docUntitled
download 
Reklamacja Transkrypt
Untitled
Spis treści Wstęp ....................................................................................................................................................................... 1 Przyczyny odwołania dyrektora wynikają nie tylko z prawa oświatowego … ............................................... 1 … ale także z innych przepisów ............................................................................................................................ 2 Organ prowadzący nie może odwołać dyrektora według własnego „widzimisię” ....................................... 3 Błędy organizacyjne nie uprawniają do odwołania .......................................................................................... 5 Dyrektor może odwołać się do sądu administracyjnego oraz do sądu pracy .............................................. 6 4 kroki, które powinien wykonać odwołany dyrektor ...................................................................................... 6 Pozew może dyrektora słono kosztować ........................................................................................................... 7 Jakich argumentów użyć przed sądem? ............................................................................................................. 8 Powrót na stanowisko tylko w wyjątkowych przypadkach .............................................................................. 9 Pozostaje odszkodowanie, ale w jakiej kwocie? .............................................................................................. 10 Wyrok sądu rejonowego nie zawsze kończy sprawę ...................................................................................... 11 Odwołanie nie skutkuje utratą pracy ................................................................................................................ 11 Zarządzanie szkołą to trudna sztuka. Każdy dyrektor musi jednocześnie pełnić rolę nauczyciela, pracodawcy, menedżera i prawnika. Mnogość i stopień skomplikowania przepisów prawa oświatowego powoduje, że dyrektorzy często popełniają błędy. Uchybienia w dokumentacji pracowniczej, gospodarce finansowej szkoły czy też inne błędy o charakterze organizacyjnym nie uzasadniają jednak odwołania dyrektora ze skutkiem natychmiastowym z pełnionej funkcji. Odwołany dyrektor nie jest pozbawiony prawa do obrony, może się bowiem odwołać do sądu, bronić swojej reputacji i dochodzić rekompensaty finansowej za utratę funkcji. Przepisy prawa przewidują katalog okoliczności uprawniających organ prowadzący do odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły: Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 1 1) złożenie przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem, 2) ustalenie negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań finansowych i administracyjnych w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli − bez wypowiedzenia, 3) złożenie przez organ nadzoru pedagogicznego wniosku o odwołanie dyrektora w specjalnym trybie, 4) wykonywanie czynności niedopuszczalnych na podstawie przepisów antykorupcyjnych (np. prowadzenia działalności gospodarczej na swój rachunek) − przy czym dotyczy to tylko dyrektorów szkół samorządowych, 5) wystąpienie przypadków szczególnie uzasadnionych. O ile większość wymienionych przesłanek została sformułowana w sposób precyzyjny, o tyle wątpliwości interpretacyjne może budzić odwołanie dyrektora w razie wystąpienia przypadków szczególnie uzasadnionych. Niestety organy prowadzące wielokrotnie nadużywają tego trybu odwołania, gdy chcą pozbyć się niewygodnego dyrektora. Przesłanki odwołania dyrektora ze stanowiska zostały uregulowane nie tylko w ustawie o systemie oświaty. Nie każdy dyrektor ma świadomość, że przepisy tzw. ustawy antykorupcyjnej nakładają dodatkowe ograniczenia na kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym dyrektorów szkół samorządowych, uniemożliwiając im prowadzenie działalności gospodarczej. Zakaz dotyczy nie tylko prowadzenia czy zarządzania, czy bycia pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej (z wyjątkiem rodzinnych gospodarstw rolnych), ale także członkostwa w organach spółek prawa handlowego, spółdzielni, fundacji prowadzących działalność gospodarczą, posiadania więcej niż 10% udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego przedstawiających więcej niż 10% kapitału zakładowego, jak również wykonywania zajęć w tych spółkach mogących wywoływać podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Naruszenie któregokolwiek z wymienionych zakazów obliguje organ prowadzący do odwołania dyrektora ze skutkiem natychmiastowym. Kontrowersje mogą wywoływać konsekwencje pracownicze takiego odwołania. Otóż ustawa antykorupcyjna stanowi, że odwołanie ze stanowiska w tym trybie jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia, a więc tzw. zwolnieniem dyscyplinarnym. Czy zatem naruszenie przez dyrektora zakazu prowadzenia działalności gospodarczej powoduje utratę pracy? – patrz przykład 1. Wydaje się, że odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być przecząca. W odróżnieniu od kierowników innych jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego stosunek pracy dyrektora szkoły będącego nauczycielem jest stosunkiem dwutorowym. Na podstawie powołania dyrektor pełni funkcję kierownika szkoły, a jednocześnie na podstawie mianowania lub umowy o pracę jest jej Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 2 nauczycielem. O ile więc odwołanie skutkuje pozbawieniem dyrektora stanowiska kierowniczego, o tyle nie może powodować natychmiastowego rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy, gdyż takiej możliwości nie przewiduje Karta Nauczyciela, która wyczerpująco reguluje zasady rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielami zatrudnionymi na czas nieokreślony. Przykład 1. Organ prowadzący powziął informacje, że dyrektor szkoły podstawowej założył jednoosobową działalność gospodarczą (prowadzi sklep spożywczy). W konsekwencji organ odwołał dyrektora ze stanowiska, ale jednocześnie w imieniu szkoły wręczył mu oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia. Dyrektor powinien odwołać się od rozwiązania do sądu pracy, gdyż było ono bezprawne. Organ prowadzący mógł co najwyżej pozbawić dyrektora stanowiska kierowniczego. Dyrektor powinien natomiast pozostać na stanowisku nauczyciela i to w pełnym wymiarze zajęć. Pojęcie „przypadków szczególnie uzasadnionych” powinno być interpretowane zawężająco. O przypadku szczególnie uzasadnionym będącym podstawą odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia można mówić w razie wystąpienia konkretnych i poważnych przyczyn, czy to niezależnych od dyrektora, czy też zawinionych przez niego, gdy konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania przez niego funkcji, dalsze bowiem jej wykonywanie godziłoby w interes szkoły i powodowałoby destabilizację w jej funkcjonowaniu w zakresie zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Nie zawsze muszą być to przyczyny zawinione przez dyrektora – patrz przykłady 2 – 5. Przykład 2. W następnie postępowania kontrolnego przeprowadzonego przez organ prowadzącego okazało się, że dyrektor dopuszczał się mobbingu wobec kilku nauczycieli szkoły. Okoliczności te zostały potwierdzone przez samych nauczycieli. Potwierdzono je również ukrytymi nagraniami z telefonów komórkowych. Zebrane dowody wskazują ewidentnie, że zachowania mobbingowe zaistniały i nie były incydentalne. W konsekwencji organ prowadzący może odwołać dyrektora ze stanowiska ze skutkiem natychmiastowym. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 3 Przykład 3. W trakcie pracy dyrektor znajdował się w stanie nietrzeźwości. Zdarzenie zostało opisane w lokalnej prasie, co wykluczyło wszelkie wątpliwości co jego autentyczności. W konsekwencji organ prowadzący może odwołać dyrektora bez wypowiedzenia, gdyż dalsze zarządzanie szkołą przez taką osobę rażąco godziłoby w jej dobro. Przykład 4. Dyrektor A został odwołany ze stanowiska ze skutkiem natychmiastowym. Skierował sprawę do sądu pracy. W międzyczasie na stanowisko został powołany dyrektor B. Mimo tego dyrektor A został przywrócony do pracy przez sąd. W konsekwencji organ prowadzący, aby wykonać wyrok, musi odwołać ze stanowiska dyrektora B. Wydanie wyroku przez sąd pracy stanowi szczególnie uzasadniony przypadek przemawiający za koniecznością odwołania dyrektora B. Co oczywiste, szkołą może kierować nie więcej niż jeden dyrektor. Przykład 5. Dyrektor, będąc w stanie nietrzeźwości, dopuścił się kradzieży alkoholu w sklepie spożywczym. Został ukarany karą grzywny za wykroczenie. Zachowanie dyrektora, choć doszło do niego poza szkołą, to jednak było na tyle naganne, że w świetle dobra szkoły daje podstawę do natychmiastowego odwołania dyrektora ze stanowiska. Uzasadnienie odwołania z funkcji kierowniczej nie może zatem mieć charakteru dowolnego ani też arbitralnego. Subiektywne poczucie organu prowadzącego nie wystarcza do podjęcia zgodnej z prawem decyzji. Wprawdzie użycie przez ustawodawcę nieostrego sformułowania „przypadki szczególnie uzasadnione” daje organowi prowadzącemu pewną swobodę decyzyjną, jednak swoboda ta nie może być utożsamiana z uznaniem administracyjnym i nie może oznaczać całkowitej dowolności, skoro wkracza w stabilność wykonywania funkcji dyrektora – patrz przykłady 6 i 7. Przykład 6. Po wyborach samorządowych nowo wybrany wójt stwierdził, że nie może współpracować z dyrektorami powołanymi w trakcie kadencji poprzedniego wójta. W konsekwencji, uzasadniwszy to brakiem zaufania i możliwości dalszej współpracy, odwołał dyrektorów dwóch szkół podstawowych i przedszkola na terenie gminy. Wszyscy dyrektorzy wygrali sprawy przed sądem pracy, ponieważ odwołania były całkowicie dowolne i oderwane od ustawowych przesłanek. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 4 Przykład 7. Organ prowadzący odwołał dotychczasowego dyrektora ze szkoły przed upływem jego kadencji. W odwołaniu uzasadnił, że dyrektor otrzymał dobrą, ale niewyróżniającą ocenę pracy. Jednocześnie wskazał, że dostrzega lepszych kandydatów na to stanowisko. Odwołanie jest niezgodne z prawem, gdyż dobra ocena pracy dyrektora nie uzasadnia natychmiastowego pozbawienia go stanowiska kierowniczego. Występujące najczęściej w szkołach zaniedbania w zakresie gospodarki finansowej (w tym rachunkowości), organizacji jej pracy czy prowadzenia dokumentacji pracowniczej nie są na tyle istotne, by uzasadniały natychmiastowe przerwanie wykonywania funkcji dyrektora z uwagi na zagrożenie dla interesu publicznego i dalszego funkcjonowania szkoły. Przesłankami odwołania ze stanowiska bez wypowiedzenia w zasadzie nie są również nieprawidłowości w zgłaszaniu danych do Systemu Informacji Oświatowej. Zwykle stanowią bowiem wynik oczywistej omyłki samego dyrektora lub innego pracownika szkoły. Te nieprawidłowości mogą co najwyżej stanowić przesłankę ustalenia dyrektorowi negatywnej oceny pracy i na tej podstawie − do odwołania dyrektora w odrębnym trybie – patrz przykłady 8 i 9. Przykład 8. W wyniku kontroli stwierdzono, że dyrektor szkoły ustalił w sposób nieprawidłowy dodatkowe wynagrodzenie roczne dla 3 nauczycieli, a w konsekwencji szkoła nadpłaciła łącznie ok. 600 zł. Odzyskanie nadpłat okazało się niemożliwe, gdyż nauczyciele zużyli „trzynastki” na cele konsumpcyjne. Wskazane uchybienie ma charakter typowo organizacyjny, rachunkowy, zatem nie może stanowić podstawy natychmiastowego odwołania ze stanowiska dyrektora. Przykład 9. Dyrektor ukarał nauczyciela karą porządkową, nie umożliwiając mu jednak złożenia wyjaśnień przed wymierzeniem kary. Nauczyciel odwołał się do sądu pracy i wygrał sprawę. Choć dyrektor popełnił błąd i wykazał się nieznajomością Kodeksu pracy, to jednak takie zdarzenie nie może być uznane za szczególnie uzasadniony przypadek, który przemawia za pozbawieniem go stanowiska. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 5 Istnieje kilka rozwiązań prowadzących do zakwestionowania nieprawidłowego − zdaniem dyrektora − odwołania ze stanowiska ze skutkiem natychmiastowym. Dyrektor może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie organu prowadzącego będącego jednostką samorządu terytorialnego do sądu administracyjnego. Powinien to uczynić po uprzednim skierowaniu wezwania do usunięcia naruszenia prawa do organu prowadzącego. Termin na złożenie skargi wynosi 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na to wezwanie albo 60 dni od dnia złożenia wezwania, jeżeli organ na nie nie zareagował. Stwierdzić nieważność uchwały bądź zarządzenia może również wojewoda, jeżeli