Plakat Elektryfikacja

15 grudnia
15 grudnia
1936
2016
Otwarcie zelektryfikowanej linii warszawskiego węzła kolejowego
Pruszków – Warszawa – Otwock
15 grudnia 2016 r. przypada 80 rocznica elektryfikacji pierwszej linii PKP Pruszków – Warszawa – Otwock.
Elektryfikacja linii podmiejskich węzła warszawskiego była jednym z najważniejszych przedsięwzięć modernizacyjnych polskiego kolejnictwa w II RP. Uruchomienie nowoczesnych i szybkich pociągów elektrycznych unowocześniło transport kolejowy w aglomeracji warszawskiej. Stało się wielkim udogodnieniem dla pasażerów
oraz istotnym czynnikiem rozwoju urbanistycznego. Kremowo-niebieskie jednostki elektryczne na stałe wpisały
się w krajobraz kulturowy stolicy i linii podmiejskich. Inicjatorem elektryfikacji pierwszych linii PKP i autorem jej
wstępnego projektu, był wybitny specjalista w zakresie trakcji elektrycznej prof. Roman Podoski (1873 -1954).
Prace prowadzone były przez powołane w 1933 r. PKP Kierownictwo Elektryfikacji Węzła Kolejowego Warszawskiego. W 1935 r. zmieniono jego nazwę na PKP Biuro Elektryfikacji WKW i podniesiono do rangi departamentu Ministerstwa Komunikacji. Kierowanie prowadzonych prac projektowych i elektryfikacyjnych, projektowanie
i wybór rozwiązań technicznych realizowane było przez kierowników biura - inżynierów Adama Skibińskiego
(1883 -1935) i Alfreda Karlsbada (1894 -1974). 2 sierpnia 1933 r. zawarto umowę elektryfikacyjną pomiędzy PKP
a firmami angielskimi The English Electric Company Ltd. i Metropolitan-Vickers Electrical Export Company Ltd.
Weszła ona w życie 1 października 1933 r. na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP w sprawie elektryfikacji
Węzła Kolejowego Warszawskiego oraz zaciągnięcia na ten cel kredytu zagranicznego.
Prace rozpoczęto na jesieni 1934 r., już 15 grudnia 1936 r. uruchomiono pociąg elektryczny
na pierwszym zelektryfikowanym odcinku Pruszków – Warszawa – Otwock (prowadził go maszyniści Wacław Rzącki i Alojzy Bienias), obejmującym także linię średnicową.
15 maja 1937 r. uruchomiono trakcję elektryczną na kolejnym odcinku Pruszków – Żyrardów, zaś 14 grudnia 1937 r. na ostatniej linii Warszawa – Mińsk Mazowiecki. Ogółem w II RP zelektryfikowano 111,5 km
linii węzła warszawskiego, długość wszystkich zelektryfikowanych linii i torów stacyjnych osiągnęła 263,8
km. Zbudowano 6 podstacji trakcyjnych, Główne Warsztaty Elektrotrakcyjne Warszawa – Zachodnia wraz
z elektrowozownią, których projektantem i organizatorem był inż. Wiktor Tyszko (1894 -1967), nowoczesną
Elektrowozownię Warszawa – Grochów (1938 r.), zrealizowaną według projektu prof. Wacława Żenczykowskiego (1897-1957). Elektryfikacja obejmowała również budowę sieci zasilającej 35 kV, o długości 94,3 km,
na słupach stalowych i drewnianych. W trakcie prac elektryfikacyjnych przebudowano układy torowe stacji,
zbudowano perony wysokie wraz z wiatami i poczekalniami – które są doskonałym przykładem polskiego
modernizmu kolejowego w architekturze II RP. Elektryfikacja linii podmiejskich węzła warszawskiego stała
się synonimem nowoczesności PKP, dlatego też władze kolejowe przywiązywały tak dużą wagę do nowoczesnej formy architektonicznej i wzornictwa taboru oraz związanych z nią obiektów. Produkcję aparatury
elektrycznej dla potrzeb elektryfikacji węzła warszawskiego rozpoczęto w FAE K.Szpotańskiego i S-ka S.A.
Istotnym założeniem elektryfikacji była implementacja technologii w zakresie produkcji aparatury elektrycznej wysokich napięć oraz nowych rozwiązań technicznych w konstrukcji taboru kolejowego, podstacji,
sieci trakcyjnej i linii zasilających, a także organizacji ruchu i napraw taboru. Anglicy bardzo wysoko ocenili profesjonalizm polskich inżynierów i pracowników kolejowych. U progu wojny PKP dysponowała jednym
z nowocześniejszych w Europie systemów elektrycznych kolei podmiejskich. Podczas wojny i okupacji trakcja
elektryczna Warszawskiego Węzła Kolejowego została zniszczona w 90%.
Tekst dr hab. Zbigniew Tucholski
Opracowanie
Sfinansowano ze środków Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy