streszczenie - Wydział Nauk Ekonomicznych

Ewa Stanisławska
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytet Warszawski
Streszczenie rozprawy doktorskiej
Makroekonomiczne uwarunkowania procesu formułowania oczekiwań inflacyjnych
konsumentów w warunkach adaptacyjnego uczenia się
Prezentowana rozprawa doktorska dotyczy procesu formułowania oczekiwań
(prognoz) inflacyjnych przez konsumentów w Europie. Zrozumienie sposobu, w jaki
konsumenci formułują te prognozy, ze względu na rolę tych prognoz w procesach
inflacyjnych, ułatwia
umożliwia
interpretację przebiegu procesów gospodarczych oraz
sformułowanie
rekomendacji
dotyczących
prowadzenia
polityki
pieniężnej.
W rozprawie analizuję proces formułowania oczekiwań inflacyjnych konsumentów z
punktu widzenia koncepcji adaptacyjnego uczenia się. W tym podejściu – w
przeciwieństwie do hipotezy racjonalnych oczekiwań – zakłada się, że konsumenci
nie posiadają pełnej wiedzy o gospodarce, lecz zachowują się jak ekonometrycy, czyli
szacują parametry równania opisującego ich przekonania odnośnie kształtowania się
danego
zjawiska
(i
stanowiącego
podstawę
prognozowania)
bazując
na
historycznych danych. Uczenie się przejawia się poprzez aktualizację oszacowań
parametrów tego równania po napłynięciu nowych informacji o gospodarce.
Pierwszy rozdział rozprawy ma charakter wstępu teoretycznego i zawiera opis
hipotezy racjonalnych oczekiwań, koncepcji ograniczonej racjonalności oraz
wybranych modeli formułowania oczekiwań inflacyjnych, które uchylają lub
osłabiają założenia hipotezy racjonalnych oczekiwań. W drugim rozdziale prezentuję
przegląd literatury dotyczącej modeli adaptacyjnego uczenia się, zwłaszcza
wykorzystywanych do opisu oczekiwań inflacyjnych. W dwóch kolejnych
rozdziałach przedstawiam wyniki przeprowadzonego badania empirycznego,
którego celem jest dowiedzenie głównej hipotezy rozprawy mówiącej, że
oczekiwania inflacyjne konsumentów w Europie podlegają procesom adaptacyjnego
uczenia się, przy czym szybkość uczenia się tych konsumentów zależy od otoczenia
makroekonomicznego. Poprzez szybkość uczenia się rozumiem wielkość parametru
wzmocnienia, który określa, w jakim stopniu konsumenci korygują (po napłynięciu
nowych danych) wcześniejsze szacunki parametrów równania prognostycznego.
Punktem wyjścia do analizy jest sprawdzenie czy oczekiwania inflacyjne
konsumentów w Europie spełniają warunki hipotezy racjonalnych oczekiwań.
Odrzucenie tej hipotezy otwiera drogę do dalszego badania, tj. sprawdzenia czy
oczekiwania konsumentów są zgodne z modelami adaptacyjnego uczenia się, jaki
typ modeli adaptacyjnego uczenia się najlepiej odzwierciedla oczekiwania inflacyjne
konsumentów oraz jakie zmienne ekonomiczne konsumenci wykorzystują przy
formułowaniu swoich prognoz. Wyniki badania sugerują, że oczekiwania inflacyjne
konsumentów w Europie są zgodne z modelami adaptacyjnego uczenia się.
Oczekiwania inflacyjne konsumentów stosunkowo lepiej opisują modele ze stałym
parametrem wzmocnienia niż z malejącym parametrem wzmocnienia, co świadczy
m.in. o tym, że formułując oczekiwania konsumenci przywiązują większą wagę do
świeższych informacji niż do starszych. Ponadto, konsumenci opierają swoje
prognozy raczej na prostym, autoregresyjnym, modelu prognostycznym.
Szacunki parametrów wzmocnienia wskazują na zróżnicowanie szybkości uczenia
się konsumentów w analizowanych krajach oraz jej zmienność w czasie. W związku
z tym, ostatni etap badania ma na celu określenie czynników, które wpływają na
szybkość uczenia się przez konsumentów. Okazuje się, że szybkość uczenia się
ulegała zmianie wraz z poziomem inflacji oraz zmiennością stopy procentowej,
podczas kryzysu walutowego 1992/1993, po utworzeniu strefy euro oraz podczas
kryzysu finansowego 2008/2009.
Słowa kluczowe: oczekiwania inflacyjne, oczekiwania konsumentów, dane
ankietowe, hipoteza racjonalnych oczekiwań, koncepcja ograniczonej racjonalności,
adaptacyjne uczenie się, szybkość uczenia się, uczenie się ze stałym parametrem
wzmocnienia, uczenie się z malejącym parametrem wzmocnienia