poweźmie we własnym zakresie informację o bezprawności odwołania. Informację może mu dostarczyć sam dyrektor, przy czym w takiej sytuacji wojewoda nie musi wszczynać postępowania. Skuteczna skarga doprowadzi do stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały bądź zarządzenia organu prowadzącego. Taki sam skutek wywoła rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody. Niestety nawet wtedy dyrektor nie powróci automatycznie na stanowisko ani nie uzyska rekompensaty pieniężnej za bezprawne odwołanie. By do tego doszło, musi on złożyć pozew do sądu pracy. Dyrektor nie może czekać na rozstrzygnięcie sądu administracyjnego. Na odwołanie się do sądu pracy ma jedynie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o odwołaniu. Oczekiwanie na rozstrzygnięcie sprawy przed sądem administracyjnym nie jest również przesłanką zawieszenia postępowania przed sądem pracy. Ewentualne stwierdzenie nieważności czy uchylenie uchwały (zarządzenia) organu prowadzącego może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sądu pracy w ten sposób, że wyeliminowanie z obrotu prawnego uchwał (zarządzeń) o odwołaniu dyrektora i powołaniu nowego stwarza możliwość przywrócenia dyrektora do pracy. Niemniej jednak nie powoduje automatycznie reaktywacji dyrektorskiego zatrudnienia. O roszczeniach pracowniczych rozstrzyga bowiem wyłącznie sąd pracy. Mimo tego warto kwestionować decyzje organu prowadzącego w każdy dopuszczalny prawem sposób, a więc nie tylko skierować sprawę do sądu pracy i sądu administracyjnego, ale równocześnie zawiadomić wojewodę o wydaniu uchwały (zarządzenia) niezgodnie z prawem. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 6 1. Złożenie odwołania (pozwu) do sądu pracy – w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o odwołaniu. 2. Zawiadomienie wojewody o wydaniu uchwał (zarządzeń) z naruszeniem prawa – brak terminu. 3. Wezwanie organu prowadzącego do usunięcia naruszenia prawa – w odniesieniu zarówno do uchwał (zarządzeń) w sprawie odwołania, jak i powołania nowego dyrektora – brak terminu. 4. Skarga do sądu administracyjnego (złożona za pośrednictwem organu prowadzącego) – w terminie 30 dni od dnia otrzymania odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa albo 60 dni od dnia złożenia tego wezwania, jeżeli organ nie odpowiedział na wezwanie. Jeżeli w następstwie kroku podjętego w pkt 2 wojewoda we własnym zakresie (rozstrzygnięciem nadzorczym) stwierdzi nieważność uchwały (zarządzenia) organu prowadzącego, wówczas podejmowanie kroków opisanych w pkt 3 i 4 jest już zbędne, gdyż w takiej sytuacji to organ prowadzący będzie musiał zaskarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody do sądu administracyjnego. Należy również pamiętać, że w przypadku gdy organ prowadzący szkołę nie jest jednostką samorządu terytorialnego, to dopuszczalne jest jedynie podjęcie kroku opisanego w pkt 1. Pozew powinien być skierowany do sądu rejonowego wydziału pracy właściwego ze względu na siedzibę szkoły. Należy go złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania odwołania, w 2 podpisanych egzemplarzach wraz z załącznikami. Pozwanym w sprawie jest zawsze szkoła, w której nauczyciel był dyrektorem, nigdy zaś organ prowadzący, nowy dyrektor czy wicedyrektor. Powództwo w związku z bezprawnym odwołaniem ze stanowiska dyrektora powinno być skierowane zawsze przeciwko szkole. Pozwanie organu prowadzącego może skończyć się nawet oddaleniem powództwa bez analizy zasadności odwołania! Do pozwu warto dołączyć dokumenty, z których wynika, że dyrektor w ostatnim czasie należycie wykonywał swoje obowiązki i nie zachodzą przesłanki do jego odwołania. Takimi dokumentami może być np. karta oceny pracy czy nagrody lub inne odznaczenia, ewentualnie protokoły kontroli przeprowadzanych w szkole, w których nie stwierdzono poważniejszych uchybień. Niestety dyrektor natychmiastowo odwołany ze stanowiska jest pozbawiony dostępu do dokumentacji szkolnej. W takim przypadku może jednak wskazać na te dokumenty w pozwie (a konkretnie we wniosku dowodowym), a następnie zażądać, aby sąd zobowiązał pozwaną szkołę do ich przedstawienia. Generalnie w sprawach z zakresu prawa pracy pracownicy są zwolnieni od opłat sądowych. Niemniej jednak, jeżeli wartość przedmiotu sporu w pozwie przekroczy 50.000 zł, wówczas dyrektor będzie zmuszony uiścić opłatę w wysokości 5% tej wartości i załączyć potwierdzenie opłaty do pozwu. Przez wartość przedmiotu sporu rozumie się kwotę żądanego odszkodowania, a w przypadku roszczenia o Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 7 przywrócenie do pracy − równowartość 12-miesięcznego wynagrodzenia odwołanego dyrektora. Choć więc kwota odszkodowania nie przekroczy 50.000 zł, to jednak wartość przedmiotu sporu w przypadku żądania przywrócenia może być znacznie wyższa. Wtedy dyrektor będzie zmuszony do uiszczenia opłaty w znacznej kwocie przewyższającej 2.500 zł. Rozwiązaniem tego problemu może być zamieszczenie w pozwie żądania zwolnienia z kosztów sądowych. Wymaga to dołączenia do pozwu specjalnego formularza, w którym dyrektor opisuje swój stan majątkowy. Formularz ten jest powszechnie dostępny w siedzibach sądów. Jeżeli sąd stwierdzi, że poniesienie przez dyrektora jednorazowej opłaty w znacznej wysokości będzie stanowiło dla niego i jego rodziny zbyt duże obciążenie, wówczas zwolni go z kosztów w całości lub części. W uzasadnieniu pozwu dyrektor powinien sformułować wszelkie argumenty przeciwko wadze popełnionych naruszeń bądź wiarygodności wysuniętych przeciwko niemu zarzutów – patrz przykład 10. Przykład 10. Wskutek odwołania ze stanowiska kierowniczego dyrektor skierował sprawę do sądu. W odwołaniu wskazał, że drobne niedociągnięcia organizacyjne w zakresie zarządzania szkołą, takie jak np. braki w aktach osobowych nauczycieli, nieprowadzenie księgi zastępstw doraźnych, nie stanowią przypadków szczególnie uzasadnionych przemawiających za natychmiastowym pozbawieniem dyrektora funkcji kierowniczej. Takie uchybienia można bowiem stwierdzić w wielu szkołach. Jednocześnie wskazał, że jego odwołanie nastąpiło z powodu konfliktu personalnego z wójtem gminy. Sąd przyznał rację dyrektorowi. Nie są to jednak wszystkie drogi obrony. Dyrektor powinien również sprawdzić, czy organ prowadzący konsultował jego odwołanie z kuratorem oświaty. Zasięgnięcie opinii kuratora powinno nastąpić przed odwołaniem dyrektora ze stanowiska. Wprawdzie opinia ta nie jest wiążąca, niemniej jednak pominięcie konsultacji przez organ prowadzący stanowi poważne uchybienie, które powinno mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy przed sądem pracy. Jeżeli w sprawie wystąpiły szczególnie uzasadnione przypadki uprawniające do odwołania dyrektora, wówczas punktem zaczepienia może być termin dokonania odwołania. Przyjmuje się bowiem, że odwołanie bez wypowiedzenia powinno nastąpić niezwłocznie albo przynajmniej w krótkim okresie po stwierdzeniu naruszeń. Brak odpowiednio szybkiej reakcji organu prowadzącego na uchybienia popełnione przez dyrektora właściwie wyklucza jego późniejsze odwołanie ze skutkiem natychmiastowym. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 8 Odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły w przypadkach szczególnie uzasadnionych może nastąpić jedynie w krótkim czasie po stwierdzeniu wystąpienia tych przypadków. Odwołanie ze zwłoką będzie nieprawidłowe i dyrektor powinien je zakwestionować przed sądem – patrz przykład 11. Przykład 11. W dniu 10 września 2014 r. w wyniku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy stwierdzono rażące uchybienia w przestrzeganiu przepisów prawa pracy w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w szczególności w zakresie wynagrodzeń i rozliczania czasu pracy. Postępowanie zakończyło się wymierzeniem grzywny dyrektorowi. Mimo stwierdzonych naruszeń dyrektor nie został odwołany ze stanowiska. W grudniu 2014 roku w wyniku wyborów samorządowych doszło do zmian w organie prowadzącym. Nowo wybrany zarząd powiatu uchwałą z 15 stycznia 2015 r. odwołał dyrektora ze stanowiska kierowniczego z uwagi na szczególnie uzasadnionymi przypadki uniemożliwiające dalsze wykonywanie przez niego funkcji. Rozpoznawszy odwołanie dyrektora, sąd rejonowy zasądził na jego rzecz odszkodowanie. Uznał bowiem, że dyrektor powinien być odwołany ze stanowiska w krótkim okresie po przeprowadzonej kontroli z PIP. Odwołanie dyrektora dopiero w styczniu 2015 roku nastąpiło więc z przyczyn