Polskie Forum Psychologiczne, 2014, tom 19, numer 3, s. 429

Polskie Forum Psychologiczne, 2014, tom 19, numer 3, s. 429-430
•Č‹’ŽŠȱŠ•’”ȱǻŘŖŗŘǼǯ Jak trwoga, to do Boga? Psychologiczna analiza religijnego
›Š£Ž—’Šȱœ˜‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ˜›ŠœŠ—’Š.
˜™˜DZȱŠÚœ”’Žȱ¢Š —’Œ ˜ȱœ¢Œ‘˜•˜’Œ£—ŽȱǻœœǯȱŗŞŖǼ
ŽŒŽ—£˜ Š—Šȱ ”œ’­Č”Šǰȱ ‹¿­ŒŠȱ
˜ ˜ŒŽ–ȱ ›˜£™›Š ¢ȱ ˜”˜›œ”’Ž“ȱ •Č‹’Žty Talik o tytule Religijne i poza-religijne
strategie radzenia sobie ze stresem a poŒ£žŒ’Žȱ ”˜—›˜•˜ Š•—˜ïŒ’ȱ žȱ –Ù˜£’ŽČ¢ zoœŠÙŠȱ —Š™’œŠ—Šȱ ™˜ȱ ”’Ž›ž—”’Ž–ȱ ›˜Žsora Leszka Szewczyka na Katolickim
—’ Ž›œ¢ŽŒ’Žȱ ž‹Ž•œ”’–ȱ Š—Šȱ Š يȱ
II. W swojej pracy autorka przedsta ’Šȱ ™›˜‹•Ž–Š¢”¿ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ ›Š£Žnia sobie ze stresem, ze szczególnym
ž £•¿—’Ž—’Ž–ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ ›Š£Ž—’Šȱ
sobie ze stresem w okresie dorastania.
ȱ™’Ž› œ£¢–ȱ›˜££’Š•Žȱœ”ž™’Šȱž Š¿ȱ
czytelnika na teorii Pergamenta, któ›Šȱ “Žœȱ ŠŠ™ŠŒ“­ȱ ’—Ž›Š”Œ¢“—Ž˜ȱ ž“¿Œ’Šȱ
stresu przez Lazarusa na potrzeby psyŒ‘˜•˜’’ȱ›Ž•’’’ǯȱ£Œ£Žà٘ ˜ȱ’ȱ£ȱ™›ŽŒ¢£“­ȱ™›£ŽœŠ ’Šȱ™˜˜‹’ŽÚœ Šȱ’ȱ›àȗ’ŒŽȱ
™˜–’¿£¢ȱ ˜‹’Ž–Šȱ Ž˜›’Š–’ǯȱ ˜Š”˜ ˜ȱ Šž˜›”Šȱ ˜ ˜Ùž“Žȱ œ’¿ȱ ˜ȱ ”˜—ŒŽ™Œ“’ȱ
˜£’Ž•ŽŒ”’Ž˜ǰȱŒ˜ȱ™›£¢‹•’ČŠȱ™˜“¿Œ’ŽȱœŠ–Ž“ȱ›Ž•’’“—˜ïŒ’ǯȱž˜›”Šȱ™›£¢•­Šȱœ’¿ȱ
›Ž•’’“—˜ïŒ’ȱ –Ù˜£’ŽČ¢ȱ £ȱ ™Ž›œ™Ž”¢ ¢ȱ
›˜£ ˜“˜ Ž“ǰȱŠȱŠ”ČŽȱœ›Žœ˜–ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ
dorastania oraz strategiom radzenia
sobie z nimi w tym okresie.
ŽŒŽ—£˜ Š—Šȱ ”œ’­Č”Šȱ –Šȱ Œ‘Š›Š”ter studium teoretyczno-empiryczne˜ǯȱ ž˜›”Šȱ Ȯȱ ™˜ȱ ™›˜ Š£Ž—’žȱ Ž˜retycznym i przedstawieniu problemu
‹ŠŠ Œ£Ž˜ȱȮȱ™›£ŽœŠ ’Šȱ™›˜™˜£¢Œ“¿
kompleksowego badania radzenia so‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱ™›£Ž£ȱ–Ù˜£’ŽČȱ˜‹Ž“–žstrona 429
“­Œ­ȱ ” Žœ’˜—Š›’žœ£ȱ ȱ Šž˜›œ Šȱ
Pergamenta, Skale Postaw Religijnych
Šž˜›œ Šȱ›¿Č¢—¢ǰȱ”Š•¿ȱ˜–™ŽŽ—Œ“’ȱ
œ˜‹’œŽ“ȱ ȱ ˜™›ŠŒ˜ Š—’žȱ žŒ£¢Úœ”’Ž˜ȱ ˜›Š£ȱ Šž˜›œ”­ȱ Š—”’Ž¿ȱ Ǯ¢ȱ ’ȱ œ›ŽœȄǯȱ
Šœ¿™—’Žȱ ›ŽŽ›ž“Žȱ ¢—’”’ȱ ‹ŠŠÚǰȱ ’—Ž›™›Žž“Žȱ“Žȱ’ȱ¢œ”žž“Žȱ ȱï ’Ž•Žȱ•’Žratury przedmiotu. Czyni to w sposób
œ™à“—¢ȱ ’ȱ ”•Š›˜ —¢ȱ £ȱ ž £•¿—’Ž—’Ž–ȱ
—Š“ ŠČ—’Ž“œ£¢Œ‘ȱ Šœ™Ž”à ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ
radzenia sobie ze stresem.
Szukanie pomocy w religii ma
Ùž­ȱ‘’œ˜›’¿ǰȱ“Ž—Š”ȱ£’Ž“Žȱœ’¿ȱŠ”ǰȱȎȱ
›Ž•’’Šȱ Œ£¿œ˜ȱ ™˜–’“Š—Šȱ “Žœȱ ȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’’ǯȱ ž˜›”Šȱ ȱ œ Ž“ȱ ”œ’­ČŒŽȱ ž”Š£ž“Žȱ
“Šœ—Žȱ ›Š—’ŒŽȱ –’¿£¢ȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’­ȱ Šȱ
›Ž•’’­ǰȱŒ˜ȱžÙŠ ’Šȱ£›˜£ž–’Ž—’Žȱ™›Ž£Ž—˜ Š—¢Œ‘ȱ ›ŽïŒ’ǯȱ ˜—œ›ž”ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ
›Š£Ž—’Šȱ œ˜‹’Žȱ £Žȱ œ›ŽœŽ–ȱ ™˜“Š ’Šȱ œ’¿ȱ
£ȱ ›ŽžÙ¢ȱ ȱ ‹ŠŠ—’ŠŒ‘ȱ ˜œà‹ȱ ˜›˜œÙ¢Œ‘ǰȱ
szczególnie grup klinicznych. Autorka
natomiast prezentuje swoje badania, w
”à›¢Œ‘ȱ œ”ž™’Šȱ œ’¿ȱ —Šȱ —’Ž”•’—’Œ£—¢Œ‘ȱ
›ž™ŠŒ‘ȱ –Ù˜£’ŽČ¢ǯȱ ȱ ”˜—ŒŽ—›˜ Š—’Žȱ
‹ŠŠÚȱ—Šȱ˜”›Žœ’ŽȱŠ˜•ŽœŒŽ—Œ“’ȱ“Žœȱž£Šsadnione po pierwsze niedostatkiem
‹ŠŠÚȱ—Šȱ›Ž•’’“—¢–ȱ›Š£Ž—’Ž–ȱœ˜‹’Žȱ
£Žȱ œ›ŽœŽ–ȱ ™›£Ž£ȱ –Ù˜£’ŽČǰȱ Šȱ ™˜ȱ ›ž’Žȱ ’Ž•˜ïŒ’­ȱ ’ȱ ’—Ž—œ¢ —˜ïŒ’­ȱ £–’Š—ȱ
rozwojowych w okresie adolescencji,
ȱ ¢–ȱ ”œ£ŠÙ˜ Š—’Ž–ȱ œ’¿ȱ ’Ž˜•˜’’ȱ ’ȱ
ï ’Š˜™˜•­žǰȱŠ”ČŽȱ›Ž•’’“—˜ïŒ’ǯ
Ogromnym atutem pracy jest swo‹˜ŠȱŠž˜›”’ȱ ȱ™˜›žœ£Š—’žȱœ’¿ȱ™˜–’¿-
dzy teoriami teologicznymi i psycholo’Œ£—¢–’ǯȱ ”›Žï•Šȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’¿ȱ ›Ž•’’’ȱ
“Š”˜ȱ œ™˜œà‹ȱ ™›£ŽČ¢ Š—’Šȱ ›Ž•’’’ȱ ™›£Ž£ȱ
”˜—”›Ž—Ž˜ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”Šǰȱ Œ£¢•’ȱ “Ž˜ȱ ›Ž•’’“—˜ï°ǰȱ ”à›Šȱ œ Žȱ ™›£Ž“Š ¢ȱ –Šȱ ȱ
™›£Ž”˜—Š—’ŠŒ‘ǰȱ™›£ŽČ¢Œ’ŠŒ‘ȱ’ȱ£ŠŒ‘˜ Š—’ŠŒ‘ȱŒ£Ù˜ ’Ž”Šǯȱ™œ¢Œ‘˜•˜’­ȱŠȱ›Ž•’’­ǰȱ
Wskazuje na obszary funkcjonowania
ludzi, gdzie psychologia i religia prze—’”Š“­ȱ œ’¿ǯȱ Š•’”ȱ œ’¿Šȱ ˜ȱ ’Ž•žȱ Ċ›àŽÙȱ
’ȱ˜ ˜Ùž“Žȱœ’¿ȱ˜ȱ™›ŠŒȱ ’Ž•žȱŠž˜›à ǰȱ
£Š›à —˜ȱ™˜•œ”˜“¿£¢Œ£—¢Œ‘ǰȱ“Š”ȱ’ȱ˜‹Œ˜“¿£¢Œ£—¢Œ‘ǯȱ ȱ ”œ’­ČŒŽȱ £Š–’Žœ£Œ£˜—˜ȱ
’Ž•Žȱ™›£¢”ÙŠà ȱ›˜£™˜£—Š—¢Œ‘ȱ™›£Ž£ȱ
‹ŠŠŒ£”¿ȱ £ ’­£”à ȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’’ȱ ’ȱ ›Žligii. W ten sposób Czytelnikowi jest
£—ŠŒ£—’Žȱ ي ’Ž“ȱ £›˜£ž–’Ž°ȱ ™›£ŽœŠ ’Š—Žȱ›ŽïŒ’ǯȱ
˜ǰȱŒ˜ȱ–˜ČŽȱ—Š˜–’Šœȱ£Šœ”Š”’ Š°ȱ
w pracy Talik, to zestawienie afory£–à ȱ ’ȱ ™›£¢œÙà ȱ £ȱ —’Ž”à›¢–’ȱ žœŠleniami naukowców, co rozpoczyna
œ’¿ȱ “žČȱ —Šȱ ™’Ž› œ£Ž“ȱ œ›˜—’Žȱ ”œ’­Č”’ǰȱ Šȱ
Œ˜ȱ ”˜ÚŒ£¢ȱ œ’¿ȱ —Šȱ ¢œ”žœ“’ǯȱ ¢ ˜¢ȱ
Šž˜›”’ȱ œ”Š£ž“­ǰȱ Ȏȱ –­›˜ï°ȱ •ž˜wa wyklucza krytyczne pojmowanie
˜Šǰȱ ™˜—’Ž ŠČȱ ˜™’œž“Žȱ ™˜£¢¢ —Žȱ
ž—”Œ“Žȱ›Ž•’’’ȱ ȱČ¢Œ’žȱŒ£Ù˜ ’Ž”ŠǰȱŠ”’Žȱ
jak: nadawanie sensu i znaczenia, sta—˜ ’Ž—’Žȱ œ¢œŽ–žȱ Š›˜ïŒ’ȱ Œ£¢ȱ ŠČnego czynnika w rozwoju osobistym.
ȱ –­›˜ïŒ’ȱ •ž˜ Ž“ȱ ™›£Ž“Š ’Šȱ œ’¿ȱ ŽČȱ
œ™˜ÙŽŒ£—Šȱž—”Œ“Šȱ›Ž•’’’ȱ’ȱ“Ž“ȱž—”Œ“ŠȱŽrapeutyczna.
ž˜›ŠȱŠ—Š•’£ž“ŽȱŽ˜›’¿ȱŽ›Š–Ž—ta, która wskazuje zarówno na pozytywne, jak i na negatywne religijne ra£Ž—’Žȱ œ˜‹’Žȱ £ȱ ›ž—˜ïŒ’Š–’ǰȱ ™˜™›£Ž£ȱ
˜—’Žœ’Ž—’Žȱ œ’¿ȱ ˜ȱ sacrumǯȱ ȱ £ ’­£”žȱ
£ȱ ˜–Š ’Š—¢–’ȱ œ›ŠŽ’Š–’ȱ –˜­ȱ ¢”œ£ŠÙŒ’°ȱ œ’¿ȱ ›£¢ȱ œ¢•Žȱ £ŠŒ‘˜ Š—’ŠDZȱ ǻŗǼȱ
œŠ–˜”’Ž›ž“­Œ¢ǰȱ ”’Ž¢ȱ ˜ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”ȱ ”’Ž›ž“Žȱœ˜‹­ȱœŠ–¢–DzȱǻŘǼȱ™˜™˜›£­”˜ Š—¢ǰȱ ”’Ž¢ȱ ˜ȱ àǰȱ ”’Ž›ž“Žȱ Č¢Œ’Ž–ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”Šȱ ˜›Š£ȱ ǻřǼȱ œ™àٙ›ŠŒž“­Œ¢ǰȱ ”’Ž¢ȱ
strona 430
˜ȱ ’ȱ àȱ ’ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”ȱ œ­ȱ ˜™˜ ’Ž£’Š•—’ȱ
£Šȱ™›£Ž‹’ŽȱČ¢Œ’Šǯȱ
‘˜Œ’ŠČȱ ¢—’”’ȱ‹ŠŠÚȱ™›£Ž™›˜ Š£˜—¢Œ‘ȱ ™›£Ž£ȱ Š•’”ȱ —’Žȱ ™˜£ ˜•’Ù¢ȱ —Šȱ
potwierdzenie wszystkich hipotez, to
“Ž—Š”ȱ ˜œŠ›Œ£¢Ù¢ȱ ™˜œŠ ȱ ˜ȱ œ˜›–žÙ˜ Š—’Šȱ ’—Ž›Žœž“­Œ¢Œ‘ȱ —’˜œ”à ȱ
’ȱ ›˜£™˜£—Š—’Žȱ –˜Č•’ ˜ïŒ’ȱ ’Œ‘ȱ Š™•’”ŠŒ“’ȱ
ȱ ™›Š”¢ŒŽȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’Œ£—Ž“ǯȱ ȱ Ž—­ȱ £ȱ
—Š“ ŠČ—’Ž“œ£¢Œ‘ȱ ’–™•’”ŠŒ“’ȱ ™›Š”¢Œ£—¢Œ‘ȱ Šž˜›”’ȱ “Žœȱ ˜œ›£ŽČŽ—’Žȱ ’œ˜—Ž“ȱ
roli religii w poradnictwie psycholo’Œ£—¢–ǯȱ ˜£Šȱ ¢–ȱ ŠČ—Žȱ ¢Š“Žȱ œ’¿ȱ
žȱ£Šž ŠČŽ—’Žȱ’–™•’”ŠŒ“’ȱ™›Š”¢Œ£—¢Œ‘ȱ
dla duszpasterzy, którzy niejednokrot—’Žȱ ™›ŠŒž“­ȱ £ȱ ›ž™Š–’ȱ –Ù˜£’ŽČ¢ȱ ȱ
ramach grup wspólnotowych o tema¢ŒŽȱ ›Ž•’’“—Ž“ǯȱ Š›£˜ȱ ’—Ž›Žœž“­Œ¢ȱ “Žœȱ
›Ž£ž•Šȱž£¢œ”Š—¢ȱ™›£Ž£ȱŠž˜›”¿ǰȱ œ”Š£ž“­Œ¢ȱ—Šȱ›àȗ’Œ¿ȱ™˜–’¿£¢ȱŒ‘Ù˜™ŒŠ–’ȱ
Šȱ £’Ž Œ£¿Š–’ȱ ˜¢Œ£­Œ­ȱ ™›ŽŽ›˜wanych strategii religijnego radzenia
œ˜‹’Žȱ £ȱ ›ž—˜ïŒ’Š–’ǯȱ àČȱ Œ‘Ù˜™Œ¢ȱ
˜ ˜Ùž“­ȱ œ’¿ȱ ˜ȱ œ›ŠŽ’’ȱ ¢™˜ ˜ȱ ›Ž•’’“—¢Œ‘ȱ ȱ ˜›àȗ’Ž—’žȱ ˜ȱ £’Ž Œ£­ǰȱ
•Šȱ”à›¢Œ‘ȱȱ ŠČ—Žȱœ­ȱ›à —’ŽČȱŠœ™Ž”¢ȱ
™˜£Š›Ž•’’“—Žǯȱž˜›”Šȱ ™˜”›Žï•Šȱ ŠČ—˜ï°ȱ ”œ£ŠÙ˜ Š—’Šȱ ™˜£¢¢ —Ž“ȱ ™˜œŠ ¢ȱ›Ž•’’“—Ž“ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ǯȱȱ¢Œ‘ȱ£’ŠÙŠ—’ŠŒ‘ȱ’œ˜—¢ȱ“Žœȱœ£Œ£Žà•—’Žȱ ™Ù¢ ȱ
›˜£’Œà ȱ–Ù˜¢Œ‘ȱ•ž£’ǯ
œ’­Č”ŠȱJak trwoga, to do Boga? Psychologiczna analiza religijnego radzenia so‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ˜›Šstaniaȱ“Žœȱ™˜£¢Œ“­ǰȱ”à›Šȱ™˜›žœ£Šȱ›ž—­ȱ’ȱ—’Žȱ˜ȱ”˜ÚŒŠȱ“Žœ£Œ£Žȱ™˜£—Š—­ȱŽ–Š¢”¿ȱ™œ¢Œ‘˜•˜’’ȱ›Ž•’’’ǯȱœ£ŽŒ‘œ›˜——Šȱ
’Ž£Šȱ Šž˜›”’ȱ ’ȱ ›£ŽŽ•—Žȱ ™˜Ž“Žȱ ˜ȱ
›ŽŽ›˜ Š—¢Œ‘ȱ ‹ŠŠÚȱ —Šȱ £—ŠŒ£Ž—’Ž–ȱ
›Ž•’’’ȱ ȱ›Š£Ž—’žȱœ˜‹’Žȱ£ȱ›ž—˜ïŒ’Š–’ȱ
’ȱœ›ŽœŽ–ȱŒ£¢—’­ȱ£ȱ›ŽŒŽ—£˜ Š—Ž“ȱ”œ’­Č”’ȱ
™˜£¢Œ“¿ȱ˜—­ȱ™˜•ŽŒŽ—’Šǯȱ
ŠŠ•’ŠȱŠŠŒ£¢Úœ”Š