Weremczuk
Przewodnicząca Stowarzyszenia Ekoland
2