FULL TEXT - Protetyka Stomatologiczna

Transkrypt

David W. Bartlett
ibu
Wydział Protetyki w Instytucie Stomatologii Kings College w Londynie (Tower Wing, Guy’s Hospital)
KEY WORDS:
complete dentures, partial dentures, patient care Streszczenie
Zjawisko utraty zębów występuje w każdym
społeczeństwie. W Wielkiej Brytanii, liczba użytkowników protez całkowitych, pośród osób powyżej 65 roku życia, spadła w latach 1979 – 2009
z 28% do 6% (1). To bardzo pozytywne zjawisko, jednak nie uwzględnia przejścia z uzębienia
własnego na protezy częściowe, a coraz więcej
osób użytkuje właśnie protezy częściowe. Choć
leczenie protetyczne z zastosowaniem ruchomych
protez częściowych i całkowitych pozostaje konwencjonalnym rozwiązaniem, które stosuje się do
zastąpienia usuniętych zębów, to pacjenci często
formułują w związku z nimi nierealistyczne oczekiwania.
Summary
Tooth loss is a feature of virtually every society in the world. In the UK the number of complete denture wearer’s has reduced from 28% of
over 65 year olds to 6% during the period 1979
to 2009 (1). This is a very encouraging statistic,
but it does not account for the change from complete to partial denture wearers, with increasing
numbers of patients using partial dentures. Both
partial and complete dentures remain a routine
option to replace extracted teeth but are associated with unwelcome patient expectations.
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
HASŁA INDEKSOWE:
protezy całkowite, protezy częściowe, opieka nad
pacjentem
y is
is c
op
Nie sposób przecenić wpływu, jaki utrata zębów, a w szczególności zębów przednich (siekaczy i kłów), wywiera na psychikę pacjenta
(2, 3). Czynniki emocjonalne, które pociąga
za sobą utrata uzębienia, mogą odbić się na
procesie starzenia, kontaktach towarzyskich,
związkach międzyludzkich i czynności jedzenia. Większość lekarzy dentystów skupia swoją
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ed
.
tio
np
roh
ibit
Partial and complete dentures – new approach to patient care
for
-
Protezy częściowe i całkowite
– nowe podejście do opieki nad pacjentem
-
PROTET. STOMATOL., 2014, LXIV, 2, 134-138
www.prot.stomat.net
134
uwagę na technicznych aspektach wykonania
protez, pomijając przy tym kwestię opieki psychologicznej nad pacjentem. Fakt ten nie zaskakuje, jeśli weźmie się pod uwagę podejście do
procesu leczenia protetycznego tylko w kontekście wykonania określonej procedury prowadzącej do wykonania protezy. Rozważany
jest zatem problem retencji, stabilizacji oraz
-
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
czy mięso, ponieważ nie są w stanie poddać
ich efektywnemu żuciu bez przemieszczenia
się protezy albo gromadzenia się pod nią resztek pokarmu. Z upływem czasu, w efekcie użytkowania protez, odnotowuje się zmianę nawyków żywieniowych polegającą na mniejszym
spożyciu owoców a większym pokarmów słodkich (5). Tak więc użytkownicy protez ruchomych muszą opanować szereg nowych umiejętności, a także poradzić sobie z psychicznym
obciążeniem, wynikającym z utraty własnych
zębów.
Kremy lub preparaty adhezyjne do protez,
to jeden ze sposobów radzenia sobie z wyżej
wymienionymi problemami. Mają one za zadanie poprawić retencję, w przypadkach dobrze
przylegających do podłoża protez z zachowaną prawidłową wysokością zwarcia (tabela I).
Większość preparatów adhezyjnych zawiera