pozamerytorycznych. Jeżeli organ prowadzący chciał odwołać dyrektora w późniejszym okresie, to powinien przeprowadzić we własnym zakresie kontrolę i zweryfikować, czy uchybienia stwierdzone przez Inspekcję Pracy nadal są powielane. Dyrektorzy, którzy jako członkowie związków zawodowych podlegają szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy, mogą również bronić się argumentem, że odwołanie ich ze stanowiska stanowi jednostronną zmianę ich warunków pracy i płacy, a z tego względu ta nie może nastąpić bez zgody związku zawodowego. Szczególna ochrona związkowa obowiązuje tylko wtedy, gdy dyrektor jako członek organizacji związkowej bądź osoba upoważniona do reprezentacji związku przed szkołą zostanie uwzględniony w specjalnej uchwale zarządu organizacji związkowej. Pozbawiony stanowiska nauczyciel może żądać przed sądem pracy przywrócenia na stanowisko dyrektora szkoły. Dotychczas w orzecznictwie sądowym uznawano, że nie jest to możliwe i takiemu nauczycielowi należy się jedynie odszkodowanie. Jednakże Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 2015 r., sygn. akt I PK 155/14, zaprezentował zupełnie odmienny pogląd. Sąd wskazał, że odwołanemu przysługują takie roszczenia, jakie miałby, gdyby był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, która zostałaby rozwiązana bez wypowiedzenia. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony stanowiska i dobrego imienia 9 Poza odszkodowaniem odwołany może zatem ubiegać się o przywrócenie na poprzednie stanowisko. Takie żądanie będzie zasadne tylko w wyjątkowych przypadkach, tzn. jeżeli nie upłynął jeszcze okres odpowiadający kadencji tego dyrektora, a powrót na stanowisko jest wskazany ze względu na stosunkowo długi okres pozostały do końca tej kadencji. Poza tym w każdej tego typu sprawie sąd może uznać, że przywrócenie do pracy na stanowisku dyrektora jest niemożliwe lub niecelowe z innych powodów i wtedy − mimo żądania przywrócenia − zasądzić należne dyrektorowi odszkodowanie – patrz przykład 12. Dlatego, mimo zmiany stanowiska sądów w kwestii uprawnień przysługujących odwołanemu dyrektorowi, wydaje się, że przypadki przywrócenia dyrektora do pracy zaistnieją sporadycznie. Przykład 12.Odwołany dyrektor żądał przywrócenia do pracy na swoje stanowisko. Sąd odmówił jednak przywrócenia do pracy a zamiast tego zasądził na rzecz dyrektora odszkodowanie. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że z przebiegu postępowania dowodowego wynika, iż pomiędzy dyrektorem a gronem pedagogicznym istnieje poważny konflikt, który uniemożliwi sprawne kierowanie szkołą, w szczególności prowadzenie posiedzeń rady pedagogicznej. Takiego konfliktu nie ma w stosunkach pomiędzy nauczycielami a nowym dyrektorem. Choć zatem odwołanie dyrektora ze stanowiska było bezprawne, to jednak powrót na stanowisko kierownicze jest niecelowe. Zamiast przywrócenia na stanowisko nauczyciel może domagać się zapłaty odszkodowania przez szkołę. Wątpliwości wzbudza jednak kwestia, jak to odszkodowanie obliczyć. W tym aspekcie Sąd Najwyższy wydawał najróżniejsze orzeczenia, w których m.in. wskazywał, że odszkodowanie takie powinno odpowiadać równowartości utraconego dodatku funkcyjnego za okres wypowiedzenia, który przysługiwałby dyrektorowi, gdyby został odwołany za wypowiedzeniem − a więc 3 miesiące. Z kolei w innym orzeczeniu sąd uznał, że o ile odszkodowanie powinno obejmować wyłącznie dodatek funkcyjny, o tylr nie można ograniczać go do 3 miesięcy, lecz powinno obejmować cały okres od odwołania dyrektora do zakończenia postępowania sądowego. W najnowszym wyroku z 7 maja 2015 r. Sąd Najwyższy stwierdził ponownie, że odszkodowanie przysługuje za okres 3-miesięcznego wynagrodzenia. Uznał jednak, że odszkodowanie to równowartość nie tylko samego dodatku funkcyjnego, lecz całości wynagrodzenia brutto. Odszkodowanie przysługujące odwołanemu nauczycielowi powinno być oderwane od rzeczywistych strat poniesionych przez niego w wyniku bezprawnego pozbawienia stanowiska. Dyrektor może żądać odszkodowania w kwocie 3-miesięcznego całego wynagrodzenia, a nie tylko dodatku funkcyjnego. Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony 10 stanowiska i dobrego imienia Dyrektor musi liczyć się z tym, że korzystne orzeczenie sądu rejonowego, który rozpoznawał jego odwołanie, nie zawsze kończy batalię sądową. Strona pozwana może bowiem złożyć apelację od wyroku, którą rozpoznaje właściwy sąd okręgowy. Takie samo prawo przysługuje dyrektorowi, gdy to on przegra sprawę ze szkołą, lub gdy wygrał sprawę, lecz nie jest zadowolony z rozstrzygnięcia. Aby złożyć apelację, należy przedsięwziąć następujące kroki: 1) złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku sądu rejonowego – w terminie 7 dni od dnia wydania wyroku, 2) sporządzić i złożyć apelację – w terminie 14 dni od dnia otrzymania uzasadnienia wyroku. Apelację składa się do sądu okręgowego, który został wskazany w uzasadnieniu wyroku, za pośrednictwem sądu rejonowego, który wydał wyrok (apelacja powinna być złożona w sądzie rejonowym). Opłata od apelacji wynosi 30 zł, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia (sporu) przewyższa 50.000 zł, wówczas należy ją opłacić w wysokości 5% tej wartości. Odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora bez wypowiedzenia nigdy nie powoduje automatycznego rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy. Odwołanemu dyrektorowi należy zatem zapewnić pełny − a nie tak jak do tej pory, obniżony − wymiar zajęć. Wynagrodzenie odwołanego dyrektora ulega zmniejszeniu jedynie o kwotę dodatku funkcyjnego z tytułu pełnienia funkcji kierowniczej. Jeżeli jednak nowy dyrektor lub osoba pełniąca obowiązki dyrektora stwierdzi, że nie ma możliwości dalszego zatrudnienia byłego dyrektora w pełnym wymiarze zajęć, wówczas może wręczyć mu wypowiedzenie stosunku pracy. Okres wypowiedzenia upływa z końcem roku szkolnego, a w placówce nieferyjnej − po upływie 3 pełnych miesięcy kalendarzowych. Odwołanie dyrektora bez wypowiedzenia na co zwrócić uwagę? Czy zarzuty postawione dyrektorowi są wiarygodne i zostały zweryfikowane np. w toku kontroli wewnętrznej? Czy przyczyny odwołania uzasadniają natychmiastowe pozbawienie dyrektora swej funkcji? Czy organ prowadzący zasięgnął opinii kuratora oświaty przed odwołaniem? Czy odwołanie nastąpiło w krótkim czasie od stwierdzenia naruszeń? Czy dyrektor nie jest szczególnie chroniony jako członek związku zawodowego? Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony 11 stanowiska i dobrego imienia Podstawa prawna: art. 38 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 z ze zm.), art. 2 pkt 6, art. 4 pkt 6, art. 5 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. nr 216, poz. 1584 ze zm.), art. 44, art. 45 § 2, art. 59, art. 264 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. − Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.), art. 461 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. -− Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), art. 35 ust. 1, art. 102 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.), art. 20 ust. 1 pkt 2, art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. − Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.). Orzecznictwo: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lipca 2012 r. (I OSK 724/12), wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 kwietnia 2013 r. (I OSK 2703/13), wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 stycznia 2014 r. (I OSK 2473/13), wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2014 r. (I OSK 2166/14), wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 9 sierpnia 2013 r. (II SA/Op 322/12), wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2015 r. (I PK 155/14), wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 2015 r. (III PK 130/14). Michał Kowalski radca prawny, specjalista prawa pracy i prawa oświatowego Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony 12 stanowiska i dobrego imienia Redaktor: Agnieszka Rumik-Smolarz ISBN: 978-83-269-4964-7 E-book nr: 2HH0453 Wydawnictwo: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Adres: 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Kontakt: Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: [email protected] NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Bezprawne odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej – 4 kroki do obrony 13 stanowiska i dobrego imienia