nietoksyczne polimery karboksymetylocelulozy, które nie uszkadzają akrylu, z którego wykonane są protezy (6). Z założenia, powinny
być łatwe do aplikacji i usunięcia, bezsmakowe i względnie długo utrzymywać się na płycie protezy. Efekt taki łatwiej jest osiągnąć w
przypadku protezy szczęki (w przeciwieństwie
do protezy żuchwy, gdzie efekt rozcieńczenia
przez ślinę potrafi szybciej doprowadzić do
utraty własności adhezyjnych i w efekcie osłabienia retencji protezy). Preparaty te są dostępne w formie kremów, proszków, pasków,
wyściółek i elastycznych materiałów do podścielania.
Z klinicznego punktu widzenia, zastosowanie preparatów adhezyjnych do protez ma długą tradycję w stomatologii. Dowiedziono w
badaniach klinicznych, że poprawiają retencję
protez, przy czym poprawa siły zgryzu wynosi
38%, a przenikanie resztek pokarmu pod płytę
protezy zmniejsza się o 74% (7). Choć najlepszą okazją do doradzania pacjentom jak dbać
o protezy są kolejne wizyty kontrolne, to fakt,
że nie wszyscy użytkownicy protez się na nie
zgłaszają wymaga udzielenia im zaleceń już
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
powierzchni podparcia protezy dla zapewnienia optymalnej estetyki i funkcjonalności protez. Zdarza się, że pacjenci reagują na te czynności z lękiem i rozważają rozwiązania, które
nie obejmują użytkowania protez ruchomych.
Dostępne metody leczenia pacjentów z brakami w uzębieniu, obejmują procedury implantologiczne, mosty (konwencjonalne i
wymagające minimalnego opracowania) oraz
protezy ruchome. Wielu pacjentów wolałoby
zastąpić brakujące uzębienie implantami, ale
ze względu na ich wysoki koszt, są zmuszeni wybrać konwencjonalne protezy ruchome.
Należy mieć na względzie, że przejście od
naturalnego, własnego do sztucznego uzębienia nie jest procesem łatwym. Podczas kiedy
wszczepy zębowe mogą wydawać się optymalnym uzupełnieniem protetycznym, to nie
wszyscy pacjenci są skłonni zaakceptować interwencję chirurgiczną, która służy wprowadzeniu ich do kości.
W badaniu, pacjentom w podeszłym wieku
zaproponowano bezpłatne leczenie z wykorzystaniem wszczepów zębowych. Podczas
kiedy wielu z nich zaakceptowało taką formę
uzupełnienia protetycznego, to około 40% odmówiło z obawy przed zabiegiem chirurgicznym (4). Tak więc należy uznać, że choć koszt
uzupełnień protetycznych jest istotnym kryterium decyzyjnym, to na ostateczny wybór mają wpływ także inne czynniki.
Zastąpienie brakującego uzębienia ruchomymi uzupełnieniami protetycznymi powoduje, że pacjent często staje przed faktem innego odczucia odbierania własności smakowych spożywanego pokarmu i samej czynności jedzenia. Protezy mogą się przemieszczać
w trakcie użytkowania, co może ułatwić resztkom pokarmu przedostawanie się pod protezę. Użytkowanie protezy ekstensywnej zmienia
podejście do kwestii doboru i spożywania pokarmów. Użytkownicy protez całkowitych mają tendencję do unikania pewnych produktów
spożywczych, takich jak chrupki, pomidory
Th
-
-
-
-
Protezy ruchome – opieka nad pacjentem
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2014, LXIV, 2
135
6.0
30 dzień
5.0
Candida
albicans
Streptococcus
mutans
Ogólnie
Utrudnienia
Niepełnosprawność
społeczna
psychologiczna
fizyczna
Dyskomfort
psychologiczny
Pasta Crest
Cavity Protection
podczas wizyty, na której oddawane są pacjentowi protezy do użytkowania. Większość protez posiada dość dobrą retencję na etapie odbioru, jednak może ona ulec osłabieniu, w miarę
upływu czasu wraz ze zmianami w podłożu
protetycznym powodującymi wytworzenie się
wolnej przestrzeni między protezą a podłożem. Na tym etapie uzasadnioną opcją leczniczą, przy zachowanej prawidłowej wysokości
zwarcia, staje się stosowanie preparatów adhezyjnych, jednak może się okazać, że pacjent
zaprzestał już regularnego zgłaszania się na
wizyty kontrolne u lekarza dentysty (szczególnie, jeśli jest użytkownikiem całkowitej protezy) (ryc. 1). W rezultacie pacjenci mają skłonność do samodzielnego stosowania preparatów
adhezyjnych i nie czerpią korzyści z cennych
porad, jakich na tym ważnym etapie mógłby
udzielić im lekarz dentysta.
Przeprowadzone niedawno badanie, oceniało wpływ 30-dniowego stosowana preparatów
adhezyjnych na zachowania związane z odżywianiem. Zaobserwowano znamienną poprawę, jeśli chodzi i ilość spożywanej witaminy C,
świeżych owoców i warzyw, a także spadek
całkowitego spożycia tłuszczów, w tym tłuszczów nasyconych (8). Regularne stosowanie
preparatu adhezyjnego, wiązało się ze sprawniejszym odgryzaniem i żuciem pokarmów
(ryc. 1). Użytkownicy protez czuli się pewniej, poprawiło się ich samopoczucie oraz sposób radzenia sobie z koniecznością użytkowania protez. Można zatem stwierdzić, że preparaty adhezyjne mają pozytywny wpływ na jakość ogólnego doświadczenia w użytkowaniu
protez zębowych.
Kolejnym czynnikiem, który wpływa na
użytkowanie protez, są preparaty czyszczące.
Amerykańskie Towarzystwo Stomatologiczne
zaleca regularne stosowanie preparatów do
czyszczenia protez (tabela 2). Zalecenie obejmuje wyjmowanie protezy z jamy ustnej do
przeprowadzania zabiegów higienicznych oraz
czyszczenie jej przez określoną długość czasu,
co ma doprowadzić do redukcji biofilmu i całkowitej liczebności bakterii. Niektórzy uważają, że szczotkowanie protezy pastą do zębów wzmaga ryzyko jej uszkodzenia, bowiem
ibu
Ryc. 1. Preparaty adhezyjne. Porównanie subiektywnego efektu działania preparatu adhezyjnego
Corega® po 30 dniach stosowania, z wykorzystaniem zmodyfikowanej ankiety OHIP Edent.
Ryc. 2. Porównanie działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego preparatu
Ryc. 2.do czyszczenia
Środkiprotezużywane
protez.
i past do zębów. do
Badaniehigieny
in-vitro z zastosowaniem
międzynarodowych
standardów EN
wg. instrukcji stosowania (Czas kontaktu:
Porównanie
działania
przeciwbakteryjnego
i
2 minuty w przypadku pasty do zębów i 5 minut w przypadku preparatu Corega®).
lu
se
on
ly -
dis
tr
przeciwgrzybiczego preparatu do czyszczenia
protez i past do zębów. Badanie in-vitro z zastosowaniem międzynarodowych standardów EN wg.
instrukcji stosowania (Czas kontaktu: 2 minuty w
przypadku pasty do zębów i 5 minut w przypadku
preparatu Corega®).
rso
na
pe
for
y is
op
is c
Th
-
1.0
Gatunki drobnoustrojów
-
Ograniczenia
funkcjonalne
0
Pasta Colgate
Cavity Protection
2.0
0.0
tio
np
roh
ibit
0.5
Preparat
Corega®
3.0
Pseudomonas
aeruginosa
1
4.0
A Actinomycetemcomitans
1.5
Klebsiella
pneumonia
Redukcja logarytmiczna
Średnia ocena (+/-SE)
2
wartość wyjściowa
ed
.
Ryc. 2 - Preparaty do czyszczenia protez
2.5
Odczucie
bólu
D. W. Bartlett
136
Składnik czynny
tio
np
roh
ibit
Producent
kopolimer MVE/ VA
sól sodowo-wapniowa, CMC
kopolimer MVE/ VA
sól wapniowo-cynkowa, CMC
Corega®
GSK
Fixodent
P&G
Fittydent/ Secure
Fittydent
polioctan winylu
Seabond
Combe
wazelina żółta, guma celulozowa
ibu
dis
tr
T a b e l a I I . Przykładowe preparaty do czyszczenia protez oraz ich składniki
Producent
Fixodent
P&G
Fittydent/ Secure
Fittydent
Seabond
Combe
mononadsiarczan potasowy,
nadwęglan sodu, TAED
nadwęglan sodu
nadwęglan sodu, TAED
ly -
GSK
Składniki czynny
on
Corega®
lu
se
podchloryn sodu
is c
op
y is
for
pe
rso
na
prowadzi do zarysowania masy akrylowej, z
której jest wykonana i tym samym sprawia, że
staje się szorstka i może stać się siedliskiem
drobnoustrojów.
Środki do higieny protez redukują namnażanie się bakterii i grzybów poprzez oczyszczanie
płyty protezy za pomocą działania chemicznego i mechanicznego (ryc. 2). Warto także pamiętać, że wraz z wiekiem zmniejsza się sprawność manualna, zatem zaawansowani wiekiem
użytkownicy protez zębowych mogą nie być w
stanie ich skutecznie czyścić.
Preparaty adhezyjne i czyszczące do protez
są ekonomiczne i poprawiają komfort użytkowania protez ruchomych, a lekarze dentyści
powinni rozważyć w uzasadnionych przypadkach ich zalecanie w ramach dalszej opieki nad
pacjentem.
Th
-
ed
.
T a b e l a I . Przykładowe preparaty adhezyjne do protez i ich składniki
-
-
Protezy ruchome – opieka nad pacjentem
Piśmiennictwo
1. Steele J.G., Treasure E.T., O’Sullivan I.,
Morris J., Murray J.J.: Adult Dental Health
Survey 2009: transformations in British oral
health 1968-2009. Br. Dent. J., 2012, 213,
523-527.
2. Davis D.M., Fiske J., Scott B., Radford D.R.:
The emotional effects of tooth loss in a group
of partially dentate people: a quantitative study. Eur. J. Prosthodont. Restor Dent., 2001, 9,
53-57.
3. Fiske J., Davis D.M., Leung K.C., McMillan
A.S., Scott B.J.: The emotional effects of tooth
loss in partially dentate people attending prosthodontic clinics in dental schools in England,
Scotland and Hong Kong: a preliminary investigation. Int. Dent. J., 2001, 51, 457-462.
4. Walton J.N., MacEntee M.I.: Choosing or re137
tio
np
roh
ibit
ed
.
use in well-fitting dentures. J. Prosthodont.,
2012, 21, 123-129.
8. Bartlett D.W., Maggio B., Targett D., Fenlon
M.R., Thomas J.: A preliminary investigation
into the use of denture adhesives combined
with dietary advice to improve diets in complete denture wearers. J. Dent., 2013, 41, 143147.
Zaakceptowano do druku: 24.03.2014 r.
ibu
Adres autora: Tower Wing, Guy’s Hospital, Londyn,
ly -
dis
tr
© Zarząd Główny PTS 2014
on
-
fusing oral implants: a prospective study of
edentulous volunteers for a clinical trial. Int.
J. Prosthodont., 2005, 18, 483-488.
5. Goiato M.C., Ribeiro P. P, Garcia A.R., dos
Santos D.M.: Complete denture masticatory
efficiency: a literature review. J. Calif. Dent.
Assoc., 2008, 36, 683-686.
6. Zhao K., Cheng X.R., Chao Y.L., Li Z.A., Han
G.L.: Laboratory evaluation of a new denture
adhesive. Dent. Mater., 2004, 20, 419-424.
7. Munoz C.A., Gendreau L., Shanga G.,
Magnuszewski T., Fernandez P., Durocher J.:
A clinical study to evaluate denture adhesive
-
Th
is c
op
y is
-
for
pe
rso
na
lu
se
-
D. W. Bartlett
138

FULL TEXT - Protetyka Stomatologiczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

"Kapdent" Laboratorium Protetyczne, Krakow, Szwai 14

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Zalecenia dla pacjentów otrzymujących protezy stałe

roczniknaukowy - Stowarzyszenie Idokan Polska

This copy is for personal use only